Jelena Pavličić
Jelena Pavličić Šarić (1986) graduated on Art History and then riched M.A. of Museology and Heritage Studies at the Department of Art History on Faculty of Philosophy, University of Belgrade. On the same Faculty she gained her PhD in 2016. She works as Assistant Professor at Faculty of Arts, University of Pristina – Kosovska Mitrovica.
Jelena participated in many national and international projects and conferences. In her theoretical and practical work, she is concerned in theory and methodology of heritage studies, heritage axiology and heritage interpretation. In her previous research she shows the interest in heritage theory, dealing with past in the difficult times of war and postwar period, but also in analyzing changes and opportunities that gives the heritage law during its history of development. She is the author of the scientific monograph "Heritage of the Holy Virgin of Ljeviška and preservation of memory" (2021).
She was enrolled in the scientific research project of Ministry of Education, Science and Technological Development RS “Tradition and Transformation: historical heritage and national identity in Serbia in the 20th century” (sub-project: Strategies of inheritance) from 2011 till 2020.
Jelena is the founder of the association Views Research Network that deals with the contemporary visions of heritage, and she is an author of four contemporary art exhibitions and art-research projects. She also was a member of the expert team for the cultural valorization of the fund of the Metodi Meta Petrov Gallery in Dimitrovgrad (2016) and the editor of the collection "25 years of the International Art Colony of the Paganovski Monastery" published by the same institution in 2018.
She has been an associate of the Center for Museology and Heritology of the Faculty of Philosophy in Belgrade, since 2011, and co-author of one seminar for teachers (Image and Reflexions – Visual Literacy and Artistic Heritage). Since she works in education, Jelena organized few educational workshops for her students related to art and heritage.
She is member of the ICOMOS National Committee.
Address: Belgrade, Serbia
Jelena participated in many national and international projects and conferences. In her theoretical and practical work, she is concerned in theory and methodology of heritage studies, heritage axiology and heritage interpretation. In her previous research she shows the interest in heritage theory, dealing with past in the difficult times of war and postwar period, but also in analyzing changes and opportunities that gives the heritage law during its history of development. She is the author of the scientific monograph "Heritage of the Holy Virgin of Ljeviška and preservation of memory" (2021).
She was enrolled in the scientific research project of Ministry of Education, Science and Technological Development RS “Tradition and Transformation: historical heritage and national identity in Serbia in the 20th century” (sub-project: Strategies of inheritance) from 2011 till 2020.
Jelena is the founder of the association Views Research Network that deals with the contemporary visions of heritage, and she is an author of four contemporary art exhibitions and art-research projects. She also was a member of the expert team for the cultural valorization of the fund of the Metodi Meta Petrov Gallery in Dimitrovgrad (2016) and the editor of the collection "25 years of the International Art Colony of the Paganovski Monastery" published by the same institution in 2018.
She has been an associate of the Center for Museology and Heritology of the Faculty of Philosophy in Belgrade, since 2011, and co-author of one seminar for teachers (Image and Reflexions – Visual Literacy and Artistic Heritage). Since she works in education, Jelena organized few educational workshops for her students related to art and heritage.
She is member of the ICOMOS National Committee.
Address: Belgrade, Serbia
less
InterestsView All (37)
Uploads
Papers by Jelena Pavličić
Кључне речи: наслеђе других, Косово и Метохија, колективни идентитет, негација прошлости, апропријација наслеђа
Cultural Heritage in times of crisis, conflicts and conflict situations. The
modern world abounds in areas where social intolerance simmers, and
cultural heritage is the first to be attacked in such areas. In addition to
direct attacks on monuments, they are often the subject of various (mis)
uses – violent repurposing, deconstruction of meaning, reinterpretation,
negation of the past, and the like. In such situations, the maturity of the
heritage protection service, that is, the role and importance of international
conventions for its preservation, is questionable. That is why in
this paper special attention is devoted to World Heritage sites which,
according to the Convention on the Protection of World Cultural and
Natural Heritage, are significant for humanity as a whole. However, in
times of crisis in unstable areas, their vulnerability manifests itself and
transforms in accordance with changing social factors. The destruction of
colossal Buddha statues in Afghanistan and monuments on the territory
of Syria, the recent repurposing of the Hagia Sophia museum in Istanbul,
and the reinterpretation and use of Medieval Monuments in Kosovo, are
examples in which we will examine contemporary ways of endangering
World Cultural Heritage, i.e. the importance of the Convention as part
of legal protection for their survival.
