Vikipedi

İznik

Bursa ilçesi

İznik (Grekçe: Νίκαια Níkaia), Türkiye'nin Bursa ilinin bir ilçesi ve ilçenin merkezi olan şehir. Adını şehirden alan İznik Gölü'nün doğu kıyısında, Bursa'nın kuzeydoğusunda yer alır. 2020 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 44.102 kişidir.

İznik
İlçe
Şehrin genel görünümü ile İznik Gölü (Eylül 2019)
Şehrin genel görünümü ile İznik Gölü (Eylül 2019)
Bursa'nın Türkiye'de konumu
Bursa'nın Türkiye'de konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlBursa
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamRecai Karal[1]
 • Belediye başkanıKağan Mehmet Usta (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam753 km²
Rakım85 m
Nüfus
 (2018, 2022, 2020)
 • Toplam43.330, 44,236, 44,102
 • Kır
-
 • Şehir
44.102
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu16860
İl alan kodu0224
İl plaka kodu16

İznik adı, şehrin eski adı olan Nikea'dan gelmektedir. Dönemde yaygın bir dönüştürme kuralına göre Yunanca adın önüne 'sur içinde' anlamında olan is eki getirilerek İsnikea adı Türkçede İznik olmuştur.[3]

Tarihçe

değiştir
 
Eylül 1983'te İznik ile İznik Gölü'nün görünümü
 
16. yüzyıl İznik Çinisi, (Louvre Müzesi, Paris)
 
İznik Müzesi bahçesinde bir lahit
 
Şeyh Kutbeddin Camii ve İznik Müzesi

İznik'te ilk yerleşimin MÖ 2500 yıllarına uzandığı sanılmaktadır. MÖ 7. yüzyıl öncesinde burada kurulan yerleşime 'Helikare' denmekteydi. Makedonya İmparatoru III. Aleksandros'un generali I. Antigonos Monoftalmos tarafından MÖ 316 yılında kent Antigoneia adını almıştır. Aleksandros'un ölümünden sonra Antigonus ile general Lisimahos arasındaki savaşı kazanan Lisimahos kente, Antipatros'un kızı olan eşinin adını vererek şehir bu tarihten sonra Nikea (Yunanca: Νίκαια) adıyla anılmaya başladı. Semavi Eyice'nin araştırmalarında ise, o bölgede Trak kavmi göçlerinden önce Helikare adında bir antik kentin ortaya çıktığını görmekteyiz demiştir.[4] MÖ 293'te Bitinya Krallığı'na bağlanan kent, önemli mimari yapılarla süslenmiştir. Astronominin en önemli isimlerinden biri olan Hipparkos bu dönemde İznik'te doğmuştur. Bir süre Bitinya Krallığı'nın başkenti olan Nikea daha sonra Roma'nın önemli bir yerleşimi olarak varlığını sürdürür.

Şehrin Yunan mitlerinde adını alması şöyle anlatılır: Dionisos, Nicea adında Askania gölünde yaşayan bir periye âşık olur, periyi baştan çıkarıp dünyaya çocuk getirir. Dionysos Nicea'ya ithafen Askania gölünün yanına bir şehir kurup oraya çok bereketli üzüm bağları verir.[5]

325 yılı yazı başında Hristiyanlık için çok önemli olan Birinci İznik Konsili, İznik'te toplanmıştır. İmparator I. Konstantin'in de katıldığı toplantıda Hristiyanlıkla ilgili yortu günleri ve Nikea Kanunları adı ile bilinen 20 maddelik metin bu Konsilden sonra kabul edilmiştir.[6] 787 yılında İznik Ayasofya'sında VII. Konsül toplandı. Ayrıca IV. Haçlı Seferi sonucunda Bizans İmparatorluğu İstanbul'u kaybedince İznik'te Bizans Hanedan üyeleri tarafından İznik İmparatorluğu kurulmuş ve bu imparatorluk daha sonra İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.

1075 ile 1086 yılları arasında Anadolu Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapan Nikea;[7] 1097 yılında, Birinci Haçlı Seferi sırasında gerçekleştirilen kuşatma sonrasında tekrar Bizans İmparatorluğu'na geçti.[8] 1105 yılında tekrar Selçukluların kontrolüne geçen şehir, 1147 yılında bir kez daha Bizans egemenliğine girdi.[8] 1328-1331 yılları arasında gerçekleştirilen kuşatma sonrasında Osmanlı Devleti tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinde İznik, sanat, ticaret ve kültür merkezi oldu. İznik Medresesi'nde birçok ünlü ders verdi. Dâvûd-i Kayserî, Ebul Fadıl Musa, Eşrefoğlu Abdullah Rûmî gibi tasavvuflar İznik'te yaşadı ve eserler verdi. Osmanlı döneminin ilk camisi, medresesi ve imareti İznik'te inşa edildi.

14., 15. ve 16. yüzyıllarda İznik bir sanat merkezi olmuş, dünyaca ünlü çini ve seramikler burada üretilmiştir.

