clintchî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén * « clinicare » (minme sinse) mot cité dins l’ FEW 2 784a.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /klɛ̃.ˈt͡ʃiː/ /klɛ̃.ˈt͡ʃi/ /klɛ̃.ˈsiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /klɛ̃.ˈt͡ʃiː/ aschoûtez lu
- Ricepeures : clin·tchî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | clintche |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | clintchîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | clintchans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | clintchnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | clintchrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | clintchive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | clintche |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | clintchî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
clintchî (2inme troke) (codjowaedje)
- (viebe å coplemint) mete di costé, toide.
- Clintchîz on pô l’ coxhe ki dj’ poye coper ’ne peme.
- Taijhîz vs ! Gn a l’ påte ki clintche li tiesse,
Ca c’ est l’ amour kel mete al fiesse,
L’ amour kil yi dene des frissons,
L’ amour ki, so moens d’ ene sigonde,
Seme li veye tot schoyant disconte
Li smince ki frè djômyî l’ nourson !— Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe). - Bea payis, temoen d’ totes mes djoyes,
Por twè, dji clintche mi cour d’ efant— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.34, “Walon d’vant tot !” (fråze rifondowe). - C’ est l’ franc riya des djoûs d’ prétins,
Cwand l’ sourdaedje s’ abohnêye
Et k’ afeye, po s’ moker do vint,
On gros tchinne clintche si scheuve et xhaxhlêye. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Prima vera », p.95-96 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) end aler sol costé, po ene sacwè d’ astampé.
- Il esteut tot ki clintchive sol costé, ci busket la. — Sintake Rimåke (fråze rifondowe)..
- Les sourds qu’ arouflént di so les dzeurs, sussinént des doûs råtchås, ås pas d’ ågne, ås florins d’ ôr, clintchît dzeu s’ corant— Joseph Mignolet, Li payis des soteas (1926), p.41-42 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) roter d’ triviè.
- (v. sins coplemint) aler d’ triviè, èn nén bén roter.
- (viebe å prono) si leyî aler sol costé.
- Li viye grand-mere, k' e-st a li stouve, s' awinne, påjhûle, viè Houbert, et, tot s' clintchant po djåzer a si ptit-fi, ele mete si bea vizaedje di viye feme e plinne loumire— Joseph Vrindts, "Racontules et råtchåds" (1920), p.179; "Mârtin" (fråze rifondowe).
- Li lune, inte bijhe et vint, boutéve si crexhant d' soye,
Al betchete des ploråds ki s' clintchèt dzeu l' vivî— Joseph Mignolet, "Fleûrs di prétins", p.23 (1929), "Vèsprêye" (1915) (fråze rifondowe). - L' Ônea ki vs veyoz la tot ctoirtchî dvins ses coxhes,
Et ki s' clintche padzeu l' rew ki passe tot glawzinant ;
S' a si télmint sôlé del friscåde di s' corant
K' il est divnou fôkak et n' est pus a ricnoxhe
— Louis Lagauche, "L' inmant" (1947), p. 74 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- gn a rén ki clintche: i gn a nou difåt
- Dj’ a passé avou mi oto d’ shijh ans å controle, mins gn aveut rén ki clintchive.
- si clintchî l’ pî : si toide li pî.
- fé clintchî l’ prumî på.
- On n’ a nén co polou fé clintchî l’ prumî på
K’ al vude, on khosse èn ôte et k’ on n’ est co nole pårt. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pasquèye », 1922, p.109 (fråze rifondowe).
- On n’ a nén co polou fé clintchî l’ prumî på
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- aler, esse di biyaire, di cresse, di sclimboigne, di triviè
- hertchî, haetchî, saetchî
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Pårticipe erirece
[candjî]clintchî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "clintchî".
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | clintchî | clintchîs |
femrin padrî | clintcheye | clintcheyes |
femrin padvant | clintcheye | clintcheyès |
- k’ est d’ triviè, sol costé.
- Dj’ end a djamåy pont cnoxhou po si bén scrire e ronde, tot droet, avou des clintchîs djambaedjes e-n imprimé, tot çk’ on vleut. — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- k' a l' coir, li tiesse baxhî so ene sacwè.
- A djnos, clintchî so li ptite banse
Wice ki doime mi fråjhûle tcheyance,
Et tronnant d' mel vey co noper,
Dji m' di : « L' amour n' est k' ene schûfêye,
Li meyeu båjhe c' est l' cisse di m' feye ! »— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 119, "Lu mèyeû båhe".
- A djnos, clintchî so li ptite banse
Ratourneures
[candjî]- clintcheyès letes : letes metowes di costé.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come waitî
- Viebes å prono do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes