Papers by Lekë Shala
Water Supply and Water Management in the Metal Ages, 2024
The Eremita Cave is located in the northwest of Italy, in the province of Piedmont, in the Monte ... more The Eremita Cave is located in the northwest of Italy, in the province of Piedmont, in the Monte Fenera Massif. Ten years of excavations (2012–2021) conducted by the Laboratory of Prehistoric Archaeology and Anthropology of the University of Geneva, under the direction of one of us (MB), revealed that the cave was used for burials during the Middle and Final Bronze Age (1625–800 BC) and yielded pottery, fauna, bronze artefacts, lithic industry, and cremated human remains. The ceramic assemblage consists of 2982 sherds. The study of the pottery revealed the minimum number of vessels and their main morphological characteristics. Together with an overview of the stratigraphic and chronological sequences, the study provides further information on the function of the cave and the chrono-cultural context. Through comparisons with other sites, this study explores the movement of people, ideas and artefacts.
JAPODËT - Popullsia parahistorike e Kroacisë, 2021
Japodët një popullsi pak e njohur, së fundi kanë dalë nga errësira e së kaluarës falë arkeologjis... more Japodët një popullsi pak e njohur, së fundi kanë dalë nga errësira e së kaluarës falë arkeologjisë. Mes shekujve IX dhe I p.e.s., ata ishin një etni e konsoliduar dhe e veçantë, të cilët jetonin në malet e larta dhe që njiheshin për punimet e tyre nga qelqi dhe metali. “Japodët, popullësia parahistorike e Kroacisë” është një artikull përmbledhës njoftues mbi jetën e përditshme i cili shpërfáq një pamje të plotë të kësaj kulture parahistorike ballkanike. Artikulli është shkruar nga arkeologët Lionel Pernet (Muzeu Kantonal i Arkeologjisë dhe Historisë në Lozanë), Lidija Bakarić dhe Ivan Radman-Livaja (Muzeu Arkeologjik i Zagrebit). Shqipëruar nga Kaltrina Igrishta dhe Lekë Shala nga gjuha frenge për lexuesin shqipfolës.
Summary: Neolithic population crash - Përmbledhje: Rënia e popullsisë gjatë periudhës neolitike, 2020
In this paper I tried to summarize the information given by the authors mentioned in the paper an... more In this paper I tried to summarize the information given by the authors mentioned in the paper and to point the rhythm of Neolithic population crash in northwest Europe. I see it very important and interesting to discover more about social changes during the Neolithic times which affected the environment and vice-versa. I translated it in Albanian for my Albanian archaeologist friends.
Epoka neolitike, periudhë kjo kyqe për zhvillimin njerëzorë, kur metodat e reja bujqësore evoluan, kafshët e para për nevoja blegtorale u zbutën, dhe të gjitha ndryshimet rrethanore që sollën këto risi e vendosën njeriun në majën e piramidës mjedisore, ku ai/ajo mund të ndikonte në mjedisin përreth dhe ta përdorte atë për nevoja vetanake, ashtu si kurrë më parë. Rritja e popullsisë është një nga anët kyqe në spektrin e ndryshimeve, megjithatë tendencat ishin të ndryshueshme, shkaqet e të cilave autorët kanë analizuar kjartë përmes studimeve arkeobotanike.
Si gjendej vërtetë kisha në raport me shoqërinë mesjetare, a qëndronte mbi të gjitha sferat e jet... more Si gjendej vërtetë kisha në raport me shoqërinë mesjetare, a qëndronte mbi të gjitha sferat e jetës, politikën, cili ishte roli i saj në idetë dhe jetën, pra aspektin social të kohës, kjo ese prek në disa pika kryesore deskriptive në një imazh të pozicionit të kishës përgjatë Mesjetës.
Rënia e Republikës dhe ngritjen e Imperium-it Romak, 2017
Përmbledhje e shkurtër informuese rreth veprimeve politiko-ushtarake që sollën rënien e Republikë... more Përmbledhje e shkurtër informuese rreth veprimeve politiko-ushtarake që sollën rënien e Republikës dhe ngritjen e Imperium-it Romak.