Coğrafya

değiştir

İlçenin yüzölçümü 753 km², rakımı 85 metredir. Konum olarak Bursa ilinin kuzeydoğusunda, İznik Gölü'nün doğusundadır. Bursa şehir merkezine 76 km uzaklıktadır. Marmara Bölgesi'nin Güney Marmara bölümünde yer alır. Bölgede ılıman Marmara iklimi görülür. İdari olarak 1930 yılında Bursa'ya bağlandı.

İlçe 29-30' (Müşküle mahallesi batısı) ve 29-57' (Elmalı mahallesi doğusu) doğu boylamları ile 40-21' (Hisardere tepesi) ve 40-37' (Ayvaşa dağı) kuzey enlemleri arasındadır.

Ekonomi

değiştir

Ağır sanayi yatırımlarının bulunmadığı İznik ovasında, zeytin, üzüm, şeftali, kiraz, erik, armut, elma, ceviz, domates, taze fasulye, brokoli, Brüksel lahanası ve toprağının olduğu kadar ikliminin de elverişli olmasından dolayı birçok sebze ve meyve yetişmektedir. Bölgedeki 3 resmî sebze ve meyve hali mevcuttur. İznik'te üretimi yapılan tarımsal ürünler içinde zeytin, çiftçi ailelerinin %70 gibi bir kısmının gelir kaynağı olarak birinci sırayı almaktadır. Yöreye has bir ürün Müşküle üzümü, ilçede hâlen yetiştirilmektedir.

İlçenin doğası, arkeolojik ve tarihî kalıntıları ile gölün doğal kıyı şeridi piknik yapmaya elverişli geniş ağaçlık alanlarıyla turizme canlılık katar. Hacı Osman köyü ve çevresinde yamaç paraşütü ve çim kayağı sporları için uygun alanların tespiti ile bu sporlara ilgi duyanlara ev sahipliği yapmaya başlamıştır.

Son yıllarda Sansarak mahallesindeki doğal şelale sayesinde dağ trekking sporu başlamıştır. Her hafta İstanbul'dan ve diğer yakın metropollerden günü birlik turlar düzenlenmektedir.

İznik Gölü'nde tatlı su ıstakozu ve yayın, sazan, akbalık, gümüş gibi 27 değişik balık türü bulunur. Gümüş balığının tamamı ihraç edilir; diğer ürünler bölgede tüketilir.

İznik turizm bölgesi olup tarihi, doğası ve göl manzarasıyla, son yıllarda yerli ve yabancı turistler tarafından sıkça tercih edilmektedir. İznik Aydınlar mahallesi 2021 yılında belediye meclisi kararıyla turizm alanı ilan edilmiş olup göl civarı konaklama tesisleri, bungalov evler ve turizm amaçlı ticari alanların bu bölgede yaygınlaşması başlamıştır.

Nüfus

değiştir
 
İznik Yeşil Cami

İlçenin nüfusu 2020 tarihli sayıma göre 44.102'dir.

Yıl Toplam Şehir Kır
1935[9] 15.873 2.492 13.381
1940[10] 18.029 2.761 15.268
1945[11] 19.898 2.958 16.940
1950[12] 22.600 3.649 18.951
1955[13] 24.571 4.504 20.067
1960[14] 27.956 6.290 21.666
1965[15] 31.105 8.213 22.892
1970[16] 34.104 10.038 24.066
1975[17] 35.959 11.614 24.345
1980[18] 37.479 13.231 24.248
1985[19] 39.873 15.315 24.558
1990[20] 41.942 17.232 24.710
2000[21] 44.770 20.169 24.601
2007[22] 44.514 22.179 22.335
2008[23] 44.524 22.170 22.354
2009[24] 44.756 22.574 22.182
2010[25] 44.314 22.610 21.704
2011[26] 44.010 22.661 21.349
2012[27] 43.425 22.507 20.918
2013[28] 43.287 43.287 veri yok
2014[29] 42.727 42.727 veri yok
2015[30] 42.467 42.467 veri yok
2016[30] 42.530 42.530 veri yok
2017[30] 42.616 42.616 veri yok
2018[30] 43.330 43.330 veri yok
2019[30] 43.531 43.531 veri yok
2020[30] 44.102 44.102 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Tarihî binalar

değiştir
 
İznik Ayasofya Camii.

Höyükler

değiştir
  • Çakırca höyük
  • Üyücek höyük
  • Karadin höyük
  • Çiçekli höyük

Kültürel değerler

değiştir
  • Çinicilik (Dünyanın eşsiz ve meşhur İznik Çinileri hâlen 47 atölyesi ile işlenmeye devam etmektedir.)
  • 2010 yılında ilk defa İznik Festivali düzenlenmiştir.
  • İznik Zeytini (Bölgenin en verimli zeytin üretimi yapılmaktadır. Özelliğini ince kabuklu ve ufak çekirdekli yapısınfan almakta ve zeytin üreticileri dünyanın her yerine zeytin ihracatı yapmaktadır.)
  • İznik Zeytinyağı (Bölgedeki organik tarımın çoğalması ile birlikte en kaliteli zeytinyağı üretimine, 2007 senesinde patlama yapan zeytinyağı tesisleri ile devam etmektedir.)
  • Üzüm (İnce kabuklu ve cinsine göre çekirdekli ve çekirdeksiz üretimi vardır. Meşhur Müşküle üzümü hâlen mevcuttur.)
  • Tarihî Yapısı (Başkentlik yapmış olmasının yanında 1. ve 7. Konsülün İznik'te yapılması Hristiyanlık için bir nevi Hac yeridir.)

