Arsenal (inglizcha: Arsenal Football Club; arabcha talaffuzi: [ˈɑrsənəl]) – Londonning professional futbol klublaridan biri. 1886-yilda Dial Square nomi bilan asos solingan. Angliya premyer ligasida qatnashib butun tarixining asosiy qismida premyer ligada qatnashib kelmoqda. Angliyada XX asrning eng muvaffaqiyatli klubi nomini olgan. Arsenal Angliya Primer ligasini 13 marotaba, Angliya kubogini 12 marotaba yutgan. Arsenal 1marotaba Uefa Chempionlar ligasi(2006) va Yevropa ligasi (2019) finalchisi boʻlgan. Arsenal muxlislari oʻzlarini „Gunners“ yaʼni „Toʻpchilar“ deb atashadi.
Murabbiy Mikel Arteta.
„Arsenal“ klubi 1886-yil oktyabr oyida Londonning janubi-sharqida Vulvichda joylashgan „Royal Arsenal“ artilleriya zavodi ishchilari tomonidan tashkil etilgan. Dastlab klub „Dayal Skuer“ (ingl. Dial Square) (koʻplab birinchi tarkib oʻyinchilari ishlagan kema qurilishi ustaxonalaridan biri nomi bilan)[2]. Oʻzining birinchi oʻyinini „Arsenal“ 1886-yil 11-dekabrda "Istern Wonderers"ga qarshi oʻtkazdi. „Kanonirlar“ 6:0 hisobida gʻalaba qozondi. Ikki hafta oʻtgach, Rojdestvo kuni futbolchilar yigʻilishi tashkil etildi, unda klubni „Royal Arsenal“ deb nomlashga qaror qilindi, oʻyinlar oʻtkaziladigan joy va oʻyinchilar shakli tanlandi. Qizil rangni Nottingem Forestning sobiq futbolchisi Fradbeardsli taklif qilgan. 1891-yilda klub professional maqomga ega boʻlganidan soʻng, u „Vulij Arsenal“ (ingl. Woolwich Arsenal). Muxlislar klubni „Vulij Reds“deb ham atashgan. „Vulvich Arsenal“ 1893-yilda futbol ligasiga qoʻshildi va buni amalga oshirgan birinchi Janubiy jamoa boʻldi.
Klub ikkinchi divizionda start oldi va 1904-yilda birinchi divizionga yoʻl oldi. Biroq, klubning geografik uzoqligi oʻyinlarda kam ishtirok etishiga sabab boʻldi, bu esa moliyaviy muammolarga olib keldi. 1913-yilda (ikkinchi divizionga qaytganidan koʻp oʻtmay) klub Temza daryosidan oʻtib, yangi arenani – London shimolida joylashgan Hayberi stadionini egallab oldi. (Xayberi 2006-yil avgust oyigacha „Arsenal“ ning uy arenasida boʻlib, klub yangi „Amirliklar“stadionini qurib bitkazdi. Jamoa keyingi 1914-yilda „Vulvich“ qismini oʻz nomidan olib tashladi. 1914/1915-yilgi mavsumni „Arsenal“ 5-oʻrinni egallab yakunladi, ammo shunga qaramay birinchi divizionga oʻtkazildi. Keyin birinchi diviziondagi jamoalar sonini 20 dan 22 gacha oshirishga qaror qilindi. ammo ikkinchi divizionda birinchi va ikkinchi oʻrinni egallagan ikkita jamoa bilan boʻlinishni kengaytirish oʻrniga, Genri Norris („Arsenal“ egasi) jon Makkenni („Liverpul“ egasi, futbol Ligasi raisi va Norrisning doʻsti) ishontirishga muvaffaq boʻldi) Liga aʼzolarining ovoz berishiga birinchi divizionga yoʻllanmalar taqdirini taqdim etish. Ulardan biriga yetti nomzod bor edi, ular orasida „Arsenal“ (ikkinchi divizionda 5-oʻrin), "Tottenxem Hotspur" (birinchi divizionda 20-oʻrin), „Barnsli“ (ikkinchi divizionda 3-oʻrin) va „Vulverhempton Vanderers“ (4-oʻrin) bor edi. ikkinchi divizionda). Makkena „Arsenal“ ga murojaat qilib, bu klub ligaga jiddiy xizmat koʻrsatganini taʼkidladi va „Arsenal“ futbol Ligasida „Tottenxem“dan 15 yil koʻproq boʻlganini eslatdi. Ovoz berishda „Arsenal“katta farq bilan gʻalaba qozondi. Qolgan yoʻllanmalar „Chelsea“ (birinchi divizionda 19-oʻrin), „Derbi Kaunti“ va „Preston North End“ (ikkinchi divizionda 1-va 2-oʻrinlar) ga berildi. Ushbu hikoya „Arsenal“ va „Tottenxem“ oʻrtasidagi murosasiz dushmanlikning boshlanishi boʻlib xizmat qildi, „kanonerlar“ esa oʻshandan beri hech qachon Angliya chempionatining yuqori divizionini tark etmadi.
1925-yilda „Arsenal“ menejeri lavozimiga Gerbert Chapman tayinlandi. Chapman rahbarligida 1924-yilda" Xaddersfild Town " jamoasi ligada birinchi oʻrinni egalladi. Bu odam „Arsenal“ ga muvaffaqiyatning dastlabki daqiqalarini keltirdi. 1925-yilda „oʻyindan tashqari“qoidasi oʻzgartirildi. Chapman birinchilardan boʻlib ushbu qoidalarni oʻzgartirishdan qanday foyda olish mumkinligini tushundi. Uning inqilobiy taktikasi va mashgʻulot usullari, Aleks Jeyms va Kliff Bastin singari yulduz futbolchilar bilan birgalikda 30-yillarda klubning ustun boʻlishiga yordam berdi[3].