Books by Lekë Shala
KnKub Heritage, 2023
Projekti “Kujtesë në Gurë” pikëtakon studimin etnografik dhe arkeologjik në mënyrë që të evidento... more Projekti “Kujtesë në Gurë” pikëtakon studimin etnografik dhe arkeologjik në mënyrë që të evidentojë dhe dokumentojë gdhendjen e simboleve në gurët e shtëpive tradicionale dhe hapësirave të tjera të përdorimit shtëpiak në territorin e Republikës së Kosovës. Me njohjen e simboleve do të pasurohet shpjegimi mbi organizimin shoqëror, sistemin e dijeve, besimeve, si dhe ndërlidhjet e tyre me mjedisin. Një përmbledhje e tillë ishte më se e domosdoshme duke marrë parasysh rëndësinë studimore, por edhe faktin se nga pamundësia për t'i mirëmbajtur dhe restauruar, një pjesë e shtëpive tradicionale janë shembur, duke dërguar në humbjen e një sërë simbolesh.
Kujtesa e Kosovës - Kosova Memory , 2019
Projekti ka për qëllim mbledhjen, dokumentimin, botimin dhe promovimin e historive gojore të pers... more Projekti ka për qëllim mbledhjen, dokumentimin, botimin dhe promovimin e historive gojore të personave të moshuar të Kosovës. Përderisa rrëfimet dhe kujtimet e njerëzve janë bartur gojarisht brez pas brezi, ky projekt synon të promovojë për botën thesarin e historisë sonë, duke përfshirë edhe identitetin tonë të vërtetë, dhe në këtë mënyrë të kontribuojë në mirëkuptimin mes vendit tonë dhe botës. Përveç kësaj, projekti synon të krijojë një model dhe një qendër informative dhe trajnimi për projektet dhe aktivitetet e historisë gojore, në mënyrë që të arrihet një lidhje më e fuqishme midis studentëve, stafit të Bibliotekës, hulumtuesve të rinj dhe përfaqësuesve joqeveritarë. Këtu mund ti gjeni 7 nga 100 intervistat.
The project aims to collect, document, publish, and promote oral histories of elderly people of Kosova, which is a strong element of our oral-based society. As stories and people’s memory has been carried out orally from one generation to the next for centuries, this project aims to promote our oral history treasure, including our true identity, to the world and thus contribute to the understanding between our nation and the world. In addition, the project aims to set up a model and an informational and training hub for a stronger network on oral history projects and activities between students, library staff, junior researchers and non-governmental representatives to follow.
"Zekoset e Kohërave" nga Bajram Shala , 2021
KnKub Heritage
Në vend të parathënies për librin me poezi “Zekoset e Kohërave”
Poezitë e për... more KnKub Heritage
Në vend të parathënies për librin me poezi “Zekoset e Kohërave”
Poezitë e përmbledhura në vëllimin “Zekoset e Kohërave” transmetojnë një intimitet shpirtërorë, emocional dhe intelektual. Realiste në thelbin e tyre, lexuesi shëtitë në një kohështrirje të largët, duke u kthyer prapa në ngjarje dhe personazhe të përditshmërisë dhe historike të shoqërisë sonë. Emocionet e fuqishme të shprehura brenda rreshtave krijojnë iluzionin e këndshëm të takimit dhe empatisë me ta në një realitet idilik, por edhe të vështirë e shumë tradicional me raste. Poeti e lartëson, zbërthen, qorton dhe e sfidon traditën, duke e thumbuar e ledhatuar me një fjalor të pasur të shqipes dialektore, ku, rimat, të rralla, por të vendosura butësisht dhe në qasëtin e duhur kapin emocionin dhe sjellin një stil të veçantë duke e bërë këtë vëllim të lexueshëm me një frymë të vetme. Manifestimi i ngjarjeve brenda rreshtave paraqet një ambient unik, dhe vie si e njëjta rrymë në të gjitha poezitë pavarësisht llojllojshmërisë së temave. Ato natyraliste kalojnë në një thellësi të përshkrimit të detajeve, duke shpërfaqur bukuritë dhe egërsitë e florës e faunës, ku natyra e njeriut gjenë pushim, ndërsa ato kombëtare, trajtohen në rrafshin sensitiv e human, duke hyrë në thelbin e problemeve rreth çështjeve historike dhe kulturore të përfaqësimit, tjetërsimit dhe përjashtimit, dhe më tutje, të ngadhënjimit e lirisë.
Nuk ka asgjë të re në ketë nënqiell, dashuria mbetet temë e fuqishme në prizmin personal, pa kaluar përmes saj, në një mënyrë apo tjetër, ky vëllim nuk do të ishte i përmbushur. Por ajo përbrenda mbartë më shumë se aq.
Nëse ti ikë n’pranëverë nuk do të ket’ behare bora do të ngrij n’rrema të qershisë rrugët do të ndrojnë kahjen vetmia do të ngreh kështjellë pa dalje nëse ti një ditë shkon....
Këto fragmente të shkëputura shpërfaqin më së miri fuqinë dhe rëndësinë e tjetrit në jetën tonë, dhe se sa e zbrazët dhe e ftohtë është ajo, pa tjetrin. Më shumë se për vet autorin, ky vëllim është nga autori, për tjetrin, për ne... “Zekoset e Kohërave” është shëmbëlltyra e ndjenjave së një brezi të veçantë të shoqërisë sonë, që fati i detyroi të kalonin përmes tradicionales e modernes, luftërave e paqes, begative dhe peripetive në një realitet gjithnjë të brishtë e të pa sigurtë por që e kaliti personalitetin e tyre intelektual dhe shpirtërorë, sot, të “korrurat” e të cilave transmetohen në këto vargje të poezisë, të cilat, autori, Bajram Shala i thuri mjeshtërisht duke shprehur emocionet vetanake, por edhe duke i dhënë zë rrethit ku ai bashkëvepronte.
IGRISHTA K., SHALA L., HOXHA F._2022_KATALOGU ARKEOLOGJIK/ARCHAEOLOGICAL CATALOG OF MITROVICA. CATALOG - Preface by Michael Galaty , 2020
The archaeological sites in Mitrovica were systematically excavated, which resulted in the discov... more The archaeological sites in Mitrovica were systematically excavated, which resulted in the discovery of a large number of different artifacts. All of these excavations were conducted during the second half of the 20th century, in the following sites: Zhitkoc, Vallç, Fafos, Karagaç, Lushtë, Municipium DD, Zveçan Fortress, etc. The artifacts that will be included in this catalog are all from the sites mentioned above, which now, can be mainly found at the Museum of Mitrovica and some other at the Museum of Kosovo (located in Prishtina). However, one of the most important archeological artifacts of the Museum of Kosova and museum of Mitrovica were temporarily sent to the Museum of Belgrade on the occasion of an exhibition in 1998, and unfortunately, they were never returned and are unjustly kept ever since.
The Archaeological Catalog of Mitrovica consists of artifacts divided into three periods: The Prehistory, the Roman Period, and the Middle Ages, which will be thoroughly discussed in the following chapters. There were not as many systematic archaeological excavations carried out in the region of Mitrovica, despite the potential to do so, however, we hope that this catalog will pave the way for more development of archaeology in Mitrovica.
AL.
Në lokalitetet arkeologjike në Mitrovicë pati gërmime sistematike dhe sondazhe kontrolluese, të cilat rezultuan me zbulimin e një numri të madh të artefakteve. Të gjitha gërmimet janë realizuar përgjatë gjysmës së dytë të shek. XX, në këto lokalitete, si vijojnë: Zhitkoc, Vallç, Fafos, Karagaç, Lushtë, Municipium DD, te hekurudha, në kalanë e Zveçanit etj. Artefaktet e përfshira në këtë katalog janë nga këto lokalitete. Këto artefakte gjenden kryesisht në Muzeun e Mitrovicës dhe disa në Muzeun e Kosovës (Prishtinë). Ndërsa shumë nga artefaktet e rëndësishme arkeologjike të cilat ndodheshin në Muzeun e Prishtinës dhe Muzeun e Mitrovicës, u dërguan përkohësisht në Muzeun e Beogradit, me rastin e një ekspozite më 1998, mirëpo ato nuk u kthyen më kurrë, ku dhe mbahen padrejtësisht.
Katalogu Arkeologjik i Mitrovicës përmban artefakte të ndara në tri periudha kohore, atë parahistorike, romake dhe mesjetare, për të cilat do të flasim veçmas në kapitujt vijues. Pavarësisht potencialit, gërmimet sistematike arkeologjike kanë munguar në rajonin e Mitrovicës për një kohë të gjatë, shpresojmë që ky katalog të jetë shkëndijë këndelljeje për arkeologjinë në Mitrovicë.
Posters by Lekë Shala
The Eremita Cave, located in Piedmont, North Italy, is found in the Monte Fenera massif, inside t... more The Eremita Cave, located in Piedmont, North Italy, is found in the Monte Fenera massif, inside the "di San Salvatore" dolomite. It opens on the western slope, overlooking the Alpine Sesia Valley at an altitude of 598 m. The massif presents an advantageous location, at the entrance of several valleys leading to mountain passes that allow access to the Upper Rhone valley in Southwest Switzerland (Besse M. and Viola S., 2013). For this reason, it became a privileged stopping place for prehistoric and historic populations during their transalpine movements, as attested by remains from the Middle Paleolithic to the Late Middle Ages found in the area
Conference Presentations by Lekë Shala
REPLICATING THE PAST: THE CASE OF THE DOCUMENTED CARVED SYMBOLS IN KULLA IN THE TERRITORY OF REPUBLIC OF KOSOVA, 2023
The territory of Kosova - Ancient Dardania which occupies a plateau, surrounded by high mountains... more The territory of Kosova - Ancient Dardania which occupies a plateau, surrounded by high mountains, midway between the Mediterranean and the larger Balkan expanse – sits at an intersection, where various roadways converge. Its archaeology begins in early prehistory, stretching across the Metal ages, into and through Roman and Medieval times.
Within the framework of the project* "Memory in Stone", 579 carved symbols in 107 objects were documented in the territory of Kosova, mainly in Kulla i.e. albanian traditional stone houses, dating from the 16th to the 20th century A.D., which are also found on the territory of Albania, Montenegro and Northern Macedonia. They were considered as a safe shelter, located in a well-thought-out area in harmony with the surrounding facilities, which guaranteed the control of the landscape and the privacy of its residents. In addition to the living spaces, the protective function explains its character and its high degree of fortification, ensuring security in times of war or blood feud. According to the ethnographical sources and residents of the houses, the symbols have a magical character and they provide help in difficult times of survival, “to protect from the evil eye” and to bring prosperity, they embody the idea of the sacred in nature and the surrounding environment. A number of symbols are reintegrated into everyday use through the copying of motifs or the re-use of decorative stones from antiquity and medieval times. Their symbolism is characterised by a series of figures of a supernatural nature, with an extraordinary variety of figurative depictions, cosmological, anthropomorphic, zoomorphic, floral, geometric, etc. Symbols reflect cultural meanings and furthermore enrich our understanding of past social organisation, people's thoughts and beliefs, and their relationship with the environment.
Uploads
Papers by Lekë Shala
Epoka neolitike, periudhë kjo kyqe për zhvillimin njerëzorë, kur metodat e reja bujqësore evoluan, kafshët e para për nevoja blegtorale u zbutën, dhe të gjitha ndryshimet rrethanore që sollën këto risi e vendosën njeriun në majën e piramidës mjedisore, ku ai/ajo mund të ndikonte në mjedisin përreth dhe ta përdorte atë për nevoja vetanake, ashtu si kurrë më parë. Rritja e popullsisë është një nga anët kyqe në spektrin e ndryshimeve, megjithatë tendencat ishin të ndryshueshme, shkaqet e të cilave autorët kanë analizuar kjartë përmes studimeve arkeobotanike.
Books by Lekë Shala
The project aims to collect, document, publish, and promote oral histories of elderly people of Kosova, which is a strong element of our oral-based society. As stories and people’s memory has been carried out orally from one generation to the next for centuries, this project aims to promote our oral history treasure, including our true identity, to the world and thus contribute to the understanding between our nation and the world. In addition, the project aims to set up a model and an informational and training hub for a stronger network on oral history projects and activities between students, library staff, junior researchers and non-governmental representatives to follow.
