Mèusa

La mèusa ("milza" 'n talianu) è n'òrganu a struttura linfoidi situata ntâ cavitati adduminali.

La mèusa è prisenti 'n quasi tutti li virtibbrati; nta l'embrioni umanu accuminza a furmàrisi ô primu misi di vita.
La mèusa havi na funzioni emucatirìtica (distruji li glòbbuli russi mmicchiati) e na funzioni linfupuìitica (pruduci li linfuciti dû sangu). La mèusa arricogghi macari lu ferru dî glòbbuli russi distrujuti affinchì pô èssiri ricupiratu e riutilizzatu pi novi glòbbuli russi.
Nunustanti sta sô funzioni mpurtanti, la mèusa nun è n'òrganu ndispinsàbbili â vita.

Anatumìa umana

La mèusa è situata ntâ cavitati adduminali, nta l'ipucondriu mancu tra la nona e l'unnicèsima còstula, e prisenta na struttura sìmili ê linfughiànnuli, câ diffirenza ca la mèusa cuntratta rapporti diretti cû sistema sanguignu.
La sô forma è uvuidali, cûn culuri russu vinu e na cunsistenza moddi. Havi un pisu di 200 gr. circa, longa 13 cm., larga 8 cm. e spissa 3 cm.

Struttura

La mèusa è rivistuta d'un tissutu cunnittivu densu, cu fibbri elàstichi e scarsi fibbri musculari lisci. Ssta càpsula mmia versu lu nternu setti e trabbìcoli ca fùrmanu na mpalcatura di sustegnu. Ô nternu di chisti s'attrova lu parinchima distintu 'n purpa russa e 'n purpa janca.
La purpa russa è cumposta di trami di fibbri riticulari (ritìcolu dû Tigri), di cèlluli linfuidi disposti 'n curduna e di capiddari vinusi dilatati (minni vinusi).
La purpa janca è custituuta di nòduli linfàtici (curpùsculi linali dû Malpichi).

Vascularizzazzioni

L' Arteria linali (o splènica) si diparti dû trìpodi cilìacu nzèmmula a l'arteria gàstrica manca e a l'arteria epàtica cumuni. Lu trìpodi cilìacu urìggina a sô vota drittamenti di l'aorta adduminali. Doppu un dicursu chiuttostu longu supra lu màrgini supiriuri dû corpu e dâ cuda dû pancreas, l'arteria linali si dividi 'n rami ca, attraversu l'ilu, pinitranu ntâ mèusa pircurrennu li trabbìcoli, quinni tràsinu 'n un nòdulu linfàticu. A la nisciuta l'arteria si sfiocca 'n arteri chiù nichi (artirioli pinicillari, ca appoi sfùcianu ntê minni vinusi (o lacuni purpari). Di ccà s'urìgginanu li vini vini trabbiculari, ca cunfluìscinu ntâ vina linali, ca nesci dâ mèusa attraversu l'ilu e cunfluisci ntâ vina porta.
Duranti lu pircorsu, lu sangu arriccogghi li cèlluli linfòidi e cedi li glòbbuli russi vecchi, assemi a elimenti stranii o nucivi.

Rapporti

L'òrganu poja contra lu diaframma, havi rapporti cû stòmmacu ('n àutu) e cû rini mancu (abbasciu). È macari 'n rapportu câ flissura manca dû colon.
La mimbrana pirituniali la rivesti, criannu dî ligamenti ca la mantennu "in situ":

ligamentu culicu-linali, ca scinni dâ flissura còlica manca (nun sempri prisenti)
ligamentu frenu-linali, ca junci lu diaframma 'n àutu e è pirchistu dittu videmma ligamentu suspinsuri dâ mèusa
ligamentu gastru-linali, ca la cullega ô stòmmacu

Noltri la cuda dû pancreas cuntratta rapporti ntimi, talura chirurgicamenti ndissuciàbbili, cu l'ilu dâ mèusa.

Fisioluggìa

Duranti la vita fitali participa â funzioni di furmazzioni dî glòbbuli russi, funzioni ca si perdi ntê primi anni di vita. Assolvi â funzioni lìtica e catirìtica dâ cumpunenti curpusculata dû sangu, dâ quali prisedi lu cuntrollu nummàricu.
La mèusa forma li picmenti biliari e lìbbira lu ferru ca veni sùbbutu utilizzatu d'àutri urgani pi furmari l'emuglubbina (Hb). Arcun'àutri funzioni prisenti 'n mammìfiri nfiriuri pàrinu èssiri pirduti nta l'omu. Accussì ntô cani, unni la mèusa è rapprisintata 'n modu assai mpurtanti sia ntâ capsula ca ntâ trama trabbiculari la musculatura liscia, pari ca l'òrgano svolgi macari funzioni di riserva di sangu, di mmèttiri 'n cìrculu midianti sprimitura 'n cunniszioni di stress, opirannu na vera e propia aututrasfusioni d'emirgenza (fujuta, cummattimentu ecc.)

Patuluggìa

Difficirmenti la mèusa è preda di malatìi nfittivi o niuplàstichi. 'N era priantibbiòtica era mmeci bon notu lu "tumuri di mèusa" ca si manifistava 'n corsu di malatìi nfittivi di longa durata, comu sprissioni di l'attivazzioni dâ cumpunenti linfatica di l'òrganu. Li tumuri dâ mèusa sunnu quasi esclusivamentie linfomi. Havi sempri distatu ntiressi 'n oncoluggìa la evidenti risistenza dâ mèusa a addivintari sedi di ripitizzioni mitastàtica di parti di tumuri suliti d'àutra urìggini. Aumenti di vulumi macari significativi dâ mèusa (splinumicalii) s'hannu ntê malatìi dû ficatu, suprattuttu la cirrosi epàtica, ca càusanu difficultati di flussu ntô sistema dâ vina porta (sìndromi d'ipirtinsioni purtali), dû quali la vina linali è tribbutaria. D'arricurdari macari li traumi, ca vista la sô cunsistenza, nni ponnu pruvucari la ruttura cu gravìssimi emurraggìi nterni.