İçeriğe atla

Bosna-Hersek

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Bosna Hersek sayfasından yönlendirildi)
Bosna-Hersek

Bosna ve Hersek
Millî marş
Sırp-Hırvatça: Državna himna Bosne i Hercegovine
Sırp-Hırvatça: Државна химна Босне и Херцеговине
"Bosna-Hersek Devlet Marşı"
Bosna-Hersek haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Saraybosna
43°52′K 18°25′D / 43.867°K 18.417°D / 43.867; 18.417
Resmî dil(ler)Boşnakça, Sırpça, Hırvatça
Etnik gruplar
(2013)[1]
Demonim
[2][3][4]
HükûmetFederal parlamenter direktörlük cumhuriyeti
Christian Schmidta
Denis Bećirovićb
Željka Cvijanovićc
Željko Komšićd
Borjana Krišto
Yasama organıParlamenterler Meclisi
Halklar Meclisi
Temsilciler Meclisi
Kuruluş tarihi
1154
1377
• Osmanlı fethi
1463
1878
• Yugoslavya'nın oluşumu
1 Aralık 1918
• ZAVNOBiH
25 Kasım 1943
29 Kasım 1945
• Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etmesi
3 Mart 1992
18 Mart 1994
14 Aralık 1995
Yüzölçümü
• Toplam
51.209[5] km2 (125.)
• Su (%)
%1,4
Nüfus
• 2022 tahminî
azalış 3.434.000[6] (135.)
• 2013 sayımı
3.531.159[1]
• Yoğunluk
69/km2
GSYİH (SAGP)2024 tahminî
• Toplam
artış $71,640 milyar[7] (110.)
• Kişi başına
artış $20.734[7] (81.)
GSYİH (nominal)2024 tahminî
• Toplam
artış $28,738 milyar[7] (115.)
• Kişi başına
artış $8.317[7] (85.)
Gini (2015)▼ 32.7[8]
orta
İGE (2021)artış 0.780[9]
yüksek · 74.
Para birimiDeğiştirilebilir mark (BAM)
Zaman dilimiUTC+01 (OAS)
• Yaz (YSU)
UTC+02 (OAYS)
Tarih formatıg. a. yyyy. (Milat)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+387
ISO 3166 koduBA
İnternet alan adı.ba
  1. Yüksek Temsilci, Dayton Anlaşması'nın uluslararası sivil denetçisi olarak seçilmiş ve seçilmemiş yetkilileri görevden alma ve yasa çıkarma yetkisine sahiptir.
  2. Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı (Boşnak)
  3. Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi (Sırp)
  4. Mevcut Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi (Hırvat)

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H (BiH / БиХ),[10] resmî adıyla Bosna ve Hersek (Boşnakça, Sırpça, Hırvatça: Bosna i Hercegovina, Sırp Kiril: Босна и Херцеговина), Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

Bosna-Hersek'te insan yaşamı Üst Paleolitik çağında, kalıcı yerleşim ise Cilalı Taş Devri'ne ait Butmir, Kakanj ve Vučedol kültürleriyle başladı. Hint-Avrupa halklarının ulaşmasının ardından İlirya ve Kelt uygarlıkları bölgeye yerleşti. Kültürel, siyasi ve sosyal açılardan zengin ve karmaşık bir tarihe sahip olan ülkede bugün çoğunluğu oluşturan Güney Slavları'nın yerleşmesi 6 ile 9. yüzyıllar arasına rastlar. 12. yüzyılda kurulmuş Bosna Banlığı'nı takip eden 14. yüzyıl Bosna Krallığı, 1463'te Osmanlı İmparatorluğu tarafından yıkıldı. Bosna-Hersek 19. yüzyıl sonlarına dek Osmanlı hakimiyetinde kaldı. Osmanlılar bölgeye İslam'ı getirdiler ve ülkenin sosyokültürel yapısını büyük oranda değiştirdiler. 1878'deki Berlin Kongresi uyarınca Bosna Vilayeti fiilen Avusturya-Macaristan hakimiyetine girdi. İki savaş arası dönemde Yugoslavya Krallığı'na katılan Bosna-Hersek, II. Dünya Savaşı'nın ardından yeni kurulan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'ni oluşturan federe cumhuriyetlerden biri oldu. Yugoslavya'nın dağılmasını takiben 1992'de bağımsızlık ilan eden Bosna-Hersek, yeni kurulan devleti kabul etmeyen Sırp toplumu nedeniyle üç yıl sürecek Bosna Savaşı'na sürüklendi. Savaş 1995'te imzalanan Dayton Antlaşması ile sona erdi. Antlaşmaya göre ülkede barışı uygulayacak Barışı Uygulama Konseyi adı altında uluslararası bir konsey kuruldu. Konsey tarafından kurulan Bosna-Hersek Yüksek Temsilciliği cumhurbaşkanını görevden alma dahil birçok yetkiyle donatıldı. Ayrıca üçlü cumhurbaşkanlığı ile ülkedeki üç etnik grup temsil edilmesi sağlandı.

2013 sayımına 3,531,159 nüfusa sahip olan ülke anayasada kurucu halklar olarak belirtilen ve eşit haklara sahip olan[11] üç etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır. Bu gruplar nüfusun %50,11'ini oluşturan Boşnaklar, %30,78'ini oluşturan Sırplar ve %15,43'ünü oluşturan Hırvatlardır.[12][13] İngilizcede ve daha birçok dilde etnik kimlik göz önünde tutulmadan tüm Bosna-Hersek halkına Bosnalı denir. Ancak Türkçede tarihten gelen yakınlıktan dkuruluş_olayıı Bosnalı denildiğinde Boşnaklar yani Bosnalı Müslümanlar kastedilir.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca ülkede Bosnalı veya Hersekli olmak da ayrı etnik kimliği vurgulamak için kullanılır. Yahudiler, Çingeneler, Ukraynalılar ve Türkler gibi diğer azınlıklar, anayasada "diğerleri" kategorisinde sınıflandırılır.

Bosna-Hersek çift meclisli bir yasama organı ve üç üyeli Cumhurbaşkanlığı ile yönetilir, ancak merkezî hükûmetin gücü oldukça kısıtlıdır. Ülke iki özerk devletçiğe (entite) bölünmüş durumdadır. Bunlar, Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti'dir. Brçko İlçesi Dayton Antlaşması'yla iki entitenin de dışında bırakılmıştır ve kendisine ait bir yerel yönetimi bulunmaktadır. Bosna-Hersek Federasyonu 10 kantona ayrılmıştır.[14]

Bosna-Hersek gelişmekte olan bir ülkedir ve İnsani Gelişme Endeksi'nde 73. sırada yer almaktadır. Ülke ekonomisi büyük ölçüde sanayi ve tarıma dayalıdır, ancak turizm ve hizmet sektörü son yıllarda önemli ilerleme kaydetmiştir.[15][16] Bosna-Hersek Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi, Barış İçin Ortaklık, Orta Avrupa Serbest Ticaret Antlaşması ve Akdeniz İçin Birlik üyesidir. Ülke Avrupa Birliği'ne potansiyel aday statüsündedir, 15 Aralık 2022'de Avrupa Birliği Bosna Hersek'e adaylık statüsüne onay vermiştir.[17] ve Nisan 2010'dan beri NATO'ya adaydır.[18]

Bosna adı

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Bosna" adından ilk kez 958 yılında Bizans İmparatoru VII. Konstantinos'un kaleme aldığı jeopolitik bir kitap olan De Administrando Imperio'da bahsedilir. Bosna adını "Horion Bosona" dan alır. Eski dilde iyi insanların bölgesi anlamına gelir.[19]

Etnik yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dayton Antlaşması sonrasında entitelerin yüz ölçümleri şöyledir:

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bosna-Hersek'te karasal iklim hakimdir. Hava sıcaklıkları, en sıcak aylar olan Temmuz ve Ağustos'ta 30 dereceye kadar çıkarken, en soğuk günler ise, Aralık ve Ocak aylarında yaşanmakta ve sıcaklık -20 dereceye kadar düşmektedir. Genelde 4 mevsim bol yağış alan ülkede en yağışlı ay Haziran (110–115 mm), en kurak ay ise Aralık'tır (40–70 mm). Ülkenin güneybatı kesiminde ve Neretva Vadisinde Akdeniz iklimi görülür. Bu bölgelerde meyve-sebze bahçeleri, üzüm bağları bulunmaktadır. Hayvancılık ise, ülkenin tümünde yapılmaktadır.

Başlıca nehirleri Una, Sana, Drina, Sava, Bosna, Vrbas ve Mostar Köprüsü'nün altından akan Neretva'dır.

Başlıca doğal kaynakları kömür, demir, boksit, manganez, ormanlar, bakır, krom, çinko, kurşun, tuz, barit, asbest, kaolin ve alçıdır.

Ülkedeki ekilebilir toprakların oranı %14, otlak ve meraların oranı %20, orman ve ağaçlık alanların oranı %39, diğer toprakların oranı da %27'dir. Sulanabilen arazi 20 km²'dir.

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlkokul eğitimi 9 yıldır. Lise eğitimi ise 4 yıl. Boşnak, Hırvat ve Sırplar aynı okullarda eğitim almaktadır. Öğretmen yetiştirme pedagoji fakültelerinde gerçekleşmektedir ancak öğretmen lisansı olmadan da öğretmenlik yapılmaktadır. Bosna-Hersek'te eğitimi, kalitesi açısından iki kısma ayırmalıyız: Yükseköğretim öncesi ve yükseköğretim. İlk ve orta öğretimde sağlam Yugoslavya eğitim sisteminden vazgeçilmemesi; öğrencilerin yükseköğretime tam anlamıyla hazırlanmasını sağlamaktadır. Bosna-Hersek'te üniversite giriş sınavı olamamakla birlikte öğrenciler istedikleri bölümde istedikleri kadar sene uzatarak okuyabilmektedirler.

Bosna-Hersek'in köklü bir yüksek eğitim geçmişi vardır. Ülkede ilk yüksek eğitim kurumu 1531 yılında Gazi Husrev Bey tarafından kurulmuştur. Ülkenin ilk modern üniversitesi 1940 yılında kurulan Saraybosna Üniversitesi'dir. Bugün pek çok devlet okulunun yanı sıra özel üniversiteler de eğitim hizmeti vermektedir. Bosna-Hersek Bilim ve Sanatlar Akademisi bölgenin en önemli sanat okullarından biridir.

Tek Çatı Altında İki Okul

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tek Çatı Altında İki Okul

1995 yılında Bosna Savaşı'nın sonlanmasından sonra uygulanmaya konan bu sistemde Bosnalı, Sırp ve Hırvat öğrenciler için, özellikle tarih, edebiyat, dil gibi dersler ayrı müfredat olarak, farklı sınıflarda kendi etnik kökenlerindeki öğretmenler tarafından verilir. Okulun iki farklı girişi ve bölünmüş bir bahçesi bulunur.[20]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Bosna-Hersek tarihi
1878 yılında Bosna için kullanılan bayrak
Bosna-Hersek'in eski bayrağı (1992-1998)

Akdeniz kıyısındaki diğer şehirler gibi Bosna'da tarih sahnesindeki yerini Roma İmparatorluğu içerisinde almıştır. Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Bosna'nın yönetimi 1200'lü yıllarda bağımsızlığını elde edene kadar çeşitli kereler el değiştirmiştir. Bağımsızlığını 260 yılı aşkın bir süre koruyan Bosna Krallığı, bu süre boyunca Macarlar ve Sırplara karşı topraklarını savunmak zorunda kalmıştır.

1463 yılında Osmanlı idaresi altına geçen Boşnaklar aynı zamanda İslam'ı benimsedi. İslamı kabul etmeyen Boşnakların dini vecibelerini yerine getirmesine izin veren Osmanlı idaresi Bosna topraklarında inşa ettiği yapılar ve camilerle aynı zamanda Boşnakların gelenekleri ile kültürüne de etki etmiştir. 1878 yılına kadar devam edecek olan Osmanlı idaresi altındaki dönemde pek çok Boşnak Osmanlı idaresinde, devlet yönetiminde önemli görevlere getirilmiştir. Zayıflayan Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalamaya karar veren müttefiklerin malî sıkıntılar içerisindeki İstanbul'a baskısı sonucu Bosna'daki Osmanlı idaresi savaşılmadan, masa başında son bularak Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun kontrolüne geçmiştir.

1918-1941 yılları arasındaki dönem Yugoslavya Krallığı'nın iç karışıklıkları ve savaşla geçmiştir. 1941-1945 yılları arasındaki II. Dünya Savaşı sırasında Naziler Yugoslavya'yı işgal ederek Slovenya'yı Almanya'ya, Hırvatistan'ı İtalya'ya ve Makedonya'yı Bulgaristan'a bağlayarak özellikle Yahudi ve Çingenelere karşı bir etnik temizlik hareketine girişerek toplama kamplarında binlerce insanı öldürmüşlerdir.

1945-1990 yılları arasındaki soğuk savaş döneminin 35 yıllı Tito'nın liderliği altında geçti. Bu dönemde Bosna-Hersek'in sınırları 1918 öncesi döndü ve Boşnaklar kültürel kimliklerine yeniden kavuştular. Batı'nın desteği ile Yugoslavya'da savaşın izleri çabuk silindi. Batılı ülkeler Yugoslavya'yı sadece ekonomik değil aynı zamanda askeri ve siyasi alanda da destekledi. 1970'li yıllarda Sovyet müdahalesi riski ile karşılaşıldığında Amerika Birleşik Devletleri Yugoslavya'yı savunmak için nükleer güce başvurabileceğini açıkladı. Soğuk Savaş'ın son bulması ve sona eren komünist rejimle birlikte parçalanan Sovyetler Birliği'nden Yugoslavya da etkilendi.

1878 Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i İşgali

1986-1992 yılları arasında yaşanan kanlı iç savaşların sonrasında Yugoslavya parçalandı. Aşırı milliyetçi Slobodan Miloşeviç ve onun desteklediği militanlarca Büyük Sırbistan'ı kurma hayalleri ile sistematik bir katliam gerçekleştirildi. Bu dönemde 100.000'in üzerinde Boşnak yaşamını kaybetti. Sırpların başta Saraybosna olmak üzere kuşatma altında tuttuğu şehirleri bombalamasına, sniper ateşi ile masum sivilleri öldürmesine, başta aydınlar olmak üzere seçilmiş kişilerin toplama kamplarında öldürülmesi ile gerçekleştirilen etnik temizlik hareketine batılı ülkeler; uzun süre gereken tepkiyi göstermeyerek soykırıma seyirci kaldı.

Şubat 1992'de bağımsızlığını ilan eden Bosna-Hersek 7 Nisan 1992'de ABD ve diğer batılı ülkelerce tanındı ve 22 Mayıs 1992'de Birleşmiş Milletler'e yaptığı üyelik başvurusu kabul edildi.

Bosna Savaşı 1992 yılının ilkbaharında başladı. Bosna'nın kuzeyini hedef alan saldırıların amacı bu bölgelerden Boşnak ve Hırvatları uzaklaştırarak Sırp devletini kurmaktı. Sırpların bu saldırıları bölgedeki diğer etnik gruplar için tam bir felakete dönüştü. Kuşatma altındaki şehirler ve mülteci kamplarında pek çoğu öldürüldü ve işkenceye uğradı.

Savaşın ilk aylarında askeri olmayan doğudaki pek çok Boşnak şehri Sırpların saldırıları sonucu düştü. Ancak şehri çeviren tepelerinde yardımıyla Srebrenitsa saldırılara karşı kendisini başarıyla savundu.

1993'te Birleşmiş Milletler altı yerleşim birimini "güvenli bölge" ilan etti; Srebrenitsa da bunlardan birisiydi. Amaç sınırları korunabilir hale getirerek barış için görüşülebilir bir zemin oluşturmaktı.

Boşnaklar

Mayıs 1995'te Sırplar Saraybosna'daki kuşatmayı şiddetlendirdi ve Nato Sırplara karşı hava saldırısı düzenlendi. Buna misilleme olarak Sırplar, altı güvenli bölgeyi bombalayarak 300 Birleşmiş Milletler askerini rehin aldı. Sırpların şehre yaklaşması üzerine, Srebrenitsa'daki Boşnaklar, Hollandalı askerlerin kendilerini savunmasını istemiştir. Buna rağmen red cevabı aldıklarında, güvenli bölge olduğu için şehre girilirken ellerinden alınan silahların teslimi ve şehrin bizzat Boşnaklar tarafından savunulması yönündeki taleplerini ilettikleri halde, Boşnaklar silahsız ve yalnız bırakılmışlardır. Temmuz 1995'te general Mladic komutasındaki Sırp güçleri Srebrenitsa'daki Hollandalı Birleşmiş Milletler güçleriyle anlaşarak şehri hedef aldı. Yaklaşık 25.000 Boşnak Sırp tehdidi üzerine şehri terk ederek bir başka güvenli bölge olan Potocari'ye ulaştı. Sırplar Srebsenitsa'ya geldiğinde Hollandalı Birleşmiş Milletler gücü komutanı, Sırpları engellemek yerine onlara katliam konusunda yardımcı oldu. Hollandalı birliklerin komutanı, Sırp general Mladic ile karşılıklı olarak kadeh bile kaldırmıştır. Hollandalı birlikler hiç müdahale de bulunmamış, hatta soykırımın düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesi için katliama yardımcı bile olmuşlardır. Kadın ve çocuklar ayrıldıktan sonra askerlik çağına gelmiş olan erkekler otobüslere bindirilip kampın yakınında kurşuna dizilerek öldürülmüştür. II. Dünya Savaşı'ndan sonraki bu en büyük soykırımda 10-15 bin Boşnak'ın katledildiği iddia edilmektedir. Kızılhaç yetkilileri bu kuruluş_olayılar sırasında 7.500-8.000 kişinin kaybolduğunu bildirmiştir. kuruluş_olayıın en ilginç tarafı ise, bu kuruluş_olayıdan utanması gereken Hollandalı birlikler, memleketlerine döndüklerinde Hollanda hükûmeti tarafından "madalya" ile ödüllendirilmişlerdir.

Srebrenitsa Katliamı'nın ardından o güne kadar kuruluş_olayılara kayıtsız kalan batı kamuoyunda Sırplara karşı baskılar arttı ve 1995 yılı sonlarında savaş son buldu.

Bosna-Hersek'in Konumu
Bosna-Hersek Haritası
Bosna-Hersek Haritası
Bosna-Hersek, Bosna-Hersek Federasyonu (FBiH); Sırp Cumhuriyeti (RS); ve Brçko Bölgesi (BD). olmak üzere Üç idarî bölgeden oluşmaktadır.

Siyasi yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde Bosna-Hersek, iki alt-devletten oluşur. Boşnak ve Hırvatların oluşturduğu Bosna-Hersek Federasyonu (FBiH) ve Sırpların oluşturduğu Sırp Cumhuriyeti (RS).
Bosna-Hersek Federasyonunun kantonları

Bosna-Hersek, iki entite ve Brcko bölgesinden oluşmaktadır:

  • Toprakların %51'ine sahip Hırvat ve Boşnaklardan oluşan Bosna-Hersek Federasyonu,
  • Toprakların %49'una sahip Sırplardan oluşan Sırp Cumhuriyeti.

Bosna-Hersek Devletinin yapısı 1992-1995 yılları arasında cereyan eden iç savaşı sona erdiren Dayton Barış Antlaşmasıyla (DBA) belirlenmiş olup ülke Bosna-Hersek Federasyonu (Federasyon da kendi içinde 10 Kantona ayrılmıştır) ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska-RS) olarak iki birime (entiteye) ve bir küçük özerk bölgeye (Brcko) bölünmüştür.

Her birimin siyasi ve ekonomik yapılanması birbirinden farklıdır. Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Yugoslavya'nın yanı sıra, AB, Fransa, Federal Almanya, Rusya, İngiltere ve ABD temsilcilerinin de gözlemci olarak imzaladıkları Dayton Barış Antlaşması bir ana metin ile 11 ekten oluşmakta ve sivil ve askeri alanlarda düzenlemeler içermektedir. Anlaşmanın askeri yönlerinin uygulanması ilk bir yıllık süre için IFOR (Implementation Force) adı altında NATO liderliğinde, bazı NATO dışı ülkelerin de katılımıyla oluşturulan yaklaşık 60.000 kişilik kuvvetin sorumluluğuna verilmiştir.

Bir yıllık görev süresi 20 Aralık 1996'da biten bu kuvvetin yerini daha az personele sahip SFOR (Stabilization Force) almıştır. Türkiye her iki kuvvete de Zenica'da konuşlanmış bulunan bir Tugay ile katılmıştır. 2001 yılı sonu itibarıyla SFOR'daki asker sayısı 17.700'e, Türk Tugayı ise Tabur düzeyine indirilmiştir.

8-9 Aralık 1995 tarihlerinde Londra'da düzenlenen Barışı Uygulama Konferansı'nda Dayton Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla Uluslararası Eski Yugoslavya Konferansı'nın (ICFY) başlıca hedeflerine ulaşılmış olduğu ve barışın uygulanmasından sorumlu olacak yeni bir yapıya ihtiyaç duyulduğu tespit edilerek, ICFY'nin yerini almak üzere Londra Konferansı'na katılan tüm devletlerin, Uluslararası Örgütlerin ve Kuruluşların katılımıyla bir Barışı Uygulama Konseyi'nin (Peace Implementation Council-PIC) kuruluşuna karar verilmiş, Konseye siyasi yönlendirmede bulunmak üzere de bir Yönlendirme Kurulu (Steering Board-SB) kurulmuş ve üyeleri belirlenmiştir. Türkiye Yönlendirme Kurulunda İslam Konferansı Örgütü'nü temsilen yer almaktadır.

Anlaşmanın sivil yönlerinin uygulanması "Yüksek Temsilcilik”in (Office of the High Representative) sorumluluğundadır. Yüksek Temsilcilik görevini hâlen İngiliz Liberal Demokrat Partinin eski lideri Paddy Ashdown, yardımcılıklarını ise Amerikalı Ralph Johnson ve Alman Matthias Sonn yürütmektedir. Saraybosna'daki Yüksek Temsilcilik Ofisi'nde Türkiye'den de Dışişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü mensubu görev yapmaktadır. Ayrıca Birleşmiş Milletler Uluslararası Polis Görev Gücü - United Nations International Police Task Force - UNIPTF- bünyesinde Türk Polis gücü başkanlığında Türkiye İçişleri Bakanlığı,Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nden personel görev yapmaktadır. Söz konusu görevde değişik tarihlerde Emniyet Müdürlerinden Ömer Gürülkan, Metin Meydan UNIPTF- Türk Grubu Başkanı olarak görev yapmışlardır.[kaynak belirtilmeli]

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bosna-Hersek büyük şehir ve merkezleri
2011 Nüfus Sayımı[21]
Sıra Şehir ismi Kanton Nüfus Sıra Şehir ismi Kanton Nüfus
Saraybosna
Saraybosna

Banja Luka
Banja Luka

1 Saraybosna Bosna-Hersek Federasyonu 555.210 11 Zvornik Sırp Cumhuriyeti 58.856 Tuzla
Tuzla

Zenica
Zenica

2 Banja Luka Sırp Cumhuriyeti 185.042 12 Živinice Bosna-Hersek Federasyonu 57.765
3 Tuzla Bosna-Hersek Federasyonu 110.979 13 Bihać Bosna-Hersek Federasyonu 56.261
4 Zenica Bosna-Hersek Federasyonu 110.663 14 Travnik Bosna-Hersek Federasyonu 53.482
5 Bijeljina Sırp Cumhuriyeti 107.715 15 Gradiška Sırp Cumhuriyeti 51.727
6 Mostar Bosna-Hersek Federasyonu 105.797 16 Gračanica Bosna-Hersek Federasyonu 45.220
7 Prijedor Sırp Cumhuriyeti 89.397 17 Lukavac Bosna-Hersek Federasyonu 44.520
8 Brčko Brčko İlçesi 83.516 18 Tešanj Bosna-Hersek Federasyonu 43.063
9 Doboj Sırp Cumhuriyeti 71.441 19 Sanski Most Bosna-Hersek Federasyonu 41.475
10 Cazin Bosna-Hersek Federasyonu 66.149 20 Velika Kladuša Bosna-Hersek Federasyonu 40.419

