Aller au contenu

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : , ma, ma-.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje latén « malum » (minme sinse)

Prononçaedje

[candjî]

Adviebe

[candjî]

(nén contåve)

  1. nén bén, d' ene mwaijhe manire.
    • C' est fwait.
    • Il a respondou.
Ratourneures
[candjî]
  1. gn a rén d' må fwait / n' a rén d' må fwait
  2. kî fwait bén ratind bén; kî fwait må ratind må (C65)
  3. co mî insi k' pus må (C65)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
nén bén

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
mås

omrin

  1. (mot d’ rilidjon) (cåzu todi singulî) faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé.
  2. åk ki fwait sofri, ki distrût l' coir des djins ou des biesses.
    • Li rwene, li mizere, li tourmint,
      Li måle dotance ki troubele l' åme,
      L' eveye, li noere eveye ki dfåme...
      Tos les mås nos vnît foû d' ses mwins. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les deus sèmeus", p.25 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]

(sacwè nén bén)

  1. sins må sins malice
  2. våt co mî sofri l’ må k’ del fé (C65)

(målåjhmince)

  1. sins må sins rujhe
  2. rinde do må : ovrer fer po-z ariver a åk.
    F. faire de gros efforts.

(accidint et maladeye)

  1. broyî s’ må
  2. si fé do må
  3. atraper do må
  4. c’ est on må po on bén
  5. sins må sins doleur : sins sofri.
    • Sins må sins doleur ... c' est li spot del måjhone, dit-st i l' råyeu d' dints. Henri Lerutte (fråze rifondowe).
  6. tchaire dins on må / toumer dins on må : toumer dins les corwêyes.
    F. faire une crise d'épilepsie.
  7. esse dins les mås : esse presse a s' acoûtchî

(spots)

  1. li må d’ onk ni rfwait nén l’ må d’ l’ ôte (C65)
  2. gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén ki våye avou
Mots d’ aplacaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
  • (faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé) : petchî
  • (sacwè ki distrût l' coir) : maladeye
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
faitindje ki fwait do toirt a ôtru
sacwè ki distrût l' coir Loukîz a : maladeye


Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin mås
måva måvas
femrin padrî måle måles
femrin padvant måle målès

[addj.] (v.m.)

  1. ki n' est nén bén.
    • C' est on må sene.
    Loukîz a : måva, mwais.
Parintaedje
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
sacwè ki fwait do toirt
maladeye

Etimolodjeye 2

[candjî]

dobe forcoridjaedje do payis d' Lidje: dv => mn (come a vni => a mni) + an => å (come manker => måké), ça fwait: dvant => mnå, et poy rispotchaedje mnå => må, li tot divnou on djivion, pa assaetchance di må (1).

Divancete

[candjî]

  1. divant.
    • Si dj' va cweri l' årtisse a pî, må d' esse e s' måjhone, li vatche sere velêye (Joseph Lahaye).
    • On ns åreut traité d' minteus, e 1945, si ns åréns dit ki, må pô d' tins, nos aléns vey serer totes les houyires. Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
    • Må pô d' tins, vos voeroz des beas cwårés gårnis d' rôzîs et plins d' fleurs (J. Delchambre).
    • On djoû, on leya-st etinde a Monsigneur ki, må pô d' tins, i s' endè pasreut des beles avou l' djonne vicåre di Sint Djuråd. Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
    • Ossu, so må pô d’ timps, li tére ni sèrè pus
      qu’ine grande blanke sitårêye,
      qui lès håyes èt lès bwès, lès-åbes èt lès bouhons
      marquèt d’ine tètche blouwisse Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, L'iviér.
    F. bientôt..

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Waitîz eto

[candjî]

Lijhoz l’ årtike må (discramiaedje) so Wikipedia