Από τον Αραβαντινό στον Βασιλά. Σκέψεις για την ιστοριογραφία της Πρέβεζας / From Aravantinos to Vasilas: Reflections on the historiography of Preveza

βηκ γΫθβμ πσ κθ . ΟΝΟ΢* λαίαθ δθσ ΢εΫο δμ ΰδα βθ δ κθ α δζΪ κλδκΰλαφέα βμ ΠλΫί ααμ θ πηΪ π β βμ ΠλΫί ααμ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ, βθ εα κθ α βλέ α βμ κπκέαμ έθαδ αφδ λπηΫθκ κ αθΪ ξ έλαμ τξκμ πθ Πλ ί αΪθδεπθ Χλκθδευθ, απκ ζ έ αθαηφδ ίά β α Ϋθαθ απσ κυμ βηαθ δεσ λκυμ αγηκτμ βμ δ κλδεάμ βμ πκλ έαμ. Ο πσζ ηκμ πμ δ κλδεσμ εα αζτ βμ, κδ ΰ π λα βΰδεΫμ η α κπέ δμ, κδ εκδθπθδεκκδεκθκηδεκέ αθαπλκ αθα κζδ ηκέ εαγυμ εαδ κδ αθαεα α Ϊι δμ ά δαφκλκπκδά δμ βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ εαδ αυ σ β αμ έθαδ δα δεα έ μ πκυ κ 1912 πδ αοέζ υ βθ πσζβ, δα δεα έ μ εαδθκφαθ έμ εαδ αυ σξλκθα ΰθυλδη μ Ϋθαθ ξυλκ σπκυ β θαζζαΰά πθ ε θ λδευθ ικυ δυθ δμ κπκέ μ υπαΰσ αθ ά αθ υ αδεσ κδξ έκ βμ πκζτεζα βμ δ κλέαμ κυ. π δαεά υΰευλέα πλκ φΫλ δ, ζκδπσθ, βθ εα Ϊζζβζβ αφκληά ΰδα ηέα πδ εσπβ β πθ λσππθ η κυμ κπκέκυμ κ παλ ζγσθ βμ πσζβμ δ κλάγβε , εαγυμ εαδ πθ ξΫ πθ ιΪλβ βμ, παλαπζβλπηα δεσ β αμ ά εαδ αθ δπαλΪγ βμ κυ κπδεκτ δ κλ έθ η βθ εΪ κ πέ βηβ ά αεα βηαρεά δ κλδκΰλαφέα. Γδα η γκ κζκΰδεκτμ εαδ πλαε δεκτμ ζσΰκυμ κ ξλκθδεσ πζαέ δκ πθ παλα βλά υθ ηαμ γα εαζτο δ α λκη λυμ εαδ πδζ ε δεΪ κ δΪ βηα απσ κ 1856, Ϋ κμ ε σ πμ κυ πλυ κυ σηκυ βμ Χλκθκΰλαφέαμ κυ Παθαΰδυ β λαίαθ δθκτ, ηΫξλδ κθ γΪθα κ κυ βηαθ δεκτ κπδεκτ ζκΰέκυ ζέα α δζΪ (1982), η ηέα τθ κηβ πδ εσπβ β η Ϋπ δ α ι ζέι πθ. Φυ δεΪ, ιαθ ζβ δεά θα ξσζβ β η βθ ελέ δηβ αυ ά γ ηα δεά πλκςπκγΫ δ Ϋθα λ υθβ δεσ υπσίαγλκ εα Ϊ πκζτ ε θΫ λκ κυ παλσθ κμ Ϊλγλκυ, σξκμ κυ κπκέκυ έθαδ θα εα α έι δ βθ αθΪΰεβ ηέαμ Ϋ κδαμ υαά β βμ ΰδα β φτ β εαδ κθ λσζκ βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ γΫ κθ αμ λπ άηα α παλΪ απαθ υθ αμ α. * Ο βηκ γΫθβμ . σθκμ έθαδ λξαδκζσΰκμ, λ. Παθ πδ βηέκυ J.W. Goethe βμ Φλαΰεφκτλβμ. 384 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ 1. Θ πλβ δεΫμ πλκςπκγΫ δμ Γ δα θα αθ δζβφγκτη πυμ δαηκλφυθ αδ εαδ αθα δαηκλφυθ αδ β δ κλδεά εαδ αυ κ δεά φυ δκΰθπηέα ηδαμ πσζβμ γα ά αθ πκδεκ κηβ δεσ θα εα αφτΰκυη ηδα «αλξαδκζκΰέα» η βθ Ϋθθκδα πκυ βμ πλκ Ϋ π κ Michel Foucault,1 βζα ά ηδα αθα εαφδεά Ϋλ υθα πθ εΪ κ ευλέαλξπθ ξβηα δ ηυθ ζσΰκυ (discours) πκυ εαγσλδ αθ δμ αφβΰά δμ πκυ υΰελκκτθ βθ δ κλέα βμ. Ο δ κλδεσμ, ηδηκτη θκμ κθ αλξαδκζσΰκ, απκεαζτπ δ λυηα α, α κπκέα φαδθκη θδεΪ Ϊ ξ α η αιτ κυμ αθ δε έη θα –απσφΪθ δμ βθ π λέπ π β βμ δ κλέαμ– υ ξ έακθ αδ ιαδ έαμ άμ λπηα δεάμ υθτπαλιάμ κυμ. η ζΫ β θσμ λυηα κμ ηπκλ έ, ζκδπσθ, θα απκεαζτο δ κθ ευλέαλξκ ζσΰκ, βθ εα Ϊ Foucault πδ άηβ, πκυ υθΫξ δ Ϋθα εκδθσ πζΫΰηα ξΫ πθ δμ πκζζαπζΫμ απκφΪθ δμ εαδ εαγκλέα δ κθ ίαγησ ΰευλσ β αμ ά αζάγ δΪμ κυμ ηέα κηΫθβ δ κλδεά εαδ ΰθπ δαεά πλαΰηα δεσ β α. Γθπλέακυη , σηπμ, σ δ κ αθα εαφΫαμ πλκξπλυθ αμ εαδ δμ ίΪγκμ, απσ δμ θ σ λ μ δμ αλξαδσ λ μ φΪ δμ θσμ ξυλκυ, αθα υθγΫ δ ηδα υθκζδεά λπηα κΰλαφέα σπκυ κ εΪ κ υπ λε έη θκ (θ σ λκ) ξλκθδεκρ κλδεσ λυηα λ έ αδ κ αηΫ πμ υπκε έη θκ (παζαδσ λκ) αζζκδυθκθ αμ, φλαΰέακθ αμ ά, αεσηβ, εαδ εα α λΫφκθ Ϊμ κ. Μ παλσηκδκ λσπκ γα ηπκλκτ αη θα φαθ α γκτη κθ ξβηα δ ησ πθ εΪ κ ευλέαλξπθ ζσΰπθ: θ πλσε δ αδ ΰδα ηδα ΰλαηηδεά, πσ π ηΪζζκθ ζ κζκΰδεά, η Ϊία β απσ κυμ παζαδσ λκυμ κυμ θ σ λκυμ ζσΰκυμ, αζζΪ πκζτ π λδ σ λκ ΰδα ηδα τθγ β δα δεα έα αθΪ υ βμ θΫπθ εαδ πλκ αληκΰάμ παζαδσ λπθ κδξ έπθ, κηυθ, α υθ ξ δυθ εαδ η α ξβηα δ ηυθ.2 δ, κδ παζαδσ λκδ ζσΰκδ πκυ φΫλθ δ βθ πδφΪθ δα κ δ κλδεσμ Ϊζζκ απκ ζκτθ αδ απσ κηΫμ πκυ φαθ Ϊακυθ ΰθυλδη μ, φαθ λυθκυθ ηδα εαθκθδεσ β α εαδ, θέκ , απκε κτθ εα αΰπΰδεά βηα έα ΰδα δμ η αΰ θΫ λ μ π λδσ κυμ, Ϊζζκ φαέθκθ αδ ιΫθ μ, εαδ έ απκεζ έκθ αδ έ ληβθ τκθ αδ πμ ξλάακυ μ Ϋθ αιβμ δδεΪ δ κλδεΪ υηφλααση θα. υ έθαδ βηαθ δεσ θα βη δυ κυη σ δ αυ σμ πκυ κλέακυη πμ πσακθ α ζσΰκ ηδαμ υΰε ελδηΫθβμ π λδσ κυ –κ κπκέκμ εαδ εαγκλέα δ κθ λσπκ άμ εΪ κ ελα κτ αμ δ κλδεάμ αφάΰβ βμ– θ αθαΰθπλέα αδ σ κ απσ κθ ίαγησ αθ ζα δεσ β Ϊμ κυ σ κ απσ κθ ίαγησ α υηη λέαμ η αιτ πθ ε θ λδευθ εαδ π λδφ λ δαευθ ζσΰπθ πκυ κθ υθαπκ ζκτθ, θ πλκε δηΫθπ πθ δ κλδευθ απκφΪθ πθ υπ λ γθδεκτ, γθδεκτ, π λδφ λ δαεκτ ά κπδεκτ ί ζβθ εκτμ. Μ Ϊζζα ζσΰδα, β δ κλδεά απσφαθ β η αιδυ δμ ΰ θδεσ β αμ πδίΪζζ δ κυμ σλκυμ βμ ε έθβ πκυ αθ δπλκ ππ τ δ β η λδεσ β α, ξπλέμ αυ σ θα βηαέθ δ σ δ β ζ υ αέα θ Ϋξ δ εΪπκδα π λδγυλδα ( υθ) ε άζπ βμ. 1 2 FOUCAULT 1987· ίζ. εαδ ΦΟΤΚΩ ξ.ξ. Πλίζ. FOUCAULT 1987, 249-267. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 385 Τπσ βθ κπ δεά αυ ά, β δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ πλκ φΫλ αδ πμ Ϋθα πλκθκηδαεσ –αθ εαδ ηΪζζκθ αθ ι λ τθβ κ– π έκ αθΪζυ βμ πθ δ κλδκΰλαφδευθ λκπδεκ ά πθ πκυ σηβ αθ εαδ η α ξβηΪ δ αθ βθ πσζβ πμ δ κλδεσ υπκε έη θκ, αζζΪ εαδ βθ αιδθσηβ αθ κ πζαέ δκ κυ εΪγ φκλΪ πσακθ κμ δ κλδεκτ ζσΰκυ, ευλέπμ ηΫ α απσ β ξΫ β κπδεκτ εαδ ΰ θδεκτ. ιαδέαμ βμ ε θ λδεάμ γΫ βμ πκυ εα Ϋξ δ αυ ά β ξΫ β, έθαδ αθαΰεαέ μ εΪπκδ μ δ υελδθέ δμ πκυ γα εα υγτθκυθ η γκ κζκΰδεΪ β υαά β ά ηαμ. Οδ πβΰΫμ ά αφβΰά δμ αθαφΫλκθ αδ βθ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ –σππμ εαδ εΪγ Ϊζζβμ π λδκξάμ– ηΫ π τκ υθα κ ά πθ, πκυ γα γΫζαη θα π λδΰλΪοκυη η ξπλδεκτμ σλκυμ: βθ Ϋιπγ θ ά βθ Ϋ πγ θ ηα δΪ.3 πέ παλα έΰηαδ, ηδα δ κλέα βμ θ έαμ, Ϋξκθ αμ πμ εΫθ λκ β Γαζβθκ Ϊ β, π λδΰλΪφ δ βθ ΠλΫί αα ε κυ ηαελσγ θ θ Ϊ κθ Ϊμ βθ βθ π λδφΫλ δα κυ θ δεκτ ΚλΪ κυμ, θυ Ϋθαμ κπδεσμ ζσΰδκμ παλαεκζκυγ έ βθ παλκυ έα βμ βηκελα έαμ βθ π λδκξά κυ Ϋξκθ αμ πμ αφ βλδαεσ εΫθ λκ βθ πσζβ κυ. ΠλΫπ δ, σηπμ, εΪγ π λέπ π β θα γ πλά κυη δμ τκ ηα δΫμ σξδ πμ αδεσ έπκζκ αζζΪ πμ εελ ηΫμ, κ κπκέκ η αεδθ έ αδ πλκμ β ηέα ά βθ Ϊζζβ πζ υλΪ αθΪζκΰα η βθ κπ δεά βμ αφάΰβ βμ. θαμ π λδβΰβ άμ π.ξ. «αθαηδΰθτ δ», ιαδ έαμ βμ φυ δεάμ κυ παλκυ έαμ κθ ξυλκ, βθ Ϋιπγ θ ηα δΪ κυ η κδξ έα πκυ πλκΫλξκθ αδ απσ βθ Ϋ πγ θ παλα άλβ β, θυ Ϋθαμ κπδεσμ ζσΰδκμ ξλβ δηκπκδυθ αμ α πκλέ ηα α βμ υπ λ κπδεάμ δ κλδκΰλαφδεάμ παλαΰπΰάμ θ Ϊ δ κ Ϋλΰκ κυ, υθ δ β Ϊ ά α τθ δ α, εαδ βθ Ϋιπγ θ πλκκπ δεά. έθαδ πλκφαθΫμ, ζκδπσθ, σ δ εΪγ αφάΰβ β θ Ϊ δ βθ πσζβ Ϋθαθ θκβ σ ξΪλ β η ίΪ β δμ δ κλδεΫμ, εκδθπθδεΫμ εαδ πκζδ δ ηδεΫμ βμ υθδ αηΫθ μ. Μ βθ κπ δεά πθ πβΰυθ υθαλ Ϊ αδ εαδ κ λυ βηα κυ δ κλδκΰλαφδεκτ ξαλαε άλα βμ πσζβμ: δαηκλφυθ δ εΪγ πσαπθ δ κλδεσμ ζσΰκμ ηδα υΰε ελδηΫθβ υπκζκΰέα ηΫ π βμ κπκέαμ αθαπαλδ Ϊ αδ β ΠλΫί αα; Πκδα κδξ έα άμ εΪ κ υπκζκΰέαμ η αφΫλκθ αδ θ σ λ μ αφβΰά δμ, πκδα ΰεα αζ έπκθ αδ εαδ πκδα η α ξβηα έακθ αδ ά εαδ παθ ηφαθέακθ αδ; Γδα θα ΰέθ δ εαζτ λα αθ δζβπ ά β βηα έα αυ άμ βμ πλκίζβηα δεάμ πλΫπ δ εα ’ αλξΪμ θα έικυη , εα Ϊ δ ξβηα δεΪ, πκδα έθαδ β δ κλδεά δεσθα βμ πσζβμ ηΫξλδ κθ 19κ αδυθα, απσ σ αθ βζα ά εαγέ α αδ β ΠλΫί αα ηΫλκμ βμ γθδεάμ αζζΪ εαδ κπδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ. γ πλκτη θβ πμ αλξαδσ λβ αθαφκλΪ βθ ΠλΫί αα ίλέ ε αδ κ Χλκθδεσθ κυ ΜκλΫπμ, κ κπκέκ ΰλΪφ βε βθ αλξδεά κυ ηκλφά κθ 14κ αδυθα: κ πζαέ δκ βμ πδξ έλβ βμ αθαεα Ϊζβοβμ κυ πκ Ϊ κυ βμ π έλκυ απσ κθ θ λσθδεκ ΄ Παζαδκζσΰκ κλΰαθυθ αδ ηδα αηφέίδα πδξ έλβ β 3 Πλκ δηκτη θα ξλβ δηκπκδά κυη κυμ πλκ δκλδ ηκτμ Ϋιπγ θ εαδ Ϋ πγ θ αθ έ ιπ λδεσμ εαδ π λδεσμ δσ δ κδ πλυ κδ απκ έ κυθ εαζτ λα β υθαηδεά η αίζβ σ β α βθ κπκέα αθαφ λσηα αηΫ πμ παλαεΪ π. 25 ΠΡ ΝΙΚ ΧΡΟΝΙΚ 49-50 386 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ –πκυ υθάγπμ κπκγ έ αδ κ 1292– η εκπσ βθ εα Ϊζβοβ πθ Ιπαθθέθπθ εαδ βμ Άλ αμ, εα Ϊ β δΪλε δα βμ κπκέαμ α πζβλυηα α πθ υηηαξδευθ πλκμ κθ Παζαδκζσΰκ ΰ θκίΫαδεπθ πζκέπθ πδ έ κθ αδ ζ βζα έα βμ ΠλΫί ααμ εαδ πθ κησλπθ π λδκξυθ.4 υ σ πκυ ηαμ θ δαφΫλ δ υ θ έθαδ α δ κλδεΪ ΰ ΰκθσ α, αζζΪ ηδα εα αΰλαφά πθ υ α δευθ κδξ έπθ βμ αφάΰβ βμ: πλυ κθ, κ Χλκθδεσθ, πκυ Ϋξ δ πμ αθ δε έη θσ κυ β υΰελσβ β κυ ΠλδΰεδπΪ κυ κυ ΜκλΫπμ εαδ υα αδ κε υ παλαζζαΰΫμ, πλκ ζαηίΪθ δ βθ ΠλΫί αα ηΫ π ηδαμ Ϋιπγ θ φδζκφλαΰεδεάμ ηα δΪμ, β κπκέα, ηΪζδ α, ησθκθ β ΰαζζδεά παλαζζαΰά βμ ηαμ έ δ ηδα ζ π κη λΫ λβ κπκΰλαφδεά πζβλκφκλέα βη δυθκθ αμ σ δ α πζκέα Ϋφγα αθ κ ζδηΪθδ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ, βθ παζδΪ πσζβ βμ ΠλΫί ααμ.5 τ λκθ, κ ζσΰκμ πκυ ηθβηκθ τ αδ β π λδκξά έθαδ Ϋθα υλτ λκ πκζ ηδεσ ΰ ΰκθσμ η αιτ τκ υθα πδ ηυθ, κ κπκέκ β ΠλΫί αα, ξπλέμ θα έθαδ κ απκεζ δ δεσμ σξκμ, ηπζΫε αδ ζσΰπ βμ ΰ πΰλαφδεάμ βμ γΫ βμ πμ ζδηαθδκτ. Σλέ κθ, β ζ βζα έα πκυ εα αΰλΪφ αδ πλκςπκγΫ δ εΪπκδα, Ϋ π υπκ υπυ β, αθΪπ υιβ κυ κδεδ ηκτ.6 έθαδ θ υππ δαεσ σ δ ά β βθ πλυ β ηθ έα βμ πσζβμ αθαΰθπλέακυη ία δεΫμ αφβΰβηα δεΫμ υθδ αηΫθ μ πκυ υθαθ κτη παθ δζβηηΫθπμ –σπκ β ΠλΫί αα απκε Ϊ δ κλδεσ θ δαφΫλκθ– εα Ϊ κυμ πση θκυμ αδυθ μ. Μ βθ ιαέλ β ζέΰπθ π λδβΰβ υθ, πζβλκφκλκτηα βζα ά π λέ αυ άμ ξ σθ απκεζ δ δεΪ ηΫ π βμ αφάΰβ βμ ά απ δεσθδ βμ πκζ ηδευθ υΰελκτ πθ η αιτ τκ υθΪη πθ (ευλέπμ υ δευθ εαδ Ογπηαθυθ), κ πδξ δλβ δαεσ ηΫλκμ πθ κπκέπθ, εαγκλδαση θκ απσ κθ ΰ πΰλαφδεσ ξυλκ, ηφαθέα δ ηδα αλε Ϊ αγ λά υπκζκΰέα ( κδξ έα αδφθδ δα ηκτ, αηφέίδ μ πδξ δλά δμ, Γδα κ π δ σ δκ βθ ΠλΫί αα, η παλΪγ β κυ ζζβθδεκτ απκ πΪ ηα κμ κυ Χλκθδεκτ ίζ. ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 281-283· 1929, 267-268· 1930, 218-224· Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2010, 396-397, η σζβ β ξ δεά ίδίζδκΰλαφέα· υθκζδεά πδ εσπβ β βμ πδξ έλβ βμ κ: ΢ΤΓΚ ΛΛΟΤ 2008, 51-52, 119-120, 223-225, η ξΪλ β κ Ϋζκμ κυ ίδίζέκυ. ξλκθκζσΰβ β βμ πδξ έλβ βμ κ 1292 θ έθαδ ίΫίαδβ· ΰδα βθ κπκγΫ β ά βμ η αιτ Ϊθκδιβμ εαδ φγδθκπυλκυ κυ 1290 ίζ. ΢ΩΝΙΣ ΢ 1998, κθ κπκέκ αεκζκυγ έ β ΢υΰεΫζζκυ. – Ο Π. Φκυλέεβμ (ΰδα κθ κπκέκθ πλίζ. παλαεΪ π) ά αθ κ πλυ κμ πκυ αθ δζάφγβε σ δ β αθαφκλΪ κυ Χλκθδεκτ έθαδ β παζαδσ λβ ηθ έα βμ ΠλΫί ααμ. 5 Σκ απσ πα ηα βμ ΰαζζδεάμ παλαζζαΰάμ αθαφΫλ δ: «… lx. gallies estoient venues au goulfe de l’Arte, et estoient arrivées au port de Saint Nicolas le Tort, a la vieille cité de la Prevasse», κ: LONGNON 1911, 253 (§ 636). Σeresa Shawcross βθ πλσ φα β ηκθκΰλαφέα βμ ΰδα κ Χλκθδεσθ κθέα δ σ δ β ΰαζζδεά παλαζζαΰά ξλβ δηκπκδ έ λδ κπλσ ππα αφβΰβηα δεΪ κδξ έα πκυ παλαπΫηπκυθ Ϋθα ζδΰσ λκ πλκφκλδεσ τφκμ εαδ β υθ Ϋκυθ η ι ζέι δμ βθ δ κλδκΰλαφέα κυ υ δεκτ ξυλκυ: SHAWCROSS 2009, 157-166. δ ιβΰ έ αδ, εα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, εαδ κ δ δαέ λκ κπκΰλαφδεσ θ δαφΫλκθ βμ παλαζζαΰάμ αυ άμ ΰδα βθ ΠλΫί αα. – Γδα β υ δεσφδζβ κπ δεά κυ Χλκθδεκτ ίζ. SHAWCROSS 2009, 190-202. 6 αελδίάμ γΫ β εαδ Ϋε α β κυ κδεδ ηκτ παλαηΫθ δ α αφάμ. Γδα κ γΫηα πλίζ. β υαά β β βθ λέ β θσ β α η βη. 89. 4 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 387 βυ δμ εζπ.).7 πδπζΫκθ, κδ αφβΰβ Ϋμ π λδΰλΪφκυθ κθ ξυλκ Ϋιπγ θ, δαηκλφυθκθ αμ ηδα κπκΰλαφέα πκυ έ δ Ϋηφα β ησθκθ α ηάηα α πκυ αφκλκτθ δμ πδξ δλά δμ –δ έπμ κξυλπηα δεΫμ κηΫμ– ά πζκυ κπαλαΰπΰδεΫμ πβΰΫμ πκυ θ δαφΫλκυθ κθ πδ δγΫη θκ.8 Σκδκυ κ λσππμ, σ κδ ΰλΪοκυθ ΰδα βθ ΠλΫί αα κθ 19κ αδυθα εαδ φ ιάμ, γα υθαθ ά κυθ ηδα πσζβ δ κλδκΰλαφδεΪ δαηκλφπηΫθβ απσ Ϋθαθ αφβΰβηα δεσ ζσΰκ πκυ πδε θ λυγβε κθ πσζ ηκ. πκε υθ αμ, ηΫξλδ σ , δ κλδεά υπσ α β δΪ κυ ζ υ αέκυ, κ ξυλκμ εαδ β δ κλέα κυ θκβηα κ κ άγβεαθ, ηΫ π Ϋιπγ θ αφβΰά πθ, ξ σθ απκεζ δ δεΪ απσ αυ σθ. 2. Ο 19 κμ αδυθαμ εαδ β δ κλδκΰλαφδεά υΰελσ β β βμ ΠλΫί ααμ Μ βθ έ λυ β κυ θΫκυ ζζβθδεκτ ΚλΪ κυμ β δ κλέα αθαζαηίΪθ δ βθ απκ κζά βηδκυλΰέαμ βμ θΫαμ γθδεάμ υθ έ β βμ. θ αλξδεΪ ία δεά υθδ αηΫθβ αυ άμ βμ πλκ πΪγ δαμ απκ ζκτ β τθ β η βθ αλξαέα ζζΪ α, δμ εα έ μ 1850-1860 αλξέα δ θα βηδκυλΰ έ αδ κ θΫκ δ κλδκΰλαφδεσ παλΪ δΰηα πκυ γα εα αζάι δ κ παπαλλβΰκπκτζ δκ ξάηα βμ υθΫξ δαμ αλξαέκυ, ίυααθ δθκτ εαδ θ σ λκυ ζζβθδ ηκτ, εαδ κ κπκέκ γα εαγκλέ δ β η Ϋπ δ α πκλ έα βμ ζζβθδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ.9 Καγυμ α θΪ σλδα κυ θΫκυ ελΪ κυμ θ αυ έακθ αθ η κ Ϋγθκμ, β δ κλέα Ϋπλ π θα ξαλ κΰλαφά δ κθ γθδεσ ξυλκ υηπ λδζαηίΪθκθ αμ εαδ κυμ «Ϋιπ ζζβθ μ» – τηφπθα η κθ ξαλαε βλδ ησ βμ ζζβμ ΢εκπ Ϋα– κδ κπκέκδ δαελέθκθ αθ τκ εα βΰκλέ μ: κυμ Ϋιπ α ζφκτμ εαδ κυμ κηκΰ θ έμ.10 θ κδ τ λκδ δΫη θαθ β δα πκλΪ, κδ πλυ κδ ά αθ ε έθκδ πκυ ίλέ εκθ αθ αεσηβ υπσ κυζκδ βμ Ογπηαθδεάμ υ κελα κλέαμ, Ϊφβ πκυ κ γθδεσ φαθ α δαεσ πΫίαζζ θα θ πηα πγκτθ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ· λσζκμ βμ δ κλέαμ ά αθ, ζκδπσθ, θα εαζζδ λΰά δ βθ γθδεά υθ έ β β αυ υθ πθ Γδα βθ πκζ ηδεά βηα έα βμ ΠλΫί ααμ κθ σοδηκ Μ αέπθα: ΢ΤΓΚ ΛΛΟΤ 2008, 25-30 η βη., 92-94, 311· ίζ. εαδ ΢ Ι ΢ 1993· Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2010· ΰδα βθ δ κλδκΰλαφδεά δεσθα βμ πσζβμ εα Ϊ κθ 17κ εαδ 18κ αδυθα, σππμ παλκυ δΪα αδ ευλέπμ ηΫ α απσ πκζ ηδεΫμ πδξ δλά δμ, ίζ. ΟΝΟ΢ 2005· 2007· 2009· 2011. 8 Πλίζ. ΟΝΟ΢ 2011, 75-78, ΰδα ηδα υαά β β βμ ζ δ κυλΰέαμ πκζ ηδευθ ξαλ υθ βμ ΠλΫί ααμ. 9 ΢ βθ αθα δαησλφπ β κυ δ κλδκΰλαφδεκτ παλα έΰηα κμ –Ϋθαμ σξκμ κυ κπκέκυ ά αθ β θ πηΪ π β βμ ίυααθ δθάμ δ κλέαμ βθ γθδεά δ κλέα– Ϋπαδιαθ πλπ τκθ α λσζκ, σππμ φαέθ αδ, κδ υαβ ά δμ ΰδα δμ γ πλέ μ κυ Φαζη λΪΰδ λ εαδ κ Κλδηαρεσμ πσζ ηκμ· π λέ αυ κτ ίζ. ΢ΚΟΠ Σ 1988, 175-189· ΠΟΛΙΣ ΢ 2009, 36-47. Γδα βθ ιΫζδιβ εαδ κυμ η αξβηα δ ηκτμ βμ ζζβθδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ ίζ. υλα: ΚΙΣΡΟΜ ΛΙ ΢ & ΢ΚΛ ΝΙΣ ΢ 2004, δ δαέ λα δμ δ βΰά δμ βμ θσ β αμ κυ ΄ σηκυ η έ ζκ « υΰελσ β β βμ γθδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ». 10 ΢ΚΟΠ Σ 1988, 65-85. 7 388 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ζζάθπθ. ΢ σ α αεκζκυγκτθ αυ άθ βθ θσ β α, εαδ η β ίκάγ δα λδυθ δ κλδευθ Ϋλΰπθ, γα εδαΰλαφά κυη πυμ β ΠλΫί αα εα Ϊ κθ 19κ αδυθα –πμ ηΫλκμ πθ Ϋιπ α ζφυθ– εαγέ α αδ δ κλδεσ υπκε έη θκ κ πζαέ δκ ηδαμ πσακυ αμ γθδεάμ αφάΰβ βμ πκυ εδθ έ αδ η αιτ γθδεκτ εαδ κπδεκτ. Κα Ϊ α Ϋ β 1856-1857 κ Παθαΰδυ βμ λαίαθ δθσμ (1809-1870) ε έ δ βθ γάθα η α αλξδεΪ «Π. .Π.» κ έ κηκ Ϋλΰκ κυ Χλκθκΰλαφέα βμ Ηπ έλκυ.11 ΢ κθ πλυ κ σηκ παλκυ δΪακθ αδ ξλκθκζκΰδεΪ α βηαθ δεσ λα δ κλδεΪ ΰ ΰκθσ α βμ π έλκυ απσ κ απυ λκ παλ ζγσθ πμ κ 1854, θυ κθ τλκ έθκθ αδ αθαζυ δεΫμ πζβλκφκλέ μ ΰδα κθσηα α εαδ κππθτηδα πκυ ηπ λδΫξκθ αδ κθ πλκβΰκτη θκ. ΢ κ πλκκέηδκ κ υΰΰλαφΫαμ ιβΰ έ κυμ ζσΰκυμ πκυ κθ υγβ αθ β υΰΰλαφά: β αΰΪπβ ΰδα βθ πα λέ α εαδ β αθ παλεάμ ΰθυ β βμ δ κλέαμ βμ π έλκυ απσ κυμ εα κέεκυμ βμ, ηκλφπηΫθκυμ ά ηβ.12 πέ βμ, κθέα δ βθ Ϋζζ δοβ πβΰυθ ά βθ εα α λκφά εΪπκδπθ Ϊζζπθ ζσΰπ πθ πκζΫηπθ. Ο έ δκμ αθαζαηίΪθ δ θα αθαπζβλυ δ αυ σ κ ε θσ υζζΫΰκθ αμ πζβλκφκλέ μ απσ ίυααθ δθΪ ξλκθδεΪ πκυ αθαφΫλκθ αδ κθ βπ δλυ δεκ ξυλκ, ιΫθκυμ δ κλδεκτμ, αζζΪ εαδ απσ πλκφκλδεΫμ παλα σ δμ, η αιτ πθ κπκέπθ εαδ πλκ λξση θ μ απσ κθ κγπηαθδεσ ά ίλαρεσ πζβγυ ησ. Πλκ Ϋ δ, ΰδα υΰε ελδηΫθα γΫηα α αθαφΫλ δ δμ πβΰΫμ κυ, σππμ κθ π λδβΰβ ά F. Pouqueville, θυ βηαθ δεσ α κ λσζκ παέα δ εαδ β πλκ ππδεά παλαάλβ β, δ δαέ λα ΰδα α τΰξλκθα η αυ σθ ΰ ΰκθσ α κυ ξλκθδεκτ δα άηα κμ 1832-1854. Ύοδ κμ εκπσμ κυ έθαδ θα βηδκυλΰά δ Ϋθα Ϋθαυ ηα πκε θ ῶθ κὕ π ππμ ὴθ φδζκ δηέαθ κῦ Ἰπαθθέ κυ, Ἀλ αέκυ, Πλ ί ααέκυ, Ἀλΰυλκεα λέ κυ, ζίδθδυ κυ εαὶ ζκδπῶθ, ἴθα ἐλ υθά ῃ εαὶ ΰλΪοῃ π λὶ ῆμ πα λέ κμ εαὶ ἐπαλξέαμ κυ, ὅ, δ ΰθπλέα δ ἤ ΰθπλέ δ ζαθγΪθκθ ἐηὲ, εαὶ κὺμ πλὸ ἐηκῦ ΰλΪοαθ Ϊμ δ π λὶ α ῆμ.13 μ πδε θ λπγκτη , εα ’ αλξΪμ, β η γκ κζκΰέα: κ λαίαθ δθσμ αεκζκυγ έ βθ παλΪ κ β πθ ξλκθδευθ, σπκυ β πλκφκλδεσ β α έθαδ β ευλέαλξβ ηΫγκκμ υζζκΰάμ πθ πζβλκφκλδυθ.14 ιέα δ υ θα υΰελέθκυη β Χλκθκΰλαφέα η α Ηπ δλπ δεΪ κτ γαθα έκυ ΢ αΰ δλέ κυ (π λ. 1780-π λ. 1840) πκυ ε σγβεαθ κ 1819.15 θυ α ζ υ αέα –ΰλαηηΫθα βθ παλΪ κ β κυ δα11 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857. Γδα σ α αεκζκυγκτθ ίζ. Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, γ΄-δ ΄. 13 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, δ ΄. 14 Γδα βθ πθ υηα δεά ιΫζδιβ εαδ β ηΫγκ κ κυ λαίαθ δθκτ πλίζ. σ α ΰλΪφ δ κ Κ.Θ. βηαλΪμ κ: Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1960, δα΄-εα΄. 15 ΢Σ Γ ΙΡΙΣ ΢ 1819· πλίζ βθ ελέ β κυ λαίαθ δθκτ ΰδα κ Ϋλΰκ, 1856-1857, Ι, δα΄ βη. 2· ξ δεΪ η δμ η ζΫ μ πκυ αφδ λυγβεαθ βθ π δλκ απσ α Ϋζβ κυ 18κυ ηΫξλδ δμ αλξΫμ κυ 20κτ αδυθα ίζ. SKOYLIDAS 2011, σπκυ εαδ αθαφκλΪ κυμ τκ υΰΰλαφ έμ (541, 544). 12 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 389 φπ δ ηκτ– β θ σ λβ π δλκμ απκε Ϊ δ κλδεά υπσ α β ηΫ π βμ απκεζ δ δεάμ τθ βμ η κθ Πτλλκ εαδ βθ λξαδσ β α, β Χλκθκΰλαφέα έ δ η ΰΪζβ βηα έα δμ αυ μ κπδεΫμ παλα σ δμ. λξέα δ, βζα ά, θα αθα τ αδ κ δ α σμ τπκμ κυ κπδεκτ δ κλδεκτ: β πλκ λκπά κυ λαίαθ δθκτ πκυ παλαγΫ αη , θα α ξκζβγκτθ κδ π δλυ μ η βθ δ κλέα πθ δ δαδ Ϋλπθ πα λέ πθ κυμ, πλκαθαΰΰΫζζ δ εαδ κ πζαέ δκ θ σμ κυ κπκέκυ γα αθ δζβφγ έ κ ηΫζζκθ β πζ δκθσ β α πθ κπδευθ ζκΰέπθ βθ απκ κζά βμ. ΢υΰξλσθπμ δαελέθκυη κθ πλκΰλαηηα δεσ ζσΰκ θσμ κπδεκτ δ κλδεκτ, κ κπκέκμ η κ Ϋλΰκ κυ υηη Ϋξ δ βθ κδεκ σηβ β θσμ δ κλδκΰλαφδεκτ έ κυμ σπκυ κ κπδεσ παλαπΫηπ δ κ ΰ θδεσ εαδ αθ δ λσφπμ: β π δλκμ έθαδ Ϋθαμ δ α σμ ξυλκμ πκυ θ υ Ϋζζ αδ α υπΪλξκθ α τθκλα, αζζΪ απκ ζ έ ηΫλκμ βμ φαθ α δαεάμ εκδθσ β αμ κυ ζζβθδεκτ Ϋγθκυμ· κ παλ ζγσθ, ηΫ π βμ ΰ πΰλαφέαμ, παλαπΫηπ δ β η ζζκθ δεά γθδεά κζκεζάλπ β η αφδεκτμ σλκυμ.16 Σκδκυ κ λσππμ, β θ- κπδ ηΫθβ παλκυ έα β πθ δ κλδευθ ΰ ΰκθσ πθ απσ βθ λξαδσ β α πμ κ 1854 αληκζκΰ έ βθ δ κλδεά εαδ αφδεά υθΫξ δα βμ π έλκυ, εαγκλέακθ αμ εαδ ΰδα αυ άθ Ϋθαθ αφβΰβηα δεσ δ κλδεσ ζσΰκ αθΪζκΰκ η ε έθκθ πκυ αλξέα δ θα ξβηα έα αδ κ πέπ κ βμ πέ βηβμ δ κλδκΰλαφέαμ κυ θΫκυ ζζβθδεκτ ΚλΪ κυμ. έθαδ βηαθ δεσ σ δ Ϋλΰα σππμ β Χλκθκΰλαφέα πλκκδεκθκηκτθ βθ δ δκ υπέα θσμ η ΰΪζκυ ηΫλκυμ κυ κπδεκτ δ κλ έθ εα Ϊ κθ 19κ εαδ 20σ αδυθα: κδ δ δαδ λσβ μ κυ κπδεκτ απκε κτθ κ θσβηΪ κυμ πμ δ δεΫμ εφΪθ δμ κυ γθδεκτ.17 πσ βθ Ϊζζβ, σππμ β π δλκμ έθαδ ηΫλκμ κυ σζκυ, Ϋ δ εαδ κ πλδεσ άμ π έλκυ β Χλκθκΰλαφέα εα α ε υΪα δ ηδα αιδθκηέα βθ κπκέα εΪπκδ μ π λδκξΫμ εα αζαηίΪθκυθ ε θ λδεά εαδ Ϊζζ μ π λδφ λ δαεά γΫ β. ΢ δμ πλυ μ αθάεκυθ α ΙπΪθθδθα – α κπκέα κ λαίαθ δθσμ αφδ λυθ δ κ η ΰαζτ λκ εκηηΪ δ κυ Ϋλΰκυ κυ– εαδ β ΠΪλΰα, πμ δ δαέ λβ πα λέ α κυ υΰΰλαφΫα.18 Πυμ παλκυ δΪα αδ, σηπμ, β ΠλΫί αα; ΢ κ ξλκθκζκΰδεσ ηΫλκμ, β ΠλΫί αα –β κπκέα, τηφπθα η κθ υΰΰλαφΫα, δ λτ αδ απσ κυμ Ογπηαθκτμ κ 1495– πλπ κ ηφαθέα αδ η βθ αδφθδ δαδεά, π δλα δεκτ τπκυ, πέγ β κυ θ κτ θαυΪλξκυ B. Pesaro θαθ έκθ βμ εα Ϊ β δΪλε δα κυ τ λκυ θ κ κυλεδεκτ πκζΫηκυ (1499-1503).19 Γδα βθ Ϋθθκδα πθ φαθ α δαευθ εκδθκ ά πθ εαδ κθ λσζκ κυμ β βηδκυλΰέα κυ γθδεκτ ζσΰκυ, ευλέπμ εα Ϊ κθ 19κ αδυθα, ίζ. ΝΣ Ρ΢ΟΝ 1997· πλίζ. εαδ SKOYLIDAS 2011, 540-541. 17 Πλίζ. ΢ Ρ Χ ΢ 1996, ευλέπμ 433· Π Ν ΓΙΩΣΟΠΟΤΛΟ΢ 1996, σπκυ, σηπμ, β αθαΰπΰά κυ κπδεκτ κ π λδφ λ δαεσ ξπλέμ π λδκλδ ηκτμ, έθαδ, εα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, πλκίζβηα δεά· ΢ΚΟΤΛΙ ΢ 2010, ΰδα βθ εα α ε υά βμ κπδεσ β αμ κθ βπ δλυ δεκ ξυλκ. 18 Οδ τκ αυ Ϋμ πσζ δμ θ ζβηηα κΰλαφκτθ αδ αζζΪ κυμ αφδ λυθκθ αδ δ δαέ λα ηάηα α: Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 181-211 (ΠΪλΰα), 212-319 (ΙπΪθθδθα). 19 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, 189-190 (§ 24)· πλίζ. εαδ Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 133, ΰδα βθ τπαλιβ ξπλδκτ β γΫ β κυ η Ϋπ δ α κυλεδεκτ πκζέ ηα κμ. – Γδα β ξλκθκζκΰέα βμ κυλεδεάμ εα Ϊε β βμ βμ ΠλΫί ααμ ίζ. υλα Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2010. – Γδα βθ πέ- 16 390 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ παθ ηφαθέα αδ η ηδα αλε Ϊ ε θά π λδΰλαφά βμ θαυηαξέαμ κυ 1538 η αιτ Ογπηαθυθ εαδ υ δευθ,20 θυ ΰέθκθ αδ εαδ αθαφκλΫμ δμ τκ ί θ δεΫμ εα αε ά δμ βμ πσζβμ εα Ϊ α Ϋ β 1684 εαδ 1717 αθ έ κδξα.21 πσ ε έ εαδ πΫλα, β πσζβ απα ξκζ έ κθ λαίαθ δθσ π λδ α δαεΪ, ευλέπμ ξΫ β η κθ ζά πα Ϊ, β ηΪξβ βμ Νδεσπκζβμ εαδ κθ «Χαζα ησ βμ ΠλΫί ααμ» (1798).22 ΢ κ ζάηηα «ΠλΫί αα» κυ τ λκυ σηκυ,23 ε σμ απσ βθ υηκζσΰβ β κυ κππθυηέκυ πμ ι ζζβθδ ηκτ βμ δ αζδεάμ ζΫιβμ Πλ ί αδσθ (sic), υθαθ κτη ε θΫκυ δμ ί θ κ κυλεδεΫμ δ θΫι δμ. Γδα βθ π λέκ κ βμ ί θ δεάμ εα κξάμ (1717-1797) β Χλκθκΰλαφέα δαπδ υθ δ α τθαηβ ευλδαλξέα βμ Γαζβθκ Ϊ βμ, βθ απκυ έα βμ κπκέαμ αθ δεαγδ κτθ κδ υζζκΰδεΫμ πλκ πΪγ δ μ πθ εα κέεπθ.24 θ σ λβ εαδ τΰξλκθβ η κθ υΰΰλαφΫα δ κλδεά εα Ϊ α β απκ υπυθ αδ βθ παλΪγ β πθ κθκηΪπθ αληα κζυθ πκυ δΫη δθαθ βθ πσζβ εα Ϊ α Ϋζβ κυ 18κυ-αλξΫμ κυ 19κυ αδυθα σππμ εαδ κθκηΪ πθ πθ ΰθπ σ λπθ κδεκΰ θ δυθ βμ πσζβμ.25 Σβθ δεσθα υηπζβλυθκυθ παλα βλά δμ ΰδα β τθγ β κυ πζβγυ ηκτ, δμ Ϋεθκη μ πλΪι δμ εα Ϊ βθ π λέκ κ κυ ζά πα Ϊ, βθ κδεκθκηδεά απά, βθ κγπηαθδεά δκδεβ δεά κλΰΪθπ β εαδ α ζ δ κυλΰκτθ α ιΫθα πλκι θ έα. γ β κυ Pesaro εαδ κ ΰ θδεσ λκ δ κλδεσ πζαέ δκ, σππμ παλκυ δΪα αδ ηΫξλδ άη λα βθ δ κλδκΰλαφέα, ίζ. ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 274-276· ΢ Ι ΢ 1993, 33-34, 36-37· ΢ ΤΓΚ ΛΛΟΤ 2008, 120-121 η βη. 96, 241-244· ΟΝΟ΢ 2009, 65-67. Ο λαίαθ δθσμ βη δυθ δ πμ Ϋ κμ βμ πέγ βμ κ 1499, θυ υλα γ πλ έ αδ κ 1500. Σκ ΰ ΰκθσμ πλΫπ δ, ηΪζζκθ, θα ξλκθκζκΰβγ έ κ 1501, εαγυμ β υ ξΫ δ β η κ 1500 Ϋΰδθ η ίΪ β κ ί θ δεσ βη λκζσΰδκ (more veneto). Π λαδ Ϋλπ, κ υΰΰλαφΫαμ βμ Χλκθκΰλαφέαμ πδ τ δ σ δ η αυ άθ βθ πδξ έλβ β β πσζβ πΫλα ηΫξλδ κ 1530 βθ εα κξά πθ θ υθ, Ϋθα φΪζηα πκυ αεκζκτγβ αθ αλε κέ εαδ δσλγπ πλυ κμ κ Φκυλέεβμ: ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 275-276 (η βη. 3 . 275). Μδα υθκζδεά ιΫ α β εαδ παθ ε έηβ β αυ κτ κυ πκζ ηδεκτ π δ κ έκυ κδηΪα δ κ ΰλΪφπθ. 20 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, 196-198 (§ 31-33), σπκυ κ ΰ ΰκθσμ ξλκθκζκΰ έ αδ κ 1539· ΰδα β θαυηαξέα ίζ. ΟΝΟ΢ 2009, 67 η ίδίζδκΰλαφδεΫμ παλαπκηπΫμ β βη. 15· MERCIECA 2010· PUJEAU 2010· TOLEDO MANSILLA 2010. 21 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, 229 (§ 85), 238 (§ 101)· ΰδα δμ ί θ δεΫμ εα αζάο δμ βμ ΠλΫί ααμ ίζ. ΟΝΟ΢ 2005· 2011 (ΰδα κ 1717)· 2007 (ΰδα κ 1684). 22 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, 289-290 (§ 12-13)· ΰδα β ηΪξβ βμ Νδεσπκζβμ εαδ κθ Χαζαησ ίζ. δμ εζα δεΫμ λΰα έ μ κυ ζέα α δζΪ κ: ΢ΙΛ ΢ 2012, 11-18, 250-318· ίζ. υλα εαδ CURLIN 2010. 23 Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 133-136. 24 έθαδ υ αιδκ βη έπ μ κδ αθ δ κδξέ μ η δμ πζβλκφκλέ μ πθ Ηπ δλπ δευθ (΢Σ Γ ΙΡΙΣ ΢ 1819, 407-409 [§ ε ΄]). Καδ ε έ δ ε λαΰπ έ αδ β εα Ϊ α β βμ πσζβμ εα Ϊ βθ τ λβ θ δεά π λέκ κ, θυ εαδ κυμ τκ υΰΰλαφ έμ β παλαΰπΰδεά ίΪ β βμ πσζβμ εα Ϊ κθ 19κ αδυθα ( ηπσλδκ, ζαδυθαμ, ζδηΪθδ) π λδΰλΪφ αδ ξπλέμ αθαΰπΰά β ί θ δεά βμ κλΰΪθπ β. Γδα βθ κδεκθκηδεά, παλαΰπΰδεά εαδ δαη αεκηδ δεά βηα έα βμ πσζβμ εα Ϊ κθ 18κ αδυθα ίζ., η αιτ Ϊζζπθ, ΓΙ ΝΝ ΚΟΠΟΤΛΟΤ 1987· ΚΟΜ ΢ 1999, 29-40· ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ 2002, 57-69· Τ ΙΚΟ΢ 2003· Π Π ΚΩΝ΢Σ ΝΣΙΝΟΤ 2010. 25 Γδα κυμ εζΫφ μ εαδ αληα κζκτμ βθ ΠλΫί αα κυ 18κυ αδυθα ίζ. υλα Π Π ΚΩ΢Σ 2010. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 391 πκζδ δ ηδεά δΪ α β εαζτπ αδ, εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ, απσ βθ αθαφκλΪ βθ εα Ϊ α β βμ επαέ υ βμ, σπκυ εαδ παδθ έ αδ β Ϋφ β πθ εα κέεπθ πλκμ βθ ζζβθδεά παδ έα.26 Θα ηπκλκτ αη θα πκτη σ δ β Χλκθκΰλαφέα β ΠλΫί αα παλκυ δΪα αδ η δ σ δ κλδεσ πλσ ππκ: απσ β ηέα πζ υλΪ, κ απυ λκ παλ ζγσθ αθαπαλδ υη θκ απσ ηδα δλΪ πκζ ηδευθ ΰ ΰκθσ πθ η αιτ Ογπηαθυθ εαδ υ δευθ, ΰδα α κπκέα κδ πζβλκφκλέ μ πλκΫλξκθ αδ πλκφαθυμ απσ ζζβθδεΪ εαδ ιΫθα δ κλδεΪ Ϋλΰα·27 απσ βθ Ϊζζβ, κ πλσ φα κ παλ ζγσθ εαδ παλσθ, κ κπκέκ ηφαθέα αδ ηΫ α απσ ηδα αφάΰβ β πκυ πλκςπκγΫ δ πλκ ππδεά υζζκΰά πζβλκφκλδυθ απσ κθ υΰΰλαφΫα, έ η β ηκλφά ηαλ υλδυθ έ η β ηκλφά πλκ ππδευθ ηπ δλδυθ. Σκδκυ κ λσππμ, κ απυ λκ παλ ζγσθ βμ πσζβμ αθα υθ έγ αδ η β ίκάγ δα ηδαμ Ϋιπγ θ ηα δΪμ πκυ Ϋξ δ πδζΫι δ δ έθαδ αιδκηθβησθ υ κ η ίΪ β α δεΪ βμ ιπ λδεΪ ελδ άλδα – ευλέπμ λα δπδεΪ- πδξ δλβ δαεΪ, λα βΰδεΪ εαδ ΰ ππκζδ δεΪ· αυ έα αδ, βζα ά, ευλέπμ η κθ πσζ ηκ εαδ Ϋξ δ Ϋθαθ Ϋθ κθα αλξ δαεσ ξαλαε άλα. θ δγΫ πμ, κ θ σλκ παλ ζγσθ εαδ κ παλσθ αθαζαηίΪθκυθ έ κθ λσζκ ηδαμ θ λΰκτμ ηθάηβμ, π.ξ. ηΫ π βμ παλκυ έα βμ κυ δ κλδεκτ λατηα κμ κυ Χαζαηκτ, έ κθ λσζκ ηδαμ εκδθπθδεάμ-πκζδ δ ηδεάμ παλαεα αγάεβμ, σππμ π.ξ. κ θ δαφΫλκθ ΰδα βθ επαέ υ β, π λέ κυ κπκέκυ, πλκφαθυμ, κ Παλΰδθσμ βπ δλκΰλΪφκμ η βθ δ δσ β α κυ ζζβθκ δ α εΪζκυ έξ πλκ ππδεά ΰθυβ.28 δεαδκτηα υθ πυμ, εα αφ τΰκθ αμ βθ κλκζκΰέα πκυ δ άΰαΰ κ Maurice Halbwachs β γ πλέα κυ ΰδα β ηθάηβ,29 θα υπκ βλέικυη σ δ η Γδα βθ παδ έα βθ ΠλΫί αα (18κμ-αλξΫμ 19κυ αδυθα) πλίζ. ΢Σ ΜΟΤΛ 2010, σπκυ εαδ βη δυθ αδ σ δ κδ πζβλκφκλέ μ κυ λαίαθ δθκτ απκ ζκτθ β βηαθ δεσ λβ πβΰά ΰδα κ γΫηα. 27 Θα έξ θ δαφΫλκθ θα ΰθπλέααη δμ πβΰΫμ κυ λαίαθ δθκτ ΰδα αυ Ϊ α ΰ ΰκθσ α, αθ εαδ κ έ δκμ γ πλ έ σ δ θ ξλ δΪα αδ θα δμ υ δ φσ κθ ΰλΪφ δ ΰδα ε έθκυμ πκυ γΫζκυθ θα πζβλκφκλβγκτθ «εαὶ κ ξὶ δὰ κὺμ φδζκζκΰδεῶμ δυζέακθ αμ ὰμ ίέίζκυμ» ( Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, δΰ΄). ΠΪθ πμ, β Γ πΰλαφέα κυ Μ ζ έκυ Μά λκυ, κυζΪξδ κθ β τ λβ Ϋε κ ά βμ απσ κθ Άθγδηκ Γααά, σπκυ α ζέΰα πκυ αθαφΫλ δ ΰδα βθ ΠλΫί αα υηπ λδζαηίΪθ αδ β ε έ β κ 1495 εαδ παθκξτλπ ά βμ κ 1530 απσ κυμ Σκτλεκυμ, πλΫπ δ θα κυ ά αθ ΰθπ ά: Μ Λ ΣΙΟ΢ 1807, 279. 28 παλαηκθά εαδ παΰΰ ζηα δεά απα ξσζβ β κυ λαίαθ δθκτ πμ δ α εΪζκυ βθ ΠλΫί αα η Ϊ κ 1817 θ ξλ δΪα αδ θα απκεζ δ έ, ζαηίΪθκθ αμ υπσοβ δμ πζβλκφκλέ μ πκυ παλα έ δ κ ζέαμ α δζΪμ π λέ βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα κδεέαμ κυ βθ πσζβ: ΢ΙΛ ΢ 2012, 47, 412-413 η βη. 11· πλίζ. εαδ ΢ΚΟΤΛΙ ΢ 2010, 105, πκυ γ πλ έ β λα βλδκπκέβ ά κυ βθ ΠλΫί αα ίΫίαδβ. – Μδα πλκ ππδεά τθ β κυ λαίαθ δθκτ η κπδεσ θδαφΫλκθ δαφαέθ αδ απσ βθ ε θά αφδΫλπ β βμ Χλκθκΰλαφέαμ κθ Άΰΰζκ πλσι θκ Sidney Smith Saunders ιαδ έαμ βμ ίκάγ δΪμ κυ ζζβθ μ αΰπθδ Ϋμ: Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, Ι, ΄-β΄. Όππμ έξθ δ εαδ κ εα Ϊζκΰκμ υθ λκηβ υθ κυ ίδίζέκυ, βθ π λέκ κ βμ ευεζκφκλέαμ κυ κ πλσι θκμ εα κδεκΫ λ υ βθ ΠλΫί αα: Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 415. Γδα κθ Saunders εαδ β ξΫ β κυ η βθ ΠλΫί αα ίζ. σ α αθαφΫλ δ κ α δζΪμ κ: ΢ΙΛ ΢ 2012, 76-78· ίζ. πέ βμ Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2011, 188-189. 29 HALBWACHS 2013, ευλέπμ 75-112, εαδ 11-46 ΰδα κ Ϋλΰκ κυ ΓΪζζκυ εκδθπθδκζσΰκυ. 26 392 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ β Χλκθκΰλαφέα αθα τ αδ β αηφδ βηέα πκυ γα ξαλαε βλέ δ βθ δ κλδκΰλαφέα βμ πσζβμ φ ιάμ. φ θσμ, κ απυ λκ παλ ζγσθ γα απκ ζΫ δ δ κλδεά ηθάηβ, ηδα ηθάηβ βζα ά αλξ δαεκτ τπκυ πκυ θ εαγκλέα δ β αυ α ηθάηβ βμ ΠλΫί ααμ αζζΪ υπΪλξ δ πμ πέθαεαμ ΰ ΰκθσ πθ αθ ιΪλ β α απσ αυ ά. φ Ϋλκυ, κ εκθ δθσ παλ ζγσθ εαδ παλσθ γα απκ ζΫ κυθ β υζζκΰδεά ηθάηβ βμ πσζβμ, ηδα ηθάηβ θ λΰά εαδ ι ζδ ση θβ πκυ υθΫξ δ κ εκδθπθδεσ υηα η β ηκλφά βμ παλΪ κ βμ εαδ βμ αυ σ β αμ. υ σ ζαηίΪθ δ ξυλα, φυ δεΪ, η κυμ δ δεκτμ σλκυμ πκυ πδίΪζζ δ ηδα δ κλέα βμ π έλκυ, βμ κπκέαμ β ΠλΫί αα απκ ζ έ π λδφΫλ δα εαδ σξδ εΫθ λκ. πσζβ απκε Ϊ, Ϋ δ, ηδα δ κλδεά δεσθα πκυ αθ δεα κπ λέα δ η θ βθ βπ δλυ δεβ φαθ α δαεά αυ σ β α, ξπλέμ, σηπμ, θα έθαδ κ εα ικξάθ πλσ υπσ βμ: θυ, βζα ά, πμ ξυλκμ δ ε έεβ βμ η αιτ Ογπηαθυθ εαδ θ υθ εα αε β υθ πλκεαζ έ αθ δφΪ δμ βθ γθδεά πλσ ζβοά βμ, κ λσζκμ βμ εα Ϊ βθ π λέκ κ κυ ζά πα Ϊ εαδ κδ παδ υ δεΫμ λα βλδσ β Ϋμ βμ δ υεκζτθκυθ ηδα υγυΰλΪηηδ β βμ δ κλδεάμ βμ δεσθαμ η κθ δ α σ βπ δλπ δησ, εαδ δ έπμ η κ υηίκζδεσ εΫθ λκ κυ –εαδ εΫθ λκ βμ Χλκθκΰλαφέαμ–, α ΙπΪθθδθα.30 θ κ λαίαθ δθσμ δΪα δ εα ικξάθ β αυ α υζζκΰδεά ηθάηβ, κ Κπθαθ έθκμ Ν. ΢Ϊγαμ (1842-1914) η κ ίδίζέκ κυ Σκυλεκελα κυηΫθβ ζζΪμ, πκυ ε έ αδ κ 1869, θ Ϊ δ βθ ΠλΫί αα κ γθδεσ φαθ α δαεσ λ φση θκμ ξ σθ εα ’ απκεζ δ δεσ β α βθ αλξ δαεά δ κλδεά ηθάηβ.31 Ο ΢Ϊγαμ, αθ εαδ θ ά αθ υπδεσμ αεα βηαρεσμ, υθΫίαζ βθ αθαΰθυλδ β βμ η αδπθδεάμ εαδ θ σ λβμ π λδσ κυ βμ ζζβθδεάμ δ κλέαμ βηκ δ τκθ αμ Ϋθαθ λΪ δκ σΰεκ αλξ δαευθ πβΰυθ, αζζΪ εαδ ξλκθδευθ.32 ΢ κ ξ δεΪ θ αθδεσ Ϋλΰκ κυ, πκυ ι Ϊακυη υ, αθαπαλδ Ϊ η β ίκάγ δα πζάγκυμ εηβλέπθ βθ π λέκ κ απσ βθ Ϊζπ β βμ Κπθ αθ δθκτπκζβμ Ϋπμ κ 1821 ξ δ θ δαφΫλκθ σ δ κ λαίαθ δθσμ απκφ τΰ δ β τθ β βμ ΠλΫί ααμ η β Νδεσπκζβ, αφκτ, σππμ αθαφΫλγβε , β γ πλ έ κγπηαθδεά ε έ β. ι αυ κτ π λδΫξ αδ δ δεσ ζάηηα ΰδα β Νδεσπκζβ ( Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 117-118), κ κπκέκ θ υπΪλξ δ αθαφκλΪ βθ ΠλΫί αα, σππμ, ιΪζζκυ, εαδ αθ δ λσφπμ. Σαυ σξλκθα, πλκίαέθ δ εαδ β π ά δσλγπ β κυ φΪζηα κμ σ δ β ΠλΫί αα ίλέ ε αδ β γΫ β βμ αλξαέαμ λ θδεέ κμ ( κ έ δκ, 136). Φαέθ αδ σ δ –αθ ιαδλΫ δ εαθ έμ κθ σληκ αγτ πκυ υθ Ϋ αδ σ κ η β Νδεσπκζβ σ κ εαδ η κ κγπηαθδεσ θ υλδκ βμ θΫαμ πσζβμ ( κ έ δκ, 134)– κ αλξαέκ παλ ζγσθ θ Ϋξ δ γΫ β βθ αφάΰβ ά κυ ΰδα βθ ΠλΫί αα. 31 ΢ Θ ΢ 1869. – πδεΫθ λπ β αυ σ κ ίδίζέκ εαδ κθ υΰΰλαφΫα κυ Ϋξ δ φυ δεΪ, ΰδα ζσΰκυμ ξυλκυ, παλα δΰηα δεσ ξαλαε άλα. ΢ παλσηκδα δ κλδκΰλαφδεά ίΪ β εδθ έ αδ κ Ϋλΰκ εαδ Ϊζζπθ δ κλδευθ βμ π λδσ κυ, ευλέπμ κυ Παθαΰδυ β Χδυ β (1814-1896), σπκυ β ΠλΫί αα ηφαθέα αδ αε δεΪ· εαδ κθ Χδυ β, ίΫίαδα, αθαπαλΪΰ αδ κ ξάηα εΫθ λκπ λδφΫλ δα, η βθ ΠλΫί αα –πΪζδ ηΫ π κυ πκζΫηκυ– θα εα αζαηίΪθ δ π λδφ λ δαεά γΫ β, αυ άθ β φκλΪ κθ ξυλκ πθ Ικθέπθ. 32 Γδα κθ ΢Ϊγα εαδ κ Ϋλΰκ κυ ίζ. θ δε δεΪ: Π ΢Χ Λ ΢ 1933. 30 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 393 πμ Ϋθα η κ Ϊ δκ σπκυ κ ζζβθδεσ Ϋγθκμ απκπ δλΪ αδ παθ δζβηηΫθπμ, αθ εαδ αθ πδ υξυμ, θα παθα α ά δ θαθ έκθ κυ κυλεδεκτ αυΰκτ.33 ΢ αυ σ κ πζαέ δκ, κδ λα δπ δεΫμ π ηίΪ δμ πθ υ δευθ, δ έπμ ε έθ μ δμ κπκέ μ παέλθκυθ ηΫλκμ εαδ ζζβθ μ, εαγέ αθ αδ ηΫλκμ ηδαμ ηαελΪμ αζυ έ αμ ΰ ΰκθσ πθ πκυ κ βΰκτθ βθ ζδεά παθα α δεά Ϋιαλ β κυ 1821. δ, αλξ δαεΪ πκζ ηδεΪ ΰ ΰκθσ α η γ ληβθ τκθ αδ δ κλδεΫμ απκ έι δμ, πκυ αφ θσμ δα λαθυθκυθ β υθΫξ δα βμ γθδεάμ υθ έ β βμ πθ ζζάθπθ, αφ Ϋλκυ ξαλ κΰλαφκτθ κθ φαθ α δαεσ γθδεσ ξυλκ. ΢ αθ έγ β η κθ λαίαθ δθσ, β δ κλδεά ηθάηβ Ϋξ δ υ αηδΰυμ αλξ δαεσ ξαλαε άλα, υπκεαγδΪ βζα ά β υζζκΰδεά ηθάηβ· β ζ υ αέα, ίΫίαδα, ΰδθση θβ γθδεά, υπ λίαέθ δ α θΪ κπδεΪ ά π λδφ λ δαεΪ σλδα. Καγυμ κ πσζ ηκμ απκ ζ έ β ία δεά αφβΰβηα δεά υθδ αηΫθβ, β ΠλΫί αα ίλέ ε δ τεκζα β γΫ β βμ: β πέγ β κυ Pesaro, β θαυηαξέα κυ 1538 εαδ κδ ί θ δεΫμ εα αζάο δμ κυ 1684 εαδ 1717, ηααέ η εΪπκδ μ Ϊζζ μ τθ κη μ αθαφκλΫμ, απκε κτθ η κ Ϋλΰκ κυ ΢Ϊγα εαθκθδ δεά δ ξτ πμ πλκμ βθ δ κλδεά δεσθα βμ πσζβμ γθδεσ δ κλδκΰλαφδεσ πέπ κ.34 Καγυμ κ υΰΰλαφΫαμ αθαφΫλ δ κ Ϋλΰκ κυ υξθΪ, αθ εαδ σξδ πΪθ α εαδ υ βηα δεΪ, δμ πβΰΫμ κυ, ηαμ έθ αδ β υθα σ β α θα παλαεκζκυγά κυη ηδα αφάΰβ β, β κπκέα, θυ βλέα αδ – σ, δ κυζΪξδ κθ αφκλΪ βθ πσζβ κυ ηίλαεδεκτ– θ πκζζκέμ υ δεΫμ δ κλδεΫμ πβΰΫμ, η α κπέα δ δμ δ κλδεΫμ πζβλκφκλέ μ απσ β υ δεά κπ δεά κυμ α ζζβθδεΪ γθδεΪ υηφλααση θα η α λΫπκθ Ϊμ μ γθδεά δ κλέα. υ σ φαέθ αδ δ δαέ λα δμ ζέ μ πκυ αφδ λυθκθ αδ α ΰ ΰκθσ α κυ 1684: κδ ζζβθ μ τηηαξκδ πθ θ υθ παλκυ δΪακθ αδ πμ δ σ δηκδ πλπ αΰπθδ Ϋμ πθ πδξ δλά πθ, θυ β βΰ ηκθδεά πδ κζά- ζ έΰλαφκ κυ θαυΪλξκυ Morosini πλκμ κθ Σκτλεκ φλκτλαλξκ ΰδα παλΪ κ β κυ φλκυλέκυ ΠλΫί ααμ –β κπκέα παλα έγ αδ αυ κτ δα– ι π λθΪ δμ δ δεΫμ π λδ Ϊ δμ κυ θ κ κυλεδεκτ πκζΫηκυ εαδ ζ δ κυλΰ έ πμ υηίκζδεσμ πλκπκηπσμ βμ π λξση θβμ κλδ δεάμ ζζβθδεάμ θέεβμ πέ πθ Ογπηαθυθ.35 ΢ αυ άθ βθ δ κλδεά ζ κζκΰέα β Σδμ πλκΰλαηηα δεΫμ δαγΫ δμ κυ ίδίζέκυ εαγδ κτθ αφ έμ σ κ κ πζάλβμ έ ζκμ κυ σ κ εαδ α πλκζ ΰση θα: ΢ Θ ΢ 1869, α΄-ί΄. 34 ΢ Θ ΢ 1869, 65 (1500 m.v.), 123-125 (1538), 319-321 (1684), 447 (1717). Πλίζ. πΪθ πμ κ ηάηα ΰδα δμ πδξ δλά δμ κυ Ϊΰηα κμ κυ ΰέκυ ΢ φΪθκυ βμ Πέααμ δμ αλξΫμ κυ 17κυ αδυθα (΢ Θ ΢ 1869, 195-196), σπκυ ζ έπ δ κπκδα άπκ αθαφκλΪ β άπ β βμ ΠλΫί ααμ κ 1605. θ αυ σ θ κφ έζ αδ Ϋζζ δοβ πζβλκφσλβ βμ, σ πδγαθυμ β παλΪζβοβ ξ έα αδ η κ ΰ ΰκθσμ σ δ β Ϊθαλξβ ζ βζα έα κυ κδεδ ηκτ εαγυμ εαδ β α δΪελδ β ζάοβ ηκυ κυζηΪθπθ εαδ ξλδ δαθυθ αδξηαζυ πθ απσ κυμ Σκ εαθκτμ αθ έίαδθ βθ ε θ λδεά αφβΰβηα δεά ΰλαηηά κυ ίδίζέκυ· ΰδα α ΰ ΰκθσ α κυ 1605 εαδ βθ πλσ ζβοβ βμ άπ βμ βθ ζζβθδεά δ κλδκΰλαφέα ίζ. ΟΝΟ΢ 2009. 35 θ εαδ θ ηπκλκτη θα π ε αγκτη υ, Ϋξ δ θ δαφΫλκθ σ δ κ ΢Ϊγαμ βθ αφάΰβ β βμ Ϊζπ βμ βμ ΠλΫί ααμ υθ υΪα δ πζβλκφκλέ μ δαφσλπθ Ϋλΰπθ βμ πέ βηβμ ί θ δεάμ δ κλδκΰλαφέαμ, η εκπσ θα εα α ε υΪ δ η κθ απκ ζ ηα δεσ λκ υθα σ λσπκ βθ δ- 33 394 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ΠλΫί αα αθαζαηίΪθ δ η θ κ η λέ δσ βμ πμ ηάηα κυ γθδεκτ φαθ α δαεκτ, ξΪθ δ, σηπμ, βθ κπδεά υπσ α β πκυ εα Ϊφ λθ θα δα βλ έ κ Ϋλΰκ κυ λαίαθ δθκτ, αφκτ πδα κ κπδεσ υπκφκλ έ αδ εαδ θκβηα κ κ έ αδ πζάλπμ απσ κ ΰ θδεσ – θ πλκε δηΫθπ κ γθδεσ. Σκδκυ κ λσππμ, η κ Ϋλΰκ κυ ΢Ϊγα κδεκ κη έ αδ Ϋθαμ ευλέαλξκμ λσπκμ κυ δ κλ έθ, σπκυ β ΠλΫί αα (εαδ σξδ ησθκθ αυ ά) γα υπκ α δκπκδ έ αδ δ κλδεΪ ηΫ π ηδαμ απκεζ δ δεΪ Ϋιπγ θ ηα δΪμ – έ αυ ά έθαδ β γθδεά αφάΰβ β έ Ϋθαμ δ κλδεσμ ζσΰκμ ευλέπμ πδ βηκθδεκτ-αεα βηαρεκτ ξαλαε άλα η αιδυ δμ ΰ θδεσ β αμ– πκυ υπκ Ϊ δ κ δ δεσ- κπδεσ κ υπδεσ-ΰ θδεσ. Τπσ βθ Ϋθθκδα αυ ά, κ παΰΰ ζηα έαμ δ κλδεσμ γα πλκ παγ έ θα θ Ϊι δ δ δσ β μ κυ κπδεκτ υλτ λ μ υπκζκΰέ μ, θυ κ κπδεσμ ζσΰδκμ γα αθαΰεΪα αδ θα ιδ κλά δ κ κπδεσ π δγαλξυθ αμ –Ϋ π εαδ αεκτ δα– κ ΰ θδεσ, Ϊθ πδγυη έ θα Ϋξ δ κδξ δυ β πδ βηκζκΰδεά ΰευλσ β α. έθαδ, φυ δεΪ, αυ κθσβ κ σ δ Ϋ δ ηπκλ έ θα πλκεζβγ έ αλε Ϊ τεκζα ηδα δ ζευ έθ α η αιτ βμ δ κλδεάμ ηθάηβμ βμ ΰ θδεάμ δ κλέαμ εαδ βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ βμ κπδεάμ εκδθπθέαμ.36 ΢ α τκ πλκαθαφ λγΫθ α Ϋλΰα απκ υπυθ αδ Ϋθα δ κλδκΰλαφδεσ πζαέ δκ ΰδα βθ ΠλΫί αα, πκυ ά β απσ β εα έα κυ 1870 έθ δ θα ΰέθ δ η υ δεσ· κτ κ βηαέθ δ σ δ δμ δ κλδεΫμ γ πλά δμ πκυ Ϋπκθ αδ, κ πζαέ δκ αυ σ εαδ, εα ικξάθ, β γ ηα κζκΰέα κυ αθαπαλΪΰκθ αδ – παγβ δεΪ ά ελδ δεΪ.37 θ σμ αυ κτ κυ φΪ ηα κμ, δα βλυθ αμ δμ δ δκλλυγηέ μ κυ, εδθ έ αδ εαδ κ κεέηδκθ, πκυ κ ηβ λκπκζέ βμ Άλ αμ ΢ λαφ έη Ξ θσπκυζκμ (1799;-1894) εσθα κυ ξγλκτ. δ, –αθ εαδ κ υΰΰλαφΫαμ αυ σ κ βη έκ θ παλαπΫηπ δ λβ υμ δμ πβΰΫμ κυ– β πδ κζά έθαδ η Ϊφλα β κυ πλπ σ υπκυ πκυ παλαγΫ δ o Locatelli, θυ β αθ ε κ κζκΰδεκτ ξαλαε άλα έ β β ΰδα η α λκπά κυ ααηδκτ εεζβ έα κυ λξαΰΰΫζκυ Μδξαάζ ζσΰπ ί ίάζπ βμ ηδαμ κδξκΰλαφέαμ κυ βθ πσζβ απσ κυμ Σκτλεκυμ έθαδ παληΫθβ απσ κθ Garzoni. Μ Ϊζζα ζσΰδα, κ ΢Ϊγαμ κη έ ηδα γθδεά δεσθα κυ ξγλκτ υδκγ υθ αμ ί θ δεΪ πλσ υπα εαδ λ σ υπα! Γδα κ 1684 ίζ. ΟΝΟ΢ 2007, σπκυ εαδ υαά β β πθ βη έπθ πκυ γέιαη (90-92, 97). 