спроводи у оквиру наставе историје уметности са студентима ликовног одсека на Факултету уметности Универзитета у Приштини – Косовској Митровици, а која одговара на проблемски приступ настави у савременом добу. Сагледавање историјско-уметничке баштине је студентима дато као изазов на који треба да одговоре производњом сопственог визуелног рада. Њиме интерпретирају задати уметнички феномен и изражавају разумевање његове вредности, како у савременом добу тако и кроз историју. Ова вежба као део наставног метода подстиче креативност и критички однос према изнова поствареном предмету историјско-уметничке баштине. Такође, одговор је на једну савремену наставну праксу названу „showing seeing“ (W.J.T.Mitchell, 2002), којом се проблематизује искуство виђеног. Инсистира се на субјективном гледању које помера границу виђеног, а што је оствариво само интерактивном организацијом наставе током које студенти показују (showing) оно што виде/о чему уче (seeing). Упориште за овакав метод тражимо у епистемолошкој промени коју доноси филозофија постмодернизма, а која почива на плурализму теоријских и методолошких приступа предмету проучавања. У контексту наставног процеса, она иницира питање довољности метода једне дисциплине да одговори на питања која провоцира сам предмет истраживања дате дисциплине. Историја уметности шири своје поље проучавања ка компатибилним научним дисциплинама (естетици, визуелној култури, антропологији, музеологији, херитологији) те је нужно трансформисати и наставну праксу.
Кључне речи: настава историје уметности, баштина, уметност, постмодернизам, Факултет уметности, визуелне интерпретације
initiatives were encouraged during the 19th century in Serbian environment, to be officially accepted in museum practice as a part of preventive protection in the early 20th century. In the period after 1950, and
immediately after the revealing of the wall paintings in the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, over a hundred copies of frescoes were created. The copies have been intended to record some of the properties
of the monument, and by using and presenting them to the public the protection institutions have carried out education and promotion of the national heritage. In contemporary theory of heritage, which has expanded the narrow disciplinary boundaries of researching the past, this copying process has been recognised as an important part of organised heritage documentation. The process of making, using and presenting these copies over time highlights their documentary functions and qualities. They testify about the properties of the original because they display the condition of frescoes in the moment of their creation. When a monument is endangered, like in the case of the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren,
they can be more informative bearers of data than the damaged frescoes insitu. They are also the source for studying the relation to the original, since many copies do not show only the precise state, but also the current knowledge of the original. Being such complex testimonies, copies of frescoes are the subject of research in various scientific disciplines.
Keywords: copies of frescoes, original, heritage protection, Orthodox Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, document.
Предлози за копирање старих фресака и чување копија у музеју јављали су се углавном онда када се то указивало као једино решење за очување од заборава живописа који је трајно угрожен. Будући да су такве иницијативе у српској средини охрабриване у XIX веку, почетком XX века су у музејској пракси прихваћене као део превентивне заштите. У периоду након 1950. године, а одмах по откривању живописа Богородице Љевишке, настало је преко стотину копија фресака ове призренске цркве. Стварање копија имало је за циљ бележење неких својстава споменика, а њиховом употребом тј. излагањем, установе заштите су спроводиле едукацију и промоцију националне баштине. У савременој теорији баштине која је проширила уске дисциплинарне оквире истраживања прошлости, тај процес копирања је препознат као важан део организованог документовања баштине. Процес израде, употреба и презентација ових копија кроз време наглашава њихову документарност. Оне сведоче о својствима оригинала јер приказују затечено стање у тренутку израде, а онда када је споменик вишеструко угрожeн, као што је то Црква Богородице Љевишке у Призрену, могу бити носилац већег броја података него оштећене фреске in situ. Такође, извор су за проучавање односа према оригиналу, будући да многе не приказују само верно стање већ и сазнање о оригиналу. Као тако комплексна сведочанства, копије фресака могу бити предмет истраживања различитих научних дисциплина.
Кључне речи: копије фресака, оригинал, заштита наслеђа, црква Богородице Љевишке, документ
semantic changes of a heritage object and its uses over time. is is examined through the case of the Church of Holy Virgin of Ljevisa in Prizren. is church is seen as a living organism whose meanings are changing in accordance with the context in which it is communicated, interpreted and used. is object functioned as a church, mosque, church again, and nowadays it has the status of cultural and historical monument. In 2006 it was inscribed on UNESCO World Heritage in Danger List as the representative of Serbia, due to its values of universal signicance, but also due to postwar political instrumentalization. To understand semantic changes of this church and monument through time, and to dene its testimonial potential, all the names the church has had shall be analysed, following the Latin phrase Nomen est omen.
Разматрају се прва средњовековна интересовања за очување наслеђа која се правно уобличавају ради регулисања правно-имовинских односа, а не ради општег сазнања и заштите наслеђа као сведочанстава прошлости. Након дуге традиције црквених уредби први правни прописи који се односе на заштиту старина зарад сећања на исте, у Србији су настали тек у деветнаестом веку, док се жеља да се оне „упознају, прикупе, обезбеде и чувају“ јавља у Србији тек након Другог српског устанка. Исказује се поштовање старосне вредности споменика уз свест о дуговекости као начину очувањa, што одређује тада примењене мере обнове споменика. Почетком двадесетог века се у Нацрту закона о заштити старина изразом старина означавају предмети „који имају културне, научне, историјске или уметничке вредности за доба у којем су настали и за место у којем су постали“. Тада први пут наилазимо на израз вредности, а запажамо и да је у том, као и у ранијим актима реч о споменику као документу прошлости који може расветлити нека питања из историје, односно објаснити прошлост из које је потекао.
Такав значај дефинише вредност споменика, а он се према баштинским теоријама двадесетог века односи и на својство споменика да у данашњем облику и стању може бити извор за разна сазнања и средство за одржавање сећања на значајне догађаје, идеје и људе. То својство упућује и на јавни интерес, који и захтева да споменици буду сачувани. Напор за препознавањем различитих вредности споменика ради што прецизније категоризације целокупне баштине, утицао је на утврђивање бројних правних регулатива од периода након Другог светског рата, а с намером адекватног управљања баштином.
Разлика коју примећујемо између правног одређења и каснијег научног дефинисања споменика, а које је настало на трагу развоја споменичког права, јесте она битна разлика коју и у науци о баштини уочавамо у другој половини двадесетог века. Споменик више није окарактерисан само својом старосном вредношћу, па ни историјском, већ информатичким потенцијалом и комуникативношћу. Раније схватан као документ, или сведочанство прошлости, споменик је сада споменик садашњости, па је и питање баштињења проблем савременог друштва.
Кључне речи: споменичко наслеђе, правна заштита, вредности, херитологија
OBLIVION AND MODELS OF CARE AND PROTECTION:
CHURCH OF THE HOLY VIRGIN OF LJEVISA IN PRIZREN
Summary
During and after the war in Kosovo in 1999, Serbian medieval monuments were recognized as symbols
and bearers of Serbian identity. This led to the fact that among the Albanian population in Kosovo,
they were seen as an undesirable legacy - a reflection of centuries of existence of the Serbs in Kosovo. One
of the historical monument which was partially destroyed during the war in 1999. and later in 2004. was the
Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, a representative example of artistic achievements of medieval
Serbia and witness of different social realities of the city of Prizren through a long period of its duration. As
the church during the war suffered evident changes in the material sense, we emphasize the need to point out
the changes and damage made in semantic terms. Although the scientific truth about this monument is not
disputed in the Albanian society in Kosovo and Metohia, the popular publications allow baseless debate and
are used in order to forget historical identity of place and promote it in their distorted interpretation. The
monument, being on the UNESCO List of World Heritage in Danger, haven‘t had its own curator since 1999,
so local Albanian tourist guides, printed and internet touristic publications have the primary role in informing
tourists. Through them, this monument is often pushed into oblivion, wrongly interpreted, construed
and used to create a desirable image of the newly-established state and its new, ‘pure’ identity. In this paper
we present the genesis of the reconstruction process of this monument after the 1999, analyze its contemporary
perception in the Albanian community in Kosovo and Metohija, but also consider the issue of comprehensive protection of monuments, preserving its testimony potential.
the protection service within the newly founded system were also employed. Although their engagement has been insufficiently explored, the rich experience of the trustees in Kosovo and Metohija province has been preserved due to the correspondence conducted between the trustees and the Institute officials. Part of this documentation is now kept in Belgrade Republic Institute for the Protection of Cultural Monuments being the legal successor of the Institute for the Protection and Research of Cultural Monuments of the People's Republic of Serbia. The paper focuses on the analyses of the mentioned documentation recognized as a valuable source for understanding the history of the national heritage protection services.
Кључне речи: наслеђе других, Косово и Метохија, колективни идентитет, негација прошлости, апропријација наслеђа
Cultural Heritage in times of crisis, conflicts and conflict situations. The
modern world abounds in areas where social intolerance simmers, and
cultural heritage is the first to be attacked in such areas. In addition to
direct attacks on monuments, they are often the subject of various (mis)
uses – violent repurposing, deconstruction of meaning, reinterpretation,
negation of the past, and the like. In such situations, the maturity of the
heritage protection service, that is, the role and importance of international
conventions for its preservation, is questionable. That is why in
this paper special attention is devoted to World Heritage sites which,
according to the Convention on the Protection of World Cultural and
Natural Heritage, are significant for humanity as a whole. However, in
times of crisis in unstable areas, their vulnerability manifests itself and
transforms in accordance with changing social factors. The destruction of
colossal Buddha statues in Afghanistan and monuments on the territory
of Syria, the recent repurposing of the Hagia Sophia museum in Istanbul,
and the reinterpretation and use of Medieval Monuments in Kosovo, are
examples in which we will examine contemporary ways of endangering
World Cultural Heritage, i.e. the importance of the Convention as part
of legal protection for their survival.
спроводи у оквиру наставе историје уметности са студентима ликовног одсека на Факултету уметности Универзитета у Приштини – Косовској Митровици, а која одговара на проблемски приступ настави у савременом добу. Сагледавање историјско-уметничке баштине је студентима дато као изазов на који треба да одговоре производњом сопственог визуелног рада. Њиме интерпретирају задати уметнички феномен и изражавају разумевање његове вредности, како у савременом добу тако и кроз историју. Ова вежба као део наставног метода подстиче креативност и критички однос према изнова поствареном предмету историјско-уметничке баштине. Такође, одговор је на једну савремену наставну праксу названу „showing seeing“ (W.J.T.Mitchell, 2002), којом се проблематизује искуство виђеног. Инсистира се на субјективном гледању које помера границу виђеног, а што је оствариво само интерактивном организацијом наставе током које студенти показују (showing) оно што виде/о чему уче (seeing). Упориште за овакав метод тражимо у епистемолошкој промени коју доноси филозофија постмодернизма, а која почива на плурализму теоријских и методолошких приступа предмету проучавања. У контексту наставног процеса, она иницира питање довољности метода једне дисциплине да одговори на питања која провоцира сам предмет истраживања дате дисциплине. Историја уметности шири своје поље проучавања ка компатибилним научним дисциплинама (естетици, визуелној култури, антропологији, музеологији, херитологији) те је нужно трансформисати и наставну праксу.
