1708

**1708. po kalendarima**
Gregorijanski	1708. (MDCCVIII)
Ab urbe condita	2461.
Islamski	1119–1120.
Iranski	1086–1087.
Hebrejski	5468–5469.
Bizantski	7216–7217.
Koptski	1424–1425.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1763–1764.
• Shaka Samvat	1630–1631.
• Kali Yuga	4809–4810.
	Kineski
• Kontinualno	4344–4345.
• 60 godina	Yang Zemlja Miš; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11708.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1670-e 1680-e 1690-e – 1700-e – 1710-e 1720-e 1730-e
Godine:	1705 1706 1707 – 1708 – 1709 1710 1711

Godina 1708. (MDCCVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Veliki severni rat - Švedska invazija Rusije počinje: Karl XII je prešao zaleđenu Vislu.
4/5. 1. - (24/25. 12. 1707. po j.k.) - Jedan datum navodne Istrage poturica.^[1]
16. 1. - Prvi privilegijalni narodno-crkveni sabor u manastiru Krušedol: za "vel-mitropolita" (velikog mitropolita)^[2] izabran Isaija Đaković (mitropolija se prvo zvala Krušedolska, zatim Karlovačka mitropolija). Odlučeno da mitropolit u duhovnim stvarima zavisi od pećkog patrijarha. Organizovana posebna Pakračka eparhija, tj. slavonska.
20. 1. - Osmanski Alžir: Alžirci uzeli Oran Špancima, nastavlja se opsada Mers el-Kebira.

7. 2. - Bitka kod Grodna: Karlo XII i Petar Veliki pokušavaju zarobiti jedan drugog.
28. 2. - Pobuna robova na njujorškom Long Islandu, ubijeno sedam belaca.
februar - Rusi digli Dorpat/Tartu u vazduh i deportovali stanovništvo.

"Geometrija slavenski Zemljemjerije" - uvedena građanska ćirilica

11. 3. - Britanska kraljica Anne odbija dati kraljevski pristanak na u Parlamentu izglasani zakon o škotskoj miliciji, a što predstavlja posljednji slučaj da je britanski monarh ikada stavio veto na neki zakonski akt.
15. 3. - Hrvatski ban Palfi potvrdio stare međe i pravice Banske krajine, što je protivno pretenzijama zagrebačkog biskupa i hrvatskih oficira koji bi stvarali svoje posede.^[3]
mart - Jedan udžbenik geometrije prva je knjiga odštampana novom ruskom građanskom ćirilicom.
23. 3. - Jakobitski pretendent Jakov Franjo Edvard od Velsa se pokušava iskrcati sa francuskom flotom u Škotskoj - bez uspeha, ali engleska flota je odvučena od kontinenta.

April/Travanj – Jun/Lipanj

4. 4. - Alžirski beg Bušlagem ("Brka") uzima Špancima i Mers el-Kébir - ovi će se vratiti tu i u Oran 1732-92.
proleće - Deputirci varaždinskih graničara u Gracu i Beču traže i formalnu potvrdu prava - odgovoreno da se strpe i čekaju vojnu komisiju.^[4]

24. 5. - Car Josif I potvrdio izbor Isaije Đakovića za "arhiepiskopa ilirskog ili rascijanskog naroda grčkog obreda".^[5]
24. 5. - Austrijske carske snage zauzele papin grad Comacchio - konflikt rješen sljedeće godine u carevu korist.

8. 6. - Wagerova akcija: Britanci presreli špansku flotu s blagom ispred današnje Kolumbije - potonuli galeon San José će biti nazvan "svetim gralom brodskih olupina".
30. 6. - Ubijen omrznuti etiopski car Tekle Haymanot I, nasleđuje ga, ranije zatočeni, stric Tewoflos (do 1711).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

30. 6. - Regensburški sabor konfiskovao posede izbeglog mantovskog vojvode Ferdinanda Karla - Vojvodstvo Mantova pripada austrijskim Habsburzima (do 1797. i 1815-66), ostatak Vojvodstva Montferrat Savoji.

5. 7. - Rat za špansko nasleđe: Francuzi zauzimaju Brugge i Ghent - Englezima je na reci Scheldt ostala samo tvrđava Oudenaarde.
7. 7. - Završeni prvi izbori za parlament Velike Britanije, pobeda proratnih vigovaca.

