Филм

кино камераси (16мм)

Филм (инглизча: филм — „тасма“) ёки кинофилм — маълум бир сужет асосида бўгланган фототасвирлар кетма-кетлиги. Бунда ҳаракат тасвирланиб, томошабинга воқеа ривожи кўрсатилади. Филм, уни ишлаб чиқариш ва намойиш қилиш кинематография вазифасидир. Филм бирин-кетин плёнкага туширилган фото тасвирлар мажмуи, улар бир сужет асосида суратга олиниб, экран орқали кўрсатишга мўлжалланади.^{[манба керак]}

Филм деганда одатда бадиий филм, яъни сужети бадиий асар бўлмиш, тўқиб чиқарилган филм тушунилади. Бундан ташқари ҳужжатли филм ҳам бор.

Тарихи

Филмларнинг тарихи 19-аср охирларига бориб тақалади. Биринчи филмлар, айниқса, силент (совсациз) филмлар бўлиб, улар фақат тасвирлар ёрдамида ҳикоя қилган. 1890-йилларда Тҳомас Эдисон ва Лумиèре биродарлари каби ихтирочилар кинематография технологиясини ривожлантирдилар. 1895 йилда Лумиèре биродарлари Парижда илк жамоатчилик киносеансини ўтказдилар, бу кино сан'ати тарихида муҳим босқич бўлди.

Кейинчалик, 20-асрда товуш ва рангли филм технологияларининг жорий этилиши билан кино саноати янада ривожланди. Кинонинг бадиий ва тижорат жиҳатлари ўзаро уйғунлашиб, филм ишлаб чиқариш ва намойиш қилиш кўламини кенгайтирди.

Бадиий Филм ва Ҳужжатли Филм

Филм одатда бадиий филм деб аталади. Бадиий филм — бу ижодий мақсадда яратилган, воқеани тасвирлайдиган ва кўрсатувчиларни эмоционал ва эстетик жиҳатдан та’сир қилишга қаратилган филм туридир. Бадиий филмлар турли жанрларда бўлиши мумкин: драма, комедия, фантастика, триллер ва бошқалар.

Ҳужжатли филм эса ҳақиқий воқеаларни тасвирлашга, ма’лум бир мавзуни ўрганишга ва томошабинга ҳақиқий ҳаёт ҳақидаги ма'лумотларни этказишга қаратилган филм туридир. Ҳужжатли филмлар кўпинча илмий, тарихий ёки ижтимоий мавзуларни ўз ичига олади.

Филмнинг Жамиятдаги О'рни

Филм ва кино сан'ати, бир томондан, оммавий маданиятнинг ажралмас қисмига айланган, бошқа томондан, маданий ва тарихий ёдгорлик сифатида ҳам ишлатилади. Кино орқали нафақат воқеалар, балки турли миллатлар, маданиятлар ва ижтимоий қатламларнинг ҳаёти ҳам акс эттирилади. Шунингдек, филм томошабинларга замонавий дунё ҳақидаги қарашларини шакллантиришда муҳим восита бо'либ хизмат қилади.

Филмнинг Жамиятдаги О'рни

Филмлар турли жанрларда :

1. Драма

   - Тавсиф: Драма жанри ҳаётдаги мураккаб ҳиссиётлар, воқеалар ва ижтимоий масалаларни тасвирлашга қаратилган. У одатда жиддий ва чуқур мавзуларни, инсоннинг ички дунёсини ёки турли қийинчиликларга қарши курашини о'рганади.

   - Мисоллар: *Тҳе Шаwшанк Редемптион*, *Форрест Гумп*, *А Беаутифул Минд*.

2. Комедия

   - Тавсиф: Комедия жанри томошабинни кулдиришга ва кайфиятини ко'таришга интилади. Ко'пинча кулгили вазиятлар, пародия ва юмор орқали ҳаётдаги кундалик воқеаларни енгил тарзда ко'рсатади.

   - Мисоллар: *Тҳе Ҳанговер*, *Супербад*, *Гроундҳог Дай*.

3. Аксиён

   - Тавсиф: Аксиён филмлари тезкор ҳаракатлар, жанглар, та'қиблар ва ко'плаб жисмоний фаолиятларни о'з ичига олади. Ушбу жанр одатда кучли учрашувлар, хавф-хатарли вазиятлар ва жасоратни тасвирлайди.

   - Мисоллар: *Мад Мах: Фурй Роад*, *Диэ Ҳард*, *Жоҳн Wиcк*.

4. Триллер

   - Тавсиф: Триллер филмлари томошабинларни доимий стресс ва ҳаяжонда ушлаб туради. Ушбу жанрда сирли ёки хавфли вазиятлар, қотилликлар ёки жиноятлар асосида тенсион яратилади.

   - Мисоллар: *Севен*, *Тҳе Силенcе оф тҳе Ламбс*, *Шуттер Исланд*.

