Bolgariya milliy futbol terma jamoasi

Bolgariya
Tahallusi	Sherlar, (Uchranglilar)
Assotsiatsiya	Bolgariya Futbol Uyushmasi (BFU)
Konfederatsiya	UEFA (Yevropa)
Bosh murabbiy	Mladen Krstajić
Sardor	Kiril Despodov
Eng koʻp oʻynagan futbolchi	Stiliyan Petrov (105)
Eng yaxshi toʻpurar	Dimitar Berbatov; Hristo Bonev (48)
Uy stadioni	Vasil Levski stadioni
FIFA kodi	BUL
Birinchi forma	Ikkinchi forma
FIFA Reytingi
Hozirgi	72
Eng yuqori	8 (Iyun 1995)
Eng past	96 (May 2012)
Birinchi xalqaro oʻyin
	Avstriya 6-0 Bolgariya ; (Vena, Avstriya; 21-may 1924)
Eng yirik gʻalaba
	Bolgariya 10-0 Gana ; (León, Meksika; 2-oktyabr 1968)
Eng yirik magʻlubiyat
	Ispaniya 13-0 Bolgariya ; (Madrid, Ispaniya; 21-may 1933)

Bolgariya milliy futbol terma jamoasi (bolgarcha: B’lgarski natsionalen otbor po futbol, romanchada: Bǎlgarski natsionalen otbor po futbol) Bolgariya sharafini erkaklar oʻrtasidagi xalqaro futbolda himoya qiladi. Bolgariya UEFAga aʼzo boʻlgan Bolgariya Futbol Ittifoqi tomonidan boshqariladi.

Bolgariya 1968-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida finalga chiqqan. Shuningdek, 1994-yilgi FIFA Jahon chempionatida toʻrtinchi oʻrinni egallagan. Bu jamoaning hozirgi kungacha eng katta yutugʻi hisoblanadi. Bolgariya jami yettita jahon chempionatida qatnashgan, debyuti 1962-yilda boʻlgan va oxirgi marta 1998-yilda ushbu musobaqada qatnashgan. Bundan tashqari, ular 1996 va 2004-yillarda ikkita Yevropa chempionatida ishtirok etishgan. Jamoa Bolqon kubogida ham qatnashib, uchta sovrinni qoʻlga kiritdi. Biroq, Bolgariya 2004-yilgi Yevropa chempionatidan beri hech qanday yirik turnirda ishtirok etmadi.

Tarix

Bolgariya milliy futbol jamoasi 1922-yilda tashkil topgan. 1923-yilda Bolgariya futbol ittifoqi tuzildi va jamoaning birinchi oʻyini 1924-yil 21-mayda Venada Avstriyaga qarshi boʻlib oʻtdi. Natija 6:0 hisobida magʻlubiyat qayd etilgan^[1]. Bolgariya Parijda boʻlib oʻtgan 1924-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi.

1930-yilgi jahon chempionatida qatnasha olmagan bolgariya terma jamoasi qariyb 30 yil davomida boshqa hech qanday yirik turnirda qatnasha olmagan va koʻp marotaba saralashdan oʻtolmagan. Milliy terma jamoa har gal pley-off bosqichiga chiqish guruhlarida 2 yoki 3-o‘rinlarni egallab qolib ketar edi. Saralashdagi muammolarga qaramay, milliy terma jamoa oʻsha yillarda unutilmas xalqaro oʻrtoqlik uchrashuvlarini oʻtkazdi va elita jamoalarini magʻlub etishga muvaffaq boʻldi. Ular kichikroq turnirlar, masalan, Bolqon kubogi kabi musobaqalarda qatnashgan va uch marta (1931, 1932 va 1973—1976) ushbu musobaqada gʻalaba qozongan. Terma jamoa toʻrtta chempionlik unvoniga ega Ruminiyadan keyin musobaqaning eng muvaffaqiyatli ikkinchi jamoasi hisoblanadi.

