Nihai Çözüm
Endlösung der Judenfrage | |
---|---|
Tür | Soykırım |
Yürürlük | 1941–1945 |
Taraflar | Schutzstaffel Sicherheitspolizei Gestapo Kriminalpolizei Kriminalpolizei Ordnungspolizei taburları Waffen-SS Wehrmacht |
Onaylayanlar | Adolf Hitler |
Nihai Çözüm (Almanca: Endlösung) veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm (Almanca: die Endlösung der Judenfrage, telaffuzu: [diː ˈɛntˌløːzʊŋ deːɐ̯ ˈjuːdn̩ˌfʁaːɡə]), II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.[1]
Holokost ile Doğu Avrupa Yahudileri yüzde 90'ı[2] ve Almanya Yahudilerinin 3'te 2'si öldürülerek sonuçlandı.[3] Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında esir olarak ele geçirilen Sovyet Yahudilerinin %94'ü infaz edildi.[4]
Genel bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]"Nihaî Çözüm"ün Nazi planının kaynağı belirsizdir. Yahudi soykırımının Adolf Hitler yönetimindeki 10 yıllık Nazi siyasetinin zirvesi olmasıdır. "Nihaî Çözüm" aşama aşama uygulanmıştı. Nazi Partisi iktidara geldikten sonra, devlet destekli ırkçılık, Yahudi karşıtı yasalarla, boykotlarla, "Arileştirme" hareketiyle ve son olarak da Yahudileri Alman toplumundan çıkarmayı hedeflemiş "Kristal Gece" pogromu ile sonuçlandı. II. Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra, Yahudi karşıtı siyaset Avrupa Yahudilerinin kamplarda toplanması ve sonuçta da yok edilmesi şeklinde kapsamlı bir plana dönüştü.[5]
Ocak 1933'te güç kazandıktan Eylül 1939'da II. Dünya Savaşı patlak verene kadar, Nazilerin Almanya'da yaşayan Yahudilere yaptığı zulmün odak noktası tehdit, para ve mallarını kamulaştırma ve göç etmeye teşvik etmek. Nazi Partisine göre Yahudiler ve Roma (sayıca az olmalarına rağmen) "Avrupa'daki tek uzaylılar" ilan etmiştir.[6]
Bunlardan biri de 1933'te Nazi Partisinin demokratik seçimlerle başa geçmesinin hemen ardından “Alman değerlerine karşı çıkanlara hayır” hareketi başlatmasıdır. Bu inisiyatifi organize etme görevini de NSDStB (Nasyonal Sosyalist Alman Öğrenciler Birliği) üstlenir. Bu birlik, 21 ayrı şehirde komiteler kurup düşüncelerini yaymaya başlar. Üniversite duvarlarına astıkları afişler ise “Alman değerlerine karşı gelenler için 12 öneri” başlıklıdır. Kırmızı gotik harflerle yazılı bu metin, bilhassa Yahudilik, sosyal demokrasi ve liberalizm karşıtı düşünceler ihtiva eder. Neticede 94 yazarın kitapları Almanya'nın birçok yerinde kül halini alır. Bunların içinde, Erich Maria Remarque, George Bernhard, Heinrich Mann gibi isimler de vardır. Bu olay, 12 yıllık (1933-1945) Nazi kabusunun ilk büyük trajedisidir.[7]
Polonya'nın 1 Eylül 1939 tarihinde Naziler tarafından işgal edilmesinin ardından Almanların yönetimi altına giren Polonya Yahudilerin çoğunluğu Polonyalı ve Batı Avrupalı Yahudiler olmak üzere[1] bu gettolara gönderildiler. 1940 yılında gettolara toplandı. Bu gettoların en büyüğü yarım milyona ulaşan nüfusu ile Varşova Gettosu idi.[8] 1941'de Almanların Sovyetler Birliği'ni işgali sırasında, mobilize katliam birlikleri (Einsatzgruppen) tüm Yahudi cemaatlerini öldürmeye başladı. Kullanılan başlıca katliam yöntemleri—silahla vurmak ya da gaz kamyonlarında öldürmek—kısa süre içinde “yetersiz” olarak görüldü ve katliamları gerçekleştirenler üzerinde psikolojik bir yük olarak değerlendirildi.[1]
Yahudileri imha etme iki başlıca operayonla devam etti. Polonya'nın işgaliyle başlayan Barbarossa Harekatı Haziran 1941'de SS ve Orpo, Sovyetler Birliği'nin kontrolünde olan Doğu Polonya'ya sevk edildi. İlerleyen safhalarda amacının Polonyalı ve Sovyetli tüm Yahudilerinin öldürülmesi gerektiğin açıkladı. Bolşevizm, Hitler'in can düşmanıydı ve nasyonal sosyalizme göre Bolşevizm Yahudi hakimiyetiyle eş anlamlıydı.[9]
1. Evre: Barbarrosa Operasyonu'nun Ölümcül Takımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Böylesine geniş toprakları ve yüzölçümü olan Sovyet Rusya'yı işgal etmek için kapsamlı bir plan yapıldı. Bu hazırlıklar, operasyondan 1 yıl önce (18 Aralık 1940) planlanmaya başlanmıştı ve Alman birlikleri ve bağdaşıkları planlanan operasyonu 22 Haziran 1941 tarihinde Sovyet topraklarına 3,6 milyon Alman askeriyle saldırarak başlatmışlardı.[9][10]