Në vend të parathënies për librin me poezi “Zekoset e Kohërave”
Poezitë e përmbledhura në vëllimin “Zekoset e Kohërave” transmetojnë një intimitet shpirtërorë, emocional dhe intelektual. Realiste në thelbin e tyre, lexuesi shëtitë në një kohështrirje të largët, duke u kthyer prapa në ngjarje dhe personazhe të përditshmërisë dhe historike të shoqërisë sonë. Emocionet e fuqishme të shprehura brenda rreshtave krijojnë iluzionin e këndshëm të takimit dhe empatisë me ta në një realitet idilik, por edhe të vështirë e shumë tradicional me raste. Poeti e lartëson, zbërthen, qorton dhe e sfidon traditën, duke e thumbuar e ledhatuar me një fjalor të pasur të shqipes dialektore, ku, rimat, të rralla, por të vendosura butësisht dhe në qasëtin e duhur kapin emocionin dhe sjellin një stil të veçantë duke e bërë këtë vëllim të lexueshëm me një frymë të vetme. Manifestimi i ngjarjeve brenda rreshtave paraqet një ambient unik, dhe vie si e njëjta rrymë në të gjitha poezitë pavarësisht llojllojshmërisë së temave. Ato natyraliste kalojnë në një thellësi të përshkrimit të detajeve, duke shpërfaqur bukuritë dhe egërsitë e florës e faunës, ku natyra e njeriut gjenë pushim, ndërsa ato kombëtare, trajtohen në rrafshin sensitiv e human, duke hyrë në thelbin e problemeve rreth çështjeve historike dhe kulturore të përfaqësimit, tjetërsimit dhe përjashtimit, dhe më tutje, të ngadhënjimit e lirisë.
Nuk ka asgjë të re në ketë nënqiell, dashuria mbetet temë e fuqishme në prizmin personal, pa kaluar përmes saj, në një mënyrë apo tjetër, ky vëllim nuk do të ishte i përmbushur. Por ajo përbrenda mbartë më shumë se aq.
Nëse ti ikë n’pranëverë nuk do të ket’ behare bora do të ngrij n’rrema të qershisë rrugët do të ndrojnë kahjen vetmia do të ngreh kështjellë pa dalje nëse ti një ditë shkon....
Këto fragmente të shkëputura shpërfaqin më së miri fuqinë dhe rëndësinë e tjetrit në jetën tonë, dhe se sa e zbrazët dhe e ftohtë është ajo, pa tjetrin. Më shumë se për vet autorin, ky vëllim është nga autori, për tjetrin, për ne... “Zekoset e Kohërave” është shëmbëlltyra e ndjenjave së një brezi të veçantë të shoqërisë sonë, që fati i detyroi të kalonin përmes tradicionales e modernes, luftërave e paqes, begative dhe peripetive në një realitet gjithnjë të brishtë e të pa sigurtë por që e kaliti personalitetin e tyre intelektual dhe shpirtërorë, sot, të “korrurat” e të cilave transmetohen në këto vargje të poezisë, të cilat, autori, Bajram Shala i thuri mjeshtërisht duke shprehur emocionet vetanake, por edhe duke i dhënë zë rrethit ku ai bashkëvepronte.
The Archaeological Catalog of Mitrovica consists of artifacts divided into three periods: The Prehistory, the Roman Period, and the Middle Ages, which will be thoroughly discussed in the following chapters. There were not as many systematic archaeological excavations carried out in the region of Mitrovica, despite the potential to do so, however, we hope that this catalog will pave the way for more development of archaeology in Mitrovica.
AL.
Në lokalitetet arkeologjike në Mitrovicë pati gërmime sistematike dhe sondazhe kontrolluese, të cilat rezultuan me zbulimin e një numri të madh të artefakteve. Të gjitha gërmimet janë realizuar përgjatë gjysmës së dytë të shek. XX, në këto lokalitete, si vijojnë: Zhitkoc, Vallç, Fafos, Karagaç, Lushtë, Municipium DD, te hekurudha, në kalanë e Zveçanit etj. Artefaktet e përfshira në këtë katalog janë nga këto lokalitete. Këto artefakte gjenden kryesisht në Muzeun e Mitrovicës dhe disa në Muzeun e Kosovës (Prishtinë). Ndërsa shumë nga artefaktet e rëndësishme arkeologjike të cilat ndodheshin në Muzeun e Prishtinës dhe Muzeun e Mitrovicës, u dërguan përkohësisht në Muzeun e Beogradit, me rastin e një ekspozite më 1998, mirëpo ato nuk u kthyen më kurrë, ku dhe mbahen padrejtësisht.
Katalogu Arkeologjik i Mitrovicës përmban artefakte të ndara në tri periudha kohore, atë parahistorike, romake dhe mesjetare, për të cilat do të flasim veçmas në kapitujt vijues. Pavarësisht potencialit, gërmimet sistematike arkeologjike kanë munguar në rajonin e Mitrovicës për një kohë të gjatë, shpresojmë që ky katalog të jetë shkëndijë këndelljeje për arkeologjinë në Mitrovicë.