36 έθαδ ξαλαε βλδ δεσ π.ξ. σ δ θυ κθ λαίαθ δθσ, πκυ βλέα αδ ευλέπμ δμ πλκφκλδεΫμ πβΰΫμ, α ξ δεΪ η κθ ζά πα Ϊ εα αζαηίΪθκυθ ιΫξκυ α γΫ β, κθ ΢Ϊγα, σπκυ β αλξ δαεά ηθάηβ παέα δ πλπ τκθ α λσζκ, Ϋξκυθ π λδκλδ έ. 37 θα έΰηα εζαρε υηΫθβμ δ κλδκΰλαφδεάμ δεσθαμ βμ ΠλΫί ααμ ΰτλπ κ 1880 –η αλε Ϋμ, πΪθ πμ, αθαελέί δ μ– πλκ φΫλ δ κ ΩΣΟ΢ ΜΟΛΟ΢΢Ο΢ 1878, 50-52. Ωμ αιδκ βη έπ α δ κλδεΪ ΰ ΰκθσ α αθαφΫλκθ αδ ε έθα πκυ ά β ίλέ εκυη κυμ λαίαθ δθσ εαδ ΢Ϊγα, θυ, σππμ εαδ β Χλκθκΰλαφέα, β αθαφκλΪ β Νδεσπκζβ θ υθκ τ αδ απσ εΪπκδα πλκ πΪγ δα δ κλδεάμ τθ άμ βμ η βθ ΠλΫί αα (πλίζ. υ παλαπΪθπ βη. 30). θ δγΫ πμ, υ πδξ δλ έ αδ ηδα α αφάμ τθ β η κ απυ α κ αλξαέκ ζζβθδεσ εαδ απυ λκ ίυααθ δθσ παλ ζγσθ: «ΠλΫί αα, ἀλξαέα Ἀε δὰμ, ευηβ Ὁηβλδεὴ, ἀπΫθαθ δ κῦ Ἀε έκυ […]» (50-51) / «Καὶ ἐπὶ υααθ δθῶθ ἔ δ ἡ πσζδμ αὕ β πκζζὰμ πΫ β η αίκζὰμ […]» (51). ζΫπκυη σ δ β δ κλδκΰλαφδεά υθδ αηΫθβ βμ γθδεάμ υθΫξ δαμ έθαδ πδα θ πηα πηΫθβ βθ δ κλδεά αφάΰβ β· πλίζ. εαδ ΢ΚΟΤΛΙ ΢ 2010, 106. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 395 βηκ δ τ δ κ 1884.38 Ο ΢ λαφ έη, ΰ θθβηΫθκμ βθ Κπθ αθ δθκτπκζβ – ι κυ εαδ κ γθδεσ « υαΪθ δκμ» πκυ πλκ γΫ δ κ σθκηΪ κυ–, πκτ α β Θ κζκΰδεά ΢ξκζά βμ ΧΪζεβμ εαδ απσ κ 1864 πκέηαθ β Μβ λσπκζβ Άλαμ, β κπκέα ηΫξλδ κ 1881 έξ β δεαδκ κ έα βμ εαδ βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ.39 έθαδ πλκφαθΫμ σ δ, πμ επλσ ππκμ κυ ξλδ δαθδεκτ πζβγυηκτ Άλ α εαδ ΠλΫί αα, ίλδ εσ αθ Ϊη β εαδ πκζυ ά παφά η κθ ξυλκ εαδ κυμ αθγλυπκυμ κυ· ΰλΪφκθ αμ, ζκδπσθ, Ϋθα δ κλδεσ Ϋλΰκ ΰδα δμ τκ πσζ δμ εαδ δμ παλξέ μ κυμ υδκγ έ ηδα Ϋ πγ θ ηα δΪ, εαγυμ, ηΪζδ α, κ έ δκμ δμ ξαλαε βλέα δ πμ τ λβ πα λέ α κυ.40 ΠΫλαθ κτ βμ βμ πλκ ππδεάμ αΰΪπβμ ΰδα κθ σπκ, α πλκζ ΰση θα βη δυθκθ αδ κδ ζσΰκδ εαδ α πλκίζάηα α βμ υΰΰλαφάμ κυ ίδίζέκυ: β αθΪΰεβ πθ εα κέεπθ ΰδα δ κλδεά ΰθυ β απκ ζκτθ κυμ πλυ κυμ, β Ϋζζ δοβ ά εα α λκφά παζαδσ λπθ πβΰυθ ά απκηθβηκθ υηΪ πθ α τ λα.41 ηΫγκ σμ κυ υθέ α αδ κθ λαθδ ησ απσ αλξαέ μ εαδ θ σ λ μ, ζζβθδεΫμ εαδ αζζσΰζπ μ πβΰΫμ, σππμ εαδ απσ παση θα ξ δλσΰλαφα.42 Ο υΰΰλαφΫαμ αθαζαηίΪθ δ, ζκδπσθ, κθ λσζκ κυ κπδεκτ ζκΰέκυ πκυ ά β υθαθ ά αη η κθ λαίαθ δθσ, σπκυ δ κλδεά εαδ υζζκΰδεά ηθάηβ υθ υΪακθ αδ. πδπζΫκθ, σππμ εαδ β Χλκθκΰλαφέα, βηδκυλΰ έ αδ Ϋθαμ –ηδελσ λβμ εζέηαεαμ– δ α σμ ΰ πΰλαφδεσμ ξυλκμ η δαελδ Ϊ ξαλαε βλδ δεΪ, πκυ, σηπμ, παλαπΫηπκυθ κ γθδεσ φαθ α δαεσ εαδ θ λκτθ αδ π λδεάμ αιδθσηβ βμ: εαγυμ υπκ δεθτ δ εαδ κ έ ζκμ κυ πκθάηα κμ, κ εΫθ λκ ίλέ ε αδ β «αλξαέα εαδ Ϋΰελδ β» πσζβ βμ Άλ αμ, πκυ εα αζαηίΪθ δ εαδ κ η ΰαζτ λκ ηΫλκμ βμ αφάΰβ βμ, θυ β «θ π Ϋλα» πσζβ βμ ΠλΫί ααμ εα Ϋξ δ π λδφ λ δαεά γΫ β.43 Τπσ κτ β βθ Ϋθθκδα, κ κεέηδκθ θ βηδκυλΰ έ Ϋθαθ θΫκ, αζζΪ, πμ Ϋθαθ ίαγησ, αθαπαλΪΰ δ κθ απσ α ηΫ α κυ 19κυ αδυθα εαδ ιάμ αθαπ υ ση θκ λσπκ κυ κπδεκτ δ κλ έθ, παΰδυθκθ αμ υθΪηα δμ η γκ κζκΰέ μ, κξκγ έ μ εαδ δ λαλξά δμ κυ. υ σθ κθ δ κλδεσ ζσΰκ αθ δεα κπ λέα δ, φυ δεΪ, εαδ β γ ηα κζκΰέα κυ Ϋλΰκυ. Καγυμ α π λδ ξση θα εαδ β δΪλγλπ β κυ ίδίζέκυ 38 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884. δκΰλαφδεΪ κυ Ξ θσπκυζκυ α: Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 131-135· ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 97120. – Ό αθ ε σγβε κ ίδίζέκ β Μβ λσπκζβ Άλ αμ έξ πζΫκθ θ αξγ έ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ, θυ βθ κγπηαθδεά ΠλΫί αα απσ κ 1881 έξ υ αγ έ β θΫα Μβ λσπκζβ Νδεκπσζ πμ· π λέ αυ κτ πλίζ. εαδ Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 233-234 (§ 24). 40 «[Π]α λέ κμ υ Ϋλαμ ξυλαθ ἐπ ξκυ ῶθ παλ’ ἡηῖθ»: Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, β΄. 41 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, β΄. 42 Γδα δμ πβΰΫμ κυ Ξ θσπκυζκυ πλίζ. εαδ ΢ Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 124-125. Όππμ εαδ κ λαίαθ δθσμ, κ ΢ λαφ έη βζυθ δ η ηδα δα τππ β πκυ ξ σθ αθαπαλΪΰ δ αυ κζ ι έ βθ αθ έκδξβ βμ Χλκθκΰλαφέαμ –φαθ λυθκθ αμ κδκυ κ λσππμ εαδ α πλσ υπΪ κυ– σ δ θ κθκηα έα δ δμ πβΰΫμ κυ δσ δ κθ θ δαφΫλ δ β πζβλκφσλβ β εαδ σξδ β φδζκζκΰέα (!): Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, β΄· πλίζ. υ παλαπΪθπ η βη. 27. 43 έθαδ ξαλαε βλδ δεσ σ δ βθ Άλ α αφδ λυθκθ αδ 218 θυ βθ ΠλΫί αα 45 ζέ μ! 39 396 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ Ϋξκυθ παλκυ δα γ έ αθαζυ δεΪ αζζκτ,44 γα ξκζδΪ κυη υ υθκπ δεΪ εΪπκδα ία δεΪ βη έα. Σα δ κλδεΪ ΰ ΰκθσ α. αθα λκηά βθ απυ λβ δ κλέα βμ πσζβμ έθαδ τθ κηβ· αθαφΫλκθ αδ α υθάγβ πκζ ηδεΪ ΰ ΰκθσ α, θυ εΪππμ ε θΫ λα υαβ έ αδ β π λέκ κμ πκυ β ΠλΫί αα απκ Ϋζ ηΫλκμ βμ ΢υηπκζδ έαμ.45 έθαδ πλκφαθΫμ σ δ κ υΰΰλαφΫαμ θ πηα υθ δ πζβλκφκλέ μ πλκβΰκτη θπθ Ϋλΰπθ –εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ βμ Χλκθκΰλαφέαμ–, εαδ θ κθ θ δαφΫλ δ β ελδ δεά πλκ Ϋΰΰδ β πθ ζ υ αέπθ, πσ π ηΪζζκθ β η ζΫ β πλπ κΰ θυθ πβΰυθ.46 ΢ κ πέπ κ πκυ β κπδεά δ κλέα υθ Ϋ αδ η β ΰ θδεά, κ Ξ θσπκυζκμ υθγΫ δ, ζκδπσθ, ηδα θ πκζζκέμ υπκπκδβηΫθβ αφάΰβ β, β κπκέα θ κξ τ δ βθ αθΪ διβ βμ δ κλδεάμ ηθάηβμ αζζΪ β υηπζάλπ β βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ η εΪπκδ μ οβφέ μ δ κλέαμ, β πκυ αδσ β α πθ κπκέπθ πλκ έ δ βθ απαλαέ β β δ κλδεά θκηδηκπκέβ β ΰδα βθ ε έπζπ β βμ ζ υ αέαμ. Γ θθΪ αδ, Ϋ δ, ηδα παλΪ κ β λκίαλκτμ ξΫ πμ η αιτ ΰ θδεκτ εαδ κπδεκτ, σπκυ –ηΫξλδ άη λα– δ κλδκ έφ μ, θ δαφ λση θκδ πλπέ πμ ΰδα κ κπδεσ, έ αΰθκκτθ κ ΰ θδεσ έ αθαπαλΪΰκυθ λ σ υπ μ αφβΰά δμ κυ, δαδπθέακθ αμ πκζτ υξθΪ εαδ δμ αθαελέί δΫμ κυμ. έθαδ αιδκ βη έπ κ σ δ ΰδα βθ ΠλΫί αα ά β η κ κεέηδκθ, κ πλυ κ, κυ δα δεΪ, Ϋλΰκ πκυ πλαΰηα τ αδ Ϋε α β βθ δ κλέα βμ, εαγέ α αδ κλα ά β δ ζευ έθ α η αιτ αεα βηαρεκτ εαδ κπδεκτ δ κλ έθ.47 Η υθδ αηΫθβ βμ παδ έαμ. Σκ π λέΰλαηηα βμ επαδ υ δεάμ εα Ϊ α βμ βθ ΠλΫί αα εα αζαηίΪθ δ Ϋθα σξδ υεα αφλσθβ κ ηΫλκμ βμ λΰα έαμ.48 ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 122-127. Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 219-223 (§§ 1-8), 384-389. – ΢βη δυθ αδ σ δ, σππμ εαδ κθ λαίαθ δθσ, θ ΰέθ αδ δ δαέ λβ πλκ πΪγ δα υ ξΫ δ βμ βμ ΠλΫί ααμ η βθ αλξαέα Νδεσπκζβ, κδ πζβλκφκλέ μ ΰδα βθ κπκέα έθκθ αδ βη έπ β αθάεκυ α κ ηάηα πκυ πλαΰηα τ αδ βθ εεζβ δα δεά δ κλέα βμ Άλ αμ (Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 339-342). 46 Οδ ξλκθκζκΰέ μ εαδ αλε Ϋμ δα υπυ δμ παλαπΫηπκυθ β Χλκθκΰλαφέα, θυ, πΫλαθ αυ άμ, φαέθ αδ σ δ ξλβ δηκπκδάγβε απσ κθ υΰΰλαφΫα εαδ κ Ϋλΰκ κυ υ κυ Μκζκ κτ (πλίζ. υ παλαπΪθπ βη. 37). θ απκεζ έ αδ, πΪθ πμ, β Σκυλεκελα βηΫθβ ζζΪμ θα ά αθ ΰθπ ά κθ υΰΰλαφΫα, αφκτ κ κεέηδκθ ΰέθ αδ παλαπκηπά Ϊζζκ Ϋλΰκ κυ ΢Ϊγα: Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 229 (§ 18). 47 θ δε δεσ έθαδ σ δ κ παθ πδ βηδαεσμ ΢πυλέ πθ ΛΪηπλκμ Ϋο ι εΪπκδ μ α υθαηέ μ κ πσθβηα κυ Ξ θσπκυζκυ, πκυ κφ έζκθ αθ βθ, εα Ϊ β ΰθυηβ κυ, ζζδπά δ κλδεά εαΪλ δ β κυ υΰΰλαφΫα: π λέ αυ κτ ίζ. ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 125 η βη. 96. – Μδα η ζΫ β πθ λσππθ πκυ κδ παΰΰ ζηα έ μ δ κλδεκέ πλκ ζαηίΪθκυθ κυμ κπδεκτμ ζκΰέκυμ, αζζΪ εαδ αθ δ λσφπμ, παλαηΫθ δ desideratum. Γδα βθ, ΰ θδεΫμ ΰλαηηΫμ, εαζσπδ β ελδ δεά πθ ( π δλπ υθ) κπδευθ δ κλδευθ απσ κθ Κ.Θ. βηαλΪ ίζ. ΜΙΧ Λ Ρ ΢ 1994· πδκ αυ βλΪ ΢ Ρ Χ ΢ 1996, 435· Π Ν ΓΙΩΣΟΠΟΤΛΟ΢ 1996, 457· ΰδα δμ απσο δμ π λέ κυ γΫηα κμ δ γθΫμ πέπ κ ίζ. παλα δΰηα δεΪ ROMANO 1988, 45-64· DYMOND 2011· ίζ. εαδ υ παλαεΪ π βθ λέ β θσ β α. 48 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 229-233 (§§ 18-22)· ΰδα βθ επαέ υ β βθ ΠλΫί αα εα Ϊ κθ 19κ αδυθα ίζ. υλα ΜΠ Κ ΢ 2010. 44 45 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 397 ζ π κη λάμ εα αΰλαφά πθ ζζβθσΰζπ πθ –εαδ ι θσΰζπ πθ– ξκζ έπθ, δ έπμ βμ Θ κφαθ έκυ ΢ξκζάμ, πκυ υθκ τ αδ απσ εα Ϊζκΰκ πθ δ α εΪζπθ βμ, εαδ κυ Παλγ θαΰπΰ έκυ, πλκ έ δ ηδα θαλΰά θα ξσζβ β κυ ηβλκπκζέ β η β γ ηα δεά αυ ά, β κπκέα κφ έζ αδ πλπ έ πμ κ πλκ ππδεσ θ δαφΫλκθ κυ ΰδα βθ παδ έα: θ έθαδ τηπ π β σ δ ά β κ 1864, η βθ παλγ θδεά κυ ΰετεζδκ, δκλέα δ υπ τγυθκυμ πθ ζζβθδευθ ξκζ έπθ βμ ΠλΫί ααμ, θυ κ 1866 η πλΪιβ ζαηίΪθ δ ηΫλδηθα ΰδα βθ κδεκθκηδεά πδίέπ ά κυμ, η αιτ αυ υθ εαδ βμ Θ κφαθ έκυ.49 Φαέθ αδ, π σ κ, σ δ β αθΪ διβ βμ παδ έαμ πμ δ δαέ λκυ πκζδ δ ηδεκτ ξαλαε βλδ δεκτ βμ πλ ί αΪθδεβμ εκδθπθέαμ απσ κθ λαίαθ δθσ πΫ λα η υ δεΪ σ κ κ εκδθπθδεσ σ κ εαδ δ κλδεσ Ϋλΰκ κυ Ξ θσπκυζκυ, κ κπκέκμ πζΫκθ εαδ βθ παΰδυθ δ δ κλδκΰλαφδεΪ πμ αυ κ δεσ κδξ έκ βμ πσζβμ. πλκ ππδεά θα ξσζβ β πθ τκ ζκΰέπθ η βθ παδ έα η α λΫπ αδ, βζα ά, ηΫ π πθ ΰλαπ υθ κυμ δ κλδεά πλαΰηα δεσ β α πκυ πβλ Ϊα δ εαγκλδ δεΪ βθ κπδεά δ κλδεά φυ δκΰθπηέα. Η αθγλππκΰ πΰλαφέα βμ πσζβμ. εκζκυγυθ αμ εαδ αυ σ κ βη έκ κ παλΪ δΰηα βμ Χλκθκΰλαφέαμ, κ κεέηδκθ εα αΰλΪφ δ δμ παζαδσ λ μ πλ ί αΪθδε μ κδεκΰΫθ δ μ, πκυ αηφσ λα α Ϋλΰα ξαλαε βλέακθ αδ πμ κδ50 εκΰΫθ δ μ « πα λδ ῶθ»· έθαδ αυ κθσβ κ σ δ κθ Ξ θσπκυζκ, ε σμ βμ εα αΰπΰάμ, β δ δσ β α κυ υπα λέ β υθκ τ αδ εαδ απσ βθ ιαδλ δεά ησλφπ β. Σκδκυ κ λσππμ, β δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ ΰδα κυμ τκ ζκΰέκυμ πλκ ζαηίΪθ αδ πμ δ κλέα βμ ζέ βμ πσζβμ. Οηκέπμ, εαδ δμ τκ η ζΫμ ΰέθ αδ ηθ έα υ λΰ υθ.51 Ο υ λΰ δ ησμ, κ κπκέκμ θκκτ αθ, Ϊζζπ , πμ αθαπσ πα κ κδξ έκ αυ σ β αμ πθ τλπ πθ βπ δλυ δεπθ λπηΪπθ, ίλέ ε δ Ϋ δ εαδ βθ ΠλΫί αα β γΫ β κυ. Η π λδφΫλ δα βμ π λδφΫλ δαμ. πκ ξση θκμ, σππμ αθαφΫλγβε , κ Ξ θσπκυζκμ βθ αιδθσηβ β εΫθ λκ εαδ π λδφΫλ δα, βθ φαλησα δ εαδ βθ θ κξυλα Άλ αμ εαδ ΠλΫί ααμ. Π λδΰλΪφκθ αμ κυμ κδεδ ηκτμ ΛΪηαλβμ, Λαεεκπκτζαμ εαδ Σ αηκξπλέπθ αθα δεθτ δ βθ ΠλΫί αα πμ κ α δεσ εΫθ λκ βμ π λδκξάμ βμ:52 φ ιάμ, κ Ϊ υ γα εα Ϋξ δ, πΫλαθ κυ δκδεβ δεκτ, εαδ δ κλδκΰλαφδεσ ά αυ κ δεσ πέπ κ βΰ ηκθδεσ λσζκ ξΫ β η βθ τπαδγλκ. θ έθαδ υξαέκ σ δ βθ αελκ ζ τ δα παλΪΰλαφκ αυ κτ κυ ηάηα κμ κ υΰΰλαφΫαμ αθΪΰ δ β ζ δ κυλΰέα πθ ξκζ έπθ – υθ βλκτη θπθ, Γδα δμ πλπ κίκυζέ μ κυ ΰδα α ξκζ έα βμ ΠλΫί ααμ ίζ. ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 105-106, 107-110, σπκυ εαδ κ ε έη θκ βμ ΠλΪιβμ. Φυ δεΪ, αθΪζκΰ μ θΫλΰ δ μ πλκΫίβ εαδ βθ Άλ α. 50 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 225-226 (§ 12)· πλίζ. Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 134. 51 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 191-192, 374-378, η δ δαέ λβ αθαφκλΪ κθ . Θ κφΪθβ· πλίζ. Ρ ΝΣΙΝΟ΢ 1856-1857, ΙΙ, 135, σπκυ εαδ ά β ηθβηκθ τ αδ κ πμ Ϊθπ υ λΰΫ βμ. 52 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 233-251 (§ 24)· ΰδα δμ π λδκξΫμ αυ Ϋμ πμ δκδεβ δεΫμ υπκ δαδλΫ δμ κυ εααΪ ΠλΫί ααμ εαδ β βηκΰλαφδεά εα Ϊ α ά κυμ ίζ. ΚΟΚΟΛ Κ ΢ 1993. 49 398 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ευλέπμ, απσ βθ εεζβ έα– ία δεσ υθ ε δεσ κδξ έκ πσζβμ εαδ π λδξυλπθ.53 Όππμ πλκβΰκυηΫθπμ κ λαίαθ δθσμ έξ πλκ δκλέ δ πκζδ δ ηδεΪ βθ βπ δλυ δεβ πσζβ κυ ηίλαεδεκτ ηΫ π βμ παδ έαμ, πκυ απκ ζκτ ά β αυ κ δεσ κδξ έκ πθ Ιπαθθέθπθ, Ϋ δ εαδ κ Ξ θσπκυζκμ υθΫξ δ βθ πλ ί αΪθδεβ π λδφΫλ δα ίΪ δ πκζδ δ ηδευθ ξαλαε βλδ δευθ κυ εΫθ λκυ· εαδ α τηη λ μ ξΫ δμ Ϋ κδκυ έ κυμ κ ζ υ αέκ δα βλ έ πΪθ α κ δ κλδκΰλαφδεσ πλκίΪ δ ηα: β ΠλΫί αα απκε Ϊ, κδκυ κ λσππμ, βθ σπκδα δ κλδεά βμ π λδφΫλ δα. θά γ ηα κζκΰδεά ξΫ β Χλκθκΰλαφέαμ εαδ κεδηέκυ θ πλΫπ δ θα θκβγ έ πμ απζά η αφκλΪ κηΫθπθ, αζζΪ, σππμ ά β βη δυ αη , πμ Ϋθ αιβ ηδα δ κλδκΰλαφδεά παλΪ κ β βμ πσζβμ, σπκυ θ πλκΫξ δ κ εαδθκφαθΫμ αζζΪ β θ υθΪηπ β βμ δ κλδεάμ ηθάηβμ πθ αθαΰθπ υθ. ιΪζζκυ, α γΫηα α θ δαφΫλκθ κμ κυ Ξ θσπκυζκυ, σππμ π.ξ. βθ επαέ υ β, κδ πζβλκφκλέ μ κυ πκθάηα σμ κυ έθαδ πκζτ πδκ ζ π κη λ έμ απσ ε έθ μ κυ παζαδσ λκυ Ϋλΰκυ. Σέγ αδ, σηπμ, κ λυ βηα εα Ϊ πσ κθ εΪπκδ μ πζ υλΫμ κυ κεδηέκυ αθκέΰκυθ θΫκυμ λσηκυμ ΰδα βθ κπδεά δ κλέα. θ πλυ κδμ, πλΫπ δ θα κθδ έ σ δ ετλδκμ σξκμ κυ Ξ θσπκυζκυ έθαδ β υΰΰλαφά βμ εεζβδα δεάμ δ κλέαμ βμ ηβ λσπκζάμ κυ.54 ΢υθ πυμ, β π λδΰλαφά πθ θαυθ εαδ ηκθυθ άμ ζ υ αέαμ απκ ζ έ ία δεσ ηΫζβηΪ κυ.55 Ω σ κ –Ϋξκθ αμ, πέ βμ, π λδΰλΪο δ αλε Ϊ αθαζυ δεΪ εαδ α φλκτλδα βμ πσζβμ–,56 ηΫ α απσ πζβλκφκλέ μ ΰδα β γΫ β πθ ε βλέπθ, α Ϋ β εαδ δμ αφκληΫμ εα α ε υάμ εαγυμ εαδ βθ παλΪγ β κδξ έπθ βμ ηκλφκζκΰέαμ κυμ, αζζΪ εαδ η δ άδμ ΰδα δμ θκλέ μ εαδ κυμ αθαγΫ μ κυμ, δ Ϊΰ δ βθ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ β ηθβη δαεά βμ δΪ α β, εαγδ υθ αμ, Ϋ δ, κθ υζδεσ πκζδ δ ησ απ έεα ηα πθ εκδθπθδευθ ι ζέι πθ εαδ κδξ έκ δαησλφπ βμ βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ εαδ αυ σ β αμ βμ πσζβμ. ΢ κ ιάμ, β υζδεά σοβ βμ ζ υ αέαμ γα απκ ζ έ αθαπσ πα κ εκηηΪ δ βμ δ κλέαμ βμ, απα ξκζυθ αμ ιέ κυ κίαλΪ παΰΰ ζηα έ μ δ κλδεκτμ εαδ κπδεκτμ ζκΰέκυμ.57 Μ α λέα Ϋλΰα πκυ υαβ ά αη , εαδ ηΫ π πθ δ δαδ λκ ά πθ κυ εαγ θσμ, αθα υθ έγ αδ, ζπέακυη , αθΪΰζυφα β δ κλδκΰλαφδεά αθαπαλΪ α β βμ ΠλΫί ααμ εα Ϊ κθ 19κ αδυθα· α υ α δεΪ βμ –β υΰελσ β β βμ γ ηα κΞ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 251. Γδα κ δ κλδκΰλαφδεσ έ κμ βμ εεζβ δα δεάμ δ κλέαμ πκυ αεκζκυγ έ κ Ξ θσπκυζκμ εαδ α πδγαθΪ πλσ υπΪ κυ ίζ. ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 124, 127· ΢ΚΟΤΛΙ ΢ 2010, 107. 55 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 251-263. 56 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 223-225 (§§ 9-10). 57 Γδα βθ πκζ κ κηδεά ιΫζδιβ βμ ΠλΫί ααμ, η δ δαέ λβ αθαφκλΪ κθ λσζκ πθ θαυθ ΰδα β υΰελσ β β κυ α δεκτ δ κτ βμ εα Ϊ κθ 18κ αδυθα εαδ η β ξ δεά ίδίζδκΰλαφέα ίζ. ΟΝΟ΢ 2010. 53 54 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 399 ζκΰέαμ βμ, β π λδφ λ δαεά εα Ϊ αιβ βμ πσζβμ, κδ αθ δγΫ δμ ά πδεαζτο δμ ΰ θδεκτ- κπδεκτ, δ κλδεάμ- υζζκΰδεάμ ηθάηβμ εαδ κπδεάμ- γθδεάμ αυ σ βαμ– εαγκλέακυθ η θ, σππμ γα κτη , κ δ κλδκΰλαφδεσ πζαέ δκ εαδ εα Ϊ κθ πση θκ αδυθα, εα α δεθτκυθ σ δ κτ κ θ έθαδ ηκθκζδγδεσ εαδ δαλεΫμ, αζζΪ η αζζα ση θκ εαδ α υθ ξΫμ, εαγυμ ιαλ Ϊ αδ απσ βθ εΪκ πσακυ α πδ άηβ, η βθ Ϋθθκδα πκυ βμ υ αη βθ αλξά βμ παλκτ αμ λΰα έαμ. μ υπ θγυηέ κυη , εζ έθκθ αμ αυ άθ βθ θσ β α, σ δ κδ παλαπΪθπ δ κλδεΫμ αθαπαλα Ϊ δμ εφλΪακυθ εαδ απκ υπυθκυθ κθ ευλέαλξκ αφβΰβηα δεσ ζσΰκ, ηΫ π κυ κπκέκυ θκβηα κ κ κτθ αδ εαδ θκηδηκπκδκτθ αδ. ΠλΫί αα κυ ΢Ϊγα έθαδ β αλξ δαεά ΠλΫί αα πθ πκζΫηπθ πκυ ξλβ δη τ δ βθ π λξση θβ παθ ζζάθδα αθα τθ αιβ, κπσ κδ κπδεΫμ δ δαδλσ β Ϋμ βμ θ θ δαφΫλκυθ. ΠλΫί αα κυ λαίαθ δθκτ έθαδ β αυ α ΠλΫί αα βμ π έλκυ, πκυ κ κγπηαθδεσμ αυΰσμ ηπκ έα δ βθ γθδεά κζκεζάλπ ά βμ. ΢ αθ έγ β η αυ Ϋμ δμ αφβΰά δμ πκυ ζ δ κυλΰκτθ πλκζβπ δεΪ –αθαφ λση θ μ βζα ά κ ηΫζζκθ–, ΰδα βθ ΠλΫί αα κυ Ξ θσπκυζκυ εαδ πθ θ κπέπθ αθαΰθπ υθ κυ β Ϋθ αιβ βθ ζζβθδεά πδελΪ δα έθαδ ηδα υπσλλβ β υθα σ β α, β δΰηά πκυ β πσζβ ίδυθ δ υΰξλκθδεΪ βθ κγπηαθδεά πλαΰηα δεσ β α: κτ β β η αία δεά υίλδ δεσ β α φαθ λυθ αδ εαδ βθ αηφδ βηέα κυ κεδηέκυ, α απκ δε δεΪ Ϋΰΰλαφα κυ κπκέκυ ηπ λδΫξκθ αδ δηβ δεΪ δπζυηα α πκυ απκθ ηάγβεαθ κθ υΰΰλαφΫα ΰδα δμ υπβλ έ μ κυ, σ κ απσ κ Σκυλεδεσ σ κ εαδ απσ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ.58 Σκ 1884, σ αθ κ Ξ θσπκυζκμ ιΫ δ κ πσθβηΪ κυ σθ αμ ηβ λκπκζέ βμ βμ ζζβθδεάμ πζΫκθ Άλ αμ, εΪ δ Ϋ κδκ ά αθ, πλκφαθυμ, γ ηδ σ· θ σμ εΪπκδπθ υθ, δ δαέ λα η Ϊ κ 1912, σ αθ κ ευλέαλξκμ εκδθπθδεσμ εαδ δ κλδκΰλαφδεσμ ζσΰκμ έξ εα α έ αηδΰυμ γθδεσμ, παλσηκδ μ πλαε δεΫμ γα ά αθ, η ί ίαδσ β α, ζδΰσ λκ απκ ε Ϋμ. ΧλΫκμ ηδαμ «αλξαδκζκΰέαμ» βμ δ κλδκΰλαφέαμ έθαδ θα εα α δεθτ δ α υθΫξ δ μ εαδ «παλα κισ β μ» Ϋ κδκυ έκυμ, θγΫ κθ Ϊμ μ –πΫλαθ δ κζκΰβηΪ πθ– α δ κλδεΪ κυμ υηφλααση θα. 3. πσ κ 1912 κθ Μ κπσζ ηκ: υθΫξ δ μ εαδ η αίκζΫμ Ο 20σμ αδυθαμ δ Ϋλξ αδ η ηδα ηκθκΰλαφδεά βηκ έ υ β πκυ παθαφΫλ δ κ πλκ εάθδκ βθ αλξαδσ λβ δ κλδκΰλαφδεά αγ λΪ βμ ΠλΫί ααμ, κθ πσζ ηκ. Σκ Ϋ κμ 1900, υπσ κ ο υ υθυηκ «ΚΪ ηδκμ», ε έ κθ αδ κδ Πκζ ηδεαέ πδξ δλά δμ παλΪ βθ ΠλΫί ααθ, ηδα λα δπ δεά αθΪζυ β πθ 58 δπζυηα α πθ κγπηαθδευθ παλα άηπθ Μ αδ δΫ δαφσλπθ ίαγηυθ εαδ κυ ζζβθδεκτ παλα άηκυ πθ θπ Ϋλπθ Σαιδαλξυθ: Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 132, 133, 134, 135, 280-281 (β΄-γ΄), 295 (εΰ΄)· πλίζ. εαδ ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ 1985, 107, 118-119. 