1960—1970-yillar

Bolgariya oʻz tarixida birinchi marta 1962-yilda jahon chempionatiga yoʻllanma oldi va undan keyin 1966, 1970 va 1974-yillarda ketma-ket oʻyinlarda qatnashdi. Ammo jamoa unchalik muvaffaqiyat qozona olmadi. Toʻrtta ishtirokdan ikkitasida oʻz guruhida uchinchi oʻrinni egalladi.

Bolgariya 1968-yilgi Yevropa chempionati saralashida ishtirok etdi va Norvegiya, Shvetsiya va Portugaliya ustidan gʻalaba qozonib, oʻz guruhida 1-oʻrin bilan chiqdi. Pely-offda musobaqa chempionlari Italiya terma jamoasiga qarshi 2 oʻyin oʻtkazdi va magʻlub boʻlishdi.

1968-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida jamoa kumush medalni qoʻlga kiritdi. Ular Tailandni 7:0, Gvatemalani 2:1 hisobda magʻlub etdi va Chexoslovakiya bilan 2:2 hisobida durang oʻynab, D guruhida birinchi oʻrinni egalladi. Ular Isroilni mag‘lub etib, chorak finalga yo‘l oldi, so‘ngra yarim finalda mezbon Meksikani mag‘lub etdi. Olimpiada finalida jamoa Vengriyadan magʻlub boʻldi.

Bolgariya terma jamoasi 1931—1932-yillarda Bolqon kubogini ikki marta yutgan boʻlsa, 1973—1976-yillarda ushbu natijani yana takrorladi. Yangi tuzilgan taktika oʻz samarasini berdi, chunki ular Vengriya, Gretsiya, Turkiya, Yugoslaviya, Polsha, Albaniya va Ruminiya ustidan koʻplab hal qiluvchi gʻalabalarga erishdilar. Shuningdek, jamoa 1976-yilgi Bolqon kubogi sohibi bo‘lib, ikki o‘yin finalida Ruminiyani 1:0 va 3:2 hisobida mag‘lub etdi.

1962-yilgi jahon chempionati

Bolgariya 1962-yilda oʻzining ikkinchi jahon chempionati saralashiga yo‘llanma oldi. Bolgariya Angliyan, Argentina va Vengriya bilan qiyin guruhdan joy oldi. Bolgariya oʻz oʻyinini Argentinaga 0:1 hisobida magʻlubiyat bilan boshladi. Keyinchalik Bolgariya guruhdagi ikkinchi oʻyinida Vengriyaga 6:1 hisobida yutqazdi. Bolgariyaning saralash umidlari tugadi, biroq milliy terma jamoa 1966-yilgi jahon chempionati chempioni Angliya bilan ajoyib durang o‘ynadi va atigi bir ochko bilan guruhda to‘rtinchi o‘rinni egalladi.

1968-yilgi Yevropa chempionati saralashi

Jahon chempionatidagi yomon natijalardan keyin Bolgariya terma jamoasi safida oʻzgarishlar boʻldi. Bolgariya saralash uchun juda qiyin guruhdan joy oldi. Norvegiya, Shvetsiya, Eusébio Portugaliyasi bilan birga bir guruhdan joy oldi. Bolgariya Norvegiya ustidan 4:2 hisobida g‘alaba qozondi. Ular Shvetsiyaga qarshi o‘yinda 2:0 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zlarining g‘alabali seriyasini davom ettirdi. Keyingi ikkita oʻyinda Bolgariya Norvegiya bilan 0:0 hisobida durang oʻynadi va Shvetsiya ustidan 3:0 hisobida ustunlik qiladi. Guruhdagi soʻnggi ikki uchrashuvda Bolgariya oʻz maydonida Portugaliya bilan oʻynadi — 1:0, safarda esa 0:0 hisobida durang oʻynadi, ammo bu ikki oʻyindan iborat natija pley-offga chiqish uchun yetarli edi. Pley-offda Bolgariya terma jamoasi 1968-yilgi Yevropa chempionati mezboni Italiyaga qarshi bahs olib bordi. Italiya birinchi oʻyinda 3:2 hisobida magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, ikkinchi oʻyinda 0:2 hisobida gʻalaba qozonib, umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi.