Posters by Lekë Shala
Conference Presentations by Lekë Shala
Within the framework of the project* "Memory in Stone", 579 carved symbols in 107 objects were documented in the territory of Kosova, mainly in Kulla i.e. albanian traditional stone houses, dating from the 16th to the 20th century A.D., which are also found on the territory of Albania, Montenegro and Northern Macedonia. They were considered as a safe shelter, located in a well-thought-out area in harmony with the surrounding facilities, which guaranteed the control of the landscape and the privacy of its residents. In addition to the living spaces, the protective function explains its character and its high degree of fortification, ensuring security in times of war or blood feud. According to the ethnographical sources and residents of the houses, the symbols have a magical character and they provide help in difficult times of survival, “to protect from the evil eye” and to bring prosperity, they embody the idea of the sacred in nature and the surrounding environment. A number of symbols are reintegrated into everyday use through the copying of motifs or the re-use of decorative stones from antiquity and medieval times. Their symbolism is characterised by a series of figures of a supernatural nature, with an extraordinary variety of figurative depictions, cosmological, anthropomorphic, zoomorphic, floral, geometric, etc. Symbols reflect cultural meanings and furthermore enrich our understanding of past social organisation, people's thoughts and beliefs, and their relationship with the environment.
Epoka neolitike, periudhë kjo kyqe për zhvillimin njerëzorë, kur metodat e reja bujqësore evoluan, kafshët e para për nevoja blegtorale u zbutën, dhe të gjitha ndryshimet rrethanore që sollën këto risi e vendosën njeriun në majën e piramidës mjedisore, ku ai/ajo mund të ndikonte në mjedisin përreth dhe ta përdorte atë për nevoja vetanake, ashtu si kurrë më parë. Rritja e popullsisë është një nga anët kyqe në spektrin e ndryshimeve, megjithatë tendencat ishin të ndryshueshme, shkaqet e të cilave autorët kanë analizuar kjartë përmes studimeve arkeobotanike.
The project aims to collect, document, publish, and promote oral histories of elderly people of Kosova, which is a strong element of our oral-based society. As stories and people’s memory has been carried out orally from one generation to the next for centuries, this project aims to promote our oral history treasure, including our true identity, to the world and thus contribute to the understanding between our nation and the world. In addition, the project aims to set up a model and an informational and training hub for a stronger network on oral history projects and activities between students, library staff, junior researchers and non-governmental representatives to follow.
Në vend të parathënies për librin me poezi “Zekoset e Kohërave”
Poezitë e përmbledhura në vëllimin “Zekoset e Kohërave” transmetojnë një intimitet shpirtërorë, emocional dhe intelektual. Realiste në thelbin e tyre, lexuesi shëtitë në një kohështrirje të largët, duke u kthyer prapa në ngjarje dhe personazhe të përditshmërisë dhe historike të shoqërisë sonë. Emocionet e fuqishme të shprehura brenda rreshtave krijojnë iluzionin e këndshëm të takimit dhe empatisë me ta në një realitet idilik, por edhe të vështirë e shumë tradicional me raste. Poeti e lartëson, zbërthen, qorton dhe e sfidon traditën, duke e thumbuar e ledhatuar me një fjalor të pasur të shqipes dialektore, ku, rimat, të rralla, por të vendosura butësisht dhe në qasëtin e duhur kapin emocionin dhe sjellin një stil të veçantë duke e bërë këtë vëllim të lexueshëm me një frymë të vetme. Manifestimi i ngjarjeve brenda rreshtave paraqet një ambient unik, dhe vie si e njëjta rrymë në të gjitha poezitë pavarësisht llojllojshmërisë së temave. Ato natyraliste kalojnë në një thellësi të përshkrimit të detajeve, duke shpërfaqur bukuritë dhe egërsitë e florës e faunës, ku natyra e njeriut gjenë pushim, ndërsa ato kombëtare, trajtohen në rrafshin sensitiv e human, duke hyrë në thelbin e problemeve rreth çështjeve historike dhe kulturore të përfaqësimit, tjetërsimit dhe përjashtimit, dhe më tutje, të ngadhënjimit e lirisë.
Nuk ka asgjë të re në ketë nënqiell, dashuria mbetet temë e fuqishme në prizmin personal, pa kaluar përmes saj, në një mënyrë apo tjetër, ky vëllim nuk do të ishte i përmbushur. Por ajo përbrenda mbartë më shumë se aq.