400 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ βηαθ δεσ λπθ ηαξυθ βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ απσ δμ αλξΫμ κυ 16κυ αδυθα ηΫξλδ βθ απκ υξβηΫθβ πλκ ίκζά βμ πσζβμ απσ δμ ζζβθδεΫμ υθΪη δμ εα Ϊ κθ ζζβθκ κυλεδεσ πσζ ηκ κυ 1897.59 Χλβ δηκπκδυθ αμ, εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ, ζζβθδεΪ εαδ ιΫθα Ϋλΰα πκζ ηδεάμ δ κλέαμ,60 κ υΰΰλαφΫαμ π λδΰλΪφ δ, η αιτ Ϊζζπθ, κυμ θ κ κυλεδεκτμ πκζΫηκυμ, α ΰ ΰκθσ α κυ 1798, αζζΪ εαδ δμ, ξ δαση θ μ η βθ ΠλΫί αα, απκ υξβηΫθ μ παθα α δεΫμ εδθά δμ κυ 1854 εαδ 1878 βθ π δλκ, κτ πμ υ θα εα αζάι δ –ζαηίΪθκθ αμ υπσοβ β ΰ π λα βΰδεά ηκλφκζκΰέα βμ πσζβμ– βθ παλΪγ β πθ ΰ ΰκθσ πθ κυ 1897, α κπκέα, ιΪζζκυ, αφδ λυθ αδ κ η ΰαζτ λκ ηΫλκμ κυ ε δηΫθκυ.61 ΢εκπσμ κυ έθαδ θα παλκυ δΪ δ ηδα κπδεά δ κλδεά υπκζκΰέα κυ πκζΫηκυ, β κπκέα, πδ υξβηΫθ μ λα δπ δεΪ πδγΫ δμ, υθέ α αδ, εα Ϊ β ΰθυηβ κυ, δμ Ϊλ δ μ αηφέίδ μ πδξ δλά δμ· απκ έ κθ αμ βθ απκυξέα εα Ϊζβοβμ βμ πσζβμ κ 1897 αελδίυμ βθ Ϋζζ δοβ ηδαμ εαζΪ ξ δα ηΫθβμ πδξ έλβ βμ Ϋ κδκυ έ κυμ, βθ πλκ έθ δ πμ β ησθβ θ δΰηΫθβ ΰδα ηδα η ζζκθ δεά εα Ϊζβοβ βμ ΠλΫί ααμ.62 κπδεά δ κλέα, ζκδπσθ, υπκα ση θβ υ βθ Ϋιπγ θ ηα δΪ, έθαδ αηδΰυμ λα δπ δεά εαδ πλκ φΫλ δ βθ πδξ δλβ δαεά ζτ β εαδ δ κλδεά θκηδηκπκέβ β ΰδα β «θκηκ ζ δαεά» θ πηΪ π β βμ πσζβμ κθ γθδεσ εκλησ – κ κπδεσ, βζα ά, ιυπβλ έ δμ κξκγ έ μ κυ γθδεκτ-ΰ θδεκτ.63 Ι κλδκΰλαφδεΫμ παλαεα αγάε μ εαδ δ κλδεΫμ ι ζέι δμ υθαθ δκτθ αδ ηδα αιδκγατηα β υθα λέα σ αθ κ 1912 β ΠλΫί αα θ Ϊ αδ βθ ζζβθδεά πδελΪ δα – ηΫ π πΪζδ κυ πκζΫηκυ. Κα Ϊ α πλυ α ξλσθδα βμ πλκ αληκΰάμ β θΫα πλαΰηα δεσ β α κ ζ υ αέκμ πλκ φΫλ δ βθ δ αθδεά ζτ β ηδαμ πδεαδλδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ –ηδαμ βησ δαμ δ κλέαμ, γα ζΫΰαη Κ ΜΙΟ΢ 1900· β η ζΫ β, θέκ , απκ έ αδ υπκγ δεΪ κθ αιδπηα δεσ ΜΪλεκ Μπσ αλβ (1841-1900), πκυ υηη Ϋ ξ δμ πδξ δλά δμ κυ 1897 βθ ΠλΫί αα. 60 Κ ΜΙΟ΢ 1900, 2, σπκυ παλα έγ αδ β ξλβ δηκπκδβγ έ α ίδίζδκΰλαφέα. 61 Κ ΜΙΟ΢ 1900, 42-84. Ϊλδ β κπκΰλαφδεά ΰθυ β εαδ β ζ π κη λάμ βη λκζκΰδαεά παλΪγ β πθ πκζ ηδευθ ΰ ΰκθσ πθ παλαπΫηπ δ πλκ ππδεά ηπζκεά κυ υθ Ϊε β ά πθ πζβλκφκλβ υθ κυ· β κπκΰλαφέα βμ πσζβμ έθαδ, ίΫίαδα, αυ βλΪ λα δπ δεά, ιαζ έφκθ αμ εΪγ Ϊζζβ δΪ α β κπδεσ β αμ. – Γδα α ΰ ΰκθσ α κυ 1854, 1878 εαδ 1897 πλίζ. εαδ Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 658-659, ΰδα κθ κπκέκ ίζ. β υαά β β παλαεΪ π· Κ ΛΟΠΟΤΛΟ΢ 1992, 458-467 (ΰδα κ 1854), 532-537 (ΰδα κ 1878)· ΝΙΚΟΛ Ϊ ΟΤ 1997 (ΰδα κ 1897). 62 Κ ΜΙΟ΢ 1900, 85-99· ξαλαε βλδ δεΪ έθαδ α ζ ΰση θα κθ πλσζκΰκ κυ ίδίζέκυ, σπκυ πδ βηαέθ αδ σ δ β η ζΫ β παζαδσ λπθ, πδ υξβηΫθπθ ά ηβ πδξ δλά πθ « υΰξΪθ δ ὸ ἀ φαζΫ λκθ ἐξΫΰΰυκθ πλὸμ ἐπδ υξῆ δ ιαΰπΰὴθ η ζζκτ βμ κδατ βμ [ θθ. πδξ έλβ βμ] […]», Κ ΜΙΟ΢ 1900, 5. 63 θ δαφΫλκυ α δ κλδκΰλαφδεΪ έθαδ β αθ δπαλαίκζά κυ ε δηΫθκυ κυ Κα ηέκυ, ξ δεΪ η α ΰ ΰκθσ α κυ 1897, η δμ ζδ Ϋμ ΰΰλαφΫμ ΰδα κ έ δκ γΫηα κ πλκ ππδεσ βη λκζσΰδκ κυ Ι.Μ. ΡΫθ ακυ –εα κέεκυ εαδ ηΫζκυμ παζαδΪμ κδεκΰΫθ δαμ πλκελέ πθ βμ ΠλΫί ααμ–, η βθ κπκέα ΰέθ αδ εα αφαθάμ β δαφκλ δεά κπ δεά ΰ θδεκτ εαδ κπδεκτ: Ρ ΝΣ Ο΢ 2013, 59-62 ( πλέζδκμ-ΜΪδκμ 1897), σπκυ εαδ ξκζδα ησμ πθ ΰ ΰκθσ πθ απσ κθ πδη ζβ ά η αθαφκλΫμ κθ τπκ βμ πκξάμ. 59 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 401 άη λα–, β κπκέα, έ η β ηκλφά βηκ δ υηΪ πθ κυ τπκυ έ η β ηκλφά φυζζα έπθ πκυ ιδ κλκτθ α πδξ δλβ δαεΪ ΰ ΰκθσ α βμ Ϊζπ βμ βμ πσζβμ απσ α ζζβθδεΪ λα τηα α, γ η ζδυθ δ βθ π λξση θβ, απκεζ δ δεΪ ζζβθδεά, κπδεσ β α κυ ξυλκυ·64 ίαγηβ σθ, β ηδε ά κγπηαθδεά πλαΰηα δεσ β α, πκυ ά αθ ηφαθΫ α β κθ λαίαθ δθσ εαδ κθ Ξ θσπκυζκ, γα υ δ β γΫ β βμ κθ γθδεσ ηκθδ ησ, η α λ πση θβ απσ απθ αθά αλξ δαεά, αεσηβ εαδ ι ξα ηΫθβ ηθάηβ.65 πσ βθ Ϊζζβ, σ κ β αεα βηαρεά δ κλδκΰλαφέα σ κ εαδ β αυ α υζζκΰδεά ηθάηβ βμ πσζβμ γα δαθτ κυθ Ϋθα δΪ βηα αηβξαθέαμ ηΫξλδ θα θ Ϊικυθ βθ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ κθ θΫκ πσακθ α ζσΰκ κυ γθδεκτ. Μκδλαέα, β η α σπδ β αυ ά γα ΰδθσ αθ η κ υζδεσ πκυ παΰδυγβε πμ δ κλέα βμ πσζβμ κθ πλκβΰκτη θκ αδυθα, πλκαληκαση θκ, ίΫίαδα, δμ θΫ μ πδ αΰΫμ. Μσζδμ β εα έα κυ 1920 γα δ κ φπμ βμ βηκ δσ β αμ β πλυ β πδβηκθδεά δ κλδεά πλαΰηα έα ΰδα βθ ΠλΫί αα. Γδα βθ αελέί δα, πλσε δαδ ΰδα ηδα δλΪ Ϊλγλπθ πκυ κ ΠΫ λκμ . Φκυλέεβμ (1878-1936) βηκ έ υ α πδ βηκθδεΪ π λδκ δεΪ π βλέμ αδλ έαμ υααθ δθυθ ΢πκυ υθ εαδ Ηπ δλπ δεΪ ΧλκθδεΪ εα Ϊ κ δΪ βηα 1924-1930.66 Ο υΰΰλαφΫαμ, εα αΰση θκμ απσ β ΢αζαηέθα, πκτ α β Φδζκ κφδεά εαδ Νκηδεά ΢ξκζά γβθυθ εαδ υπβλΫ β αλξδεΪ πμ ζζβθκ δ Ϊ εαζκμ. ξκθ αμ ΰδα πκζζΪ ξλσθδα λΰα έ πμ υθ Ϊε βμ κυ Ι κλδεκτ Λ ιδεκτ βμ ζζβθδεάμ Γζυ βμ βμ εα βηέαμ γβθυθ, κ 1930 –σθ αμ δ Ϊε πλ– κπκγ άγβε κ Λακΰλαφδεσ λξ έκ βμ ζ υ αέαμ, κ κπκέκ αλΰσ λα, εαδ ηΫξλδ κθ γΪθα σ κυ, ξλβηΪ δ δ υγυθ άμ. ΢ α θ δαφΫλκθ Ϊ κυ, ε σμ βμ ζακΰλαφέαμ, υηπ λδζαηίΪθκθ αθ υηκζκΰδεΪ, κππθυηδεΪ, αλξαδκζκΰδεΪ εαγυμ εαδ δ κλδεΪ γΫηα α πκζζυθ π λδκξυθ (π.ξ. ΢κυζέκυ, Μ ΰΪλπθ, ΢αζαηέθαμ, γάθαμ, θΓδα κ ξλκθδεσ βμ Ϊζπ βμ βμ ΠλΫί ααμ –ηΫ π αηφέίδαμ πδξ έλβ βμ, σππμ γα πδγυηκτ κ ΚΪ ηδκμ (!)– ίζ. παλα δΰηα δεΪ Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 1992, η πκζζΪ Ϋΰΰλαφα, απκ πΪ ηα α φβη λέ πθ εαδ πλκ ππδεΫμ ηαλ υλέ μ. Γδα ηδα ξλκθδεΪ εκθ δθά α ΰ ΰκθσ α, εζαρε υηΫθβ π λδΰλαφά πθ πδξ δλά πθ φυζζΪ δκ βμ «Πκζ ηδεάμ δίζδκγάεβμ ΦΫιβ» ίζ. ΣΡΙΓΟΝΙ ΢ 1914 (παλκυ έα β απκ πα ηΪ πθ κ: ΚΟΤΡΣ ΢ 2009). Ο Σλδΰκθέ βμ ιδ κλ έ βθ Ϊζπ β απσ βθ κπ δεά κυ γθδεκτ εΫθ λκυ, αθ δ δα Ϋζζκθ αμ β ΰ θθαδσ β α πθ ζζάθπθ πλκμ κθ λσηκ πθ Σκτλεπθ, εαδ πζΫεκθ αμ κ ΰευηδκ κυ ελβ δεκτ πλπ αΰπθδ ά βμ ηΪξβμ β Νδεσπκζβ, πκυ πλκβΰάγβε βμ εα Ϊζβοβμ, Κπθ αθ έθκυ ΜΪθκυ· κδκυ κ λσππμ, β γθδεά γλδαηίδεά λβ κλδεά –εα Ϊ δ κλδεά δλπθ έα, ηαελδθσμ απσΰκθκμ πθ ί θ δευθ relazioni ΰδα δμ εα αζάο δμ βμ ΠλΫί ααμ κ 1684 εαδ 1717– θ αφάθ δ ξυλκ ΰδα παλΪγ β βμ πκζτ πδκ δαφκλκπκδβηΫθβμ Ϋ πγ θ ηα δΪμ πθ υΰξλσθπθ η α ε αδθση θα ζζάθπθ εα κέεπθ βμ πσζβμ, σππμ αυ ά εα αΰλΪφ αδ πλκ ππδεΫμ βη λκζκΰδαεΫμ ΰΰλαφΫμ εαδ ηαλ υλέ μ, ΰδα δμ κπκέ μ ίζ. Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 1992, 95-99· υλα εαδ κ: Ρ ΝΣ Ο΢ 2013, 469-472 (Οε υίλδκμ 1912). – Π λέ κ 1912 πλίζ. εαδ δμ λΰα έ μ κθ παλσθ α σηκ, η δμ ξ δεΫμ παλαπκηπΫμ. 65 Γδα β η αία δεά δ κλδεά δεσθα βμ πσζβμ ζέΰκ η Ϊ κθ πσζ ηκ κυ 1912 πλίζ. Τ ΓΓ ΛΙ ΢ 1913, 187-191. 66 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1924· 1928· 1929· 1930. 64 26 ΠΡ ΝΙΚ ΧΡΟΝΙΚ 49-50 402 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ λέ αδθαμ).67 πσ βθ Ϊπκοβ αυ ά, α ε έη θα ΰδα βθ πσζβ κυ ηίλαεδεκτ, ΰλαηηΫθα εα Ϊ βθ υλδηβ πδ βηκθδεά φΪ β κυ υΰΰλαφΫα, θ έθαδ εαλπσμ εΪπκδαμ δ δαέ λβμ ξΫ βμ κυ η κθ ξυλκ68 αζζΪ θ Ϊ κθ αδ κ παλαπΪθπ λ υθβ δεσ πζαέ δκ: β λΰα έα κτ 1924 απκ ζ έ ηδα κππθυηδεάυηκζκΰδεά αθΪζυ β κυ κθσηα κμ βμ ΠλΫί ααμ, αυ ά κυ 1928 αφδ λυθ αδ βθ δ κλέα βμ ΰ δ κθδεάμ αλξαέαμ Νδεσπκζβμ, θυ ε έθ μ πθ υθ 1929 εαδ 1930 βθ δ κλέα εαδ κυμ θακτμ βμ θ σ λβμ πσζβμ αθ έ κδξα. Πλπ σφαθ κμ έθαδ κ πζκτ κμ πθ υΰε θ λπγΫθ πθ εηβλέπθ, πκυ πλκ έ κυθ δμ η ζΫ μ αυ Ϋμ εα α α δεά βηα έα ΰδα βθ κπδεά δ κλέα εαδ δμ εαγδ κτθ, σππμ Ϋξ δ κθδ έ, αι πΫλα μ.69 Ϋίαδα, ηδα ζ π κη λάμ απκ έηβ β βμ υηίκζάμ κυ Φκυλέεβ βθ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ γα δαπκτ κ πζαέ δκ εαδ κυμ εκπκτμ κυ παλσθ κμ πκθάηα κμ·70 Ϋ δ, α αεσζκυγα ελδ δεΪ εδαΰλαφάηα α γα πδε θ λπγκτη βθ δ κλδκΰλαφδεά πλκ Ϋΰΰδ ά κυ, δαελδίυθκθ αμ αζζαΰΫμ πκυ πΫφ λ αζζΪ εαδ υθΫξ δ μ πκυ υθ δ β Ϊ ά α τθ δ α άλβ . ΢ κξκγ έ μ, ηΫγκ κδ εαδ απκ ζΫ ηα α. Ο Φκυλέεβμ α ξκζ έ αδ η βθ ΠλΫί αα, «π λὶ ἧμ πκζζὰ ηὲθ, ἀζζ’ ἐζΪξδ α ηΫξλδ κῦ ἀ φαζῆ ἐζΫξγβαθ»·71 εκπσμ κυ θ έθαδ β παλκυ έα β κζκεζβλπηΫθβμ αφάΰβ βμ βμ δ κλέαμ βμ, αζζΪ β τθ αιβ « βη δπηΪ πθ» πλκμ ξλά β ε έθπθ πκυ γα πλκξπλά κυθ η ζζκθ δεΪ β υΰΰλαφά δ κλέαμ πθ η ηκθπηΫθπθ βπ δλυ δεπθ πσζ πθ αζζΪ εαδ τθκζβμ βμ π έλκυ.72 Ο σξκμ κυ, ζκδπσθ, θ δαφΫλ δ απσ ε έθκθ πκυ, σππμ έ αη , Ϋγ κ λαίαθ δθσμ 68 Ϋ β πλδθ· β δαφκλΪ Ϋΰε δ αδ β ηΫγκ κ, εαγυμ β αιέα πθ βη δπηΪ πθ γα πλκετο δ «ἐε ῆμ, εα ὰ ὸ υθα ὸθ, υ βηα δεῆμ ξλβ δηκπκδά πμ ῶθ πβΰῶθ εαὶ ῶθ ίκβγβηΪ πθ […]».73 Σκδκυ κ λσππμ, κδ λΰα έ μ κυ θ Ϊ κθ αδ βθ παλΪ κ β βμ δ κλδεδ δεάμ δ κλδκΰλαφέαμ, τηφπθα η βθ κπκέα β υΰεΫθ λπ β σ κ κ υθα σθ π λδ σ λπθ δ κλδευθ εηβλέπθ έθαδ γΫ β θα απκεαγΪλ δ βθ δ κλέα απσ παθαζαηίαθση θ μ πζΪθ μ εαδ, αυ σξλκθα, θα απκεαζτο δ πυμ σθ πμ υθΫίβ αθ α ΰ ΰκθσ α.74 ΠλΪΰηα δ, ηΫ π βμ υΓδα β απά εαδ κ Ϋλΰκ κυ Φκυλέεβ ίζ. αθαζυ δεΪ ΦΩΚΙΣ ΢ 1936. Πδγαθσ α α κ Φκυλέεβμ πδ εΫφ βε ησθκθ Ϊπαι βθ ΠλΫί αα, κ 1898, σππμ φαέθ αδ απσ σ α βη δυθ δ κ ξλκθκζκΰδεΪ ζ υ αέκ Ϊλγλκ πκυ βμ αφδΫλπ : ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1930, 211-212. 69 ΢ Ι ΢ 1993, 25-26. 70 Γδα ηδα επ δεκπκέβ β εαδ υαά β β κε υ βη έα πθ γ ηΪ πθ σπκυ β υθ δ φκλΪ κυ Φκυλέεβ ά αθ εαγκλδ δεά, δ δαέ λα ΰδα β Μ αδπθδεά π λέκ κ ηΫξλδ δμ αλξΫμ κυ 16κυ αδυθα, η υηπ λέζβοβ πθ θ σ λπθ απκ ζ ηΪ πθ βμ Ϋλ υθαμ ίζ. ΢ Ι ΢ 1993, 26-34, πκυ παλαηΫθ δ εαδ β ία δεσ λβ λΰα έα ΰδα σπκδα η ζζκθ δεά θα ξσζβ β η αυ άθ β γ ηα δεά. 71 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 275. 72 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1928, 118. 73 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1928, 118. 74 Γδα ηδα ελδ δεά υαά β β αυ άμ βμ δ κλδκΰλαφδεάμ πλκ Ϋΰΰδ βμ ίζ. ΙΓΚ Ρ΢ 2006, 39-49. 67 68 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 403 βηα δεάμ εα αΰλαφάμ πθ πβΰυθ εαδ βμ ξκζα δεάμ παλαπκηπάμ ζζβθδεΪ εαδ ιΫθα δ κλδεΪ ΰξ δλέ δα κ Φκυλέεβμ υπκ δεθτ δ πλυ κμ βθ παζαδσ λβ αθαφκλΪ κ κππθτηδκ βμ ΠλΫί ααμ, πδ βηαέθ δ β τΰξυ β παζαδσ λπθ υΰΰλαφΫπθ ξ δεΪ η κ σθκηα ΠαζαδκπλΫί αα, πκυ κ απκέ δ βθ αλξδεά η αδπθδεά π λέκ κ βμ πσζβμ δαξπλέακθ Ϊμ κ απσ βθ αλξαέα Νδεσπκζβ, θυ αθαγ πλ έ εαδ παΰδπηΫθα δ κλδεΪ ά ξλκθκζκΰδεΪ φΪζηα α·75 ευλέπμ, σηπμ, παλαγΫ δ αζυ έ α ΰ ΰκθσ πθ πκυ βηδκυλΰκτθ ηδα δ κλδεά υθΫξ δα εαδ π λδκ κζσΰβ β βμ πσζβμ απσ κθ 11κ αδυθα πμ κ 1912.76 ΢ κ Ϊζζκ η ΰΪζκ γΫηα πκυ κθ απα ξσζβ ηαελκξλσθδα, βθ υηκζκΰέα κυ κππθυηέκυ, κ Φκυλέεβμ εδθ έ αδ η γκ κζκΰδεΪ πμ ζακΰλΪφκμ: απκλλέπ κθ αμ βθ δ αζδεά, πλκ έθ δ βθ αζίαθδεά πλκΫζ υ β βμ ζΫιβμ –η β βηα έα κυ «π λΪ ηα κμ»– βλέακθ αμ α δ κλδεΪ εαδ ΰζπ κζκΰδεΪ πδξ δλάηα Ϊ κυ η πλκ ππδεΪ αζίαθσφπθα αεκτ ηα α απσ βθ δ δαέ λβ πα λέ α κυ.77 Μ δμ βηκ δ τ δμ κυ ζζβθδεΪ εαδ ιΫθα π λδκ δεΪ κ Φκυλέεβμ πΫυξ εΪπκδα δ γθκπκέβ β βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ· δ δαέ λα πμ πλκμ κ σθκηα βμ πσζβμ, πλκεΪζ ηδα απβλά πδ βηκθδεά υαά β β ξ δεΪ η βθ αζίαθδεά ά, ΰδα Ϊζζκυμ, ζαίδεά πλκΫζ υ ά κυ, β κπκέα έθαδ αεσηβ αθκδε ά.78 Ϋίαδα, πλΫπ δ θα κθδ έ σ δ βθ πζ δκθσ β Ϊ κυμ κδ πβΰΫμ πκυ εα Ϋ β ΰθπ Ϋμ κ Φκυλέεβμ –εαδ Ϋΰδθαθ ία δεσ λΰαζ έκ πκζζυθ λ υθβ υθ ηΫξλδ δμ ηΫλ μ ηαμ– θ απκ ζκτθ αλξ δαεΪ Ϋΰΰλαφα αζζΪ φδζκζκΰδεΫμ ά υ λκΰ θ έμ πβΰΫμ, πλαε δεά πκυ γα φλαΰέ δ ΰδα η ΰΪζκ ξλκθδεσ δΪ βηα βθ δ κλδκΰλαφδεά φυ δκΰθπηέα βμ ΠλΫί ααμ. Η Νδεσπκζβ εαδ κ πλσίζβηα βμ υθΫξ δαμ. θ εαδ β παφά βμ ΠλΫί ααμ η κθ λ δπδυθα βμ ΰ δ κθδεάμ Νδεσπκζβμ ά αθ πΪθ κ θ λΰά, δ δαέλα απσ β ί θ δεά π λέκ κ εαδ θ τγ θ η β ξλά β αλξαέπθ spolia α Γδα βθ παζαδσ λβ ηθ έα βμ ΠλΫί ααμ ίζ. υ παλαπΪθπ η βη. 4. – Γδα βθ ΠαζαδκπλΫί αα εαγυμ εαδ βθ απκεα Ϊ α β άμ φαζηΫθβμ ατ δ βμ βμ πσζβμ η β λ θδεέ α εαδ βθ ε δΪ α: ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 275-278· πλίζ. υ παλαπΪθπ βη. 30, 37· π λέ αυ υθ ίζ. εαδ ΢ Ι ΢ 1993, 26-27, η θ σ λβ ίδίζδκΰλαφέα. – θΪη α δμ πκζζΫμ δκλγυ δμ βη λκηβθδυθ εαδ ΰ ΰκθσ πθ βη δυθκυη δμ ξ δεΫμ η δμ πδξ δλά δμ κυ Pesaro εαδ β ηΫξλδ σ υπκ δγΫη θβ πλυ β ί θ δεά εα Ϊε β β εαδ εα κξά βμ ΠλΫί ααμ ηΫξλδ κ 1530: ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 274-276 (η βη. 3 β . 175, βη. 2 β . 178)· πλίζ. υ παλαπΪθπ η βη. 19 ΰδα π λαδ Ϋλπ ίδίζδκΰλαφέα. 76 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1928. 77 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 283-293. 78 Γδα β δ γθά πλσ ζβοβ πθ πκλδ ηΪ πθ κυ ΢αζαηέθδκυ πδ άηκθα ΰδα βθ ΠλΫί αα ίζ. ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 265 βη. 5· ΢ Ι ΢ 1993, 28-29 (η δμ θ σ λ μ γΫ δμ εαδ β ία δεά ίδίζδκΰλαφέα πέ κυ γΫηα κμ). θ υππ δαεσ έθαδ σ δ θυ κ ζ υ αέκμ ίζΫπ δ η υηπΪγ δα βθ Ϊπκοβ κυ Φκυλέεβ, α υηπ λΪ ηα α κυ πλυ κυ υθ λέκυ ΰδα βθ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ –απσ κ κπκέκ πλκΫλξ αδ εαδ β η ζΫ β κυ ΢αίίέ β– β ζαίδεά πλκΫζ υ β γ πλ έ αδ ίΫίαδβ (!): Π Λ ΚΙ ΟΤ-ΝΤ΢Σ ΟΠΟΤΛΟΤ 1993, 276-277. 75 404 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ε έλδα βμ θ σ λβμ πσζβμ,79 α δ κλδεΪ Ϋλΰα κυ 19κυ αδυθα πκυ υαβ άαη θ δαφαέθ αδ εΪπκδα αθΪΰεβ δα τθ βμ πθ τκ πσζ πθ.80 ΢ αυ σ υθ Ϋζ αθ, πλκφαθυμ, β δ ξυλά ατ δ β βμ πσζβμ κυ υΰκτ κυ η β λπηαρεά δ κλέα εαδ β υπκ δγΫη θβ ε έ β βμ ΠλΫί ααμ α Ϋζβ κυ 15κυ αδυθα απσ κυμ Ογπηαθκτμ. Ϋθ αιβ βμ ζ υ αέαμ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ εαδ β Ϋθαλιβ πθ αθα εαφυθ βμ Νδεσπκζβμ κ 1913 απσ κθ ζΫιαθ λκ Φδζα ζφΫα (1867-1955) βηδκυλΰκτθ θΫα κηΫθα, α κπκέα γα πγά κυθ κθ Φκυλέεβ κθ ε θ λδεσ σξκ βμ Ϋλ υθΪμ κυ, βθ αθΪ διβ βζα ά βμ δ κλδεάμ υθΫξ δαμ αλξαέαμ εαδ θΫαμ πσζβμ, σππμ, Ϊζζπ , βζυθ δ εαδ κ θδαέκμ έ ζκμ «Νδεσπκζδμ – ΠλΫί αα» πθ λδυθ Ϊλγλπθ κυ α Ηπ δλπ δεΪ ΧλκθδεΪ.81 τθ β πθ τκ πσζ πθ, τηφπθα η κθ Φκυλέεβ, έθαδ θκηκ ζ δαεά, εαγυμ β εα α λκφά άμ ηέαμ κ βΰ έ βθ αθΪ υ β άμ Ϊζζβμ, « ῆμ ΰ πΰλαφδεῆμ γΫ πμ υθ ζκτ βμ».82 πδ αε δεά έθαδ β υΰεΫθ λπ β σ κ κ υθα σθ π λδ σ λπθ δ κλδευθ κδξ έπθ πκυ αθαφΫλκθ αδ αυ άθ β ΰ πΰλαφδεά θσ β α, β ηαλ υλέα πθ κπκέπθ αυ κηΪ πμ γα αθαέι δ εαδ βθ δ κλδεά υθΫξ δα. δ, βθ λΰα έα κυ 1928 εδαΰλαφ έαδ β δ κλέα βμ Νδεσπκζβμ απσ βθ έ λυ ά βμ ηΫξλδ βθ λάηπ ά βμ·83 αυ σ πδ υΰξΪθ αδ εαγυμ α πκζ ηδεΪ ΰ ΰκθσ α, εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ, αζζΪ εαδ β πκζδ δαεά γΫ β βμ πσζβμ, υθκ υση θα απσ Ϋθαθ εα Ϊζκΰκ πθ Νδεκπκζδ υθ πδ εσππθ, απκγβ αυλέακθ αδ ξκζα δεΪ η β ίκάγ δα πλπ έ πμ πθ αλξαέπθ πβΰυθ εαδ εΪπκδπθ τΰξλκθπθ δ κλδευθ η ζ υθ. Ω σ κ, κ πΫλα ηα απσ β Νδεσπκζβ βθ ΠλΫί αα, εαδ κδ απαλξΫμ βμ τ λβμ, θ έθαδ υθα σθ θα αθδξθ υγκτθ ηΫ π ηδαμ γ δεδ δεάμ πδ υλ υ βμ κηΫθπθ δσ δ κδ πβΰΫμ δΰκτθ.84 Ο Φκυλέεβμ, Ϋξκθ αμ α ξΫλδα κυ ησθκθ κ ΰ ΰκθσμ σ δ β ΠλΫί αα αθαφΫλ αδ ΰδα πλυ β φκλΪ κ Χλκθδεσθ κυ ΜκλΫπμ, πλκίαέθ δ, ζκδπσθ, ηδα γ πλβ δεά εα α ε υά: η βθ λάηπ β βμ Νδεσπκζβμ Ϋθα θΫκ ζδηΪθδ έθαδ αθαΰεαέκ· κ ζδηΪθδ αυ σ πλΫπ δ θα έθαδ Ϋθα ελέ δηκ ΰ πΰλαφδεσ βη έκ, Ϋθα πΫλα ηα, ικτ εαδ κ κππθτηδκ ΠλΫί αα, ΢ξ δεΪ η αυ σ ίζ. ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, ευλέπμ 6-17· ΟΝΟ΢ 2010, 444. Πλίζ. υ παλαπΪθπ βη. 30, 37, 45. 81 Γδα βθ Ϋθαλιβ πθ αθα εαφυθ β Νδεσπκζβ ίζ. ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, 11-12· πλίζ. εαδ Π ΝΣΟΤ et al. 2007· πέ βμ ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ , κθ παλσθ α σηκ, 339-382. 82 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1928, 117. 83 Ο Φκυλέεβμ έξθ δ α Ϋζβ κυ 10κυ αδυθα πμ ζδεσ κλσ βηκ ΰδα βθ δ κλέα βμ πσζβμ, ξπλέμ θα παέλθ δ αφά γΫ β ΰδα α αέ δα βμ λάηπ άμ βμ: ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1928, 138-139· πλίζ. εαδ ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 293 η βη. 2. ΢ βθ Ϋλ υθα φΫλκθ αδ πμ υπαέ δ μ ΰδα Ϊζζκυμ ίκυζΰαλδεΫμ, ΰδα Ϊζζκυμ κυλεδεΫμ πδ λκηΫμ εα Ϊ κθ 11κ αδυθα: ΢ Ι ΢ 1992· 1993, 27 η βη. 11· ARGYROS 2003· ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, 5. 84 Πλίζ. Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 266-271, σπκυ εδαΰλαφ έ αδ β βπ δλυ δεβ δ κλέα απσ κθ 11κ πμ κθ 15κ αδυθα: ηκζκθσ δ β ΠλΫί αα – ιαδλκυηΫθβμ βμ αθαφκλΪμ κ Χλκθδεσθ (ίζ. παλαεΪ π)– απκυ δΪα δ, κ υΰΰλαφΫαμ υπκγΫ δ αθΪζκΰβ πκλ έα η ε έθβ πθ ΰτλπ π λδκξυθ (ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 271). 