Bitka kod Oudenardea, komemorativna medalja

11. 7. - Bitka kod Oudenardea: Marlborough i Eugen Savojski sprečili Francuze da osvoje grad, čime bi bili odsečeni od Engleske.
14. 7. - Bitka kod Golovčina: Karlo XII pobedio nadmoćnije ali nekoordinisane ruske snage.
18. 7. (7. 7. po j.k.) - Bulavinov ustanak: Kondratij Bulavin je pronađen mrtav, što je praktično kraj pobune donskih kozaka protiv ruskih carskih vlasti.
26. 7. - Zaporoški kozački general Vasilij Kočubej je pogubljen od strane hetmana Mazepe.
31. 7. (20. 7. po j.k.)^[6] - Mitropolit Isaija Đaković umro u Beču, za administratore Krušedolske mitropolije postavljeni episkop Stefan Metohijac-Pećanin i bački episkop Hristifor Dimitrijević (novi mitropolit izabran tek 1710).

1. 8. - Španski pretendent "Karlos III", tj. budući car Karlo VI, oženio se u Barceloni sa Elizabetom Kristinom od Braunschweiga-Wolfenbüttela - vladarski par 1711-40.
3. 8. - Rakošijeva buna: Bitka kod Trenčina je težak Rakocijev poraz od strane maršala Heistera u današnjoj Slovačkoj i početak kraja ustanka.
12. 8. - Počinje saveznička Opsada francuskog Lilla (do decembra).
13. 8. - Britanci zauzeli Cagliari na Sardiniji - to je nakon četiri stoleća kraj iberijske vlasti na tom ostrvu (potvrđeno mirom iz 1713. kada je dobijaju Habsburzi, a 1720. Savoje nakon razmene).
29. 8. - Rat kraljice Ane: Francuzi i Indijanci poharali Haverhill, Massachusetts.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

9. 9. - Švedska invazija Rusije: Bitka na Nevi: švedska diverzija protiv Rusa na severu, pobeda bez većeg strateškog uticaja.
10. 9. - Bitka kod Moljatiča (Malatitze, Dobroe): Rusi nadbili prethodnicu švedske vojske pa se povukli.
14 - 21. 9. - Rat za špansko nasljedstvo: Anglo-holandsko Zauzeće Minorce na Balearima - otok postaje važna britanska baza, koju s prekidima drže do 1802.
20. 9. - Bitka kod Rajovke: Karlo XII zamalo upao u zamku.
28. 9. - Bitka kod Wijnendalea: Francuzi ne uspevaju presresti konvoj sa namirnicama za opsadu Lilla.

3. 10. - Kotorski biskup Marin Drago dobio premeštaj na Korčulu.^[7]
7. 10. - Guru Gobind Singh umire kao žrtva ubistva - nastavlja se rat Mogula i Sika. Njegov naslednik je sveto pismo Guru Granth Sahib, "večni živi guru".
9. 10. - Veliki sjeverni rat: Bitka kod Lesne u kojoj ruska vojska pod carem Petrom Velikim nanosi poraz švedskim snagama generala Adama Ludwiga Lewenhaupta koje su nastojale donijeti pojačanja i namirnice vojsci kralja Karla XII u Ukrajini; bitka, koja se smatra prvom velikom ruskom pobjedom nakon osam godina rata, će kasnije dobiti nadimak "majka Poltave".
11. 10. - Umro Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, direktor saksonske fabrike porcelana - njegov saradnik Johann Friedrich Böttger će dogodine objaviti pronalazak materijala, pa će se smatrati njegovim pronalazačem.
22. 10. - Opsada Lilla: saveznici ušli u varoš Lille, Francuzi se održavaju u citadeli.
26. 10. (j.k.?) - Poslednji kamen stavljen na lanternu Katedrale sv. Pavla u Londonu - zvanični kraj gradnje na Božić 1711/12.
27. 10. - Portugalski kralj João V se oženio austrijskom princezom Marijom Annom.
jesen - Rakocijev pristaša barun Josip Vojnović u Veneciji uzalud pokušava da sinjoriju uvuče u rad na podizanju ustanka u Hrvatskoj.^[8]

13. 11. - Baturinska tragedija: ruska vojska zauzela glavni grad hetmana Ivana Mazepe, nakon što je ovaj prešao na švedsko-poljsku stranu, i masakrirala stanovnike. Šveđani su danas uspeli preći reku Desnu ali kasno je za Baturin.
17. 11. - Ivan Skoropadski je novi poglavar Kozačkog hetmanata (do 1722), saveznik je Rusa.
21. 11. - Poljski građanski rat, Bitka kod Koniecpola: proruske snage Augusta II Jakog porazile prošvedskog Stanisława Leszczyńskog, tako da ovaj ne može pomoći Karlu XII.

10. 12. - Francuzi se posle 4-mesečne opsade povlače iz tvrđave Lille.
29. 12. - Reforme Petra Velikog - oblasna reforma: ukazom uspostavljene gubernije u Rusiji, na početku ih je osam.
decembar - Švedski kralj Karlo XII prezimljuje u Ukrajini, gubi dosta ljudi od surove zime.