Nëse ti ikë n’pranëverë nuk do të ket’ behare bora do të ngrij n’rrema të qershisë rrugët do të ndrojnë kahjen vetmia do të ngreh kështjellë pa dalje nëse ti një ditë shkon....
Këto fragmente të shkëputura shpërfaqin më së miri fuqinë dhe rëndësinë e tjetrit në jetën tonë, dhe se sa e zbrazët dhe e ftohtë është ajo, pa tjetrin. Më shumë se për vet autorin, ky vëllim është nga autori, për tjetrin, për ne... “Zekoset e Kohërave” është shëmbëlltyra e ndjenjave së një brezi të veçantë të shoqërisë sonë, që fati i detyroi të kalonin përmes tradicionales e modernes, luftërave e paqes, begative dhe peripetive në një realitet gjithnjë të brishtë e të pa sigurtë por që e kaliti personalitetin e tyre intelektual dhe shpirtërorë, sot, të “korrurat” e të cilave transmetohen në këto vargje të poezisë, të cilat, autori, Bajram Shala i thuri mjeshtërisht duke shprehur emocionet vetanake, por edhe duke i dhënë zë rrethit ku ai bashkëvepronte.
The Archaeological Catalog of Mitrovica consists of artifacts divided into three periods: The Prehistory, the Roman Period, and the Middle Ages, which will be thoroughly discussed in the following chapters. There were not as many systematic archaeological excavations carried out in the region of Mitrovica, despite the potential to do so, however, we hope that this catalog will pave the way for more development of archaeology in Mitrovica.
AL.
Në lokalitetet arkeologjike në Mitrovicë pati gërmime sistematike dhe sondazhe kontrolluese, të cilat rezultuan me zbulimin e një numri të madh të artefakteve. Të gjitha gërmimet janë realizuar përgjatë gjysmës së dytë të shek. XX, në këto lokalitete, si vijojnë: Zhitkoc, Vallç, Fafos, Karagaç, Lushtë, Municipium DD, te hekurudha, në kalanë e Zveçanit etj. Artefaktet e përfshira në këtë katalog janë nga këto lokalitete. Këto artefakte gjenden kryesisht në Muzeun e Mitrovicës dhe disa në Muzeun e Kosovës (Prishtinë). Ndërsa shumë nga artefaktet e rëndësishme arkeologjike të cilat ndodheshin në Muzeun e Prishtinës dhe Muzeun e Mitrovicës, u dërguan përkohësisht në Muzeun e Beogradit, me rastin e një ekspozite më 1998, mirëpo ato nuk u kthyen më kurrë, ku dhe mbahen padrejtësisht.
Katalogu Arkeologjik i Mitrovicës përmban artefakte të ndara në tri periudha kohore, atë parahistorike, romake dhe mesjetare, për të cilat do të flasim veçmas në kapitujt vijues. Pavarësisht potencialit, gërmimet sistematike arkeologjike kanë munguar në rajonin e Mitrovicës për një kohë të gjatë, shpresojmë që ky katalog të jetë shkëndijë këndelljeje për arkeologjinë në Mitrovicë.
Within the framework of the project* "Memory in Stone", 579 carved symbols in 107 objects were documented in the territory of Kosova, mainly in Kulla i.e. albanian traditional stone houses, dating from the 16th to the 20th century A.D., which are also found on the territory of Albania, Montenegro and Northern Macedonia. They were considered as a safe shelter, located in a well-thought-out area in harmony with the surrounding facilities, which guaranteed the control of the landscape and the privacy of its residents. In addition to the living spaces, the protective function explains its character and its high degree of fortification, ensuring security in times of war or blood feud. According to the ethnographical sources and residents of the houses, the symbols have a magical character and they provide help in difficult times of survival, “to protect from the evil eye” and to bring prosperity, they embody the idea of the sacred in nature and the surrounding environment. A number of symbols are reintegrated into everyday use through the copying of motifs or the re-use of decorative stones from antiquity and medieval times. Their symbolism is characterised by a series of figures of a supernatural nature, with an extraordinary variety of figurative depictions, cosmological, anthropomorphic, zoomorphic, floral, geometric, etc. Symbols reflect cultural meanings and furthermore enrich our understanding of past social organisation, people's thoughts and beliefs, and their relationship with the environment.