Кључне речи: настава историје уметности, баштина, уметност, постмодернизам, Факултет уметности, визуелне интерпретације
initiatives were encouraged during the 19th century in Serbian environment, to be officially accepted in museum practice as a part of preventive protection in the early 20th century. In the period after 1950, and
immediately after the revealing of the wall paintings in the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, over a hundred copies of frescoes were created. The copies have been intended to record some of the properties
of the monument, and by using and presenting them to the public the protection institutions have carried out education and promotion of the national heritage. In contemporary theory of heritage, which has expanded the narrow disciplinary boundaries of researching the past, this copying process has been recognised as an important part of organised heritage documentation. The process of making, using and presenting these copies over time highlights their documentary functions and qualities. They testify about the properties of the original because they display the condition of frescoes in the moment of their creation. When a monument is endangered, like in the case of the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren,
they can be more informative bearers of data than the damaged frescoes insitu. They are also the source for studying the relation to the original, since many copies do not show only the precise state, but also the current knowledge of the original. Being such complex testimonies, copies of frescoes are the subject of research in various scientific disciplines.
Keywords: copies of frescoes, original, heritage protection, Orthodox Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, document.
Предлози за копирање старих фресака и чување копија у музеју јављали су се углавном онда када се то указивало као једино решење за очување од заборава живописа који је трајно угрожен. Будући да су такве иницијативе у српској средини охрабриване у XIX веку, почетком XX века су у музејској пракси прихваћене као део превентивне заштите. У периоду након 1950. године, а одмах по откривању живописа Богородице Љевишке, настало је преко стотину копија фресака ове призренске цркве. Стварање копија имало је за циљ бележење неких својстава споменика, а њиховом употребом тј. излагањем, установе заштите су спроводиле едукацију и промоцију националне баштине. У савременој теорији баштине која је проширила уске дисциплинарне оквире истраживања прошлости, тај процес копирања је препознат као важан део организованог документовања баштине. Процес израде, употреба и презентација ових копија кроз време наглашава њихову документарност. Оне сведоче о својствима оригинала јер приказују затечено стање у тренутку израде, а онда када је споменик вишеструко угрожeн, као што је то Црква Богородице Љевишке у Призрену, могу бити носилац већег броја података него оштећене фреске in situ. Такође, извор су за проучавање односа према оригиналу, будући да многе не приказују само верно стање већ и сазнање о оригиналу. Као тако комплексна сведочанства, копије фресака могу бити предмет истраживања различитих научних дисциплина.
Кључне речи: копије фресака, оригинал, заштита наслеђа, црква Богородице Љевишке, документ
semantic changes of a heritage object and its uses over time. is is examined through the case of the Church of Holy Virgin of Ljevisa in Prizren. is church is seen as a living organism whose meanings are changing in accordance with the context in which it is communicated, interpreted and used. is object functioned as a church, mosque, church again, and nowadays it has the status of cultural and historical monument. In 2006 it was inscribed on UNESCO World Heritage in Danger List as the representative of Serbia, due to its values of universal signicance, but also due to postwar political instrumentalization. To understand semantic changes of this church and monument through time, and to dene its testimonial potential, all the names the church has had shall be analysed, following the Latin phrase Nomen est omen.