İznik tarihî camileri

değiştir

Eğitim

değiştir

Okullar

değiştir
 
Dikilitaş, Elbeyli mahallesi
  • Uludağ Üniversitesi İznik Meslek Yüksek Okulu
  • İznik Anadolu Lisesi
  • Çok Programlı Lise
  • Endüstri Meslek ve Teknik Meslek Lisesi
  • İmam Hatip Lisesi
  • Şehit Sedat Pelit Anadolu Lisesi
  • Alpaslan İlköğretim Okulu
  • Kadir Koyutürk İlköğretim Okulu
  • Kılıçarslan İlköğretim Okulu
  • Selçuk Orta Okulu
  • Cumhuriyet İlköğretim Okulu
  • Elbeyli Ortaokulu
  • Candarlı İlköğretim Okulu
  • Kaynarca İlkokulu ve İmam Hatip Ortaokulu
 
İznik panoraması (Ocak 2015)

Yerel Medya

değiştir

İznik ilçesi yerel medya açısından gelişmemiş bir ilçedir. İznik'te Özel Radyoların açıldığı dönemde İlçenin tek yerel radyosu Radyo Müzik (95.8) yayına başlamış ancak sonraki dönemlerde kapanmıştır. İlçede şu an Yerel TV Kanalı ve Yerel Radyo Kanalı bulunmamaktadır. Ancak Bursa-Kocaeli-İstanbul-Yalova gibi yakın merkezlerden çeşitli radyo yayınları ilçeden dinlenebilmektedir. İlçede Günlük Yerel Gazeteler yayın yapmaktadır.

Yerel Seçimler

değiştir
İznik Belediye Başkanları ve Partileri[31]
Yıl Belediye Başkanı Parti Oy Oranı
1977 Erdoğan Savaş CHP %50,61
1984 Erdoğan Savaş SODEP %46,81
1989 Mehmet Kaman DYP %39,93
1994 Mehmet Kaman DYP %28,07
1999 Zeynel Abidin Turan DYP %24,24
2004 Kadri Eryılmaz AK Parti %37,41
2009 Kadri Eryılmaz MHP %33,98
2014 Osman Sargın AK Parti %41,55
2019 Kağan Mehmet Usta AK Parti %50,78

Genel Seçimler

değiştir
Yıl Parti Oy Oranı
1961 AP %56
1965 AP %61
1969 AP %59
1973 AP %39
1977 AP %50
1983 ANAP %46
1987 ANAP %33
1991 DYP %31
1995 DYP %30
1999 DSP %21
2002 AK Parti %37
2007 AK Parti %41
2011 AK Parti %47
Haziran 2015 AK Parti %42
Kasım 2015 AK Parti %50

Galeri

değiştir
 
İznik şehrini bölen surlar
 
Çandarlı Halil Paşa'nın türbesi
 
Ayasofya Camii girişi
 
İznik surları
 
İznik surları
 
İznik Gölü feribot iskelesi
 
Roma tiyatrosu

Kardeş şehirler

değiştir

Yurt Dışı

değiştir

Türkiye

değiştir

Kaynakça

değiştir
  • İnalcık, Halil (Ekim 2000). "Osman Gazi'nin İznir (Nıcaea) Kuşatması ve Bafeus Savaşı". Öz, Mehmet ve Özel, Oktay (Ed.). Söğüt'ten İstanbul'a (1. bas.). İmge Kitabevi. ISBN 975-533-250-2. 
  1. ^ "İznik Kaymakamı RECAİ KARAL". 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2020. 
  2. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ http://www.taraf.com.tr/makale/7238.htm 9 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sevan Nişanyan'ın 03.09.2009 tarihli Taraf Gazetesi'nde çıkan 'İstanbul' başlıklı makalesi, erişim tarihi 06.10.2009
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016. 
  5. ^ Şahin, S. (2004). Hellenistik ve Roma Çağlarında İznik/Nikaia. In Tarih Boyunca İznik. İstanbul: Türkiye İş Bankası
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016. 
  7. ^ İnalcık, Halil; sf. 301
  8. ^ a b İnalcık, Halil; sf. 302
  9. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  11. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "İznik Nüfusu - Bursa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Bursa İznik Nüfusu". nufusune.com. 
  31. ^ "yerelnet.org.tr, Silivri Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016. 

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta İznik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İznik&oldid=34166863" sayfasından alınmıştır