Himmler göreve 3,000 Güvenlik Polisi, Gestapo, Kripo, SD ve Waffen-SS topladı. Bu görevlileri "özel güvenlik güçleri komandoları" ve daha sonrasında Einsatzgruppen olarak adlandırıldılar. Einsatzgruppen'in görevi komünistleri ve Yahudileri işgal edilmiş topraklardan bertaraf etmekti.[11] "Kırmızı Cuma", Sovyet kontrolündeki Bialystok, sırasında ilk büyük cinayet 5,000 Polonyalı Yahudi'yi öldürerek başladı. Weiss komutasına Barbarossa'nın Bolşevizmi yok etmek için yapılmış bir savaş olduğunu söyledi.[12]
Nazi Almanyası Sovyet sınırlarını 1941'de geçtikten sonra doğuda operasyonlarına devam etti. Sadece Bialystok'ta değil aynı zaman da Gargždai Haziranın sonuna doğru kadın ve çocukların öldürülmesine karşı olan tabu kırılmış oldu.[13] Temmuz itibarıyla, önemli miktarda kadın ve çocuklar öldürülmüştü ve bu ölümler aynı zamanda Ukraynalılar ve Litvanya yardımcı kuvvetleri tarafından destek görüyordu.[14] 1941 yılını Ağustos ayının sonunda, Einsatzgruppen 23,600 Yahudi'yi öldürdü.[15] Bir ay sonra Sovyet Yahudilerine karşı büyük bir saldırı düzenlendi. Bu saldırıda 33,000 her yaştan Yahudi sistematik bir şekilde makineli tüfeklerle infaz edildi. Ekim ayının ortasında Friedrich Jeckeln komutasında 100,000'den fazla infaz gerçekleştirildiğini rapor etti.[16]
Harekâtın sonucunda Nazi Almanyası, ummadığı bu direniş karşısında Sovyetler tarafından durdurulmuştu.[10] Wehrmacht, Sovyetlere karşı büyük zaferler kazanmış, Sovyetlerin Ukrayna dahil stratejik ve ekonomik olarak üstün kent ve bölgelerini işgal etmişti. Nazi Almanyası üstünlük kurduğu ve Sovyet kuvvetlerini ortadan kaldırmasına rağmen, asıl hedef olan Moskova işgal edilememişti. Alman kuvvetleri ve bağdaşıkları aynı yıl güç toplamak ve stratejik planlar yapmak nedeniyle bir saldırı içine girmediler.
1941 yılının sonunda, Wansee Konferansı'nın toplanmasından önce, 1 milyona yakın Yahudi'nin halihazırda öldürülmüş olduğu hesaplanmaktadır.[17] İddialara göre II. Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’ni açan bu harekat eğer başarılı sonuçlansaydı belki de bugün Nazi Almanyası dünyaya hükmediyor olabilirdi.[10]
Bezirk Bialystok ve Reichskommissariat Ostland
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı verilere göre "Nihai Çözüm" yeni bir semt olan Bezirk Bialystok'ta başlamıştı. Alman askerleri birkaç günde Białystok ele geçirdi. Bir Cuma günü, 27 Haziran 1941, Ordnungspolizei 309 şehre geldiler ve Büyük Sinagog'u içinde yüzlerce Yahudi'yle birlikte kilitleyerek ateşe verdiler. Sinagog yangınıyla birlikte cinayetler dışarıda, Yahudi vatandaşların evlerinin içinde ve Chanajki çevresinde geceye kadar devam etti. Ertesi gün, 30 vagon ceset toplu mezarlara gönderildi. Browning'in notlarına göre, cinayetlerin başında sadece direkt komuta almadan, "Führer'in arzularının doğru bir şekilde içine sezerek ve öngörerek yerine getiren" bir komutan tarafından işleniyordu. Sıradaki toplu polonyalı Yahudi ölümü Reichskommissariat Ostland'da meydana geldi. Bu toplu katliamı Waffen-SS iki günde, 5-7 Ağustos, 12,000 Yahudi'yi öldürdü. Buna ek olarak 17,000 Yahudi bir sene sonra getto ayaklanmasında Beyaz Rusya Polisi tarafından öldürüldü.[18]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
- ^ Polyan, Pavel (30 Temmuz 2008). "Отрицание отрицания или Битва под Аушвицем. Холокост" (Rusça). Polit.ru. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017.
- ^ 0-713-99570-X
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2017.
- ^ Browning (2004), p. 217
- ^ Browning (2004), p. 232
- ^ Browning (2004), p. 260
- ^ Browning (2004), p. 261
- ^ [1] 15 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Goering orders Heydrich to prepare the plan for the Final Solution of the Jewish Problem" 15 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority
- ^ Browning (2004), pp. 291–292
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2017.