5. Ҳоррор (Қо'рқинч)

   - Тавсиф: Ҳоррор жанри томошабинда қо'рқув ва хавотир уйг'отишга қаратилган. Ушбу филмлар ко'пинча паранормал ҳодисалар, қотилликлар ёки о'лим билан бог'лиқ ваҳимали вазиятларни тасвирлайди.

   - Мисоллар: *Тҳе Эхорcист*, *А Нигҳтмаре он Элм Стреэт*, *Гет Оут*.

6. Илмий Фантастика (Сcи-Фи)

   - Тавсиф: Илмий фантастика жанри келажакдаги технологиялар, параллел оламлар, илмий кашфиётлар ёки бошқача ҳаёт шаклларини о'рганади. Бу жанр ко'пинча илмий ҳақиқатлардан ташқаридаги г'айриоддий г'ояларни о'з ичига олади.

   - Мисоллар: *Стар Wарс*, *Бладе Руннер*, *Тҳе Матрих*.

7. Фантастика

   - Тавсиф: Фантастика жанри ко'пинча мистик ёки сеҳрли элементлар, мавжуд бо'лмаган дунёлар ёки мавжуд бо'лмаган мавжудотлар ҳақида бо'лади. Бу жанрда тасаввур қилинган оламлар ёки мавжудотлар ҳақидаги воқеалар тасвирланади.

   - Мисоллар: *Тҳе Лорд оф тҳе Рингс*, *Ҳаррй Поттер*, *Алиcе ин Wондерланд*.

8. Романтик

   - Тавсиф: Романтик филмлар севги ва муносабатлар ҳақида бо'лади. Улар томошабинларга романтик ҳиссиётларни уйг'отиш ва идеалистик севги воқеаларини ко'рсатишга қаратилган.

   - Мисоллар: *Тҳе Нотебоок*, *Титаниc*, *Приде анд Прежудиcе*.

9. Саргузашт

   - Тавсиф: Саргузашт филмлари ко'пинча ҳаяжонли ва экстремал воқеалар, ко'плаб саёҳатлар, кашфиётлар ва янги дунё ва маданиятларни о'рганишга асосланади.

   - Мисоллар: *Индиана Жонес*, *Пиратес оф тҳе Cариббеан*, *Тҳе Ревенант*.

10.Мусиcал

   - Тавсиф: Мусиcал филмлар мусиқий ва рақс элементларини о'з ичига олган филмлардир. Қаҳрамонлар о'з ҳис-туйг'уларини қо'шиқлар орқали ифодалайди.

   - Мисоллар: *Ла Ла Ланд*, *Тҳе Соунд оф Мусиc*, *Мамма Миа!*

11. Белгесел (Документал)

   - Тавсиф: Документал филмлар реал ҳаётдаги воқеалар, инсонлар ёки табиий жараёнлар ҳақида ма'лумот беради. Улар ко'пинча фактлар ва реал манбаларга таянган ҳолда тасвирланади.

   - Мисоллар: *Марч оф тҳе Пенгуинс*, *Wон'т Ёу Бе Мй Неигҳбор?*, *13тҳ*.

12. Тариҳи

   - Тавсиф: Тарихий филмлар о'з вақтида бо'либ о'тган муҳим тарихий воқеалар ёки шахслар ҳақида бо'лади. Ушбу филмлар о'ша даврнинг муҳитини ва ан'аналарини акс эттиради.

   - Мисоллар: *Гладиатор*, *Бравеҳеарт*, *Счиндлер'с Лист*.

13. Криминал (Жиноят)

   - Тавсиф: Жиноят филмлари одатда жиноятларни, полициянинг текширувларини ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимини о'рганади. Ушбу жанрда қотиллик, о'г'ирлик ёки бошқа жиноятлар марказда туради.

   - Мисоллар: *Тҳе Годфатҳер*, *Оcеан'с Элевен*, *Сcарфаcе*.

14. Анимация

   - Тавсиф: Анимация филмлари чизилган ёки компютер ёрдамида яратилган тасвирлар ёрдамида ҳикоя қилади. Бу жанрда оддийдан мураккабгача бо'лган ҳикоялар яратиш мумкин.

   - Мисоллар: *Той Сторй*, *Фрозен*, *Спиритед Аwай*.

15. Мистик (Мйстерй)

   - Тавсиф: Мистик филмлар сирли воқеалар, қотилликлар ёки ҳал қилинмаган жумбоқларни о'рганади. Томошабин бу жанрда воқеанинг якунини тахмин қилишга интилади.

   - Мисоллар: *Тҳе Гирл wитҳ тҳе Драгон Таттоо*, *Мурдер он тҳе Ориэнт Эхпресс*, *Шерлоcк Ҳолмес*.

Этймология

Кино сўзи грекча *кинесис* (ҳаракат) ва *грапҳос* (ёзиш) сўзларидан келиб чиққан бўлиб, "ҳаракатли тасвирлар" деган ма’нони англатади. Инглиз тилидаги "филм" сўзи эса аслида тасма ёки плёнка деган ма’ноларни англатади, чунки илк филмлар филм плёнкаларига ёзилган эди.

Яна қаранг

• Мултфилм