79 80 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 405 σππμ Ϋ δι βθ λΰα έα κτ 1924· αυ σ κ ζδηΪθδ γα έξ ηδα κδεδ δεά ιΫζδιβ, βθ κπκέα πλΫπ δ θα φαθ α κτη πμ ιάμ: «ἐηπκλδεὸμ δμ αγηὸμ ( εΪζα), ὃ δμ ίαγηβ ὸθ ἐι δζέξγβ ἰμ υθκδεδ ησθ, ξπλέ δκθ, ξπλέκθ, ευηβθ εαὶ επησπκζδθ»·85 Ϋζκμ, κ τθκζκ ά ηΫλκμ αυ άμ βμ ιΫζδιβμ γα πλΫπ δ θα έξ κζκεζβλπγ έ κυζΪξδ κθ 100 ξλσθδα πλδθ απσ α Ϋζβ κυ 13κυ αδυθα, σ αθ βζα ά ζαηίΪθ δ ξυλα β πδ λκηά πκυ αφβΰ έ αδ κ Χλκθδεσθ.86 πδπλκ γΫ πμ, βθ ζ υ αέα λΰα έα κυ κ Φκυλέεβμ υθ Ϋ δ κ ζδηΪθδ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ, πκυ πέ βμ αθαφΫλ αδ κ Χλκθδεσθ, η κθ κηυθυηκ θασ πκυ ίλέ ε αδ βθ π λδκξά, ξλκθκζκΰυθ αμ κθ σξδ β Μ αίυααθ δθά αζζΪ β υααθ δθά πκξά, αηφδ ίβ υθ αμ αλξαδκζκΰδεΪ υηπ λΪ ηα α κυ Φδζα ζφΫπμ·87 β παζαδσ β α κυ θακτ, κ κπκέκμ, εα Ϊ κθ Φκυλέεβ, θ απκεζ έ αδ θα πλκςπάλξ κυ κδεδ ηκτ εαδ θα ά αθ βθ αλξδεά κυ φΪ β ιΪλ βηα βμ Νδεσπκζβμ, έθαδ ΰδα αυ σθ εηάλδκ βμ υθΫξ δαμ παζαδΪμ εαδ θΫαμ πσζβμ.88 Οδ απσο δμ κυ Φκυλέεβ –πκυ αθαηΫθκυθ κθ αλξαδκζκΰδεσ Ϋζ ΰξκ– Ϋξκυθ πδ λΪ δ εαγκλδ δεΪ β η Ϋπ δ α Ϋλ υθα ΰδα δμ απαλξΫμ εαδ βθ πκλ έα βμ ΠλΫί ααμ ηΫξλδ εαδ κθ 15κ αδυθα. ΢ κ παλσθ πζαέ δκ, θ ηπκλκτη , υ υξυμ, θα υπ δ Ϋζγκυη αυ άθ β υαά β β.89 λε έ, ησθκθ, θα κθδΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 264 (Ϋηφα β κ πλπ σ υπκ)· πλίζ., σηπμ, κ έ δκ (266), σπκυ κηκζκΰ έ αδ β Ϋζζ δοβ κπκδκυ άπκ εηβλέκυ ξ δεκτ η ηδα ι ζδε δεά πκλ έα Ϋ κδκυ έκυμ· ηκζα ατ α, κ ξάηα –παλσθ ά β κ ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 293-294– Ϋξ δ υδκγ βγ έ αυ κζ ι έ βθ Ϋλ υθα: ΢ Ι ΢ 1993, 28 η βη. 12· ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, 5· πλίζ., σηπμ, υ παλαεΪ π βη. 89. 86 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1924, 283, 294· 1929, 264, 265. 87 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1930, 217-225· πλίζ. Φ ΙΛ ΛΦ Τ΢ 1915, 221-225· κ Φκυλέεβμ δ ξυλέα αδ σ δ κ Φδζα ζφ τμ, αεκζκυγυθ αμ β ξλκθκζκΰέα πκυ παλα έ δ εαδ κ Ξ θσπκυζκμ π λέ έ λυ βμ βμ πσζβμ κ 1495, εα α Ϊ δ κθ θασ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ β Μ αίυααθ δθά πκξά. Σα ηκλφκζκΰδεΪ κδξ έα πκυ ε έηβ κ Φδζα ζφ τμ ά αθ σθ πμ η αίυααθ δθΪ, σππμ Ϋ δι π λδκλδ ηΫθβ αθα εαφδεά Ϋλ υθα κθ θασ κ 1987, πκυ δαπέ π λ δμ φΪ δμ απσ δμ κπκέ μ κδ τκ ζ υ αέ μ αθάεκυθ πδγαθσ α α κθ 19κ αδυθα. Γδα βθ παζαδσ λβ φΪ β θ ά αθ υθα ά β ξλκθκζσΰβ β, πλΪΰηα πκυ, πλκμ κ παλσθ, αφάθ δ αθκδξ σ κ γΫηα βμ αλξαδσ β αμ κυ θακτ: Χ ΛΚΙ 1987· π λέ αυ κτ ίζ. εαδ ΢ Ι ΢ 1993, 31-32· ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, 6. 88 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1930, 218. 89 ΢ξ δεΪ ίζ. ΢ Ι ΢ 1993, 29-31, 34-36 (η θ σ λβ ίδίζδκΰλαφέα)· 1997· αηφσ λ μ δμ η ζΫ μ ΰέθ αδ δΪελδ β η αιτ παζαδΪμ εαδ θΫαμ η αδπθδεάμ ΠλΫί ααμ, σπκυ β θΫα βηδκυλΰ έ αδ (κξυλυθ αδ) κθ 15κ αδυθα απσ κυμ Ογπηαθκτμ κθ ξυλκ βμ λ δππηΫθβμ παζαδΪμ. Καγυμ αλξαδκζκΰδεΪ εα Ϊζκδπα υααθ δθάμ πκξάμ βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ θ Ϋξκυθ θ κπδ έ, κδ ζ υ αέ μ Ϋλ υθ μ υπκγΫ κυθ σ δ κ κδεδ ησμ πκυ αεκζκτγβ βθ λάηπ β βμ Νδεσπκζβμ πλΫπ δ θα ίλδ εσ αθ κθ σληκ αγτ, σπκυ Ϋξκυθ Ϋλγ δ κ φπμ η αδπθδεΪ εα Ϊζκδπα: ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ 2010, 5-6 (η β ξ δεά ίδίζδκΰλαφέα)· ίζ. εαδ VEIKOY 2012, 481-484 λ. Κα . S/N 88, 493-494 λ. Κα . S/N 97. θ ηπκλ έ θα ΰέθ δ απκ ε ά β Ϊπκοβ βμ Κπθ αθ Ϊεβ σ δ κ Φκυλέεβμ γ πλκτ πμ υθα ά βθ αλξδεά γΫ β κυ κδεδ ηκτ βμ ΠλΫί ααμ κ αγτ. ΚΪ δ Ϋ κδκ, αφ θσμ θ πλκετπ δ απσ α ΰλαπ Ϊ κυ, 85 406 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ έ σ δ κ Φκυλέεβμ πλκ παγ έ θα φαλησ δ εαδ βθ π λέπ π β βμ ΠλΫί ααμ βθ ευλέαλξβ δ κλδκΰλαφδεά γ πλέα βμ γθδεάμ υθΫξ δαμ. Πλκμ κτ κδμ, σζ μ δμ η αΰ θΫ λ μ π λδσ κυμ ηΫξλδ κ 1912 παλκυ δΪα δ βθ ΠλΫί αα απκεζ δ δεΪ ηΫ α απσ κθ πσζ ηκ.90 Ξ εδθυθ αμ, ζκδπσθ, απσ ηδα γ δεδ δεά εα αΰλαφά, κ ΢αζαηέθδκμ δ κλδεσμ γα αΰθκά δ Ϊζζ μ η αίζβ Ϋμ βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ (κδεκθκηδεΫμ, εκδθπθδεΫμ εαδ πκζδ δ ηδεΫμ) πκυ πδαβ κτθ τθγ β εαδ σξδ υΰεΫθ λπ β· ηκζα ατ α, σ αθ απκυ δΪακυθ κδ απκ έι δμ, γα αθαΰεα έ θα παλαεΪηο δ β ΰ ΰκθκ κζκΰδεά πλκ Ϋΰΰδ β απκ ξση θκμ υπκγ δεΫμ απαλξΫμ, κδ κπκέ μ, βλδαση θ μ γ πλβ δεΪ ι ζδε δεΪ ξάηα α, θ υπκ α δκπκδκτθ αδ απσ δμ ΰλαπ Ϋμ πβΰΫμ πκυ απκζκτθ βθ λ υθβ δεά κυ ίΪ β, υπαΰκλ τκθ αδ, σηπμ, απσ κθ πσακθ α γθδεσ δ κλδκΰλαφδεσ ζσΰκ. Ο δ κλδεσμ εαδ κ δ κλδκ έφβμ. Σκ Ϋλΰκ κυ Φκυλέεβ θ Ϋΰδθ αθ δε έη θκ ξκζδα ηκτ ησθκθ απσ παΰΰ ζηα έ μ αζζΪ εαδ απσ λα δ Ϋξθ μ δ κλδεκτμ· ηΫ π θσμ δαζσΰκυ, κ κπκέκμ δ ιάξγβ δμ ζέ μ πθ Ηπ δλπ δευθ Χλκθδευθ, ηπκλκτη κ παλΪ δΰηα βμ ΠλΫί ααμ θα παλαεκζκυγάκυη β ξΫ β δ κλδεκτ-δ κλδκ έφβ. ΢ κ τξκμ κυ 193091 κ δα λσμ Χλ. Ϊζζαμ πλκίαέθ δ λ δμ παλα βλά δμ πκυ αφκλκτθ βθ λΰα έα κυ 1929: Πλυ κθ, παλαπΫηπκθ αμ κ εζα δεσ δ κλδεσ Ϋλΰκ κυ Joseph Freiherr von Hammer-Purgstall ΰδα βθ δ κλέα βμ Ογπηαθδεάμ υ κελα κλέαμ (10 σηκδ, Pest 1827-1833), πλκ γΫ δ ηδα έ β β αφκλκτ α κθ τ λκ θ κ κυλεδεσ πσζ ηκ εαδ βθ εα α ε υά 28 πζκέπθ απσ κθ ηπΫβ βμ ΠλΫί ααμ, β κπκέα παλα έ αδ απσ κγπηαθδεΫμ πβΰΫμ εαδ θ π λδΫξ αδ βθ λΰα έα κυ Φκυλέεβ.92 τ λκθ, πδ βηαέθ δ σ δ κ Μπαληπαλσ α, πλπ αΰπθδ άμ βμ θαυηαξέαμ κυ 1538, θ ά αθ ΓΪζζκμ ιπησ βμ, σππμ Ϋΰλαο κ Ξ θσπκυζκμ, αζζΪ ιδ ζαηδ ηΫθκμ ζζβθαμ. Σλέ κθ, γ πλ έ, πμ ΰθυ βμ κυ ξυλκυ φσ κθ πκζΫηβ κ 1897 βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ, σ δ κ port de Saint Nicolas le Tort κυ Χλκθδεκτ κυ ΜκλΫπμ –πκυ πλκ έθ δ θα δαία έ le Fort– θ ίλέ ε αδ βθ ΠλΫί αα αζζΪ δμ είκζΫμ κυ Λκτλκυ, σπκυ εαδ παλ εεζά δκ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ, απσ σπκυ πάλ κ σθκηΪ κυ κ εκθ δθσ ζδηΪθδ. Ο Φκυλέεβμ απαθ Ϊ αλε Ϊ αθαζυ δεΪ κθ έ δκ σηκ.93 αφ Ϋλκυ γα εα Ϋλλδπ β τθ β κυ θακτ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ η κ κηυθυηκ ζδηΪθδ κυ Χλκθδεκτ, κ κπκέκ κπκγ έ λβ Ϊ β η Ϋπ δ α πσζβ (ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 264 βη. 1). Κα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, κπκδα άπκ υαά β β ΰδα δμ απαλξΫμ βμ πσζβμ γα πλΫπ δ θα ι εδθάδ η κθ ξλκθδεσ δαξπλδ ησ κυ κππθυηέκυ ΠλΫί αα απσ κθ η Ϋπ δ α κδεδ ησ, σππμ πλκ έθ αδ κ Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2010, 397· ίΫίαδα, ΰδα κυ δυ β πλσκ κ πθ ΰθυ υθ ηαμ πδίΪζζ αδ ε θάμ αλξαδκζκΰδεά Ϋλ υθα βθ π λδκξά κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ εαδ κ αγτ. 90 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 273-294. 91 ΛΛ ΢ 1930. 92 Γδα αυ σθ κθ πσζ ηκ ίζ. σ α βη δυγβεαθ υ παλαπΪθπ η βη. 19. 93 Φ ΟΤΡΙΚ ΢ 1930, 219 βη. 4, 227-228 η βη. 1. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 407 Γδα α πλυ α τκ γΫηα α βη δυθ δ σ δ θ απκ ζκτθ ηΫλκμ βμ δ κλέαμ βμ ΠλΫί ααμ· δ δεΪ ΰδα κ γΫηα βμ θαυπάΰβ βμ πθ πζκέπθ ΰλΪφ δ σ δ απκζ έ ηΫλκμ βμ θαυ δεάμ δ κλέαμ βμ «Σκυλεέαμ», πκυ ξ έα αδ ησθκθ «ἐπ δ κ δαεῶμ» η βθ πσζβ εαδ β αθέξθ υ ά κυ πλκςπκγΫ δ Ϋλ υθα ηβ πλκ ίΪ δηπθ ( κυλεδευθ) αλξ έπθ. Γδα κ λέ κ, εαδ ελδ δησ λκ, αά βηα πδ βηαέθ δ σ δ β η αίκζά κυ le Tort le Fort θ πλκΪΰ δ β υαά β β, ξπλέμ κ έ δκμ, π σ κ, θα εΪθ δ εΪπκδα αθ δπλσ α β· πδπζΫκθ, βζυθ δ σ δ πκ Ϋ θ υπΫγ βθ τπαλιβ κξυλκτ κ ζδηΪθδ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ, σππμ Ϋΰλαο κ Ϊζζαμ, κ κπκέκ, εδ αθ αεσηβ υπάλξ , γα έξ δ αζδεά εαδ σξδ ΰαζζδεά κθκηα έα κ Χλκθδεσθ (Fortezza εαδ σξδ Fort)· ξ δεΪ η β γΫ β κυ θακτ δμ είκζΫμ κυ Λκτλκυ, κθέα δ σ δ, τηφπθα η πζβλκφκλέ μ «θαυ δζζκηΫθκυ» ΰθυ β βμ π λδκξάμ, κ θασμ απΫξ δ αλε Ϊ απσ κθ ε έ κηυθυηκ σληκ, κ κπκέκμ, ιΪζζκυ, λα βΰδεΪ θ γα ά αθ ξλά δηκμ ΰδα ηδα απσία β βθ π λδκξά βμ Άλ αμ αθ έγ β η Ϊζζα ζδηΪθδα κυ ηίλαεδεκτ.94 ΢υηπζβλυθ δ, πμ εα αεζ έ α, σ δ β πδ βηκθδεά υΰΰλαφά βμ βπ δλυ δεβμ δ κλέαμ γα πλκετο δ « δὰ ῆμ υ βηα δεῆμ υζζκΰῆμ κῦ ξ δεκῦ ζδεκῦ» εαδ σξδ α ξΫ πθ πζβλκφκλδυθ. θ απαθ υθ αμ κ Ϊζζαμ95 υπκΰλαηηέα δ πκζζΪεδμ σ δ εκπσμ κυ θ ά αθ β ελδ δεά κυ πδ άηκθα· απσ βθ Ϊζζβ, πδηΫθ δ σ δ β πζβλκφκλέα απσ β θαυ δεά δ κλέα βμ Σκυλεέαμ πκυ παλαγΫ δ έθαδ ηΫλκμ βμ δ κλέαμ βμ ΠλΫί ααμ, σππμ εαδ α κυ Μπαληπαλσ α, ΰδα α κπκέα εαδ κ ΢ λαφ έη Ξ θσπκυζκμ Ϋεαθ ζσΰκ κ π λέ ΠλΫί ααμ πσθβηΪ κυ· ΰδα κ γΫηα κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ, πδ βηαέθ δ σ δ ηδα δ αζδεά κθκηα έα ΰαζζδεσ ε έη θκ γα ά αθ Ϊθ υ θκάηα κμ, θυ δ ξυλέα αδ σ δ α η ΰαζτ λα ζδηΪθδα κυ ηίλαεδεκτ γα δΫγ αθ εαδ αλ δσ λβ Ϊηυθα, υθ πυμ κδ πδ δγΫη θκδ γα Ϋπλ π θα α απκφτΰκυθ, σππμ, ιΪζζκυ, Ϋπλαιαθ εαδ α ζζβθδεΪ λα τηα α κ 1897· Ϋζκμ, βζυθ δ σ δ β απσ α β θακτ-σληκυ έθαδ πκζτ ηδελσ λβ απσ σ, δ η Ϋ π κ πζβλκφκλβ άμ κυ Φκυλέεβ, ηδαμ εαδ κ έ δκμ, ζσΰπ βμ φυ δεάμ κυ παλκυ έαμ βθ π λδκξά εα Ϊ κθ πσζ ηκ, ΰθπλέα δ κθ ξυλκ. αθαΰεα δεΪ π λδζβπ δεά παλκυ έα β κυ δαζσΰκυ εΪθ δ, θκηέακυη , αφά α πλκίζάηα α πκυ αθαετπ κυθ β δΪ λα β αεα βηαρευθ εαδ κπδευθ δ κλδευθ. Ο Φκυλέεβμ, επλκ ππυθ αμ –εαδ πμ υθ λΰΪ βμ κυ αθυα κυ πθ υηα δεκτ δ λτηα κμ βμ ξυλαμ– βθ πέ βηβ δ κλδκΰλαφέα, κλέα δ αυ κ δεαέπμ α σλδα βμ δ κλδεάμ Ϋλ υθαμ ηηΫθκθ αμ βθ αυ βλά υ΢ κθ Ϊζζα ( ΛΛ ΢ 1930, 116 βη. 1) υπΪλξ δ υπκ βη έπ β βμ τθ αιβμ πκυ αυ έα δ κθ θ ζσΰπ θασ η ε έθκθ κυ « ΰ. ΝδεκζΪκυ κυμ ΛΪ μ»· αθ έγ α, κ Φκυλέεβμ υθ Ϋ δ η κθ θασ ε β κλδεά πδΰλαφά κυ 18κυ αδυθα ΰδα θα έι δ σ δ κ ε έ ηα θ υπάλξ εα Ϊ κθ Μ αέπθα· β θ ζσΰπ πδΰλαφά, άη λα κ Μκυ έκ Νδεκπσζ πμ, πλκΫλξ αδ απσ κθ λ δππηΫθκ θα εκ κυ « ΰ. ΝδεκζΪκυ κυ Ϊζ κυ»: ΢ΙΛ ΢ 2012, 153, η βη. κυ πδη ζβ ά η Ϊ βθ βη. 5 κυ ε δηΫθκυ εαδ δε. 1· πλίζ. εαδ Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ 1884, 259. 95 ΛΛ ΢ 1931. 94 408 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ΰεΫθ λπ β ΰλαπ υθ πβΰυθ, πθ κπκέπθ β ξ δεσ β α ελέθ αδ απσ β υηίκζά κυμ κ γθδεσ, ζζβθκε θ λδεσ αφάΰβηα· πζβλκφκλέ μ πκυ φλΪΰδαθ εαγκλδ δεΪ βθ δ κλδεά φυ δκΰθπηέα κυ ξυλκυ, σππμ θ πλκε δηΫθπ, β απ δεά γΫ β βμ ΠλΫί ααμ κ αηυθ δεκ πδγ δεσ τ βηα βμ Ογπηαθδεάμ υ κελα κλέαμ,96 ελέθκθ αδ πμ Ϊ ξ μ κθ ίαγησ πκυ κ πσαπθ δ κλδεσμ ζσΰκμ θ δμ γ πλ έ πλκ ζάοδη μ βθ αφάΰβ ά κυ. βηδκυλΰ έ αδ, κδκυ κ λσππμ, ηδα δ κλδκΰλαφδεά παλΪ κ β πκυ ξ σθ ηΫξλδ α Ϋζβ κυ 20κτ αδυθα απκεζ έ δ κυ δυ δμ δ κλδεΫμ υθδ αηΫθ μ βμ πσζβμ. Π λαδ Ϋλπ, β ξπλδεά αθαφκλδεσ β α βμ δ κλέαμ γ ηα κπκδ έ αδ ησθκθ σ αθ έγ θ αδ υΰε ελδηΫθα λπ άηα α κπκΰλαφέαμ απσ κθ Ϊζζα, α κπκέα κ Φκυλέεβμ αθαΰεΪα αδ θα απαθ ά δ εα αφ τΰκθ αμ πζβλκφκλβ Ϋμ η ΰθυ β κυ κπδεκτ. πσ βθ Ϊζζβ, κ δ κλδκ έφβμ Ϋξ δ πμ αφ βλέα βθ πλκ ππδεά ίέπ β κυ ξυλκυ, βθ κπκέα πλκ έ δ κθ κζκΰδεά, ηβ η αίαζζση θβ βηα έα, ξπλέμ θα π ι λΰΪα αδ β δαφκλ δεσ β α πθ δ κλδευθ υθγβευθ εαδ αθαπαλΪΰκθ αμ Ϋθαθ αφβΰβηα δεσ ζσΰκ πκυ κη έ αδ ηΫ π πλκφκλδευθ πβΰυθ. ΣΫζκμ, ΰέθ αδ φαθ λά β α υηη λέα πθ τκ ζσΰπθ σ αθ κ παΰΰ ζηα έαμ απκλλέπ δ, ξπλέμ ηφαθά ζσΰκ, τζκΰ μ υπκγΫ δμ κυ λα δ Ϋξθβ, αευλυθκθ αμ κπκδα άπκ πδγαθά εαδ ξλά δηβ τθγ β.97 δ ζευ έθ α κπδεκτ-ΰ θδεκτ, ΰδα βθ κπκέα ά β ηδζά αη , απκ ζ έ, ζκδπσθ, ηδα δ κλδκΰλαφδεά αγ λΪ πκυ δαηκλφυθ δ εαγκλδ δεΪ, αθ εαδ υξθΪ υπσλλβ α, κ κπδεσ δ κλ έθ. Ξ εδθυθ αμ απσ ηδα εα ικξάθ Ϋιπγ θ ηα δΪ εαδ πδε θ λυθκθ αμ δμ ΰλαπ Ϋμ πβΰΫμ κ Φκυλέεβμ εαγδ Ϊ βθ ΠλΫί αα πδ βηκθδεσ δ κλδκΰλαφδεσ υπκε έη θκ η αγΫ κθ αμ κ ίΪλκμ απσ β υζζκΰδεά βθ δ κλδεά ηθάηβ. Τπσ βθ Ϋθθκδα αυ ά, ίλέ ε αδ δ κλδκΰλαφδεΪ πδκ εκθ Ϊ κθ ΢Ϊγα παλΪ κθ Ξ θσπκυζκ. ΤπΪλξ δ, ίΫίαδα, ηδα κυ δυ βμ δαφκλΪ: αθ κ πλυ κμ ξλβδηκπκδ έ, σππμ πλκ έπαη , βθ ΠλΫί αα αθαφ λση θκμ πλκζβπ δεΪ β η ζζκθ δεά γθδεά κζκεζάλπ β εαδ κ τ λκμ βθ παλκυ δΪα δ υΰξλκθδεΪ πμ ηΫλκμ βμ κγπηαθδεάμ πδελΪ δαμ, κ Φκυλέεβμ –σππμ εαδ, Ϋε κ , β πζ δκθσ β α πθ παΰΰ ζηα δυθ δ κλδευθ ηΫξλδ δμ ηΫλ μ ηαμ– βθ αθ δη ππέα δ αθαζβπ δεΪ, αθα λΫξκθ αμ βζα ά απκεζ δ δεΪ κ παλ ζγσθ βμ εαδ αυέακθ Ϊμ βθ η αυ σ. Όθ αμ πδα ηΫλκμ κυ ζζβθδεκτ ΚλΪ κυμ, β ΠλΫί αα εαζ έ αδ θα υθ λΪη δ βθ πέ βηβ δ κλέα κυ ηδα π λέκ κ σπκυ κτ κ, η Ϊ κυμ αζεαθδεκτμ πκζΫηκυμ εαδ δ δαέ λα η Ϊ βθ εα α λκφά κυ 1922, Ϋξ δ εζ έ δ κθ ετεζκ βμ αφδεάμ κζκεζάλπ άμ κυ. ΢ αυ σ κ εζέηα, ηδα α υθάγδ α ζυλδεά παλΪΰλαφκ πθ ΰλαπ υθ κυ ΰδα αυ άθ, β 96 97 Π λέ αυ κτ ίζ. ΢ΤΓΚ ΛΛΟΤ 2008, 70, 92-94. πέ παλα έΰηα δ β δσλγπ β απσ κθ Ϊζζα βμ αθΪΰθπ βμ κυ le Tort κπκέα πλίζ. υλα Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2010, 396 βη. 7. le Fort, ΰδα βθ ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 409 ΠλΫί αα κυ Φκυλέεβ παλαπΫηπ δ ηΫ π βμ δ κλέαμ εαδ βμ ΰ πΰλαφέαμ βμ β ξαηΫθβ Πσζβ κυ γθδεκτ φαθ α δαεκτ, η α λ πση θβ –σππμ, ιΪζζκυ, υξθΪ βθ δ κλδεά βμ πκλ έα– ηδα θκ αζΰδεά λκ κπέα – αυ άθ β φκλΪ ε έθβ κυ ηδελκτ κ πσλκυ.98 Σκ 1932 βηκ δ τ αδ κ δεκ σμ σηκμ βμ Μ ΰΪζβμ ζζβθδεάμ ΰευεζκπαέδαμ Πυλ κτ (= Μ ) πκυ π λδΫξ δ κ ε θΫμ ζάηηα «ΠλΫί αα».99 ζβηηα κΰλαφβηΫθβ δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ θ έθαδ εΪ δ θΫκ, εαγυμ σ κ α Ηπ δλπ δεΪ κυ ΢ αΰ δλέ β σ κ εαδ β Χλκθκΰλαφέα κυ λαίαθ δθκτ παλκυ δΪακυθ βθ δ κλδεά δα λκηά βμ πσζβμ υπσ β ηκλφά αυ ά· θΫκ έθαδ κ ΰ ΰκθσμ σ δ υΰΰλαφΫαμ κυ ζάηηα κμ έθαδ κ Πλ ί αΪθκμ ΙπΪθθβμ Φ. βηΪλα κμ (1893-1980): η πκυ Ϋμ β Φδζκ κφδεά γβθυθ εαδ πκδεέζα πθ υηα δεΪ θ δαφΫλκθ α, κ βηΪλα κμ λΰΪ γβε πμ βηκ δκΰλΪφκμ πκζζΫμ αγβθαρεΫμ φβη λέ μ εαδ ά αθ Ϋθαμ ε πθ ία δευθ δκλγπ υθ βμ Μ .100 Θα ηπκλκτ αη θα πκτη σ δ κ βηΪλα κμ έθαδ κ πλυ κμ Πλ ί αΪθκμ πκυ ΰλΪφ δ ΰδα βθ δ κλέα βμ ΰ θΫ δλΪμ κυ, κ έ δκμ, π σ κ, κθκηΪα δ πμ ίαδεά πβΰά κυ ηδα αθΫε κ β πλαΰηα έα κυ υΰΰ θά κυ Γ πλΰέκυ . Γ λκΰδΪθθβ (1864-1938), ΰσθκυ παζαδΪμ κδεκΰΫθ δαμ βμ πσζβμ εαδ δα λκτ πκυα ηΫθκυ β δΫθθβ, κ κπκέκμ ξλβηΪ δ εαδ ίκυζ υ άμ Φδζ ζ υγΫλπθ.101 βηα έα κυ ζάηηα κμ Ϋΰε δ αδ, πλπ έ πμ, κ ΰ ΰκθσμ σ δ ζέΰκ η Ϊ δμ Ϋλ υθ μ κυ Φκυλέεβ, πκυ εαγδ κτθ βθ ΠλΫί αα υπκε έη θκ πδ βηκθδεάμ ΠαλαγΫ κυη κ απσ πα ηα απσ κ ΦΟΤΡΙΚ ΢ 1929, 294: «Ἡ ΠλΫί αα δὰ ὴθ λα δπδεὴθ εαὶ πκζδ δεὴθ α ῆμ βηα έαθ δεαέπμ υθ ελέγβ πὸ πκζζῶθ πλὸμ ὴθ Πσζδθ ῶθ ἐγθδεῶθ θ έλπθ· ἔ δ ὲ δεαδσ λκθ ἡ γΫ δμ α ῆμ, ε δηΫθβμ ἐπὶ ῆμ λπθῆμ εαὶ πζάλκυμ φυ δεῶθ γ ζΰά λπθ ίκ πκλυ κυμ ἰ σ κυ κῦ Ἀηίλαεδεκῦ εσζπκυ, παλ ίζάγβ δὰ ὴθ κῦ ἐ Ϊφκυμ ηκδσ β α εαὶ ὰμ φυ δεὰμ α ῆμ εαζζκθὰμ πλὸμ ὸθ σ πκλκθ εαὶ απβλῶμ ηθβγ ῖ α πλκ πθκηΪ γβ ηδελὸμ σ πκλκμ.» ( ηφΪ δμ κ πλπ σ υπκ)· ΰδα βθ Ϋθθκδα βμ λκ κπέαμ ξΫ β η βθ ΠλΫί αα ίζ. ΟΝΟ΢ 2009, ευλέπμ 95-105. 99 Μ Ρ ΣΟ΢ 1932· β Μ δ λτγβε απσ κθ βηκ δκΰλΪφκ Πατζκ λαθ Ϊεβ (1896-1945) εαδ βηκ δ τ βε 24 σηκυμ απσ κ 1926 ηΫξλδ κ 1934· η Ϊ κθ πσζ ηκ υπυγβε ηέα παθΫε κ β η υηπζβλπηα δεκτμ σηκυμ ( ε σ δμ Φκέθδι)· ΰδα βθ ΰευεζκπαέ δα ίζ. Π ΢΢Ι 1999. 100 δκΰλαφδεΪ κυ βηΪλα κυ κ ΢ΙΛ ΢ 2012, 601-603. 101 Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 659 (ίδίζδκΰλαφέα)· πζβλκφκλέ μ ΰδα κθ Γ λκΰδΪθθβ κ ΚΟΤΡΣ ΢ 2005, 193-194. ΢ξ δεΪ η β ηκλφά βμ πλαΰηα έαμ κυ Γ λκΰδΪθθβ εαδ βθ πδγαθά θ σπδ ά βμ ξλ δΪα αδ Ϋλ υθα. ΢τηφπθα η βθ ΰΰκθά κυ Λτθ δα ΢ φΪθκυ, πκυ απ ίέπ πλσφα α εαδ θ έξ βθ εα κξά βμ εα Ϊζκδπα κυ παππκτ βμ, ηΫλκμ κυ αλξ έκυ κτ ζ υ αέκυ εα α λΪφβε εα Ϊ α ε ηίλδαθΪ, σ αθ εΪβε κ ΰλαφ έκ κυ α ιΪλξ δα ( υξαλδ υ κθ Νέεκ . ΚαλΪηπ ζα ΰδα βθ πζβλκφκλέα). Ο ζέαμ α δζΪμ, πΪθ πμ, πκυ ΰθυλδα πλκ ππδεΪ εαδ πδεαζκτ αθ υξθΪ κθ Γ λκΰδΪθθβ, βη δυθ δ σ δ κ ζάηηα βμ Μ ΰλΪφ βε απσ κθ βηΪλα κ εαγ’ υπαΰσλ υ β κυ δα λκτ: ΢ΙΛ ΢ 2012, 93, 412· πέ βμ, κδε έλ δ κ ΰ ΰκθσμ σ δ κ Γ λκΰδΪθθβμ, αθ εαδ ΰθυ βμ βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ, θ έξ πκ Ϋ εα αΰλΪο δ δμ θγυηά δμ κυ ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 406). 98 410 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ Ϋλ υθαμ, ηφαθέα αδ εαδ β κπδεά ζκΰδκ τθβ δ Ϊΰκθ αμ ΰδα πλυ β φκλΪ βθ δ κλέα βμ πσζβμ ηδα εα ικξάθ Ϋ πγ θ ηα δΪ, β κπκέα, ίΫίαδα, γα λαδπγ έ ησζδμ α η απκζ ηδεΪ ξλσθδα η κ Ϋλΰκ κυ α δζΪ. Ο Μ κπσζ ηκμ, ζκδπσθ, εα Ϋξ δ πλπ τκυ α βηα έα β δαησλφπ β βμ δ κλδκΰλαφδεάμ πκλ έαμ βμ ΠλΫί ααμ, πλΪΰηα πκυ έΰκυλα θ έθαδ Ϊ ξ κ η βθ αθΪΰεβ βμ δ κλδεάμ εαδ αυ κ δεάμ βμ αθα δΪ αιβμ η Ϊ βθ Ϋθ αιά βμ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ. Σκ ζάηηα πθ βηΪλα κυ εαδ Γ λκΰδΪθθβ έθαδ, εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ, δ κλδεσ, η ησθβ ιαέλ β βθ παλΪΰλαφκ ΰδα βθ επαέ υ β πκυ αεκζκυγ έ αηΫ πμ η Ϊ β ΰ πΰλαφδεά δ αΰπΰά.102 έθαδ πλκφαθΫμ σ δ κ ε έη θκ, πλκ Ϊ κθ αμ αυ άθ β γ ηα δεά, αεκζκυγ έ βθ παλΪ κ β πθ λαίαθ δθκτ εαδ Ξ θσπκυζκυ εαδ – αθ έγ β η κθ Φκυλέεβ– έ δ πλκ λαδσ β α β υζζκΰδεά ηθάηβ. ΢ κ δ κλδεσ ηΫλκμ, ΰέθ αδ αθαφκλΪ δμ αλξΫμ βμ πσζβμ εαδ κ Χλκθδεσθ κυ ΜκλΫπμ, αθ εαδ, θυ β ίδίζδκΰλαφέα εα αξπλέα αδ κ Ϊλγλκ κυ Φκυλέεβ π λέ βμ υηκζκΰέαμ κυ κππθυηέκυ, πλκελέθ αδ β ζαίδεά πλκΫζ υ β κυ· κ δαξπλδ ησμ παζαδΪμ εαδ θΫαμ η αδπθδεάμ ΠλΫί ααμ, πΪθ πμ, υδκγ έ αδ, αθ εαδ πδ τ αδ σ δ β θΫα πσζβ δ λταδ ΰτλπ κ 1350.103 θυ β πέγ β κυ Pesaro ( υ δα βλ έ αδ αεσηβ β παζαδΪ ξλκθκζσΰβ β κυ 1499) εαδ κδ θ δεΫμ εα αε ά δμ κυ 1684 εαδ 1717 γ πλκτθ αδ, σππμ έ αη , υ α δεΪ κδξ έα βμ κπδεάμ δ κλέαμ απσ κθ πλκβΰκτη θκ αδυθα εαδ θ ηπκλκτθ θα ζ έπκυθ, εαδθκ σηκμ έθαδ β ηΪζζκθ ε αηΫθβ π λδΰλαφά κυ υθκδεδ ηκτ, εαγυμ εαδ βμ πζβγυ ηδαεάμ, πκζδ δεάμ, δκδεβ δεάμ εαδ εεζβ δα δεάμ εα Ϊ α βμ βμ πσζβμ εα Ϊ β ί θ κελα έα, δ δαέ λα β υαά β β π λέ εαθκθδ ηυθ πθ εεζβ δαδευθ εκδθκ ά πθ εαδ π λέ δηαλδπ δευθ κδεκΰ θ δυθ.104 υ παλαεΪηπ αδ β ευλδαλξκτ α δ κλδεά αφάΰβ β υπσ θΪ γθδεκτμ σλκυμ εαδ γ ηα κπκδ έ αδ β εκδθπθδεά δ κλέα βμ πσζβμ υπσ ιΫθβ, θ πλκε δηΫθπ ί θ δεά ευλδαλξέα. θ απκ ζ έ τηπ π β σ δ κτ κ κ Ϊθκδΰηα πθ δ κλδευθ κλδασθ πθ θ ΰέθ αδ απσ βθ αεα βηαρεά δ κλδκΰλαφέα, η βθ ηηκθά βμ β ΰ ΰκθκ κζκΰδεά αφάΰβ β, αζζΪ απσ κπδεκτμ ζκΰέκυμ πκυ η αε θυθκυθ β υζζκΰδεά ηθάηβ βμ εκδθπθέαμ κυμ υπ λε λΪακθ αμ αυ σ κ β105 η έκ βθ πλαε δεά πθ παΰΰ ζηα δυθ δ κλδευθ. 102 Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 654. Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 654. 104 Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 654-655· ΰδα βθ εκδθπθδεά εα Ϊ α β βθ ΠλΫί αα εα Ϊ κθ 18κ αδ. ίζ. Π Π ΚΩ΢Σ 2007, η ίδίζδκΰλαφέα· πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ βη. 24· ΰδα δμ κλγσ κι μ α ζφσ β μ εα Ϊ β ί θ κελα έα πλίζ. Κ ΡΤ ΢ 2004, η αθαφκλΫμ βθ ΠλΫί αα. 103 105 πσ βθ Ϊζζβ, ηΫλκμ βμ υζζκΰδεάμ κπδεάμ ηθάηβμ απκ ζ έ εαδ κ ητγ υηα π λέ εα Ϊλαμ κυ Κκ ηΪ κυ δ πζκτ εα Ϊ βθ ε έπιά κυ απσ βθ πσζβ, κ κπκέκ κ υθ Ϊε βμ κυ ζάηηα κμ γ πλ έ υπκξλΫπ ά κυ θα υηπ λδζΪί δ: Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 657. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 411 Φυ δεΪ, αυ Ϋμ κδ απκεζέ δμ θ βηαέθκυθ ΰεα Ϊζ δοβ κυ πσακθ κμ δ κλδεκτ ζσΰκυ πκυ πλκ ζαηίΪθ δ βθ πσζβ κυ ηίλαεδεκτ πμ ηΫλκμ κυ γθδεκτ υθσζκυ. Σκυθαθ έκθ, κδ αθαφκλΫμ κθ Χαζα ησ, βθ π λέκ κ κυ ζά πα Ϊ, κυμ αληα κζκτμ εαδ κθ λσζκ βμ ΠλΫί ααμ κθ ΰυθα υθκ τκθ αδ απσ ιδ κλά δμ παθα α δευθ εδθβηΪ πθ εαδ π δ κ έπθ κυ 19κυ αδυθα, σπκυ β ΠλΫί αα Ϋπαδι θ λΰσ λσζκ.106 Όζα α πλκβΰκτη θα, υλδ εση θα κ ε έη θκ κυ βηΪλα κυ, απκ έ κθ αδ, γα Ϋζ ΰ εαθ έμ, βθ κπδεά δ κλέα βμ πσζβμ. Ω σ κ, κ ζάηηα πλκ έγ αδ ηδα αελκ ζ τ δα παλΪΰλαφκμ η έ ζκ «Ναυ δεά-΢ λα δπ δεά Ἱ κλέα» εαδ υΰΰλαφ έμ τκ αθυ λκυμ αιδπηα δεκτμ· αυ ά ΰέθ αδ π λδΰλαφά βμ θαυηαξέαμ κυ 1538, κυ πκζΫηκυ κυ 1897, πθ αζεαθδευθ πκζΫηπθ εαγυμ εαδ βμ δ αζδεάμ ηπζκεάμ εαδ βμ παεσζκυγβμ πΫηία βμ ζζβθκΰαζζδευθ λαυηΪ πθ βθ ΠλΫί αα κ 1917.107 Ο δαξπλδ ησμ αυ σμ κπδεά εαδ ΰ θδεά λα δπ δεά δ κλέα, πΫλαθ κυ πλκφαθκτμ ζσΰκυ σ δ β π λδΰλαφά πκζυπζκεσ λπθ εαδ η ΰαζτ λβμ εζέηαεαμ ΰ ΰκθσ πθ έθαδ πλκ δησ λκ θα ΰέθ αδ απσ δ άηκθ μ, Ϋξ δ, εα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, εαδ ίαγτ λ μ αδ έ μ. θαυηαξέα κυ 1538, πκυ ηΫξλδ σ απκ ζκτ υ α δεσ ηΫλκμ βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ, απκ υθ Ϋ αδ απσ αυ ά, εαγυμ θ ηπκλ έ θα θ αξγ έ βθ ζζβθδεά –η βθ Ϋθθκδα βμ ηπζκεάμ ζζάθπθ– δ κλέα, αφκλΪ βζα ά, σππμ έξ δ ξυλδ γ έ πλκβΰκυηΫθπμ εαδ κ Φκυλέεβμ, ησθκθ «ἐπ δ κ δαεῶμ» βθ ΠλΫί αα, εαδ εα ’ πΫε α β βθ ζζΪ α. Σα υπσζκδπα ΰ ΰκθσ α πέ βμ απκυθ Ϋκθ αδ, αζζΪ Ϋθα υηίκζδεσ πέπ κ: εαγυμ πλκ ζαηίΪθκθ αδ πμ υ α δεσ ηΫλκμ βμ γθδεάμ δ κλέαμ, β κπδεά κυμ δΪ α β πλΫπ δ θα υπκξπλά δ, υ θα θ πηα πγκτθ υεκζσ λα βθ γθδεά αφάΰβ β. Μ Ϊζζα ζσΰδα, εαγυμ κ πσαπθ δ κλδεσμ ζσΰκμ ζ δ κυλΰ έ ησθκθ σ αθ κηκΰ θκπκδ έ δμ δ δκλλυγηέ μ κυ πδηΫλκυμ, κ ζ υ αέκ πλΫπ δ θα δμ απκζΫ δ ά θα δμ πλκ αλησ δ κ ΰ θδεσ. Γδα βθ δ κλδκΰλαφέα βμ ΠλΫί ααμ, εαδ σξδ ησθκθ αυ άμ, πκυ κ η ΰαζτ λκ ηΫλκμ άμ δ κλδεάμ βμ πκλ έαμ θ ά αθ τεκζα υηία σ η βθ ευλέαλξβ δ κλδεά αφάΰβ β κυ γθδεκτ, απκ υθ Ϋδμ Ϋ κδκυ έ κυμ έξαθ κίαλσ α μ υθΫπ δ μ, εαγυμ Ϋθα βηαθ δεσ ηάηα κυ παλ ζγσθ κμ βμ παλΫη θ –εαδ θ πκζζκέμ παλαηΫθ δ αεσηβ– ασλα κ. Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 657-658· ΰέθ αδ αθαφκλΪ κ π δ σ δκ κυ 1828 κθ ηίλαεδεσ εσζπκ πκυ Ϋη δθ ΰθπ σ η βθ κθκηα έα « α Μέ δεα» (κ βηΪλα κμ έ δ ζαθγα ηΫθα β ξλκθκζκΰέα 1829), βθ παθΪ α β κυ ΓεδπζΫεα (1847) εαδ α ΰ ΰκθσ α κυ 1878· ΰδα α Μέ δεα ίζ. ΢ΙΛ ΢ 2012, 246-249, 382-390· Μ ΟΤ΢Σ Κ ΢ 2002, 70-75· ΰδα κ 1847 ίζ. Κ ΛΟΠΟΤΛΟ΢ 1992, 448-457· ΰδα κ 1878 πλίζ. υ παλαπΪθπ η βη. 61. 107 Μ Ρ ΣΟ΢ 1932, 658-659· oδ υΰΰλαφ έμ βμ παλαΰλΪφκυ έθαδ κδ Ν.Θ. Κζα Ϊμ (υπκ λΪβΰκμ) εαδ Γ.Ν. Νδεκ Ϊλαμ (πζκέαλξκμ Πκζ. Ναυ δεκτ). Γδα κ 1538 ίζ. υ παλαπΪθπ πκλΪ βθ εαδ βη. 20· ΰδα κ 1897 ίζ. υ παλαπΪθπ η βη. 61· ΰδα α ΰ ΰκθσ α κυ 1917 απσ βθ κπ δεά βμ ΠλΫί ααμ ίζ. ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ 2002, 170-179. 106 412 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ 4. Ο Πλ ί αΪθκμ ζσΰδκμ Ηζέαμ α δζΪμ Ο ζέαμ . α δζΪμ (1906-1982) πλπ κ ηφαθέα αδ α ΰλΪηηα α κ 1930 η ηδα πδ κζά κ αγβθαρεσ π λδκ δεσ ΝΫα έα.108 ΢ αυ ά, απαθ υθ αμ πλκβΰκτη θβ πδ κζά κυ Γδυλΰκυ Κκ αδκτζα, ξ δεά η βθ αυ κε κθέα κυ Κυ α Καλυπ Ϊεβ κθ Ικτζδκ κυ 1928 βθ ΠλΫί αα, εγΫδ δλΪ πδξ δλβηΪ πθ πκυ, η απσζυ κ ία ησ ΰδα κθ λαΰδεσ πκδβ ά, πδε θ λυθκθ αδ β φυ δεά κηκλφδΪ βμ πσζβμ – η αιτ Ϊζζπθ εαδ ε έθκ βμ κηκδσ β αμ η βθ Κπθ αθ δθκτπκζβ· σξκμ κυ έθαδ β απκ υθΪηπ β πθ, εα Ϊ β ΰθυηβ κυ, ηβ δεαδκζκΰβηΫθπθ δ ξυλδ ηυθ κυ Κκ αδκτζα π λέ υγτθβμ βμ πσζβμ ΰδα κ ΰ ΰκθσμ. έθαδ ίΫίαδκ σ δ, αθ κ α δζΪμ αεκζκυγκτ κ Ϋλΰκ κυ απκεζ δ δεΪ κτ β βθ απκζκΰβ δεά Ϋ πγ θ ηα δΪ πκυ πμ δεκ δ λΪξλκθκμ θΫκμ υδκγΫ β κ ε έη θκ κυ 1930, θ γα εα αε κτ β γΫ β κυ ηίζβηα δεκτ ζκΰέκυ βμ ΠλΫί ααμ πκυ άη λα εα Ϋξ δ· ηκζα ατ α, ηδα π λέκ κ πκυ, σππμ έ αη , Ϊζζ μ δ κλδεΫμ αθαπαλαΪ δμ βμ πσζβμ β υΰξλκθέα ΰεα αζ έπ αδ, κ σ θΫκμ π υξδκτξκμ βμ Φδζκ κφδεάμ γβθυθ πδ δεθτ δ αιδκαάζ υ β δ κλδεά κιτθκδα αθ δζαηίαθση θκμ, τκ ησζδμ Ϋ β η Ϊ βθ γ ζκτ δα Ϋικ κ κυ πκδβ ά, σ δ κ ΰ ΰκθσμ αυ σ γα φλαΰέ δ βθ δ κλέα βμ ζζβθδεάμ ζκΰκ ξθέαμ εαδ, φυ δεΪ, β η Ϋπ δ α αυ κ δεά δεσθα βμ πσζβμ.109 Γ θθβηΫθκμ βθ ΠλΫί αα απσ φ πξά κδεκΰΫθ δα, κ α δζΪμ λΰΪ βε πλκπκζ ηδεΪ πμ φδζσζκΰκμ αλε Ϊ ηΫλβ βμ ίκλ δκ υ δεάμ ζζΪ αμ, πλδθ ΰεα α αγ έ βθ γάθα σπκυ κ 1969 υθ αιδκ κ έ αδ πμ ΰυηθα δΪλξβμ εαδ δαηΫθ δ ηΫξλδ κθ γΪθα σ κυ. ε σμ βμ δ κλέαμ βμ ΠλΫί ααμ, α ξκζ έ αδ πδ αηΫθπμ η βθ αλξαέα ζζβθδεά λαΰπ έα εαδ β κθ δ ξτζκ, λαΰπ έ μ κυ κπκέκυ η αφλΪα δ εα Ϊ β δΪλε δα βμ δε α κλέαμ.110 Παλσ δ κ δ κλδεσ κυ Ϋλΰκ απκ Ϋζ πΪθ α βη έκ αθαφκλΪμ ΰδα κυμ λ υθβ Ϋμ βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ, ησζδμ β πλσ φα β Ϋε κ β πθ πΪθ πθ κυ, η βθ υπκ δΰηα δεά πδηΫζ δα κυ Νέεκυ . ΚαλΪηπ ζα, έ δ βθ υεαδλέα θα ι εδθά δ ηδα απκ έηβ ά κυ·111 λέα ε έη θα κ αθΪ ξ έλαμ π λδκ δεσ, ΢ΙΛ ΢ 2012, 5-8· σζ μ κδ παλαπκηπΫμ βμ παλκτ αμ λΰα έαμ ε έη θα κυ α δζΪ ΰέθκθ αδ απσ βθ Ϋε κ β πθ πΪθ πθ κυ· ε έ εαδ κδ πζβλκφκλέ μ ΰδα α Ϋθ υπα εαδ κθ αλξδεσ ξλσθκ ε σ υμ κυμ: ΢ΙΛ ΢ 2012, xxi-xxviii ( λΰκΰλαφέα) εαδ ι ξπλδ Ϊ εΪγ ε έη θκ. 109 Χαλαε βλδ δεσ πθ αγ λυθ απσο υθ κυ έθαδ σ δ πλκμ κ Ϋζκμ βμ απάμ κυ, κ 1976, παθΫλξ αδ κ έ δκ γΫηα ξλβ δηκπκδυθ αμ εΪπκδα απσ α πδξ δλάηα α κυ θ αθδεκτ ΰλαπ κτ· π σ κ, κ σοδηκ ε έη θκ, δαθγδ ηΫθκ η δμ πλκ ππδεΫμ θγυηά δμ κυ απσ κθ Καλυπ Ϊεβ, απκ ζ έ ηδα σ ηπ β βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ η β ηκέλα κυ πκδβ ά: ΢ΙΛ ΢ 2012, 175-180. 110 δκΰλαφδεΪ κυ α δζΪ α: ΢ΙΛ ΢ 2012, xiii-xix (Μ. Κα ακτθβμ)· Ρ ΛΛ ΧΟΤ 2011, 443. 111 ΢ΙΛ ΢ 2012. 108 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 413 πκυ υθσ υ αθ β βηκ έ υ β κυ σηκυ, Ϋξκυθ ά β γΫ δ δμ ίΪ δμ ΰδα ηδα υλτ λβ υαά β β, εΪπκδ μ σο δμ βμ κπκέαμ γ ηα κπκδκτθ εαδ κδ παλαεΪπ πδ βηΪθ δμ ξΫ β η βθ πλκίζβηα δεά πκυ ηαμ απα ξκζ έ υ.112 Οδ δ κλέ μ β γΫ β βμ δ κλέαμ. Μ Ϊ απσ η ΰΪζβ απκυ έα, κ α δζΪμ παθΫλξ αδ α δ κλδεΪ βμ ΠλΫί ααμ ησζδμ κ 1952. Σδμ πση θ μ εα έ μ α ε έη θΪ κυ γα βηκ δ υγκτθ αε δεΪ τκ πβΰΫμ: δ κλδεκφδζκζκΰδεΪ, ευλέπμ βπ δλυ δεα, π λδκ δεΪ εαδ κθ τπκ ( κπδεΫμ εαδ βπ δλυδε μ φβη λέ μ πθ γβθυθ).113 θ, σππμ πλκ έπαη , κ Μ κπσζ ηκμ Ϋπαδι εα α α δεσ λσζκ β δαησλφπ β βμ δ κλδεάμ δεσθαμ βμ ΠλΫί ααμ, κδ η απκζ ηδεΫμ εα έ μ –η βθ απυζ δα βμ βηα έαμ κυ ζδηαθδκτ, β η αθΪ υ β εαδ β τ εκζβ κδεκθκηδεά εα Ϊ α β– πλκεαζκτθ αυ κ δεσ πλκίζβηα δ ησ εαδ, πδγαθσ α α, βθ αθΪΰεβ ηδαμ θσ λβμ παφάμ η βθ κπδεά δ κλέα, β κπκέα γα ίλ δ βθ Ϋεφλα ά βμ τθ κη μ πδφυζζέ μ ά ηδελΪ Ϊλγλα πκυ πλαΰηα τκθ αδ πκδεέζα γΫηα α.114 ΢ αυ άθ βθ αθΪΰεβ γα αθ απκελδθσ αθ Ϋθαμ τπκμ ζκΰέκυ η Ϋ πγ θ ηα δΪ εαδ πκπ έα σζκυ κυ δ κλδεκτ φΪ ηα κμ· έθαδ πλκφαθΫμ σ δ β πδίαζζση θβ υθ κηέα εαδ β φτ β κυ αθαΰθπ δεκτ εκδθκτ υθκκτ αθ β βηδκυλΰέα τζβπ πθ ε δηΫθπθ, σπκυ κ κδξ έκ βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ, ηΫ π βμ πλκφκλδεσ β αμ, γα εα αζΪηίαθ βηαθ δεά γΫ β, θυ κδ υξσθ παλαπκηπΫμ πβΰΫμ ά ίδίζδκΰλαφέα γα π λδκλέακθ αθ α ξλ δυ β. ΢ αυ Ϊ α υηφλααση θα δαηκλφυθ αδ εαδ β δ κλδεά ηΫγκ κμ κυ α δζΪ: εαζτπ κθ αμ κ ξλκθδεσ δΪ βηα απσ βθ λξαδσ β α ηΫξλδ β τΰξλκθβ η αυ σθ πκξά, π ι λΰΪα αδ φδζκζκΰδεΪ εαδ ΰζπ κζκΰδεΪ αβ άηα α, ΰλΪφ δ δ κλδεΪ εδαΰλαφάηα α ξ δεΪ η κθ αληα κζδ ησ βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ σππμ εαδ η γΫηα α κυ ΰυθα, θυ εα αγΫ δ εαδ σζ μ δμ πζβλκφκλέ μ πκυ εα αφΫλθ δ θα υΰε θ λυ δ ΰδα κπσ βηα βμ πσζβμ (π.ξ. κθ ζαδυθα, κυμ θακτμ, κθ πτλΰκ κυ λκζκΰδκτ ε.Ϊ.)· β πλκ ππκΰλαφδεά εηβλέπ β (δ έπμ κυ 19κυ εαδ 20κτ αδυθα) εαγυμ εαδ β απκ τππ β πθ ζακΰλαφδευθ γέηπθ βμ ΠλΫί ααμ κζκεζβλυθκυθ κ Ϋλΰκ κυ, β πκζυγ ηα δεά πλδ ηα δεσ β α κυ κπκέκυ εαγέα αδ φαθ λά η αυ άθ βθ πδζ ε δεά απαλέγηβ β.115 θ εαδ Ϋξ δ κθδ γ έ ΚΟΜ ΢ 2011· Ρ ΛΛ - ΧΟΤ 2011· Ρ ΝΣ Ο΢ 2011. Γδα α Ϋθ υπα ίζ. βθ λΰκΰλαφέα κυ α δζΪ (πλίζ. υ παλαπΪθπ βη. 108)· ίζ. εαδ ΚΟΜ ΢ 2011, 435· Ρ ΛΛ - ΧΟΤ 2011, 443 η βη. 7-9. 114 Γδα βθ κδεκθκηδεά εα Ϊ α β βμ η απκζ ηδεάμ ΠλΫί ααμ ίζ. Τ ΙΚΟ΢ 2000, 103-136· ΰδα κθ κπδεσ η απκζ ηδεσ τπκ, η παλΪ δΰηα βθ φβη λέ α ΰυθ Πλ ίΫαβμ, σπκυ βηκ έ υ εαδ κ α δζΪμ, ίζ. ΢ ΡΓ ΢ 2010, ευλέπμ 544-548. 115 Σα 102 ε έη θα πθ πΪθ πθ αιδθκηκτθ αδ απσ κθ πδη ζβ ά βμ Ϋε κ βμ π Ϊ εαβΰκλέ μ: Πλ ί αΪθδεα, Ι κλδεΪ, Πλκ ππκΰλαφέ μ, ΛακΰλαφδεΪ, Γζπ κζκΰδεΪ, Παλκυ δΪ δμ-Κλέ δμ- πέεαδλα, πδ κζΫμ: ΢ΙΛ ΢ 2012, xii· ΰδα ηδα αθαζυ δεά π λδΰλαφά βμ δ κλδεάμ γ ηα κζκΰέαμ κυ α δζΪ ίζ. ΚΟΜ ΢ 2011, κ κπκέκμ δεαέπμ ξαλαε βλέα δ βθ πθ υηα δεά παλαΰπΰά κυ πμ « τηηδε β ΠλΫί αα». 112 113 414 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ σ δ α πκθάηα Ϊ κυ θ δαγΫ κυθ αεα βηαρεά η γκ δεσ β α,116 ηκζα ατ α αφάθκυθ, εα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, θα δαφαθ έ ηδα, αθαζσΰπμ κυ γΫηα κμ, υθ δ β Ϊ δφυάμ πλκ Ϋΰΰδ β πκυ εδθ έ αδ η αιτ πλκ ππδεάμ-ίδπηα δεάμ ηπζκεάμ κυ υΰΰλαφΫα εαδ απκ α δκπκδβηΫθβμ, αλξ δαεΪ εηβλδπηΫθβμ Ϋεγ βμ.117 δ, κ α δζΪμ – α σλδα πθ υθα κ ά πθ κυ– εΪθ δ ηδα πλκ πΪγ δα θα πδεκυλά δ ιέ κυ βθ πλκφκλδεά υζζκΰδεά εαδ βθ αλξ δαεά δ κλδεά ηθάηβ, βθ Ϋ πγ θ εαδ Ϋιπγ θ ηα δΪ. Σα απκ ζΫ ηα α αυ άμ βμ υίλδδεάμ η γκ κζκΰέαμ έθαδ ηδε Ϊ. πσ β ηδα πζ υλΪ, β π λδπ π δκζκΰδεά παλκυ έα β σο πθ βμ κπδεάμ δ κλέαμ θ υθκ έ β υθα σ β α ηδαμ υθκζδεάμ πλκ Ϋΰΰδ βμ η δαελδ ά κξκγ έα εαδ ζ π κη λ δαεά αλξ δαεά εηβλέπ β. υ, ίΫίαδα, ΰέθ αδ φαθ λά β απσ α β απσ βθ δ κλδκΰλαφδεά παλΪ κ β πθ Ικθέπθ, γ η ζδπηΫθβ βθ πζκτ δα αλξ δαεά εζβλκθκηδΪ, δ έπμ απσ βθ κπδεά δ κλέα βμ ΰ δ κθδεάμ Λ υεΪ αμ, πκυ κ α δζΪμ ΰθυλδα εαδ, πδγαθσ α α, ε δηκτ .118 αλξ δαεά αθ πΪλε δα κθ αθΪΰεα , σππμ εαδ η αΰ θΫ λκυμ ζκΰέκυμ, θα π λδκλδ έ βθ απκ πα ηα κπκδβηΫθβ αθέξθ υ β βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ, β κπκέα ηΫξλδ εαδ άη λα αθαηΫθ δ εΪπκδα υθκζδεά αφάΰβ β. πσ βθ Ϊζζβ, εαδ υπσ πλκςπκγΫ δμ, αυ ά β ΫζΚΟΜ ΢ 2011, 440· Ρ ΛΛ - ΧΟΤ 2011, 449· Ρ ΝΣ Ο΢ 2011, 466. Ι έπμ α ζακΰλαφδεΪ ε έη θα αθάεκυθ βθ πλυ β εα βΰκλέα: ΢ΙΛ ΢ 2012, 605-630· ΰδα κτ α ίζ. Ρ ΛΛ - ΧΟΤ 2011, σπκυ εαδ αθαφκλΪ βθ πλκ ππδεά Ϋλ υθα κυ ζκΰέκυ δΪ υθ θ τι πθ (449)· πλίζ. εαδ Ρ ΝΣ Ο΢ 2011, 466. ΢ β τ λβ εα βΰκλέα αθάεκυθ δ κλδεΪ ε έη θα σπκυ η αΰλΪφκθ αδ Ϋΰΰλαφα πκυ θ σπδ κ υΰΰλαφΫαμ ηΫ π λέ πθ (π.ξ. κ πλαε δεσ δ λτ πμ κυ θακτ κυ Παθ κελΪ κλα κυ 1798: ΢ΙΛ ΢ 2012, 26-32)· π λαδ Ϋλπ, ε έη θα σππμ ε έθκ ΰδα β ηΪξβ βμ Νδεσπκζβμ εαδ κθ Χαζα ησ βμ ΠλΫί ααμ, σπκυ β ε αηΫθβ ηκλφά, β η Ϊφλα β απσ α ΰαζζδεΪ βηκ δ υηΫθβμ πβΰάμ εαδ β αλε Ϊ υθ πάμ ίδίζδκΰλαφδεά εηβλέπ β κτ πλκ έ κυθ ξαλαε άλα η ζΫ βμ ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 250-318· πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ η βη. 22). ΣΫζκμ, υπΪλξκυθ Ϊλγλα α κπκέα φαλησα αδ ηδε ά ηΫγκ κμ (π.ξ. κ Ϊλγλκ ΰδα κθ θασ κυ ΰέκυ ΝδεκζΪκυ σπκυ υΰε θ λυθκθ αδ πλκφκλδεΫμ δ ά δμ, κδξ έα απσ κθ λαίαθ δθσ εαδ κθ Ξ θσπκυζκ, α πκλέ ηα α πθ αλξαδκζκΰδευθ λ υθυθ κυ Φδζα ζφΫπμ, θυ παλα έγ θ αδ εαδ ΰΰλαφΫμ απσ κ ίδίζέκ γαθΪ πθ κυ θακτ ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 150-162· πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ η βη. 87). – ΢βη δυθ αδ σ δ κ α δζΪμ, ηααέ η Ϊζζκυμ, πλκ πΪγβ θα δ λτ δ π λδκ δεσ κπδεάμ δ κλέαμ εαδ ζακΰλαφέαμ, πθ Χλκθδευθ, κυ κπκέκυ, σηπμ, βηκ δ τγβε ησθκθ Ϋθα τξκμ κ 1959. ΢ κθ πλσζκΰκ κθέα δ σ δ κ π λδκ δεσ γα πλΫπ δ θα έθαδ «αυ βλΪ πδ βηκθδεσ» ΰδα θα κ υπκ ξγκτθ υη θυμ ά εαδ θα υθ λΰα κτθ ηααέ κυ «κδ ζσΰδκδ εαδ δ κλδεκέ βμ ξυλαμ ηαμ» ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 659)· ΰδα α ΧλκθδεΪ ίζ. Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2009, 319-321. 118 ζ. βθ ελδ δεά ΰδα κ ίδίζέκ κυ Κ.Γ. ΜαξαδλΪ ξ δεΪ η κυμ θακτμ εαδ δμ ηκθΫμ βμ Λ υεΪ αμ, σπκυ αθαφΫλκθ αδ εαδ Ϊζζα Ϋλΰα κυ Λ υεΪ δκυ ζκΰέκυ ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 651654). πδ βηαέθ αδ σ δ κ α δζΪμ ξλβ δηκπκέβ δμ λΰα έ μ κυ κ αλξ έκ βμ Μβλσπκζβμ Νδεκπσζ πμ εαδ Πλ ίΫαβμ, ΰδα κ κπκέκ Ϋΰλαο εαδ Ϋθα Ϊλγλκ ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 79-82), θυ έξ εαδ πκπ έα κυ λξ δκφυζαε έκυ Λ υεΪ αμ: ΚΟΜ ΢ 2011, 437 η βη. 15. Γδα βθ δ κλδκΰλαφδεά ξκζά βμ Λ υεΪ αμ εαδ κυμ κπδεκτμ δ κλδκ έφ μ ίζ., η αιτ Ϊζζπθ, ΢ΚΛ ΝΙΣ ΢ 2001. 116 117 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 415 ζ δοβ γα ηπκλκτ θα η α λαπ έ πζ κθΫε βηα, εαγυμ η ζζκθ δεΫμ πλκπΪγ δ μ θ γα πδίαλυθγκτθ υπΫλη λα απσ ηδα δ κλδεά παλΪ κ β πκυ φΫλ δ α ΰθπλέ ηα α θσμ π π λα ηΫθκυ ά ηκθκ δΪ α κυ δ κλδκΰλαφδεκτ ζσΰκυ. Σκ ΰ θδεσ εαδ κδ δ δκ υπέ μ κυ κπδεκτ. δ ζευ έθ α ΰ θδεκτ- κπδεκτ, ΰδα βθ κπκέα ηδζά αη , δαηκλφυθ δ εαδ κ Ϋλΰκ κυ α δζΪ. δ κλδεά αφάΰβ β κυ Πλ ί αΪθκυ ζκΰέκυ κη έ αδ αφ θσμ κ πζαέ δκ θσμ πσακθ κμ δ κλδεκτ ζσΰκυ η γθκε θ λδεΪ ξαλαε βλδ δεΪ, ηφκλ έ αδ αφ Ϋλκυ απσ βθ δ δκ υΰελα έα κυ κπδεκτ. υ ά β αθ έφα β έθαδ, ίΫίαδα, σππμ Ϋ δι κ Michael Herzfeld, πμ Ϋθαθ ίαγησ φαδθκη θδεά, εαγυμ δ έπμ κδ επαδ υ δεκέ πκυ Ϋΰλαοαθ κπδεά δ κλέα, σππμ βθ π λέπ π ά ηαμ κ α δζΪμ, έθαδ ε έθκδ πκυ, υπκΰλαηηέακθ αμ δμ δ δαδ λσ β μ κυ πδηΫλκυμ, υθΫίαζαθ εα ικξάθ βθ πκζδ δ ηδεά κηκΰ θκπκέβ β κυ ζζβθδεκτ ΚλΪκυμ παλκυ δΪακθ αμ κ κπδεσ πμ ΰθά δα Ϋεφλα β κυ γθδεκτ.119 Μκζαατ α, σππμ δαπδ υγβε παλαπΪθπ, κ πέπ κ βμ δ κλδκΰλαφέαμ κπδεσ εαδ ΰ θδεσ δ κλ έθ ίλέ εκθ αδ ηδα υθ ξά υθαηδεά ξΫ β πλκ Ϋΰΰδ βμ εαδ απσεζδ βμ, π λέζαηπλκ παλΪ δΰηα βμ κπκέαμ έθαδ εαδ α ΰλαπ Ϊ κυ α δζΪ. Σκδκυ κ λσππμ, Ϋθα ηΫλκμ πθ Ϊλγλπθ κυ Πλ ί αΪθκυ φδζσζκΰκυ αφδ λυθ αδ β τθ β βμ ΠλΫί ααμ η εκλυφαέ μ δΰηΫμ βμ ζζβθδεάμ δ κλέαμ: η κθ ΰυθα (π.ξ. εκηέακθ αμ ίδκΰλαφδεΪ κδξ έα Πλ ί αΪθπθ αΰπθδ υθ, σππμ κυ Ο . θ λκτ κυ ε.Ϊ., ά ιδ κλυθ αμ βθ πέ ε οβ βθ πσζβ ηίζβηα δευθ ηκλφυθ βμ παθΪ α βμ, σππμ κ ζσλ κμ τλπθ, ά αθα δεθτκθ αμ β ξΫ β ΠλΫί ααμ-Μ κζκΰΰέκυ, ευλέπμ ηΫ π βμ υηη κξάμ Πλ ί αΪθπθ βθ ικ κ) εαδ η κυμ πκζΫηκυμ κυ 1912.120 ΢ κτ α α πκθάηα α β ΠλΫί αα αθαπαλέ α αδ πμ ηΫλκμ κυ ΰ θδεκτ, σπκυ κ κπδεσ ηπζκυ έα δ δΪ βμ δεάμ κυ υθ λκηάμ βθ αφάΰβ β κυ γθδεκτ, θαληκθδαση θκ η αυ σ. Τπσ βθ Ϋθθκδα αυ ά, δ δεΪ ΰθπλέ ηα α βθ δ κλδεά ιΫζδιβ κυ πλυ κυ πκυ έθαδ α τηία α η βθ ε θ λδεά αφάΰβ β κυ τλκυ ηΫθκυθ αθ θ λΰΪ.121 HERZFELD 2003, ευλέπμ 281-292 (η π λαδ Ϋλπ ίδίζδκΰλαφέα). ζ. θ δε δεΪ ΢ΙΛ ΢ 2012, 325-335, 347-381 (αΰπθδ Ϋμ βμ παθΪ α βμ), 127-146 (ζσλ κμ τλπθ βθ ΠλΫί αα), 173-174, 244-245, 449-452, 484-488 (Μ κζσΰΰδ), 319-324, 458-462 (ΰ ΰκθσ α κυ 1912). Ϋίαδα, εαδ κ opus magnum κυ α δζΪ ΰδα κθ Χαζα ησ κυ 1798 (ίζ. βη. 117) αθάε δ βθ έ δα εα βΰκλέα, πμ β εα ικξάθ γυ έα βμ ΠλΫί ααμ πέ κυλεκελα έαμ. 121 Σκτ πθ κγΫθ πθ, β π λέκ κμ πκυ β ΠλΫί αα, εα Ϊ β δΪλε δα βμ παθΪ α βμ, ά αθ ζ τγ λκ ζδηΪθδ ΰ θθΪ αηβξαθέα: «Πσ κ υθ δ Ϋφ λ δμ κθ Ι λσθ ΰυθα κυ 1821 β ΠλΫί αα πμ ζ τγ λκμ ζδηάθ, πκυ υλέ ε κ σ κ εκθ Ϊ δμ βθ αΰπθδαση θβ ζζΪ α, υ υξυμ έθαδ Ϊΰθπ α. ε έθκδ πκυ εα Ϋξκυθ ά δΫ π αθ α ξ δεΪ κεκυηΫθ α Ϋξκυθ πα λδπ δεσ εαγάεκθ θα α φΫλκυθ δμ φπμ.», κ: ΢ΙΛ ΢ 2012, 58 (αεκζκυγ έ αδ β κλγκΰλαφέα βμ Ϋε κ βμ πθ πΪθ πθ). 119 120 416 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ Σ ζ έπμ δαφκλ δεά έθαδ β δεσθα σ αθ κ α δζΪμ ΰλΪφ δ Ϋξκθ αμ πμ πέε θ λκ κ κπδεσ. επαδ υ δεά δ κλέα, πμ δ λυ δεσ κδξ έκ βμ κπδεάμ αφάΰβ βμ, εα Ϋξ δ εαδ κ Ϋλΰκ κυ πδφαθά γΫ β.122 πδπλκ γΫ πμ, υθ ξέακθ αμ κ Ϋλΰκ πθ βηΪλα κυ εαδ Γ λκΰδΪθθβ, αζζΪ, πλκφαθυμ, εαδ θγαλλυηΫθκμ απσ β υηίκζά τκ Ϊζζπθ ζκΰέπθ βθ Ϋλ υθα βμ ί θ κελα έαμ β υ δεά ζζΪ α, κυ Κ.