Newcastle upon Tyne
| Newcastle upon Tyne | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Ujedinjeno Kraljevstvo
|
| Krunska zemlja |  Engleska
|
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | 273.600 |
| Položaj | |
| Koordinate | 54°58′26″N 1°36′48″W / 54.973889°N 1.613333°W |
  Newcastle upon Tyne Newcastle upon Tyne (Ujedinjenog Kraljevstva) | |
| Ostali podaci | |
Newcastle upon Tyne (obično se naziva skraćeno samo Newcastle) je grad u metropolitanskom okrugu Tyne and Wear, na sjeveroistoku Engleske. Grad je smješten na obalama rijeke Tyne, historijski je bio dio grofovije ( engleski: county) Northumberland. Prema proceni u njemu živi oko 273.600 stanovnika.
Grad nosi ime po normanskoj utvrdi koju je 1080. podigao Robert II. Normanski, najstariji sin Vilima I. Osvajača. Newcastle se razvio iz rimske utvrde, za srednjeg vijeka postao je centar trgovine vunom, a kasnije je postao sjedište rudarstva (ugljen). Kao pomorska luka, počeo se razvijati od 16. vijeka, uz luku su nikla i brojna brodogradilišta uzduž riječne obale do Sjevernog mora. Newcastle je danas značajan kulturni i edukacijski centar ( u njemu djeluju dva univerziteta). On je 20 grad po veličini u Engleskoj i najveća urbana aglomeracija u slivu rijeke Tyna, šesta po veličini u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Stanovnici Newcastla i njegove okolice zovu se Geordies.
Prvobitno rimsko naselje Pons Aelius[1], podignuto je u 2. vijeku, Rimljani su sagradili utvrdu pokraj mosta preko rijeke Tyne u blizini Hadrijanovog zida (zid je štitio rimsku provinciju Britaniju od napada barbara sa sjevera). Nakon pada Rimskog Carstva, - Newcastle je postao dio anglosaksonskog kraljevstva Northumbria i tada se zvao Monkchester[2]. Grad je razoren u sukobu s Dancima. 1080. ga je Robert Curthose, sin Vilima Osvajača obnovio. Grad se od tada naziva Novum Castellum ili New Castle. Bio je na značajnom strateškom položaju i najsjevernija engleska tvrđava u blizini nemirne granice sa Škotskom. U 13. vijeku Newcastle je utvrđen zidinama. Škoti su ga tokom 14. vijeka tri puta neuspješno napadali.
Važna godina za grad bila je 1530. kad je grad dobio monopol na trgovinu ugljenom i njegov prijevoz po rijeci Tyne. To je dalo jak poticaj ekonomskom razvoju grada. Godina 1636. bila je nesretna za grad, jer je trećina stanovnika umrla od kuge[3]. Tokom Engleskog građanskog rata je grad stao na stranu kralja.
U 18. vijeku je Newcastle bio četvrti centar štamparstva u Engleskoj[4] (nakon Londona, Oxforda i Cambridgea i razvio je značajnu kulturnu i naučnu djelatnost. Od 1793. u gradu djeluje Literarno i filozofsko društvo[4], od tog vremena je Newcastle postao poznat i po proizvodnji stakla. Tokom industrijske revolucije u 19. vijeku grad se razvio u značajan industrijski centar. Newcastle i njegova okolica ima tradiciju rudarstva, tu se ugljen kopa od srednjeg vijeka, a na bazi ugljena podignuta su brojna industrijska poduzeća (brodogradnja, metalurgija). Newcastle je pretrpio bombardiranje za vrijeme Drugog svjetskog rata. Prvi Univerzitet osnovan je 1963., a 1978. izgrađena je prva linija metroa.
Newcastle se nalazi na sjeveroistoku Engleske nedaleko od ušća rijeke Tyne. Nalazi se u prostoru Engleske bogatom rudama ugljena, te je grad poznat po rudarstvu još od srednjeg vijeka. Taj dio Engleske - bogat rudama, obično se zove "Crna Engleska". Reljef oko grada je nizinski. Newcastle je s obližnjim gradom Gatesheadom koji se nalazi nasuprot rijeke povezan u konurbaciju (sistem povezanih gradova).
Klima u gradu je umjerena oceanska. Temperature su nešto više zbog utjecaja Golfske struje. Grad ima relativno malo padalina jer se nalazi pod kišobranom nedalekog Masiva Pennines. Zbog toga je jedan od najsušnijih gradova u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Značajni su ostaci gradskih zidina iz 13. vijeka i katedrala sv. Nikole iz 14. vijeka Postoji 7 mostova preko rijeke od kojih su najpoznatiji moderni Tyne Bridge i Gateshead Millennium Bridge sagrađen 2000. godine. Grad ima neoklasicistički centar grada koji su u 19. vijeka sagradili Richard Grainger i John Dobson. Historijski centar se naziva Grainger Town i ima mnogo neoklasicističkih građevina koje podsjećaju na antički uzor. Grad ima mnogo parkova od kojih su najznačajniji Leazes Park i St James' Park (u njemu je poznati nogometni stadion). Uz rijeku je uređena šetnica Quayside. Grad ima mnogo galerija, kazališta i koncertnih dvorana.
- Cuthbert Collingwood (1748. - 1810.), viceadmiral Britanske kraljevske ratne mornarice
- Robert Stephenson (1803. - 1859.), inžinjer izumitelj lokomotive
- Eric Burdon, rock pjevač
- Sting, rock pjevač
- Alan Shearer, nogometaš
- Michael Carrick, nogometaš
- Mark Knopfler, rock gitarist
- Hank Marvin, rock gitarist
- Rowan Atkinson, glumac
Atlanta, SAD
Bergen, Norveška
Gelsenkirchen, Njemačka
Groningen, Nizozemska
Haifa, Izrael
Nancy, Francuska
Malmö, Švedska
Newcastle, Australija
Newcastle, Južnoafrička Republika
Tayuan, Narodna Republika Kina- Little Rock, SAD
- ↑ Roman Britain Pons Aelius - 'The Aelian Bridge'
- ↑ British History Historical Account of Newcastle-upon-Tyne, Eneas Mackenzie, 1827. (pristupljeno 24. novembra 2008.)
- ↑ Plague. 11th Edition Encyclopædia Britannica.
- ↑ 4,0 4,1 LivingNorth (pristupljeno 26. 07. 2010.) [mrtav link]
(PDF)
- Posjetite Newcastle - Gateshead Informacije o društvenim i kulturnim događanjima u Newcastle - Gatesheadu
- Portal grada Newcastle upon Tyne (Gradska uprava Newcastla)
- članak Wikitravela o Newcastlu
- BBC Tyne BBC Mjesni portal
