Rodopi
| Rodopske planine | |
|---|---|
 Planina Papikio u Grčkoj zimi | |
| Nadmorska visina: | 2 191 |
| Mesto: |  Bugarska,  Grčka
|
| Venac: | Rilsko-Rodopski masiv |
| Koordinate: | 41°36′N 24°34′E / 41.600°N 24.567°E |
| Starost stena: | granit, gnajs, mramor, kvarc |
Rodopi (bugarski: Родопи, grčki: Ροδόπη, turski: Rodop) je ime planinskog masiva u južnoj Evropi. Preko 83% površine Rodopa nalazi se u južnoj Bugarskoj a ostatak u Grčkoj. Najviši vrh Rodapa Goljam Perelik (2,191 m) je sedmi po redu planinski vrh u Bugarskoj.
Rodopi su kraško gorje, sa svim karakteristikama krasa, dubokim riječnim kanjonima, vrtačama, velikim pećinama. Dobar dio Bugarskih vodnih rezervi nalazi se na zapadu masiva. U Rodopima se nalazi veliki broj brana za hidro-akomulacije i brojni historijski spomenici poput antičkih trakijskih gradova; Perperikon i Tatul; srednjovjekovnih utvrda, crkava, manastira i slikovitih sela sa tradicionalnom ruralnom bugarskom arhitekturom iz 18. i 19. vijeka.
Po grčkoj mitologiji, masiv je ime dobio po tračkoj kraljici Rhodope (grčki: Ῥοδόπη, prevedeno crvenih obraza, od složenice 'rhodon'+ 'op(e)').
Geomorfološki Rodopi su dio Rilsko-Rodopskog planinskog masiva, koji spada u najstarije geološke formacije na Balkanskom poluotoku.[1] Rodopi se prostiru na 14,735 km², od toga se 12,233 km² masiva prostire u Bugarskoj. Masiv je 240 km dug i od 100-120 km širok, prosječne visine od 785 m. Sa sjevera masiv se postupno spušta do Gornje Trakijske nizine, sa zapada Rodopi se spajaju sa prijevojem Avram, Jundolom i dolinom rijeke Mesta. Sa juga i istoka Rodopi prelaze preko granice u Grčku. 15 područja u masivu proglašeno je rezervatima prirode, neki su i pod zaštitom UNESCO-a. Masiv je poznat po najvećim crnogoričnim stablima na Balkanu.
Prosječna godišnja temperatura u Istočnim Rodopima je 12 - 13 °C, a u zapadnim Rodopima je 5° - 9 °C. Zimi su temperature od - 15 °C uobičajene.
Rodopi imaju izobilje vodenih zaliha, prekriženi su gustom mrežom planinskih izvora i rijeka. Ali nema puno prirodnih jezera, najpoznatije je Smoljansko jezero koje se nalazi na par kilometara od istoimenog grada Smoljana.
Zato je izgrađeno puno umjetnih jezera, neke od najvećih brana i umjetnih jezera u zemlji nalaze se u Rodopima, poput jezera; Dospat, Batak, Goljam Beglik, Kardžali, Studen Kladenec, Vača, Široka Poljana i mnogih drugih. Ova jezera se najvećim dijelom koriste kao akomulacije za hidroelektrane ali i za navodnjavanje i opskrbu pitkom vodom. Rodopi imaju i puno mineralnih izvora; Velingrad, Narečen, Devin, Beden, Mihalkovo i brojni drugi.
Zapadni Rodopi su veći (zauzimaju 66% teritorija bugarskih Rodopa), viši su i manje naseljeni dio masiva.Tu se nalaze najviši vrhovi (čak 10 ima više od 2,000 m): Goljam Perelik (2,191 m), Širokolaški Snežnik (2,188 m), Goljam Persenk (2,091 m), Bataški Snežnik (2,082 m).
U Zapadnim Rodopima nalaze se i najdublje riječni kanjoni i prirodne ljepote, poput neobične formacije stijena Čarobni mostovi i kanjona Trigrad. Zapadni Rodopi su i veliki rezervar vodotokova i jezera, poput jezera Čaira, i umjetnih jezera: Dospat , Batak, Široka Poljana, Goljam Beglik i Cigov Čark.
U Zapadnim Rodopima veći gradovi su: Batak, Smoljan, Velingrad, Devin, Čepelare. Tu se nalazi poznato skijalište Pamporovo kao i manastir Bačkovo, ruševine Asenove utvrde, te brojne jame i pećine, poput; Đavolskoto Grlo, Jagodinske jame, Vieva i drugih.
Istočni Rodopi su niži dio masiva, tu živi više lljudi, ali su lošije prometno povezani, zauzimaju oko 34% teritorija masiva u Bugarskoj. Velika umjetna jezera; Kardžali i Studen Kladenec nalaze se u Istočnim Rodopima. Istočni Rodopi imaju puno termalnih izvora poput onih oko mjesta Džebel. Najveća naselja u masivu su Haskovo i Kardžali, a manja su Momčilograd, Krumovgrad, Zlatograd i Kirkovo.
Južni Rodopi dio su masiva koji se nalazi u Grčkoj i upravno spadaju u Grčku prefekturu Rodopi.
Stočarstvo, drvna industrija i uzgoj duhana su najvažnije privredne djelatnosti.
Rodopi imaju dobro razvijenu industriju, najrazvijenija je rudarska, u masivu ima oko 80 rudnika olova i cinka, za te se rezerve, drži da su među najvećima u Europi. Oblast Kadžalija bogata je nemetalima i zlatom. Sjedišta tekstilne industrije nalaze se u Zlatogradu, Smoljanu, Madanu, Lakiju. Prerada drva nalazi se većinom u zapadnom dijelu masiva. U masivu Rodopa nalazi se najveći broj hidroelektrana: Batak, Peštera, Aleko, Studen Kladenec, Kardžali, Vača i druge.
U novije vrijeme turizam postaje sve značajnija privredna grana, zimski centri Pamporovo i Čepelare postaju sve popularniji, a jezera sve posjećenija ljeti. Kraške spilje uz grčku granicu; Jagodinska jama, Ulovica, Đavolje ždrijelo, Snežanka vrlo su posjećene od brojnih speleologa.
- Asdracha, Catherine, La région des Rhodopes aux XIIIe et XIVe siècles: étude de géographie historique, Athen: Verlag der Byzantinisch-Neugriechischen Jahrbücher, 1976, str. 294.
- ↑ Rilsko-Rodopski masiv se također kojiput naziva Rodopi, ili Rodopske planine
- Panoramske snimke Rodopa: Jagodina Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u, stijene Trigrad Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u, rijeka Trigrad Arhivirano 2007-05-09 na Wayback Machine-u, Vodni pad Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u.
- Antički trački grad Perperikon
- Slike masiva sa stranica Astraka Arhivirano 2011-08-13 na Wayback Machine-u
- Stranice projekta “Jedinstveni Rodopi”