Γ. ΜαξαδλΪ (1882-1967) εαδ κυ Κ. . ΜΫλ αδκυ (1886-1971),123 κ α δζΪμ πλκίαέθ δ πκζυ ξδ έμ παλκυ δΪ δμ βμ ί θ δεάμ π λδσ κυ βμ ΠλΫί ααμ, σπκυ, υθ υΪακθ αμ βηκ δ υηΫθ μ ΰλαπ Ϋμ εαδ πλκφκλδεΫμ πβΰΫμ, έ δ –παλΪ δμ σπκδ μ α υθαηέ μ εαδ ζΪγβ– ηδα αλε Ϊ θαλΰά δεσθα βμ κδεδ δεάμ, πζβγυ ηδαεάμ, κδεκθκηδεάμ εαδ πκζδ δ ηδεάμ δεσθαμ βμ ί θ δεάμ ΠλΫί ααμ.124 θ εαδ θ ηπκλκτη θα π ε αγκτη υ π λαδ Ϋλπ, κδ Ϋλ υθ μ αυ Ϋμ φαθ λυθκυθ βθ ιαδλ δεά υθαηδεά πκυ θέκ απκε Ϊ β κπδεά ζκΰδκ τθβ, εαγυμ, πλκ π λθυθ αμ κυ δα δεΪ βθ πλκ εκζζβηΫθβ κθ πσακθ α ζσΰκ αεα βηαρεά δ κλδκΰλαφέα, αθκέΰ αδ, ΰδα κθ ξυλκ πκυ η ζ Ϊ, θΫα λ υθβ δεΪ αθ δε έη θα. εσηβ πδκ κζηβλά έθαδ β θα ξσζβ β κυ α δζΪ η κθ ίλαρεσ πζβγυησ βμ ΠλΫί ααμ –Ϋθα γΫηα πκυ, ηΫξλδ εαδ άη λα, υφέ α αδ πμ δ κλδεσ αά βηα ξ σθ απκεζ δ δεΪ ξΪλβ βθ πλπ κίκυζέα κπδευθ λ υθβ υθ ά δ κλδκ δφυθ–,125 αζζΪ εαδ η β δα λκηά, βθ πκζδ δεά λα βλδσ β α εαδ κ εαζζδ ξθδεσ Ϋλΰκ βμ πλ ί αΪθδεβμ κδεκΰΫθ δαμ Ν έθκ, ιδ ζαηδ γΫθ πθ ΢ΙΛ ΢ 2012, 406-422· β η ζΫ β αφκλΪ α εΪζκυμ εαδ ζκΰέκυμ ΠλΫί ααμ εαδ ΠΪλΰαμ. Μ Χ ΙΡ ΢ 1951, ΰδα β ί θ κελα έα β Λ υεΪ α· πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ η βη. 118. υθ δ φκλΪ κυ Κ. ΜΫλ αδκυ βθ δ κλέα βμ ί θ κελα έαμ, η β βηκ έ υ β πζάγκυμ ΰΰλΪφπθ απσ α ί θ δεΪ αλξ έα, έθαδ αθυπκζσΰδ β· εΪπκδ μ λΰα έ μ κ π δλυ βμ δ κλδκ έφβμ, κθ κπκέκ κ α δζΪμ αθαφΫλ δ υξθΪ, α ξκζ έ αδ π λδ α δαεΪ εαδ η βθ ΠλΫί αα: Μ ΡΣ ΙΟ΢ 1936, 285-290· 1940, 34-35· 1957· 1962. 124 ΢ΙΛ ΢ 2012, 9-10, 33-41, 63-67, 91-106, 147-149· πλίζ. ΚΟΜ ΢ 2011, 438. ΢ ηέα απσ δμ λΰα έ μ αυ Ϋμ κ α δζΪμ –κ κπκέκμ κ Ϋλΰκ κυ υαβ Ϊ βθ πζ δκθσ β α πθ γ ηΪπθ πκυ Ϋγβεαθ απσ κθ λαίαθ δθσ εαδ θ τγ θ– γέΰ δ εαδ κ παζαδσ γΫηα βμ υηκζκΰέαμ κυ κππθυηέκυ βμ ΠλΫί ααμ (ίζ. υ παλαπΪθπ), σπκυ υπκ βλέα δ β ζαίδεά πλκΫζ υ β βμ ζΫιβμ εαδ αθ δ έγ αδ βθ πδξ δλβηα κζκΰέα κυ Φκυλέεβ ξ δεΪ η βθ τπαλιβ κδεδ ηκτ βθ ΠλΫί αα εα Ϊ κθ 13κ αδυθα ( ΢ΙΛ ΢ 2012, 101-106· πλίζ. εαδ 47-52)· ΰδα βθ Ϊπκοβ κυ Πλ ί αΪθκυ φδζσζκΰκυ π λέ ζαίδεάμ πλκΫζ υ βμ κυ τηκυ πλίζ. εαδ Ρ ΝΣ Ο΢ 2011, 455, 465. 125 ΢ΙΛ ΢ 2012, 423-431· κ υΰΰλαφΫαμ γ πλ έ, ίΫίαδα, πμ εκδ έ α βμ πλ ί αΪθδεβμ ίλαρεάμ εκδθσ β αμ, πκυ βηδκυλΰάγβε κθ 19κ αδυθα, εαδ ΰ θδεσ λα πθ ίλαέπθ βμ π έλκυ β ΰ δ κθδεά Νδεσπκζβ. Οδ ηΫξλδ κτ δ κλδεΫμ πδ εκπά δμ βμ ηδελάμ ίλαρεάμ εκδθσ β αμ πλκΫλξκθ αδ απσ ζκΰέκυμ: ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ 2002, 394-399· Σ΢ΙΛΙΓΙ ΝΝ ΢ 2004, 9-10, 24-66. Καγυμ ΰλΪφκθ αθ αυ Ϋμ κδ ΰλαηηΫμ, υπΫπ βθ αθ έζβοά ηαμ βηκ έ υηα ζζβθα δ κλδκ έφβ κυ λκζέθκυ, κ κπκέκμ αθαεΪζυο ΰ ληαθδεΪ αλξ έα τκ Ϋΰΰλαφα βμ Ι λαβζδ δεάμ Κκδθσ β αμ ΠλΫί ααμ· κτ α εηβλδυθκθ αδ –ΰδα πλυ β φκλΪ απσ σ, δ ΰθπλέακυη – πέ βηα κδξ έα ξ δεΪ η βθ εα Ϊ α β βμ εκδθσ β αμ κ 1942, βζα ά τκ ξλσθδα πλδθ απσ βθ ικζσγλ υ ά βμ κθ ΜΪλ δκ κυ 1944: Ρ ΙΣΟΤΛ ΢ 2013. 122 123 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 417 ξλδ δαθυθ αζίαθδεάμ εα αΰπΰάμ.126 υ, κ κπδεσμ ζσΰκμ δα βλ έ β υζζκΰδεά ηθάηβ θσμ πκζυπκζδ δ ηδεκτ παλ ζγσθ κμ πκυ εα Ϊ α η απκζ ηδεΪ ξλσθδα αππγάγβε απσ βθ δ κλδεά ηθάηβ βμ πέ βηβμ δ κλδκΰλαφέαμ, βθ α Ϋεα β υθ έ β β κυ α δζΪ, π σ κ, ά αθ εαδ Ϋπλ π θα παλαη έθ δ αθαφαέλ κ κδξ έκ βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ. Η ΠλΫί αα πμ σζκθ. α δεσ ξαλαε βλδ δεσ βμ δ κλδεάμ αθαπαλΪ αβμ βμ ΠλΫί ααμ απσ κθ α δζΪ έθαδ β αθγλππκε θ λδεά πλκ Ϋΰΰδ ά βμ. πσζβ ιδ κλ έ αδ ηΫ π βμ λΪ βμ πθ αθγλυππθ βμ: β ΠλΫί αα βμ εαγβη λδθσ β αμ πλκετπ δ απσ δμ λα βλδσ β μ πκυ π λδΰλΪφκθ αδ α ζακΰλαφδεΪ ε έη θα κυ ζκΰέκυ, β ΠλΫί αα κυ ΰυθα απσ β λΪ β Πλ ί αΪθπθ βθ παθα α βηΫθβ ζζΪ α, β ΠλΫί αα βμ ζέ απσ βθ εδθβ δεσ β α πθ η ζυθ πθ πδφαθυθ κδεκΰ θ δυθ, β κπκέα ξαλ κΰλαφ έ αδ Ϋθαθ υλτ ΰ πΰλαφδεσ ξυλκ απσ βθ υλυπβ ηΫξλδ βθ έα. θ, σππμ ά β έπαη , κδ παζαδσ λ μ δ κλδεΫμ αφβΰά δμ πδε θ λυθκθ αθ βθ δγτθκυ α Ϊιβ, κ α δζΪμ έ δ Ϋθα κζσΰλαηηα βμ πσζβμ, κ κπκέκ Ϋξκυθ β γΫ β κυμ σ κ κδ φ πξκέ οαλΪ μ εαδ ξ δλκ Ϋξθ μ πκυ εδθκτθ αδ π λδκλδ ηΫθκ εκδθπθδεσ εαδ ΰ πΰλαφδεσ ξυλκ σ κ εαδ κδ εκ ηκπκζέ μ πθ κδεκΰ θ δυθ Κκθ ηΫθκυ εαδ Ν έθκ.127 Τπσ βθ Ϋθθκδα αυ ά, κ α δζΪμ ΰλΪφ δ εκδθπθδεά δ κλέα, απκ υπυθκθ αμ α δ κλδεΪ ΰ ΰκθσ α σξδ πμ αλξ δαεΫμ εα αΰλαφΫμ αζζΪ πμ πλΪι δμ αθγλυππθ η υΰε ελδηΫθκ σθκηα, πθ κπκέπθ α έξθβ, Ϋξκθ αμ πμ αφ βλέα β ΰ θΫγζδα πσζβ, ιαε δθυθκθ αδ Ϋθα πυεθσ πζΫΰηα ξπλδευθ εαδ εκδθπθδευθ ξΫ πθ. πδπζΫκθ, β δ κλδεά εζέηαεα πκυ φαλησα δ θ έθαδ πλκεαγκλδ ηΫθβ εαδ αθ ιΪλ β β απσ κ ι ααση θκ αθ δε έη θκ, αζζΪ πλκ αληκ ηΫθβ αυ σ: παλαεκζκυγ έ κυμ αθγλυπκυμ κυ ησξγκυ ηΫ α απσ β ηδελκεζέηαεα βμ εαγβη λδθάμ απάμ, ε έθκυμ πθ υοβζσ λπθ λπηΪ πθ ηΫ α απσ β ΰ πΰλαφδεΪ λ υ ά ηαελκεζέηαεα βμ αδκ λκηέαμ κυμ. Σκτ πθ κγΫθ πθ, κ Ϋλΰκ κυ α δζΪ –πλκ δεκθέακθ αμ ι ζέι δμ κθ ξυλκ βμ τΰξλκθβμ δ κλδκΰλαφέαμ– ηπ λδΫξ δ σ κ κ κδξ έκ βμ ηδελκρ κλέαμ σ κ εαδ ε έθκ ηδαμ υθαηδεάμ εαδ αθαπλκ δκλδαση θβμ Ϋθθκδαμ βμ κπδεσ β αμ.128 υ σ, ΰδα Ϋθαθ δ κλδκ έφβ, έθαδ πκυ΢ΙΛ ΢ 2012, 526-529, 586-596· κ ΰθπ σ λκμ, κυζΪξδ κθ κυμ Πλ ί αΪθκυμ, άη λα ΰσθκμ βμ κδεκΰΫθ δαμ έθαδ κ εδ κΰλΪφκμ εαδ ίκυζ υ άμ ζά Ν έθκ (1890-1938), ΰδα κθ κπκέκ, ε σμ κυ α δζΪ, ίζ. υλα Ρ ΛΛ - ΧΟΤ 2010 (η β ξ δεά ίδίζδκΰλαφέα). 127 Γδα βθ αθγλππκΰ πΰλαφέα κυ α δζΪ πλίζ. εαδ Ρ ΛΛ ΧΟΤ 2011, 445. Γδα βθ κδεκΰΫθ δα Ν έθκ ίζ. αηΫ πμ παλαπΪθπ· ΰδα βθ κδεκΰΫθ δα Κκθ ηΫθκυ, απσ δμ πκυ αδσ λ μ βμ ΠλΫί ααμ κυ 19κυ αδυθα, εαδ δ έπμ ΰδα κυμ θ λΫα, Γ υλΰδκ εαδ Νδεσζακ Κκθ ηΫθκ ίζ. ΢ΙΛ ΢ 2012, 517-525, 536-577· ΰδα κθ Γ υλΰδκ, βΰ ησθα ΢Ϊηκυ, ίζ. εαδ Π Π Γ ΩΡΓΙΟΤ 2005· Ρ ΟΤΝ ΢ 2010· ΰδα κθ Νδεσζακ, πκδβ ά εαδ βηκ δεδ ά, ίζ., η αιτ Ϊζζπθ, Τ ΙΚΟ΢ 1995. 128 Γδα β ηδελκρ κλέα ίζ. βθ πση θβ θσ β α· ΰδα βθ Ϋθθκδα βμ η αίαζζση θβμ κπδεσ β αμ, δ δαέ λα υθγάε μ παΰεκ ηδκπκέβ βμ, ίζ. APPADURAI 1995. 126 27 ΠΡ ΝΙΚ ΧΡΟΝΙΚ 49-50 ΜΟ΢Θ Ν ΢ 418 . ΟΝΟ΢ αέκ πέ υΰηα· πδκ βηαθ δεσ έθαδ, θ κτ κδμ, σ δ κ α δζΪμ, πκυ δΫθυ κ η ΰαζτ λκ ηΫλκμ βμ απάμ κυ ε σμ βμ ΰ θΫ δλΪμ κυ, βμ πλκ Ϋ π η α ΰλαπ Ϊ κυ –ΰδα πλυ β έ πμ φκλΪ βθ δ κλδκΰλαφέα βμ πσζβμ– Ϋθα δαελδ σ εαδ, υθΪηα, δαφκλκπκδβηΫθκ πλσ ππκ. 5. πδζ ΰση θα εαδ πλκκπ δεΫμ ΢ β Μαυλδζέα, κ αιδ δυ βμ εαζ έ αδ θα πδ ε φ έ βθ πσζβ εαδ αυ σξλκθα θα παλα βλά δ η λδεΫμ παζδΫμ εαλ πκ Ϊζ πκυ β έξθκυθ σππμ ά αθ παζδΪ. […] Γδα θα ηβθ απκΰκβ τ δ κυμ εα κέεκυμ, κ αιδ δυ βμ κφ έζ δ θα παδθΫ δ βθ πσζβ πθ εαλ πκ Ϊζ εαδ θα βθ πλκ δηά δ απσ β βη λδθά, πλκ Ϋξκθ αμ σηπμ θα ελα ά δ βθ πλκ έηβ ά κυ αυ ά α σλδα υΰε ελδηΫθπθ εαθσθπθ […]. ΚαζΪ γα εΪθ θα ηβθ κυμ π έ σ δ η λδεΫμ φκλΫμ δαφκλ δεΫμ πσζ δμ δα Ϋξκθ αδ β ηέα βθ Ϊζζβ κθ έ δκ ξυλκ εαδ η κ έ δκ σθκηα, σ δ ΰ θθδκτθ αδ εαδ π γαέθκυθ ξπλέμ θα ΰθπλέ δ β ηέα βθ Ϊζζβ, ξπλέμ θα πδεκδθπθά κυθ η αιτ κυμ. I. Calvino (2004, 51-52) θ γα ξ υ α τθκζα πκυ ηκυ πλκ φΫλ δ β δ κλέα παλΪ ΰδα θα α γΫ π παλ υγτμ υπσ υαά β β· ΰδα θα α δαζτ π εαδ θα ηΪγπ αθ ηπκλκτη θα α αθα υθγΫ κυη η θσηδηκ λσπκ· ΰδα θα ηΪγπ ηάππμ πλΫπ δ θα αθα υΰελκ ά κυη Ϊζζα· ΰδα θα α παθα κπκγ ά κυη ηΫ α Ϋθα πδκ ΰ θδεσ ξυλκ κ κπκέκμ, εα αζτκθ αμ β φαδθκη θδεά κδε δσ β Ϊ κυμ, πδ λΫπ δ θα πζΪ κυη β γ πλέα κυμ. M. Foucault (1987, 43-44) Μ κθ α δζΪ ζ δυθ δ ηδα ηαελΪ π λέκ κμ, εα Ϊ βθ κπκέα β ΠλΫί αα, σππμ έ αη , υ Ϊγβε πμ δ κλδεσ υπκε έη θκ – βθ αλξά πμ ηΫλκμ βμ υπσ κυζβμ π έλκυ εαδ β υθΫξ δα πμ ηΫλκμ βμ ζζβθδεάμ πδελΪ δαμ· β υθαηδεά εαδ πκζυετηαθ β ξΫ β βμ κπδεάμ δ κλέαμ η κθ πσακθ α ζσΰκ πλκ Ϋ π βθ πσζβ ηδα π λδφ λ δαεά δ κλδεά γΫ β η αφά ΰθπλέ ηα α, α κπκέα κδ η θ αεα βηαρεκέ δ κλδεκέ πλκ πΪγβ αθ θα α θ Ϊικυθ δμ υπκζκΰέ μ βμ ΰ θδεάμ δ κλέαμ, κδ κπδεκέ ζσΰδκδ –Ϊζζκ ζαηίΪθκθ αμ υπσοβ εαδ Ϊζζκ παλαεΪηπ κθ αμ βθ ευλέαλξβ αφάΰβ β– πδξ έλβ αθ θα α αθα έικυθ πμ υ α δεΪ κδξ έα βμ κπδεάμ αυ σ βαμ. θ αυ σ κ Ϊ δκ εαγδ λπγ έ πμ ησθκθ β δ λυ δεά ά πμ εαδ β εζα δεά π λέκ κμ βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλδκΰλαφέαμ, έθαδ Ϋθα λυ βηα πκυ γα απαθ βγ έ κ ηΫζζκθ. Όππμ εαδ θα Ϋξ δ, απσ β εα έα κυ 1980 β δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ αεκζκυγ έ ηδα θΫα πκλ έα, βθ κπκέα εΪπκ γα Ϋπλ π θα αφδ λπγ έ ηδα η ζΫ β· υ αλεκτηα Ϋθα ηδελσ δξθκΰλΪφβηΪ βμ. ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 419 δπκζδεσ β α δ κλδεκτ-δ κλδκ έφβ υθ ξέα δ θα εαγκλέα δ κ κπδεσ δ κλ έθ. Μδα δλΪ αιδσζκΰπθ κπδευθ ζκΰέπθ υθΫξδ εαδ υθ ξέα δ κ Ϋλΰκ κυ α δζΪ, Ϋξκθ αμ πμ σξκ β υθ άλβ β βμ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ, δ κλδεάμ ά πκζδ δ ηδεάμ· εαγυμ β αιδκπδ έα πθ πβΰυθ κυμ –εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ πλκφκλδευθ ά πλκ λξση θπθ απσ δ δπ δεσ αλξ δαεσ υζδεσ– λ έ αδ βθ πλκ ππδεά θγτηβ β πθ δ έπθ ά πθ πζβλκφκλβ υθ κυμ, επλκ ππκτθ κ πλκφκλδεσ δ κλ έθ, ηδα κυ δυ β υθδ αηΫθβ βμ κπδεάμ δ κλέαμ, β κπκέα, π σ κ, η βθ πΪλκ κ κυ ξλσθκυ έξθ δ βηΪ δα ια γΫθδ βμ.129 πσ βθ Ϊζζβ, θ α ση θβ ΰ θδεσ λ μ Ϊ δμ, ΰεαγέ α αδ ηδα θ σ λβ ΰ θδΪ κπδευθ δ κλδευθ η αεα βηαρεά ηπ δλέα ά παθ πδ βηδαεά παδ έα, πκυ αφ θσμ έθαδ υθ κθδ ηΫθβ η βθ λΫξκυ α δ γθά πδ βηκθδεά ίδίζδκΰλαφέα εαδ δμ η γσ κυμ βμ, αφ Ϋλκυ έθαδ γΫ β θα δ ιαΰΪΰ δ δ κλδεά 130 Ϋλ υθα βηκ δ τκθ αμ θΫ μ πβΰΫμ. Πλκμ κτ κδμ, Ϋξκθ αμ κ πζ κθΫε βηα βμ ΰθυ βμ πθ κπδευθ ΰ πΰλαφδευθ, δ κλδευθ εαδ εκδθπθδευθ υηφλαακηΫθπθ, ηπκλ έ θα πΫηί δ πκδεκ κηβ δεΪ β υαά β β πκλδ ηΪ πθ πκυ πλκΫλξκθ αδ απσ παΰΰ ζηα έ μ δ κλδεκτμ η απκεζ δ δεΪ Ϋιπγ θ ηα δΪ. Οδ ζ υ αέκδ, απσ βθ πζ υλΪ κυμ, Ϋξκυθ λαφ έ η Ϋθ κθκ θ δαφΫλκθ πλκμ βθ ΠλΫί αα. πσ α Ϋζβ βμ εα έαμ κυ 1970 Ϋξ δ βηκ δ υγ έ πζάγκμ ίδίζέπθ εαδ Ϊλγλπθ πδ βηκθδεΪ π λδκ δεΪ, εαδ αφκλκτθ δΪφκλ μ γ ηα δεΫμ εαδ π λδσ κυμ βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ.131 Οδ δ κλδκΰλαφδεΫμ ηΫγκ κδ πκυ φαλησακθ αδ αυ Ϋμ δμ η ζΫ μ εαζτπ κυθ Ϋθα υλτ φΪ ηα θαφΫλκυη παλα δΰηα δεΪ κυμ Ο υ Ϋα Θ. ΜπΫ κ (1930-2011) εαδ Γδυλΰκ Ι. Μκυ Ϊεβ (ΰ θ. 1929), κδ κπκέκδ, αμ βη δπγ έ, α ξκζάγβεαθ εαδ η βθ δ κλέα κυ Θ πλπ δεκτ εαδ κυ ΢υλλΪεκυ αθ έ κδξα· ΰδα κθ ΜπΫ κ, πκυ λ τθβ δ έπμ βθ δ κλέα βμ επαέυ βμ βθ ΠλΫί αα, ίζ. STORK 2011 (η πδζκΰά λΰκΰλαφέαμ)· εα Ϊ β ΰθυηβ ηαμ, κ Μκυ Ϊεβμ, πκυ α ξκζάγβε η πζβγυλα γ ηΪ πθ εαδ δ κλδευθ π λδσ πθ, πλΫπ δ θα εα αΰλαφ έ πμ κ εα ικξάθ υθ ξδ άμ κυ α δζΪ· ΰδα κ Ϋλΰκ κυ ίζ. ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ 2002· ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ 2008. 130 Γδα βθ ηφΪθδ β αυ άμ βμ εα βΰκλέαμ κπδεκτ λ υθβ ά πλίζ. βθ εα Ϊ α β κ θπηΫθκ α έζ δκ: DYMOND 2011, ευλέπμ 21, 25. Γδα βθ ΠλΫί αα π λδκλδασηα υ τκ θ δε δεΫμ παλαπκηπΫμ: κ ΓδΪθθβμ ΡΫθ ακμ δ άΰαΰ βθ ζζβθδεά αεα βηαρεά υαά β β βθ Ϋθθκδα βμ πκζ κΰλαφέαμ ξλβ δηκπκδυθ αμ κ παλΪ δΰηα βμ ΠλΫί ααμ: Ρ ΝΣ Ο΢ 2010, ευλέπμ 288-303· Ρ ΝΣ Ο΢ 2011· κ Νέεκμ ΚαλΪηπ ζαμ, η αιτ Ϊζζπθ, βηκ έ υ κ αθΪ ξ έλαμ π λδκ δεσ δλΪ πκζζυθ Ϊλγλπθ η η αφλΪ δμ εαδ ε θά ξκζδα ησ ε δηΫθπθ Άΰΰζπθ π λδβΰβ υθ ΰδα βθ ΠλΫί αα, θ Ϊ κθ Ϊμ α κ ξπλδεσ, δ κλδεσ εαδ πκζδ δ ηδεσ κυμ πζαέ δκ εαδ βηδκυλΰυθ αμ ηδα αθαθ δεα Ϊ α β ίΪ β ΰδα κπκδα άπκ η ζζκθ δεά υαά β β π λέ αυ άμ βμ γ ηα δεάμ. 131 ΢βη δυθκυη υ πδζ ε δεΪ εΪπκδ μ ηκθκΰλαφέ μ εα Ϊ ξλκθκζκΰέα Ϋε κ βμ: SCHREINER 1975-1979· SOUSTAL & KODER 1981· ΡΧΟΝΣΙ ΢ 1983· ΓΙ ΝΝ ΚΟΠΟΤΛΟΤ 1987· ΚΟΜ ΢ 1999· ΢ΤΓΚ ΛΛΟΤ 2008· VEIKOY 2012. Σβθ έ δα π λέκ κ αθαπ τ αδ λ υθβ δεσ θ δαφΫλκθ εαδ ΰδα βθ α δεά ζακΰλαφέα βμ ΠλΫί ααμ: Τ ΙΚΟ΢ 2000 (1β Ϋε . 1991). ΣΫζκμ, ΰδα γΫηα α κδεδ δεάμ-πκζ κ κηδεάμ ιΫζδιβμ βμ πσζβμ ίζ. β ίδίζδκΰλαφέα κ ΟΝΟ΢ 2010, ευλέπμ 435-436 η βη. 1-4. 129 420 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ απσ βθ παλα κ δαεά γ δεδ δεά ηΫξλδ βθ κδεκθκηδεά- βηκΰλαφδεά δ κλέα –πκυ δμ εα έ μ κυ 1980-1990 απκ Ϋζ , ιΪζζκυ, κθ πσακθ α δ κλδεσ ζσΰκ βθ ζζβθδεά αεα βηαρεά δ κλδκΰλαφέα–, θυ πλσ φα α ηφαθέακθ αδ εαδ κδ η α κηδ δεΫμ γ πλά δμ. Φυ δεΪ, βθ πζ δκθσ β α πθ π λδπ υ πθ θ ηπκλκτη θα ηδζκτη ΰδα αηδΰά κπδεά δ κλέα, αφκτ β ΠλΫί αα θ Ϊ αδ Ϋθα ΰ θδεσ λκ ΰ πΰλαφδεσ, ξλκθδεσ ά γ ηα δεσ πζαέ δκ, θυ εαδ Ϋλΰα πκυ πλαΰηα τκθ αδ ηκθκΰλαφδεΪ εΪπκδ μ δ κλδεΫμ απσο δμ βμ πσζβμ κ κπδεσ αθαζτ αδ έ η ΰ θδε υ δεά αθαΰπΰά υβηδεΫμ υθδ αηΫθ μ πκυ εαγκλέακυθ υλτ λ μ ΰ πΰλαφδεΫμ ά ελα δεΫμ θσ β μ (π.ξ. π δλκμ, υ δεά ζζΪ α, Ογπηαθδεά υ κελα κλέα, θ δεά βηκελα έα εζπ.) –αφάθκθ αμ αθ ιΫ α μ υξσθ κπδεΫμ δ δαδ λσ β μ– έ ηΫ π πκ κ δευθ η γκ κζκΰδυθ (π.ξ. α δ δεΫμ π ι λΰα έ μ), κδ κπκέ μ, θέκ , φαλησακθ αδ αυ κτ δ μ κ πδηΫλκυμ αοβφυθ αμ δμ σπκδ μ δ δκλλυγηέ μ κυ (ΰ πΰλαφδεΫμ, δ κλδεΫμ, αλξ δαεΫμ). Μκζα ατ α, α ζ υ αέα 30 ξλσθδα β πλσκ κμ δμ δ κλδεΫμ πκυ Ϋμ βμ ΠλΫί ααμ έθαδ α δαηφδ ίάβ β, πλΪΰηα πκυ πδί ίαδυθ αδ εαδ απσ α τκ δ γθά υθΫ λδα ΰδα βθ δ κλέαμ βμ –σππμ εαδ α δ Ϊλδγηα υθΫ λδα ΰδα β Νδεσπκζβ– πκυ εα Ϋδιαθ κ αθ ιΪθ ζβ κ δ κλδεσ υθαηδεσ βμ.132 ΢βηαθ δεσ έθαδ, πέ βμ, σ δ β πδεΫθ λπ β β βηκ έ υ β πλπ σ υππθ αλξ δαευθ πβΰυθ, η Ϊ απσ η ΰΪζκ ξλκθδεσ δΪ βηα παλαηΫζβ βμ κυ κηΫα αυ κτ, Ϋξ δ πδα εα α έ κ εαθσθαμ εαδ βθ πδ βηκθδεά Ϋλ υθα ΰδα βθ ΠλΫί αα.133 Μέα π λαδ Ϋλπ ιΫζδιβ απκ ζ έ κ γ ηδεσμ κπζδ ησμ βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ. Σκ σθ δλκ κυ α δζΪ ΰδα Ϋθα ε θ λδεσ σλΰαθκ απκ τππ βμ βμ ζ υ αέαμ Ϋΰδθ κ 1978, η βθ Ϋε κ β πθ Πλ ί αΪθδεπθ Χλκθδευθ, πλαΰηα δεσ β α: κ π λδκ δεσ, αθ αθαεζυθ αμ α π λδ ξση θΪ κυ βθ πκλ έα εαδ δμ η αίκζΫμ βμ κπδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ, απκ ζ έ πδα βθ εκδ έ α βμ πλ ί αΪθδεβμ δ κλέαμ.134 ΠαλΪζζβζα, απσ κ 1991 ζ δ κυλΰκτθ α Γ θδεΪ λξ έα κυ ΚλΪ κυμ – λξ έα Νκηκτ ΠλΫί ααμ, πκυ, ίαγηβ σθ, αλξ δκγ κτθ β τΰξλκθβ δ κλέα βμ πσζβμ εαδ κυ θκηκτ κηυθ αμ β ίΪ β πθ η ζζκθ δευθ δ κλδευθ λ υθυθ. ΣΫζκμ, πλΫπ δ θα υπκΰλαηηδ γ έ β υηίκζά κυ Ι λτηα κμ ε έα Νδεσπκζδμ, πκυ απσ κ 1997 η βθ α έλ υ β ίΪ β κηΫθπθ κυ, β υθ λκηά κυ β βηκ έ υ β πλαε δευθ πδ βηκθδευθ ΠλΫί αα: Τ ΙΚΟ΢ 1993· Ρ ΛΛ - ΧΟΤ & ΢Σ ΤΡ ΚΟ΢ 2010. Νδεσπκζβ: ΧΡΤ΢Ο΢ 1987· ΧΟ΢ 2007. 133 Σκτ κ, ηΫξλδ άη λα, αφκλΪ, πΫλαθ πθ ζζβθδευθ, εα ικξάθ ί θ δεΪ αλξ έα ά Ϋΰΰλαφα ξ δεΪ η β ί θ κελα έα, θυ ίαέθ δ ατικυ α εαδ β Ϋλ υθα ΰδα βθ πσζβ κυλεδεΪ αλξ έα. – Μ Ϊ βθ παλΪ κ β κυ παλσθ κμ Ϊλγλκυ βηκ δ τγβε εα Ϊζκΰκμ πθ ΰΰλΪφπθ πθ θ υθ πλκίζ π υθ ΠλΫί ααμ πκυ απσε δ αδ α Γ Κ – λξ έα Νκηκτ Λ υεΪ αμ: Π Π ΚΩ΢Σ 2014. 134 Πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ βη. 117· ΰδα βθ πκλ έα πθ Πλ ί αΪθδεπθ Χλκθδευθ ίζ. Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ 2009. 132 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 421 υθαθ ά πθ εαδ βθ αυ σθκηβ Ϋε κ β λΰα δυθ κπδευθ εαδ Ϊζζπθ λ υθβ υθ Ϋ π απκφα δ δεά υγβ β βθ Ϋλ υθα βμ δ κλέαμ βμ πσζβμ, δαβλυθ αμ, αυ σξλκθα, η αιδκγατηα κ λσπκ βθ δ κλλκπέα, αζζΪ εαδ πδεκδθπθέα, η αιτ δ κλδεάμ εαδ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ. Οδ παλαπΪθπ ι ζέι δμ δ υεκζτθκυθ ηδα γ δεά πλκκπ δεά, β κπκέα υθκ έαδ εαδ απσ πλσ φα μ η αίκζΫμ βμ δ κλδκΰλαφέαμ πμ πλκμ βθ πλσ ζβοβ κυ κπδεκτ. πσ β εα έα κυ 1970, β δ κλδεά Ϋλ υθα η α κπέ βε απσ βθ γθκε θ λδεά γ υλβ β εαδ δμ η ΰΪζ μ αφβΰά δμ βθ ιΫ α β ηδελσλπθ εκδθπθδυθ, πδ δυεκθ αμ, β γΫ β απλσ πππθ δα δεα δυθ, θα ι Ϊ δ β ηκέλα εαδ δΪ λα β υΰε ελδηΫθπθ αθγλυππθ εαγκλδ ηΫθ μ ΰ πΰλαφδεΫμ ά πκζδ δ ηδεΫμ θσ β μ ηδελάμ εζέηαεαμ. ηδελκρ κλέα, σππμ κθκηΪ βε , Ϋγ κ ηδελκ εσπδκ εκδθπθδεΫμ κηΪ μ εαδ λα βλδσ β μ πκυ θ ζαηίΪθκθ αδ υθάγπμ υπσοβ δμ εζα δεΫμ αλξ δαεΫμ πβΰΫμ· αυ σξλκθα, παθ ε δηάγβε κ λσζκμ βμ πλκφκλδεάμ δ κλέαμ εαδ β πλκίζβηα δεά άμ εκδθπθδεάμ εαδ πκζδ δ ηδεάμ ηθάηβμ εαδ αυ σ β αμ.135 ΢ ηδα παλΪζζβζβ λκξδΪ, β η α κηδ δεά γ πλέα σιυθ κ ίζΫηηα κυ δ κλδεκτ πμ πλκμ δμ υθγάε μ ΰΫθ βμ κυ εΪ κ πσακθ κμ ζσΰκυ, αζζΪ εαδ πμ πλκμ βθ α υηη λέα βμ ξΫ βμ ευλέαλξκυ εαδ π λδφ λ δαευθ ζσΰπθ, θυ, α ευθ αμ ελδ δεά βθ αελαδφθά γ δεδ δεά πλκ Ϋΰΰδ β πθ δ κλδευθ πβΰυθ, πΫβ βθ πλκ κξά δμ δ κζκΰδεΫμ, λβ κλδεΫμ ά πκζδ δ ηδεΫμ αφ βλέ μ εαδ λα βΰδεΫμ πκυ πβλ Ϊακυθ β βηδκυλΰέα κυμ.136 αθαίΪγηδ β κυ κπδεκτ πμ δ κλδεάμ υθδ αηΫθβμ εαδ α δ Ϊΰηα α πθ δ κλδκΰλαφδευθ παθα κπκγ ά πθ πκυ π λδΰλΪοαη ηπκλκτθ εαδ πλΫπ δ θα ηαμ κ βΰά κυθ Ϋθαθ αθαπλκ αθα κζδ ησ βμ κπδεάμ δ κλέαμ, κυ Ϋ δθ ηδα ελδ δεά κπδεά δ κλέα. Σκτ β γα απκφΫλ δ ηδα δ σ δηβ τθγ β κυ κπδεκτ εαδ ΰ θδεκτ δ κλ έθ, σπκυ κδ τκ ζσΰκδ θ γα ίλέ εκθ αδ ξΫ β ιΪλ β βμ αζζΪ υηπζβλπηα δεσ β αμ. υ σ γα πλκετο δ, ΢ξ δεΪ η βθ Ϋθθκδα βμ ηδελκρ κλέαμ εαδ βμ πλκφκλδεάμ δ κλέαμ ίζ. GINZBURG 1993· THOMPSON 2002· ΙΓΚ Ρ΢ 2006, 134-155· ΰδα βθ πκζδ δ ηδεά ηθάηβ εαδ αυ σ β α πλίζ. σ α δπυγβεαθ υ παλαπΪθπ η αθαφκλΪ κθ Halbwachs· πδπζΫκθ ίζ. ASSMANN 2010· Μ ΢ 2011, σπκυ πζάγκμ δ βΰά πθ αθαζτ αδ β αυ κ δεά πλκίζβηα δεά υθΪλ β β η βθ ζζβθδεά δ κλέα εαδ πκζδ δ ησ· Ϋζκμ, ηδα πκπ δεά υαά β β ΰδα δμ δ γθ έμ δ κλδκΰλαφδεΫμ αζζαΰΫμ πκυ υαβ κτθ αδ υ κ: LORENZ 2010. 