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bosna Hersek'te din (2013 nüfus sayımı)
Din Yüzde
Müslüman
  
 %50.7
Ortodoks Hıristiyan
  
 %30.7
Katolik Hıristiyan
  
 %15.2
Diğerleri
  
 %1.2
Ateist
  
 %0.7
Agnostik
  
 %0.3
Beyan edilmedi
  
 %0.9
Cevap yok
  
 %0.2

Bosna Hersek dini açıdan çeşitlilik gösteren bir ülkedir. 2013 nüfus sayımına göre, Müslümanlar nüfusun %50,7'sini oluştururken, Ortodoks Hristiyanlar %30,7, Katolik Hristiyanlar %15,2, %1,2 diğer ve %1,1 ateist veya agnostik, geri kalanı ise beyan etmemiş veya soruyu yanıtlamamıştır. 2012 yılında yapılan bir anket, Bosna'daki Müslümanların %54'ünün mezhepsiz, %38'inin ise Sünnilik mezhebine mensup olduğunu ortaya koymuştur.[22]  

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine / Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina (2016). "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini, 2013: Rezultati Popisa / Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina, 2013: Final Results" (PDF) (Boşnakça ve İngilizce). 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  2. ^ "Bosnia and Herzegovina • Country facts • PopulationData.net". PopulationData.net. 21 Mart 2020. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  3. ^ "Danas se iz Norveške kući vraća 13 državljana BiH, a šta je sa ostalima?". MojaBiH (Boşnakça). 5 Nisan 2020. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  4. ^ CIA 2019.
  5. ^ "Demografija, 2022" (PDF). bhas.gov.ba. Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina. 31 Ekim 2023. s. 26. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2024. 
  6. ^ "Demografija, 2022" (PDF). bhas.gov.ba. Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina. 31 Ekim 2023. s. 26. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2024. 
  7. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (BA)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 Ekim 2023. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2023. 
  8. ^ "Distribution of family income – Gini index". The World Factbook. TWB. 29 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2017. 
  9. ^ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 8 Eylül 2022. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2022. 
  10. ^ "Türkiye-Bosna-Hersek Siyasi İlişkileri / Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı". 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  11. ^ Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina, U-5/98 (Partial Decision Part 3), p. 36, Sarajevo, 1 July 2000. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
  13. ^ http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosna-Hersek Etnik Yapı
  14. ^ "Abant Sosyal Bilimler Dergisi". Mehmet DALAR, Dayton Barış Antlaşması ve Bosna-Hersek’in Geleceği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. 2008. 14 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical Update" (PDF). UNDP. 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Eylül 2018. 
  16. ^ "International tourism, number of arrivals - Bosnia and Herzegovina". World Bank. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2020. 
  17. ^ "AB'den Bosna Hersek'e yeşil ışık: Adaylık statüsü verilecek". Cumhuriyet. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2022. 
  18. ^ "Membership Action Plan (MAP)". nato.int. NATO. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. In April 2010, NATO Foreign Ministers at their meeting in Tallinn, reviewed progress in Bosnia and Herzegovina's reform efforts and invited the country to join the Membership Action Plan. 
  19. ^ "Prof. Besim Spahic - Kakanj 2012 (Cijeli film)". 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012. 
  20. ^ "Geleceğini Arayan Ülke 5: Eğitim ve Kültür". www.bbc.co.uk/. BBC Türkçe. 4 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2016. 
  21. ^ "Population at 20 Ekim 2011" (Rumence). INSSE. 5 Temmuz 2013. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013. 
  22. ^ "The World's Muslims: Unity and Diversity" (PDF). Pew Research Center. 2012. s. 30. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bosna-Hersek&oldid=34165990" sayfasından alınmıştır