1968-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlari

Yevropa chempionati saralash bosqichidan bir yarim oy o‘tib, Bolgariya o‘z tarixida beshinchi bor Olimpiadada ishtirok etdi. Ular Tailand, Gvatemala va Chexoslovakiya bilan bir guruhdan joy oldi. Bolgariya Tailandni 7:0 hisobida mag‘lub etish bilan oʻz ishtirokini boshlandi. Keyinchalik ular Chexoslovakiya bilan 2:2 hisobida durang oʻynashdi. Ularning soʻnggi oʻyini chorak finalga chiqish yoki yoʻqligini aniqlar edi. Hal qiluvchi oʻyinda Bolgariya Gvatemalani 2:1 hisobida magʻlub etdi va Olimpiya guruhida pley-offga chiqdi. Ular toʻgʻridan-toʻgʻri autsayderlar, Isroil bilan toʻqnash kelgan chorak finalga yoʻllanma oldi. O‘yinning ko‘p qismida 1:1 hisobi saqlanib qoldi. Bolgariyayarim finalga yoʻl oldi. Oʻta shiddatli oʻyindan soʻng, Bolgariya 3:2 hisobida Meksikani magʻlub etdi. Bolgariya Olimpiada tarixida birinchi marta finalga chiqdi. Finalda Vengriyaga 1:4 hisobida mag‘lub bo‘lishdi.

1970-yilgi jahon chempionati

Bolgariya milliy futbol terma jamoasi (2010)

Bolgariya 1968-yilgi Olimpiada singari, Meksikada oʻtkazilgan uchinchi jahon chempionatiga yoʻllanma oldi. Ular Germaniya, Peru va Marokash bilan juda qiyin guruhdan joy olishdi. Bolgariya terma jamoasi ilk o‘yinini Peruga qarshi o‘tkazdi va 3:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Germaniya Bolgariyani ikkinchi o‘yinida 5:2 hisobida magʻlub etdi. Guruh bosqichining soʻnggi oʻyini 1:1 hisobida yakunlandi. Bolgariya esa 3-o‘rinni egalladi.

2022-yilgi jahon chempionati saralashi

Yasen Petrov 2022-yilgi jahon chempionati saralash bosqichi oldidan murabbiy sifatida eʼlon qilingan edi . Bolgariya oʻz uyida Shveysariyaga 1:3 va Italiyaga 0:2 hisobida yutqazdi. Jamoa keyingi ikki o‘yinda biroz kuchayib, Yevropaning amaldagi chempioni Shimoliy Irlandiya va Italiya bilan durang o‘ynadi. Keyin Bolgariya o‘z uyida Litvani 1:0 hisobida mag‘lub etdi. Litvaga qarshi safar oʻyinida 1:3 hisobida mag‘lub bo‘ldi.

2022—2023-yilgi UEFA Millatlar ligasi

Oldingi ligadan tushib ketgan Bolgariya Millatlar Ligasi yangi mavsumi uchun C ligasiga ajratildi. Bolgariyaning raqiblari Shimoliy Makedoniya, Gruziya va Gibraltar boʻlishdi. Terma jamoa ilk oʻyinini Shimoliy Makedoniyaga qarshi 1:1 hisobidagi durang bilan boshlangan bo‘lsa, o‘z maydonida Gruziyaga qarshi yirik 2:5 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Yasen Petrov oʻyindan soʻng isteʼfoga chiqdi.

Jamoa imiji

Bolgariyaning anʼanaviy ranglari oq, yashil va qizil boʻlib, mamlakat bayrogʻining ranglaridan olingan. Ushbu trikolor oq koʻylak, yashil shortilar va qizil paypoqlardan foydalanish orqali aks ettirilgan. Jamoaning safar liboslari odatda qizil rangda boʻlgan^[2]^[3].

Bolgariya bayrogʻi

Bolgariya gerbi

Ularning taxallusi Bolgariya gerbida tasvirlangan sherlar sababli „Arslonlar“ deb ataladi.

Homiy

Ishlab chiqaruvchi	Davr
Adidas	1974-1994
Puma	1995-2010
Kappa	2010-2014
Joma	2014-

Murabbiylar shtabi

Lavozim	Ism
Bosh murabbiy	Mladen Krstajić
Yordamchi murabbiy	Stefan Janković
Yordamchi murabbiy	Nemanja Milinčić
Yordamchi murabbiy	Ivan Ivanov
Darvozabonlar murabbiyi	Darko Božović
Tahlilchi	Krsto Jokić
Fitnes murabbiyi	Svetlin Spasov

Uy stadioni

Anʼanaga koʻra, Bolgariya milliy futbol jamoasining uy stadioni 44 000 tomoshabinga moʻljallangan Vasil Levski milliy stadionidir. Vasil Levski 1953-yilda rasman ochilgan. 1966 va 2002-yillarda rekonstruksiya qilingan. Bu Bolgariyadagi 55 000 tomoshabinga moʻljallangan Plovdiv stadionidan keyin ikkinchi yirik stadiondir. 2006-2007 yilgi UEFA Chempionlar Ligasi vaqtida stadion Levski Sofiya klubi tomonidan Barselona, Chelsi va Verder bilan oʻyinlar uchun ishlatilgan. Xuddi shunday, „Ludogorets Razgrad“ klubi 2017-2018 yilgi mavsumgacha Yevropadagi oʻyinlarini oʻzining asosiy uy maydoni sifatida ishlatgan. Shuningdek, Bolgariya terma jamoasining uy oʻyinlari va Bolgariya kubogi finallari, shuningdek, yengil atletika boʻyicha musobaqalar oʻtkaziladi.

Soʻnggi paytlarda milliy terma jamoa oʻz uy uchrashuvlarini Bolgariyaning 11 karra chempioni „Ludogorets Razgrad“ning uy stadioni Razgraddagi „Huvepharma Arena“da oʻtkazmoqda. Stadion 1954-yilda ochilgan va 2011-yilda qayta taʼmirlangan. Huvepharma Arena 10422 tomoshabinga moʻljallangan.

Murabbiylik tarixi

Leopold Nitsch (1922-1924)
Willibald Stejskal (1925-1926)
Pavel Grozdanov (1927-1930)
Carl Nemes (1930-1931)
Otto Feist (1931-1932)
Pavel Grozdanov (1932-1933)
Károly Fogl (1934-1935)
Nikola Kalkandzhiev (1935-1936)
Ivan Batandzhiev (1936)
Geno Mateev (1936-1937)
Stanislav Toms (1937-1938)
Kostantin Maznikov (1938-1939)
Ivan Radoev (1939-1940)
Franz Köhler (1940-1941)
Ivan Radoev (1941-1942)
Ivan Batandzhiev (1943-1945)
Todor Konov (1945-1946)
Mihail Manov (1947)
Ivan Radoev (1947)
Rezső Somlai (1947-1948)
Lubomir Angelov (1948)
Andor Haidu (1948-1949)
Ivan Radoev (1950)
Lubomir Angelov (1950)
Andor Haidú (1950)
Lubomir Angelov (1950-1953)
Stoyan Ormandzhiev (1950-1953)
Krum Milev (1954-1960)
Georgi Pachedzhiev (1955-1962)
Stoyan Ormandzhiev (1963)
Béla Volentik (1963-1965)
Rudolf Vytlačil (1965-1966)
Dobromir Tashkov (1966-1967)
Stefan Bozhkov (1967-1970)
Vasil Spasov (1970-1972)
Hristo Mladenov (1972-1974)
Stoyan Ormandzhiev (1974-1977)
Tsvetan Ilchev (1978-1980)
Atanas Purzhelov (1980-1982)
Ivan Vutsov (1982-1986)
Hristo Mladenov (1986-1987)
Boris Angelov (1988-1989)
Ivan Vutsov (1989-1991)
Dimitar Penev (1991-1996)
Hristo Bonev (1996-1998)
Dimitar Dimitrov (1998-1999)
Stoycho Mladenov (2000-2001)
Plamen Markov (2002-2004)
Hristo Stoichkov (2004-2007)
Stanimir Stoilov (2007)
Dimitar Penev (2007)
Plamen Markov (2007-2008)
Stanimir Stoilov (2009-2010)
Lothar Matthäus (2010-2011)
Mihail Madanski (2011)
Lyuboslav Penev (2011-2014)
Ivaylo Petev (2015-2016)
Petar Hubchev (2016-2019)
Krasimir Balakov (2019)
Georgi Dermendzhiev (2019-2020)
Yasen Petrov (2021-2022)
Georgi Ivanov (2022)
Mladen Krstajić (2022−)

Futbolchilar

Hozirgi tarkib

0#0	pos.	Futbolchi	Tugʻilgan sanasi (yosh)	Ishtiroki	Gollari	Klubi
1	1DA	Naumov, DanielDaniel Naumov	29-mart 1998-yil (1998-03-29) (26 yosh)	6	0	BUL CSKA 1948
21	1DA	Vutsov, SvetoslavSvetoslav Vutsov	9-iyul 2002-yil (2002-07-09) (22 yosh)	4	0	BUL Slavia Sofia
12	1DA	Dyulgerov, IvanIvan Dyulgerov	15-iyul 1999-yil (1999-07-15) (25 yosh)	0	0	BUL Cherno More

14	2HM	Nedyalkov, AntonAnton Nedyalkov	30-aprel 1993-yil (1993-04-30) (31 yosh)	28	0	BUL Ludogorets Razgrad
15	2HM	Hristov, PetkoPetko Hristov	1-mart 1999-yil (1999-03-01) (25 yosh)	17	0	ITA Spezia
2	2HM	Turitsov, IvanIvan Turitsov	18-iyul 1999-yil (1999-07-18) (25 yosh)	15	0	BUL CSKA Sofia
23	2HM	Antov, ValentinValentin Antov	9-noyabr 2000-yil (2000-11-09) (24 yosh)	15	1	ITA Monza
19	2HM	Velkovski, DimitarDimitar Velkovski	22-yanvar 1995-yil (1995-01-22) (29 yosh)	9	0	BEL Cercle Brugge
5	2HM	Galabov, PlamenPlamen Galabov	2-noyabr 1995-yil (1995-11-02) (29 yosh)	4	0	ISR Maccabi Netanya
25	2HM	Petkov, AleksAleks Petkov	25-iyul 1999-yil (1999-07-25) (25 yosh)	1	0	BUL Arda
3	2HM	Krastev, DimoDimo Krastev	10-fevral 2003-yil (2003-02-10) (21 yosh)	1	0	ITA Fiorentina
24	2HM	Petrov, HristiyanHristiyan Petrov	24-iyun 2002-yil (2002-06-24) (22 yosh)	0	0	BUL CSKA Sofia
26	2HM	Stamatov, MateoMateo Stamatov	22-mart 1999-yil (1999-03-22) (25 yosh)	0	0	RUS Orenburg

8	3YH	Karabelyov, YanisYanis Karabelyov	23-yanvar 1996-yil (1996-01-23) (28 yosh)	10	0	HUN Kisvárda
16	3YH	Iliev Jr., IlianIlian Iliev Jr.	20-avgust 1999-yil (1999-08-20) (25 yosh)	9	0	CYP Apollon Limassol
20	3YH	Krastev, FilipFilip Krastev	15-oktyabr 2001-yil (2001-10-15) (23 yosh)	8	0	BUL Levski Sofia
4	3YH	Gruev, IliaIlia Gruev	6-may 2000-yil (2000-05-06) (24 yosh)	4	0	GER Werder Bremen
13	3YH	Stoyanov, YoniYoni Stoyanov	22-may 2001-yil (2001-05-22) (23 yosh)	4	0	ISR Sektzia Ness Ziona
18	3YH	Iliev, NikolaNikola Iliev	6-iyun 2004-yil (2004-06-06) (20 yosh)	4	0	ITA Inter Milan
17	3YH	Shopov, StanislavStanislav Shopov	23-fevral 2002-yil (2002-02-23) (22 yosh)	0	0	BUL CSKA Sofia