Chepmen tomonidan yaratilingan „Double-ve sxemasi“
Chepmen klubdagi faoliyatini SanderlendhujumchisiBakenni sotib olish bilan boshlaydi. Lesli Nayton ushbu futbolchini istefoga chiqarilishidan bir necha oy oldin sotib olmoqchi boʻlgan, biroq Sanderlend katta miqdorda pul soʻraganligi sababli bu harid amalga oshmagan.
1925—1926-yilgi mavsumda „Arsenal“ Chepmenning sobiq klubi „Huddersfield Town“dan 5 ochko ortda qolgan holda ligada ikkinchi oʻrinni egallaydi. 1926—1927-yilgi mavsumda ligada oʻrtamiyona boʻlgan „Arsenal“ Angliya kubogi finaliga chiqadi va finalda Cardiff city ustidan gʻalaba qozonadi. 1930 va 1938-yillar oraligʻida „Arsenal“ 5 marta Birinchi divizionda va ikki marta Angliya kubogida gʻolib chiqadi. Chepman 1937-yilda pnevmoniya kasalligidan vafot etadi.
1970—1971-yilgi mavsumda „Arsenal“ oʻzining birinchi dublini qoʻlga kiritadi. Ammo toʻsatdan jamoaning shakllanishida katta rol oʻynagan asosiy jamoa bosh murabbiyi Donald Xou istefoga chiqadi. Shundan soʻng klubning asosiy oʻyinchilari asta sekin ketishni boshladilar. „Arsenal“ 3 marotaba ketma ket Angliya kubogi finalida ishtirok etgan jamoaga aylangan (1978, 1979, 1980-yillar).
1986-yildan boshlab klub sobiq futbolchisi va afsonasi George Graham murabbiy sifatida klubdagi faoliyatini boshlaydi. Bungacha u Millwall klubida 4 yil ishlaydi.
1996-yildaArsène Wengerning jamoa bosh murabbiyi etib tayinlanishi matbuot va muxlislar uchun mutlaqo kutilmagan voqea boʻladi. „Arsen kim?“ degan savol juda mashhur boʻlib ketadi. Oʻshanda Venger Yaponiyada ishlagan va u haqida kam odam eshitgan. Uning rahbarligida koʻplab yosh isteʼdodlar jahon miqyosidagi yulduzlarga aylanishdi. Qolaversa, Venger „Arsenal“ning avvalgi zerikarli va monoton oʻyin uslubidan uzoqlashdi. U jamoaga ajoyib hujumkor oʻyinni singdirdi, bu umumiy samaradorlik bilan birga tobora koʻproq muxlislarning mehrini qozondi. „Arsenal“ Venger qoʻl ostida ikkinchi mavsumni dubl bilan yakunladi. Arsen Angliya chempionligini qoʻlga kiritgan birinchi xorijlik murabbiyga aylangan.
= "Emirates"ga koʻchish va sovrinsiz seriya (2006-2014)
Yangi stadiondagi birinchi mavsumni jamoaning maqsadlari va istiqbollarini inobatga olgan holda muvaffaqiyatli deb atash qiyin edi. „Arsenal“ 68 ochko bilan chempionatda toʻrtinchi oʻrinni egallagan va Liga kubogi finalida Londonning Chelsi klubiga magʻlub boʻlgan edi. Bu klub uchun oʻtish mavsumi edi. Klubdagi Robert Pires, Sol Campbell, Ashley Cole kabi veteranlar klubni tark etgan, Arsenal afsonasi Dennis Bergkamp esa umuman faoliyatini yakunlagan edi. Klub Denílson Neves va Tomáš Rosický sotib olib jamoani yoshartirish ishlarini olib borayotgan edi. Shuningdek Theo Walcott, Mathieu Flamini, Emmanuel Adebayor va Sesk Fabregas kabi futbolchilarning oʻyinidagi progress jamoa rivojiga katta hissa qoʻshgan. „Arsenal“ muxlislarining asosiy raqiblari Tottenxem muxlislari hisoblanadi. Bu ikki klub oʻrtasidagi oʻyin „Shimoliy London derbisi“ deb nomlanadi.
„Arsenal“ muxlislari koʻpincha oʻzlarini „Gunnerlar“ deb atashadi, bu nom jamoaning „kanonirlar“ laqabidan olingan. Bu taxallusning aniq kelib chiqishi nomaʼlum. Rasmiy fan klublar juda ham koʻp mamlakatlarda mavjud. Har bir mamlakatda turli shaharlarda oʻyinlarni tomosha qilish uchun yigʻiladigan muxlislar jamiyati mavjud[4].
Attwood, Tony; Kelly, Andy; Andrews, Mark. Woolwich Arsenal FC: 1893–1915 The club that changed football, First, First and Best in Education, 1 August 2012. ISBN 978-1-86083-787-6.
Elkin, James; Shakeshaft, Simon. The Arsenal Shirt: Iconic Match Worn Shirts from the History of the Gunners. Vision Sports Publishing, 1 November 2014. ISBN 978-1-909534-26-1.
1888—1930-yilgacha klub logotipi
1930-yilgi Angliya kubogi finalida ishlatilingan logotip
1952-yilgi Angliya kubogi finalida ishlatilingan logotip
1949—2002 yilgacha klub logotipi
2002-yildan hozirgacha ishlatib kelinayotgan klub emblemasi
Angliya Premyer-ligasi joriy mavsum jamoalari