Kroz godinu

Krnji ugarski sabor u Požunu, lojalan caru Josipu: traži se obnova starih staleških prava.^[9]. Pokrenuto pitanje o suglasju (concordantia) hrvatskih i ugarskih zakona, zaključeno da kralj može sankcionirati samo one članke hrvatskog sabora koji se "ne protive pozitivnim zakonima ugarskog kraljevstva" - pitanje ipak ostaje otvoreno^[10]
Zagrebački biskup Martin Brajković poduzima korake da osamostali crkvu, podizanjem na nadbiskupiju^[11], razlučenjem od Bačko-kaločke nadbiskupije.
Mirko Esterhazi Galantski novi je zagrebački biskup (do 1722).
Ustanak 2.000 seljaka u Karlovačkoj granici.^[12]
Stjepan Margitić: "Fala od svetih".
Isaija III je sarajevski mitropolit nakon Visariona II (do 1709).
Prizrenski sandžak dat na upravu Kurd Mehmed-paši iz Đakovice, protivniku Mahmudbegovića; njegove haračlije pljačkaju prizrenska i suhorečka sela. Arnauti doseljeni u novobrdski kadiluk, noću pljačkaju i ubijaju po selima^[13]
Ponovljene naredbe da se u mletačkoj Dalmaciji neće trpeti druga vera osim katoličke.^[14]
Kuju se srebrni dubrovački škudi (do 1750).
1708-12 - Kuga u vreme Velikog severnog rata pogađa centralnu i istočnu Evropu, naročito baltičke krajeve.
Istočnoindijska kompanija: dve paralelne engleske trgovačke kompanije se ujedinjuju, a državna blagajna dobija pozajmicu od 3,2 miliona funti.
c. - Porta osniva posebnu haznu (blagajnu) u Beogradu iz koje bi se davale plate vojnicima, ali stvar propada zbog zloupotreba.^[15]
Bernard de Montfaucon: Palaeographia Graeca (skovan termin paleografija).
Herman Boerhaave: Institutiones medicae.
Nikola Bijanković: Krstajnski nauk na kratko složen.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1708.

30. 9. - Franjo Nadaždi, hrvatski ban († 1783)
15. 11. - William Pitt Stariji, britanski premijer († 1778)
8. 12. - Franz I, car SRC, suprug Marije Terezije († 1765)
Bono Benić, bosanski franjevac († 1785)
Luka Mihov Bunić, dubrovački pjesnik († 1778)
Dalaj Lama VII, († 1757)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1708.

11. 5. - Jules Hardouin-Mansart, arhitekta (* 1646)
30. 6. - Tekle Haymanot I, etiopski car (* 1684)
5. 7. - Ferdinando Carlo di Gonzaga-Nevers, vojvoda Mantove i Monferatta (* 1652)
20. 7. - Isaija Đaković, krušedolski mitropolit
2. 10. - Anne Jules de Noailles, maršal Francuske (* 1650)
7. 10. - Guru Gobind Singh, vođa sika (* 1666)
9. 10. - Olimpia Mancini, majka Eugena Savojskog (* 1638)
11. 10. - Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, matematičar, pionir porcelana (* 1651)
28. 10. - Đorđe od Danske, suprug brit. kraljice Ane (* 1653)
5. 12. - Seki Takakazu, matematičar (* 1642)

Reference

↑ Oslobođenje Crne Gore. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 52
↑ Istorija s. n. IV-1, 69
↑ Istorija s. n. IV-1, 185-6
↑ Istorija s. n. IV-1, 52
↑ Ćorović, Istorija srpskog naroda - Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
↑ Pantić, Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka - XVIII vek: Doba prosvećenosti. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1018
↑ Historija n. J. II, 862
↑ Historija n. J. II, 1018-9
↑ Historija n. J. II, 1017
↑ Istorija s. n. IV-1, 71
↑ Istorija s. n. IV-1, 100
↑ Istorija s. n. IV-2, 48
↑ Istorija s. n. IV-1, 12

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

[1] Oslobođenje Crne Gore. rastko.rs

[2] Istorija s. n. IV-1, 52

[3] Istorija s. n. IV-1, 69

[4] Istorija s. n. IV-1, 185-6

[5] Istorija s. n. IV-1, 52

[6] Ćorović, Istorija srpskog naroda - Srbi u Ugarskoj. rastko.rs

[7] Pantić, Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka - XVIII vek: Doba prosvećenosti. rastko.rs

[8] Historija n. J. II, 1018

[9] Historija n. J. II, 862

[10] Historija n. J. II, 1018-9

[11] Historija n. J. II, 1017

[12] Istorija s. n. IV-1, 71

[13] Istorija s. n. IV-1, 100

[14] Istorija s. n. IV-2, 48

[15] Istorija s. n. IV-1, 12

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]