7	4HJ	Delev, SpasSpas Delev	22-sentyabr 1989-yil (1989-09-22) (35 yosh)	38	4	BUL Ludogorets Razgrad
11	4HJ	Despodov, KirilKiril Despodov (captain)	11-noyabr 1996-yil (1996-11-11) (28 yosh)	35	9	BUL Ludogorets Razgrad
10	4HJ	Kirilov, RadoslavRadoslav Kirilov	29-iyun 1992-yil (1992-06-29) (32 yosh)	10	2	BUL CSKA 1948
22	4HJ	Petkov, MarinMarin Petkov	2-oktyabr 2003-yil (2003-10-02) (21 yosh)	4	1	BUL Levski Sofia
9	4HJ	Rusev, GeorgiGeorgi Rusev	2-iyul 1998-yil (1998-07-02) (26 yosh)	4	0	BUL CSKA 1948

Eng koʻp maydonga tushgan futbolchilar

Stiliyan Petrov 105 oʻyinda maydonga tushib Bolgariyaning eng koʻp oʻyin oʻtkazgan futbolchisi

Daraja	Futbolchi	Ishtirok	Gollar	Faoliyati
1	Stiliyan Petrov	105	8	1998–2013
2	Borislav Mihaylov	102	0	1983-1998
3	Hristo Bonev	96	48	1967-1979
4	Krasimir Balakov	92	16	1988-2003
5	Dimitar Penev	90	2	1965-1974
5	Ivelin Popov	90	18	2007-2019
7	Martin Petrov	89	19	1999-2013
8	Radostin Kishishev	88	1	1996-2009
9	Hristo Stoichkov	83	37	1986-1999
10	Ayan Sadakov	80	9	1981-1991
10	Zlatko Yankov	80	4	1989-1999

Eng yaxshi toʻpurarlar

Dimitar Berbatov 48 ta gol bilan Bolgariyaning barcha vaqtlardagi eng yaxshi toʻpurari hisoblanadi.

Daraja	Futbolchi	Gollar	Ishtirok	Nisbat	Faoliyati
1	Dimitar Berbatov	48	78	0.62	1999–2010
1	Hristo Bonev	48	96	0.5	1967-1979
3	Hristo Stoichkov	37	83	0.46	1987-1999
4	Emil Kostadinov	27	70	0.39	1988-1998
5	Ljubomir Angelov	26	44	0.59	1931-1940
6	Petar Zhekov	25	44	0.57	1963-1972
6	Ivan Kolev	25	75	0.33	1950-1963
8	Nasko Sirakov	24	78	0.31	1983-1996
9	Atanas Mihaylov	23	45	0.51	1970-1981
10	Dimitar Milanov	20	39	0.51	1948-1959

Manbalar

↑ „1924 friendly Austria v Bulgaria“. worldfootball.net.
↑ „Bulgaria v England: 'Football family' must 'wage war on the racists' says Uefa president“ (en-GB) (2019-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 17-oktyabr.
↑ „Bulgaria v England: 'Football family' must 'wage war on the racists' says Uefa president“ (en-GB) (2019-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 17-oktyabr.

Havolalar

[1] „1924 friendly Austria v Bulgaria“. worldfootball.net.

[2] „Bulgaria v England: 'Football family' must 'wage war on the racists' says Uefa president“ (en-GB) (2019-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 17-oktyabr.

[3] „Bulgaria v England: 'Football family' must 'wage war on the racists' says Uefa president“ (en-GB) (2019-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 17-oktyabr.

[1]

[2]

[3]