Разматрају се прва средњовековна интересовања за очување наслеђа која се правно уобличавају ради регулисања правно-имовинских односа, а не ради општег сазнања и заштите наслеђа као сведочанстава прошлости. Након дуге традиције црквених уредби први правни прописи који се односе на заштиту старина зарад сећања на исте, у Србији су настали тек у деветнаестом веку, док се жеља да се оне „упознају, прикупе, обезбеде и чувају“ јавља у Србији тек након Другог српског устанка. Исказује се поштовање старосне вредности споменика уз свест о дуговекости као начину очувањa, што одређује тада примењене мере обнове споменика. Почетком двадесетог века се у Нацрту закона о заштити старина изразом старина означавају предмети „који имају културне, научне, историјске или уметничке вредности за доба у којем су настали и за место у којем су постали“. Тада први пут наилазимо на израз вредности, а запажамо и да је у том, као и у ранијим актима реч о споменику као документу прошлости који може расветлити нека питања из историје, односно објаснити прошлост из које је потекао.
Такав значај дефинише вредност споменика, а он се према баштинским теоријама двадесетог века односи и на својство споменика да у данашњем облику и стању може бити извор за разна сазнања и средство за одржавање сећања на значајне догађаје, идеје и људе. То својство упућује и на јавни интерес, који и захтева да споменици буду сачувани. Напор за препознавањем различитих вредности споменика ради што прецизније категоризације целокупне баштине, утицао је на утврђивање бројних правних регулатива од периода након Другог светског рата, а с намером адекватног управљања баштином.
Разлика коју примећујемо између правног одређења и каснијег научног дефинисања споменика, а које је настало на трагу развоја споменичког права, јесте она битна разлика коју и у науци о баштини уочавамо у другој половини двадесетог века. Споменик више није окарактерисан само својом старосном вредношћу, па ни историјском, већ информатичким потенцијалом и комуникативношћу. Раније схватан као документ, или сведочанство прошлости, споменик је сада споменик садашњости, па је и питање баштињења проблем савременог друштва.
Кључне речи: споменичко наслеђе, правна заштита, вредности, херитологија
OBLIVION AND MODELS OF CARE AND PROTECTION:
CHURCH OF THE HOLY VIRGIN OF LJEVISA IN PRIZREN
Summary
During and after the war in Kosovo in 1999, Serbian medieval monuments were recognized as symbols
and bearers of Serbian identity. This led to the fact that among the Albanian population in Kosovo,
they were seen as an undesirable legacy - a reflection of centuries of existence of the Serbs in Kosovo. One
of the historical monument which was partially destroyed during the war in 1999. and later in 2004. was the
Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, a representative example of artistic achievements of medieval
Serbia and witness of different social realities of the city of Prizren through a long period of its duration. As
the church during the war suffered evident changes in the material sense, we emphasize the need to point out
the changes and damage made in semantic terms. Although the scientific truth about this monument is not
disputed in the Albanian society in Kosovo and Metohia, the popular publications allow baseless debate and
are used in order to forget historical identity of place and promote it in their distorted interpretation. The
monument, being on the UNESCO List of World Heritage in Danger, haven‘t had its own curator since 1999,
so local Albanian tourist guides, printed and internet touristic publications have the primary role in informing
tourists. Through them, this monument is often pushed into oblivion, wrongly interpreted, construed
and used to create a desirable image of the newly-established state and its new, ‘pure’ identity. In this paper
we present the genesis of the reconstruction process of this monument after the 1999, analyze its contemporary
perception in the Albanian community in Kosovo and Metohija, but also consider the issue of comprehensive protection of monuments, preserving its testimony potential.
the protection service within the newly founded system were also employed. Although their engagement has been insufficiently explored, the rich experience of the trustees in Kosovo and Metohija province has been preserved due to the correspondence conducted between the trustees and the Institute officials. Part of this documentation is now kept in Belgrade Republic Institute for the Protection of Cultural Monuments being the legal successor of the Institute for the Protection and Research of Cultural Monuments of the People's Republic of Serbia. The paper focuses on the analyses of the mentioned documentation recognized as a valuable source for understanding the history of the national heritage protection services.