136 Γδα κθ η α κηδ ησ, δ δαέ λα ΰδα β γ πλέα κυ Foucault ξΫ β η βθ δ κλέα, ίζ. FOUCAULT 1987 (πλίζ. εαδ υ παλαπΪθπ)· ΝΙΚΟΛ Ϊ ΢ 2008· ίζ. εαδ ΙΓΚ Ρ΢ 2006, 156175· ΰδα βθ πλκίζβηα δεά βμ γ δεδ δεάμ πλκ Ϋΰΰδ βμ πθ πβΰυθ ίζ. εαδ ΟΝΟ΢ 2011, 67-75, η υαά β β κυ παλα έΰηα κμ βμ ΠλΫί ααμ· πλίζ. υλα εαδ VEIKOY 2012, 11-18, ΰδα β θ κγ δεδ δεά πλκ Ϋΰΰδ β πκυ, θ πηα υθκθ αμ α πκλέ ηα α κυ η α κηδ ηκτ, πλκξπλΪ παθαπλκ δκλδ ησ βμ Ϋθθκδαμ βμ κπδεσ β αμ α ξπλδεΪ, θ πλκε δηΫθπ κδεδ δεΪ, υηφλααση θα. 135 422 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ πλπ έ πμ, απσ βθ δζδελδθά υθΫλΰ δα δ κλδεκτ εαδ κπδεκτ ζκΰέκυ137 εαδ βθ ελδ δεά παθ ιΫ α β πθ αφβΰβηα δευθ λκπδεκ ά πθ πκυ ηΫξλδ άη λα σηβ αθ εαδ εαγσλδ αθ β γ ηα κζκΰέα βμ κπδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ. ΢ βθ π λέπ π β βμ ΠλΫί ααμ –αθ έγ α η β υηίκυζά κυ Italo Calvino κ πλκ α ση θκ παλΪγ ηα– γα πλΫπ δ θα αθαεαζυφγκτθ ιαθΪ κδ «πσζ δμ» πκυ η ΰΪζκ ηΫλκμ βμ δ κλδκΰλαφέαμ κυ πλκβΰκτη θκυ αδυθα εαδ β ηθάηβ πθ εα κέεπθ βμ Ϋΰδθαθ ασλα μ. εαγβη λδθά εκδθπθδεά εαδ πκζδ δ ηδεά δ κλέα βμ ΠλΫί ααμ δμ π λδσ κυμ πλδθ απσ βθ Ϋθ αιβ κ ζζβθδεσ ΚλΪ κμ εαδ β δλβθδεά ά πλκίζβηα δεά υηίέπ β εαδ δΪ λα β βμ ζζβθδεάμ η Ϊζζ μ γθκ δεΫμ πζβγυ ηδαεΫμ κηΪ μ, σππμ εαδ β κπδεά δ κλδεά δα λκηά πθ ζ υ αέπθ· β δΪ λα β Ϋιπγ θ εαδ Ϋ πγ θ ηα δΪμ εαδ κδ υθΫπ δΫμ βμ β δαησλφπ β βμ κπδεάμ αυ σ β αμ· κ πσζ ηκμ, σξδ πμ αδεσ ΰ ΰκθσμ αζζΪ πμ θ λΰβ δεσμ δαηκλφπ δεσμ παλΪΰκθ αμ βμ π λδκξάμ, εαδ β κπδεά πλσ ζβοά κυ· β δ κλέα βμ πσζβμ πμ ηΫλκυμ θσμ θαυ δζδαεκτ εαδ κ δεκτ ηπκλδεκτ δε τκυ πκυ υηπ λδζαηίΪθ δ β Μ σΰ δκ, βθ ε θ λδεά υλυπβ εαδ β αζεαθδεά· β ιΫ α β βμ πσζβμ πμ η γκλέκυ, βμ κπκέαμ α π λδΰλΪηηα α θ έθαδ α δεΪ αζζΪ αθα ξβηα έακθ αδ απσ βθ πκζδ δ ηδεά ηπ δλέα κτ Ϋθγ θ εαε έγ θ, σ κ ΰ π λα βΰδεσ σ κ εαδ 138 πέπ κ θκκ λκπδυθ εαδ υζδεκτ πκζδ δ ηκτ· πλκ Ϋ δ, β υΰελδ δεά η ζΫ β βμ δ κλέαμ βμ ΠλΫί ααμ η ε έθβ Ϊζζπθ πσζ πθ (σηκλπθ ά σξδ): α παλαπΪθπ έθαδ η λδεΪ ησθκθ απσ α δ κλδεΪ απκγΫηα α βμ πσζβμ πκυ ηπκλκτθ θα αθα δα Ϊικυθ βθ δεσθα βμ. Aleida Assmann, ξκζδΪακθ αμ κ εζα δεσ ίδίζέκ βμ ΰδα β ηθάηβ δμ απσο δμ κυ Maurice Halbwachs π λέ α υηία σ β αμ δ κλδεάμ εαδ υζζκΰδεάμ ηθάηβμ, υπκ άλδι η παλλβ έα σ δ β αλξ δαεά-απκγβε υηΫθβ δ κλδεά ηθάηβ Ϋξ δ β υθα σ β α θα ιαθαΰέθ δ απθ αθά-ζ δ κυλΰδεά εκδθπθδεά ηθάηβ πθ αθγλυππθ· κ απκ Ϋζ ηα γα έθαδ αηκδίαέα ππφ ζΫμ: β πδβηκθδεά δ κλδκΰλαφέα δαζτ δ ά δκλγυθ δ ητγκυμ πκυ αΰευζυθκυθ β απθ αθά ηθάηβ, αυ σξλκθα, σηπμ, παζβγ τ δ δ κλδεΪ κδξ έα βμ αυ σβ αμ βμ ζ υ αέαμ· απσ βθ Ϊζζβ, απκεκηηΫθβ απσ β απθ αθά ηθάηβ, β πδ βηκθδεά δ κλδκΰλαφέα εαγέ α αδ Ϋθα τθκζκ α άηαθ πθ πζβλκφκλδυθ, υθ ση θβ η αυ ά, σηπμ, πλκ αθα κζέα αδ εαδ απκε Ϊ εέθβ λα.139 ΢έΰκυλα, β υθ λΰα έα δ κλδευθ εαδ κπδευθ ζκΰέπθ, β ελδ δεά θα ξσζβ β η βθ δ κλδκΰλαφέα βμ ΠλΫί ααμ, αζζΪ εαδ β πλκ πΪγ δα πθ εα κέεπθ βμ θα θ υθαηυ κυθ βθ δ κλδεά αυ κ υθ δ β έα κυμ, απκίΪζζκθ αμ «φαδθκη θδεΫμ κδε δσ β μ» πκυ θ έθαδ αΫθα μ παλΪ απκ Ϋζ ηα υΰε ελδηΫΠλίζ. DYMOND 2011, 22-23, 27-28. Γδα πζ υλΫμ βμ γ ηα δεάμ αυ άμ, κ παλΪ δΰηα βμ ΰ δ κθδεάμ Λ υεΪ αμ, ίζ. υλα ΚΟΛΟ Ο΢ 2013, 1-78· ΰδα βθ ΠλΫί αα ίζ. ΟΝΟ΢ 2010, ευλέπμ 446. 139 ASSMANN 2010, 130-145. 137 138 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 423 θπθ δ κλδευθ υθγβευθ, σζα κτ α έθαδ δα δεα έ μ ηαελσπθκ μ εαδ πέπκθ μ· γα απκ ζκτ αθ, π σ κ, βθ τοδ β απσ κ β δηάμ βθ πΫ δκ βμ εα κθ α βλέ αμ κυ 1912.  δίζδκΰλαφέα ΗΧ ΠλΫί αα ΄ ΠλΫί αα ΄ ΠΧ Ηπ δλπ δεΪ ΧλκθδεΪ .ΓΡ. Τ ΙΚΟ΢ ( πδη.), Η Ι κλέα βμ ΠλΫί ααμ. Πλαε δεΪ ΄ δ γθκτμ πδ βηκθδεκτ ΢υθ λέκυ (ΠλΫί αα, 22-24 ΢ π ηίλέκυ 1989), ΠλΫί αα 1993 Μ. Ρ ΛΛ - ΧΟΤ & ΧΡ. ΢Σ ΤΡ ΚΟ΢ ( πδη.), ΠλΫί αα ΄. Πλαε δεΪ κυ τ λκυ δ γθκτμ ΢υηπκ έκυ ΰδα βθ Ι κλέα εαδ κθ Πκζδ δ ησ βμ ΠλΫί ααμ (16-20 ΢ π ηίλέκυ 2009), Ι-ΙΙ, ΠλΫί αα 2010 Πλ ί αΪθδεα ΧλκθδεΪ ΜΠ., 1997, Φαθ α δαεΫμ εκδθσ β μ. ΢ κξα ηκέ ΰδα δμ απαλξΫμ εαδ β δΪ κ β κυ γθδεδ ηκτ, γάθα Ρ ΝΣΙΝΟ΢ Π., 1856-1857, Χλκθκΰλαφέα βμ Ηπ έλκυ πθ κησλπθ ζζβθδευθ εαδ Ιζζυλδευθ ξπλυθ δα λΫξκυ α εα Ϊ δλΪθ α θ αυ aέ υηίΪθ α απσ κυ π βλέκυ Ϋ κυμ ηΫξλδ κυ 1854, Ι-ΙΙ, γάθα (21969) Ρ ΝΣΙΝΟ΢ Π., 1960, δκΰλαφδεά υζζκΰά ζκΰέπθ βμ Σκυλεκελα έαμ, δαΰ.- πδη. Κ.Θ. βηαλΪμ, ΙπΪθθδθα ΡΧΟΝΣΙ ΢ .Π., 1983, Η ί θ κελα έα β υ δεά ζζΪ α (1684-1699). ΢υηίκζά βθ δ κλέα βμ π λδκξάμ κυ ηίλαεδεκτ εσζπκυ εαδ βμ δπζκαεαλθαθέαμ, Θ αζκθέεβ (α βηκ έ υ β δ αε δεά δα λδίά) ΢ Ρ Χ ΢ ΢Π.Ι., 1996, πσ κυμ κλέακθ μ βμ κπδεάμ δ κλέαμ, κ: Πλαε δεΪ ΄ ΢υθ λέκυ π αθβ δαεκτ Πκζδ δ ηκτ. πσ βθ κπδεά δ κλέα β υθκζδεά: κ παλΪ δΰηα βμ Λ υεΪ αμ, 15κμ-19κμ αδ., γάθα, 433-437 ΢ΩΝΙΣ ΢ ΢.Ν., 1998, Σκ πλσίζβηα βμ ξλκθκζσΰβ βμ βμ ίυααθ δθάμ πδξ έλβ βμ εα Ϊ βμ π έλκυ, υααθ δαεΪ 18, 119-129 Τ ΙΚΟ΢ ., 2000, ΠλΫί αα 1945-1990. Όο δμ βμ η αίκζάμ ηδαμ παλξδαεάμ πσζβμ. Λακΰλαφδεά ιΫ α β, 2β Ϋε ., ΠλΫί αα Τ ΙΚΟ΢ .ΓΡ. ( πδη.), 1993, Η Ι κλέα βμ ΠλΫί ααμ. Πλαε δεΪ ΄ δ γθκτμ πδ βηκθδεκτ ΢υθ λέκυ (ΠλΫί αα, 22-24 ΢ π ηίλέκυ 1989), ΠλΫί αα Τ ΙΚΟ΢ Τ.ΓΡ. ( πδη.), 1995, Νδεσζακμ Κκθ ηΫθκμ. θαμ λδακ πΪ βμ ζσΰδκμ κυ 19κυ αδυθα. Πλαε δεΪ πδ βηκθδεκτ ΢υθ λέκυ, ΠλΫί αα 3-4 ΢ π . 1994, ΠλΫί αα ΝΣ Ρ΢ΟΝ 424 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ Τ.ΓΡ., 2003, ζδΪ βθ ΠλΫί αα: υηίκζδεά βηα έα εαδ εκδθπθδεκέ η α ξβηα δ ηκέ, κ: Π. Κ Μ Λ Κ ΢ & Λ. Κ Ρ ΠΙ Κ ( πδη.), Η ζδΪ εαδ κ ζΪ δ κθ ξυλκ εαδ κθ ξλσθκ (Πλαε δεΪ ΢υηπκέκυ, ΠλΫί αα, 24-26 Νκ ηίλέκυ 2000), γάθα, 175-184 Κ ΛΟΠΟΤΛΟ΢ Κ. ., 1992, Ι κλέα κυ ίκλ έκυ ζζβθδ ηκτ. π δλκμ, Θ αζκθέεβ Ρ ΟΤΝ ΢ .Γ., 2010, Ο Γ υλΰδκμ Κκθ ηΫθκμ εαδ β ΰ ηκθέα βμ ΢Ϊηκυ (1850-1854), κ: ΠλΫί αα ΄, ΙΙ, 73-84 ΢ΙΛ ΢ . ., 2012, Άπαθ α, ΠλΫί αα Ρ ΙΣΟΤΛ ΢ Γ.Μ., 2013, ΢ α έξθβ βμ Ι λαβζδ δεάμ Κκδθσ β αμ βμ ΠλΫί ααμ, ΧλκθδεΪ 240, 17-19 Ρ ΛΛ ΧΟΤ Μ., 2010, Ο ζά Ν έθκ εαδ α ξΫ δΪ κυ, κ: ΠλΫί αα ΄, ΙΙ, 423-458 Ρ ΛΛ ΧΟΤ Μ., 2011, Λακΰλαφέα α Άπαθ α κυ ζέα α δζΪ, ΠΧ 43-44, 441-454 Ρ ΛΛ ΧΟΤ Μ. & ΢Σ ΤΡ ΚΟ΢ ΧΡ. ( πδη.), 2010, ΠλΫί αα ΄. Πλαε δεΪ κυ τ λκυ δ γθκτμ ΢υηπκ έκυ ΰδα βθ Ι κλέα εαδ κθ Πκζδ δ ησ βμ ΠλΫί ααμ (16-20 ΢ π ηίλέκυ 2009), Ι-ΙΙ, ΠλΫί αα ΓΙ ΝΝ ΚΟΠΟΤΛΟΤ .Κ., 1987, Γαζζκ ζζβθδεά εη Ϊζζ υ β α υθ β υδεά ζζΪ α (1710-1790). θα ηπσλδκ η πλκ ε Ϊ δμ, γάθα ΛΛ ΢ ΧΡ., 1930, Πλκ γάεαδ δθΫμ δμ πθ υπσ κυ Π. Φκυλέεβ υηίκζάθ δμ βθ δ κλέαθ βμ Πλ ίΫαβμ, ΗΧ 5, 114-116 ΛΛ ΢ ΧΡ.Ι., 1931, πέ η λδευθ βη έπθ βμ η ζΫ βμ κυ εκυ Π. Φκυλέεβ «ΠλΫί αα-Νδεσπκζδμ», ΗΧ 6, 158-161 Μ ΢ Κ. . ( πδη.), 2011, Σαυ σ β μ κθ ζζβθδεσ εσ ηκ (απσ κ 1204 Ϋπμ άη λα). ΄ υλππαρεσ ΢υθΫ λδκ Ν κ ζζβθδευθ ΢πκυ υθ – ΓλαθΪ α, 9-12 ΢ π ηίλέκυ 2010 – Πλαε δεΪ, . ΄- ΄, γάθα Μ Ρ ΣΟ΢ Ι.Φ., 1932, ΠλΫί αα, κ: Μ ΰΪζβ ζζβθδεά ΰευεζκπαέ δα Πυλ κτ, γάθα, . Κ΄, 654-659 ΟΝΟ΢ . ., 2005, ί θ δεά εα Ϊζβοβ ΠλΫί ααμ εαδ σθδ αμ κ Ϋ κμ 1717 τηφπθα η βθ ΰ ληαθδεά η Ϊφλα β βμ δ αζδεάμ Ϋεγ βμ π πλαΰηΫθπθ, ΠΧ 41-42, 6-44 ΟΝΟ΢ . ., 2007, ΢ λα βΰάηα α. εα Ϊζβοβ βμ ΠλΫί ααμ απσ κθ Morosini (1684) ηΫ α απσ υθαφ έμ πβΰΫμ, ΠΧ 43-44, 66-111 ΟΝΟ΢ . ., 2009, Πκζδ δεά, π δλα έα εαδ Ϋξθβ. άπ β βμ ΠλΫί ααμ απσ κυμ δππσ μ κυ ΰέκυ ΢ φΪθκυ κ Ϋ κμ 1605, ΠΧ 45-46, 63-116 ΟΝΟ΢ . ., 2010, Παλα βλά δμ ΰδα βθ πκζ κ κηδεά ιΫζδιβ βμ ΠλΫί ααμ εα Ϊ κ 17κ εαδ 18κ αδυθα, κ: ΠλΫί αα ΄, Ι, 435-459 ΟΝΟ΢ . ., 2011, Ο πσζ ηκμ πθ ζΫι πθ εαδ πθ δεσθπθ. Σ εηάλδα ΰδα δμ ί θ δεΫμ πδξ δλά δμ κθ ηίλαεδεσ εσζπκ εα Ϊ α Ϋ β 1716 εαδ 1717, ΠΧ 47-48, 43-101 Τ ΙΚΟ΢ ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ Τ ΓΓ ΛΙ ΢ Σ. ., 1913, ΝΫα ζζΪμ, ΧΟ΢ Κ.Λ. ( πδη.), 2007, Νδεσπκζδμ 425 γάθα ΄. Πλαε δεΪ κυ υ Ϋλκυ δ γθκτμ ΢υηπκ έκυ ΰδα β Νδεσπκζβ (11-15 ΢ π ηίλέκυ 2002), Ι-ΙΙ, ΠλΫί αα ΩΣΟ΢ . . ΜΟΛΟ΢΢Ο΢, 1878, Ηπ δλπ δεαέ η ζΫ αδ. Σσηκμ ΄ – Σ τξκμ ΄. λκηκζσΰδκθ βμ ζζβθδεάμ ξ λ κθά κυ. λξαδκζκΰδεσθ, δ κλδεσθ ΰ πΰλαφδεσθ, λα δπ δεσθ, α δ δεσθ εαδ ηπκλδεσθ, γάθα ΙΓΚ Ρ΢ ΓΚ., 2006, Η Ι κλδκΰλαφέα κθ 20σ αδυθα. πσ βθ πδ βηκθδεά αθ δε δη θδεσ β α βθ πλσεζβ β κυ η αηκθ λθδ ηκτ, 7β Ϋε ., γάθα Κ ΜΙΟ΢, 1900, Πκζ ηδεαέ πδξ δλά δμ παλΪ βθ ΠλΫί ααθ, γάθα Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ Ν. ., 1992, Η απ ζ υγΫλπ β βμ ΠλΫί ααμ. Γ ΰκθσ α εαδ ηαλυλέ μ κυ Οε πίλέκυ 1912, γάθα Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ Ν. ., 2009, Πλ ί αΪθδεα ΧλκθδεΪ. 30 ξλσθδα (1978-2008), ΠΧ 45-46, 319-345 Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ Ν. ., 2010, Σκ εΪ λκ βμ Μπκτεαμ (1478-1701). κξυλπηΫθβ ΠλΫί αα ηΫ α απσ δμ πβΰΫμ, κ: ΠλΫί αα ΄, Ι, 395-433 Κ Ρ ΜΠ Λ ΢ Ν. ., 2011, William Goodison εαδ Richard Burgess. τκ ζδΰσ λκ ΰθπ κέ π λδβΰβ Ϋμ βθ ΠλΫί αα εαδ β Νδεσπκζβ, ΠΧ 47-48, 138-198 Κ ΡΤ ΢ ΢Π.ΧΡ., 2004, Ολγσ κι μ α ζφσ β μ εαδ υθα ζφδεκέ θακέ βθ ΚΫλευλα (15κμ-19κμ αδ.), γάθα ΚΙΣΡΟΜ ΛΙ ΢ Π. . & ΢ΚΛ ΝΙΣ ΢ Σ. . ( πδη.), 2004, Ι κλδκΰλαφέα βμ θ σ λβμ εαδ τΰξλκθβμ ζζΪ αμ 1833-2002. Πλαε δεΪ ΄ δ γθκτμ ΢υθ λέκυ Ι κλέαμ, Ι-ΙΙ, γάθα ΚΟΚΟΛ Κ ΢ Μ., 1993, κδεδ δεά υΰελσ β β κυ εααΪ βμ ΠλΫί ααμ (1830-1912), κ: ΠλΫί αα ΄, 133-156 ΚΟΛΟ Ο΢ . ( πδη.), 2013, ΟγπηαθδεΫμ πβΰΫμ ΰδα β θ υ λβ δ κλέα βμ Λ υεΪ αμ, λΪεζ δκ ΚΟΜ ΢ Κ., 1999, βηκΰλαφδεΫμ σο δμ βμ ΠλΫί ααμ 16κμ-18κμ αδυθαμ, ΙπΪθθδθα ΚΟΜ ΢ Κ., 2011, ΢τηηδε β ΠλΫί αα: Άπαθ α ζέα α δζΪ, ΠΧ 43-44, 435-440 ΚΟΤΡΣ ΢ Γ.Ι., 2005, Η εκδθκίκυζ υ δεά πκλ έα βμ ΠλΫί ααμ (1915-2005), γάθα ΚΟΤΡΣ ΢ Γ.Ι., 2009, Ύηθκδ ΰδα βθ απ ζ υγΫλπ β βμ ΠλΫί ααμ απσ Ϊΰθπα ε έη θα, ΠΧ 45-46, 217-223 ΚΩΝ΢Σ ΝΣ Κ .Ι., 2010, πσζβ βμ ΠλΫί ααμ εαδ β Νδεσπκζβ απσ α Ϋζβ κυ 11κυ Ϋπμ δμ αλξΫμ κυ 20κτ αδ., κ: ΠλΫί αα ΄, Ι, 3-31 Μ Χ ΙΡ ΢ Κ.Γ., 1951, Η Λ υεΪμ πέ θ κελα έαμ. 1684-1797, γάθα Μ Λ ΣΙΟ΢ (κ ι γβθυθ), 1807, Γ πΰλαφέα παζαδΪ εαδ θΫα, ΙΙ, θ έα Μ ΡΣ ΙΟ΢ Κ. ., 1936, Σκ θ θ έα Κλα δεσθ λξ έκθ, ΗΧ 11 [ηκθκΰλαφέα] Μ ΡΣ ΙΟ΢ Κ. ., 1940, Σκ θ θ έα Κλα δεσθ λξ έκθ, ΗΧ 15, 5-58 Μ ΡΣ ΙΟ΢ Κ. ., 1957, ΢υηπζάλπηα δμ βθ βπ δλπ δεάθ ξλκθκΰλαφέαθ, Ηπ δλπ δεά έα 63, 485-496 426 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ Μ ΡΣ ΙΟ΢ Κ. ., 1962, Σα πλκθσηδα βμ Πλ ίΫαβμ υπσ βθ θ κελα έαθ, Ηπ δλπ δεά έα 11, ξ. 123, 521-527 ΜΙΧ Λ Ρ ΢ Π., 1994, πλσ ζβοβ βμ κπδεάμ δ κλδκΰλαφέαμ, κ: πδβηκθδεά υθΪθ β β β ηθάηβ κυ Κ.Θ. βηαλΪ, ΚΫθ λκ Ν κ ζζβθδευθ λ υθυθ/ Ι , γάθα, 211-221 ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ Γ.Ι., 2002, Σα Πλ ί αΪθδεα, ΠλΫί αα ΜΟΤ΢Σ Κ ΢ Γ.Ι., 2008, ΠλΫί αα & ΢υλλΪεκ, ΠλΫί αα ΜΠ Κ ΢ Θ., 2010, επαδ υ δεά εα Ϊ α β βθ π λδκξά βμ ΠλΫί ααμ εα Ϊ α Ϋζβ κυ 19κυ αδυθα, κ: ΠλΫί αα ΄, ΙΙ, 115-129 ΝΙΚΟΛ Ϊ ΢ Θ. ( πδη.), 2008, Ο Μδ Ϋζ Φκυευ εαδ κδ δ κλδεκέ, γάθα ΝΙΚΟΛ Ϊ ΟΤ ., 1997, Ο πσζ ηκμ κυ 1897 κ π δλπ δεσ ηΫ ππκ, κ: Μ. . ΢ Κ ΛΛ ΡΙΟΤ ( πδη.), π δλκμ. 4000 Χλσθδα ζζβθδεάμ Ι κλέαμ εαδ Πκζδ δ ηκτ, γάθα, 358-360 Ξ ΝΟΠΟΤΛΟ΢ ΢. ( υαΪθ δκμ), 1884, κεέηδκθ δ κλδεάμ δθσμ π λδζάο πμ βμ πκ αλξαέαμ εαδ ΰελέ κυ Ηπ δλπ δεάμ Πσζ πμ Άλ βμ εαδ βμ π ατ πμ θ π Ϋλαμ Πσζ πμ Πλ ίΫαβμ, γάθα Π Ν ΓΙΩΣΟΠΟΤΛΟ΢ ., 1996, Γ θδεσ εαδ η λδεσ. Οδ δαφκλ δεΫμ δ κλδεΫμ τξ μ, κ: Πλαε δεΪ ΄ ΢υθ λέκυ π αθβ δαεκτ Πκζδ δ ηκτ. πσ βθ κπδεά δ κλέα β υθκζδεά: κ παλΪ δΰηα βμ Λ υεΪ αμ, 15κμ-19κμ αδ., γάθα, 457-460 Π ΝΣΟΤ Μ., Μ ΡΚΟΤΡ Χ. & ΟΤΣ΢ Κ., 2007, «Νδεσπκζδμ ἐθ ἀλξ έκδμ». Μαλ υλέ μ ΰδα β Νδεσπκζβ απσ κ Ι κλδεσ λξ έκ βμ λξαδκζκΰδεάμ Τπβλ έαμ, κ: Κ.Λ. ΧΟ΢ ( πδη.), Νδεσπκζδμ ΄. Πλαε δεΪ κυ υ Ϋλκυ δ γθκτμ ΢υηπκ έκυ ΰδα β Νδεσπκζβ (11-15 ΢ π ηίλέκυ 2002 ), Ι, ΠλΫί αα, 699-737 Π Π Γ ΩΡΓΙΟΤ Κ.Γ., 2005, Γ υλΰδκμ Κκθ ηΫθκμ Ϋβμ, Ηΰ ηυθ ΢Ϊηκυ 18491854. θαμ πδφαθάμ Πλ ί αΪθκμ, γάθα Π Π ΚΩΝ΢Σ ΝΣΙΝΟΤ Κ., 2010, Σκ ιαΰπΰδεσ ηπσλδκ απσ κ «Golfo di Preveza» α δ αζδεΪ ζδηΪθδα εα Ϊ κθ 18κ αδυθα, κ: ΠλΫί αα ΄, Ι, 195-211 Π Π ΚΩ΢Σ Χ. ., 2007, Κκδθπθδεά εαδ εκδθκ δεά κλΰΪθπ β βμ ΠλΫί ααμ (18κμ αδ.), ΠΧ 43-44, 113-153 Π Π ΚΩ΢Σ Χ. ., 2010, ΚζΫφ μ εαδ αληα κζκέ βθ ΠλΫί αα κυ 18κυ αδυθα, κ: ΠλΫί αα ΄, Ι, 251-264 Π Π ΚΩ΢Σ Χ. ., 2014, Σκ αλξ έκ πθ ί θ υθ πλκίζ π υθ βμ ΠλΫί ααμ. δκέεβ β εαδ κλΰΪθπ β βμ πσζβμ κθ 18κ αδυθα, ΠλΫί αα (http://www. preveza.gr/images/to-arxeio-ton-provlepton-tis-prevezas.pdf) Π ΢΢Ι ., 1999, Σλέα η ΰΪζα ε κ δεΪ κζηάηα α. Λ ιδεσ ζ υγ λκυ Ϊεβ – Λ ιδεσ βηβ λΪεκυ – ΰευεζκπαέ δα Πυλ κτ, κ: Κ. ΓΙΟΤΡΓΟ΢ ( πδη.), π λδπΫ δα κυ ίδίζέκυ βθ ζζΪ α, φ. Καγβη λδθά, Ϋθγ κ «7 ΗηΫλ μ», 9.5.1999, 12-13 ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 427 Π ΢Χ Λ ΢ .Π., 1933, s.v. ΢Ϊγαμ Κπθ αθ . Ν., κ: Μ ΰΪζβ ζζβθδεά ΰευεζκπαέ δα Πυλ κτ, . Κ ΄, γάθα, 426-427 Π Λ ΚΙ ΟΤ-ΝΤ΢Σ ΟΠΟΤΛΟΤ Μ., 1993, Πκλέ ηα α κυ ΢υηπκ έκυ « Ι κλέα βμ ΠλΫί ααμ», κ: ΠλΫί αα ΄, 275-279 ΠΟΛΙΣ ΢ ., 2009, Ρκηαθ δεΪ ξλσθδα. Ι κζκΰέ μ εαδ θκκ λκπέ μ βθ ζζΪ α κυ 1830-1880, 3β Ϋε ., γάθα Ρ ΝΣ Ο΢ Γ., 2010, θαπαλα Ϊ δμ βμ πσζβμ. Μδα παδ αΰπΰδεά ΰδα βθ εαΪε β β βμ πσζβμ, σζκμ Ρ ΝΣ Ο΢ Γ., 2011, Ο ζέαμ . α δζΪμ εαδ β πλ ί αΪθδεβ πκζ κΰλαφέα κυ. Μέα αθΪΰθπ β πθ πΪθ πθ κυ, ΠΧ 47-48, 455-468 Ρ ΝΣ Ο΢ Ι.Μ., 2013, Ηη λκζσΰδκ 1893-1912. Η κγπηαθδεά ΠλΫί αα, πδη. Γ. ΡΫθ ακμ, ΠλΫί αα ΢ Ι ΢ .Γ.Κ., 1992, Σα πλκίζάηα α π λέ βθ έ λυ β βμ η αδπθδεάμ ΠλΫί ααμ. Μέα θΫα ε κξά, κ: Ι ΄ Παθ ζζάθδκ Ι κλδεσ ΢υθΫ λδκ (ΜΪδκμ 1991). Πλαε δεΪ, Θ αζκθέεβ, 73-85 ΢ Ι ΢ .Γ.Κ., 1993, κυλεδεά εα Ϊζβοβ βμ ΠλΫί ααμ απσ α λαξΫα ΧλκθδεΪ, κ: ΠλΫί αα ΄, 25-41 ΢ Ι ΢ .Γ.Κ., 1997, ΠαζαδΪ εαδ θΫα η αδπθδεά ΠλΫί αα, κ: φδΫλπηα κθ N.G.L. Hammond, Θ αζκθέεβ, 289-392 (ΠαλΪλ βηα Μαε κθδευθ, αλ. 7) ΢ Θ ΢ Κ.Ν., 1869, Σκυλεκελα κυηΫθβ ζζΪμ. Ι κλδεσθ κεέηδκθ π λέ πθ πλκμ απκ έθαιδθ κυ Ογπηαθδεκτ αυΰκτ παθα Ϊ πθ κυ ζζβθδεκτ γθκυμ (1453-1821), γάθα ΢ ΡΓ ΢ Μ.Γ., 2010, φβη λέ α « ΰυθ Πλ ίΫαβμ». ΜΫ κθ Ϋεφλα βμ κυ « υΰελκυ δαεκτ ετεζκυ» πθ εα δυθ 1950 εαδ 1960 βθ ΠλΫί αα εαδ βθ π δλκ, εαδ Ϊζζα κδξ έα βμ αυ σ β Ϊμ βμ, κ: ΠλΫί αα ΄, II, 531-556 ΢ΚΛ ΝΙΣ ΢ Σ. ., 2001, κπδεά δ κλέα εαδ κ ΠΪθκμ Γ. Ρκθ κΰδΪθθβμ (1911-1996). Ο Νέεκμ Γ. ΢ίκλυθκμ (1911-1989) εαδ β εζβλκθκηδΪ κυ, κ: Πλαε δεΪ ΄ ΢υηπκ έκυ. ΢ αγηκέ βθ πκλ έα βμ Λ υεΪ αμ κθ 20σ αδυθα. Πκζδ δ δεσ ΚΫθ λκ άηκυ Λ υεΪ αμ, Γδκλ Ϋμ Λσΰκυ εαδ ΣΫξθβμ, Λ υεΪ α 3-5 υΰ. 2000, γάθα, 163-173 ΢ΚΟΠ Σ ., 1988, Σκ «Πλσ υπκ α έζ δκ» εαδ β Μ ΰΪζβ Ι Ϋα. Όο δμ κυ γθδεκτ πλκίζάηα κμ βθ ζζΪ α (1830-1880), γάθα ΢ΚΟΤΛΙ ΢ .Γ., 2010, Σκπδεσ β α εαδ λσ β α κθ βπ δλπ δεσ ξυλκ εα Ϊ βθ τ λβ Ογπηαθδεά π λέκ κ: ΠλΫί αα εαδ κ εααΪμ βμ, κ: ΠλΫί αα ΄, II, 103-113 ΢Σ Γ ΙΡΙΣ ΢ ., 1819, Ηπ δλπ δεΪ. κδ Ι κλέα εαδ Γ πΰλαφέα βμ Ηπ έλκυ παζαδΪ εαδ θΫα, εαδ ίέκμ κυ Πτλλκυ, δΫθθβ ΢Σ ΜΟΤΛ Ρ., 2010, δ ά δμ ΰδα βθ παδ έα βθ ΠλΫί αα ( τ λκ ηδ σ 18κυ-αλξΫμ 19κυ αδυθα), κ: ΠλΫί αα ΄, I, 307-314 428 ΜΟ΢Θ Ν ΢ . ΟΝΟ΢ ΢Σ ΡΓΙΟΠΟΤΛΟ΢ Κ. ., 1985, Ο Μβ λκπκζέ βμ Άλ βμ ΢ λαφ έη Μ. Ξ θσπκυζκμ, Ηπ δλπ δεσ Ηη λκζσΰδκ ΄, 97-134 ΢ΤΓΚ ΛΛΟΤ ., 2008, Ο πσζ ηκμ κθ υ δεσ ζζα δεσ ξυλκ εα Ϊ κθ τ λκ Μ αέπθα (13κμ-15κμ αδ.), γάθα ΣΡΙΓΟΝΙ ΢ ., 1914, Η ηΪξβ βμ Νδεκπσζ πμ εαδ β Ϊζπ δμ βμ Πλ ίΫαβμ, γάθα Σ΢ΙΛΙΓΙ ΝΝ ΢ Κ., 2004, Η ίλαρεά εκδθσ β α βμ Άλ αμ, γάθα ΦΙΛ ΛΦ Τ΢ ., 1915, θα εαφαέ Νδεκπσζ πμ. Χλδ δαθδεΪ Μθβη έα Πλ ίΫαβμ (1914), Πλαε δεΪ βμ θ γάθαδμ λξαδκζκΰδεάμ αδλ έαμ κυ Ϋ κυμ 1914, 220-239 ΦΟΤΚΩ Μ., ξ.ξ., Η Ϊιβ κυ ζσΰκυ. θαλε άλδκ ηΪγβηα κ Collège de France – 1970, [ γάθα] ΦΟΤΡΙΚ ΢ Π.A., 1924, ΠλΫί αα: ΘΫ δμ, Κ έ δμ, Όθκηα, π βλέμ αδλ έαμ υααθ δθυθ ΢πκυ υθ 1, 274-294 ΦΟΤΡΙΚ ΢ Π. ., 1928, ΜδελΪ υηίκζά δμ βθ π δλπ δεάθ Ι κλέαθ. Νδεσπκζδμ-ΠλΫί αα, ΗΧ 3, 117-159 ΦΟΤΡΙΚ ΢ Π. ., 1929, ΜδελΪ υηίκζά δμ βθ π δλπ δεάθ Ι κλέαθ. Νδεσπκζδμ-ΠλΫί αα ( ΄ ΠλΫί αα), ΗΧ 4, 263-294 ΦΟΤΡΙΚ ΢ Π. ., 1930, ΜδελΪ υηίκζά δμ βθ π δλπ δεάθ Ι κλέαθ. Νδεσπκζδμ-ΠλΫί αα (Γ΄ Χλδ δαθδεΪ ηθβη έα Πλ ίΫαβμ), ΗΧ 5, 211-228 ΦΩΚΙΣ ΢ Ι. ., 1936, ΠΫ λκμ . Φκυλέεβμ, δ υγυθ άμ κυ Λακΰλαφδεκτ λξ έκυ βμ εα βηέαμ γβθυθ (20 Μα κυ 1878-4 πλδζέκυ 1936), γβθΪ 46, 278-285 Χ ΛΚΙ ., 1987, θα εαφΫμ. Ν. ΠλΫί ααμ. ΠλΫί αα. ΰ. Νδεσζακμ, λξαδκζκΰδεσθ ζ έκθ 42, 1 – ΧλκθδεΪ, 330-332 ΧΡΤ΢Ο΢ E. ( πδη.), 1987, Νδεσπκζδμ ΄. Πλαε δεΪ κυ Πλυ κυ δ γθκτμ ΢υηπκ έκυ ΰδα β Νδεσπκζβ (23-29 ΢ π ηίλέκυ 1984), ΠλΫί αα APPADURAI A., 1995, The production of locality, in: FARDON R. (Ed.), Counterworks. Managing the diversity of knowledge, London – New York, 204-225 ARGYROS D., 2003, Decadenza e abandono di Nikopolis, κ: . Π ΛΙΟΤΡ ΢ & . ΢Σ ΤΡΟΠΟΤΛΟΤ ( πδη.), Μέζ κμ Γαλέ βμ (1926-1996). φδΫλπηα, ΙπΪθθδθα, 61-67 ASSMANN A., 2010, Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses, 5. Aufl., München CALVINO I., 2004, Οδ ασλα μ πσζ δμ, γάθα CURLIN J.S., 2010, «Remember the moment when Preveza fell»: The 1798 battle of Nicopolis and Preveza, κ: ΠλΫί αα ΄, I, 265-296 DYMOND D., 2011, Does local history have a split personality?, in: CHR. DYER, A. HOPPER, E. LORD & N. TRINGHAM (Eds.), New directions in ΠΟ ΣΟΝ Ρ ΝΣΙΝΟ ΢ΣΟΝ ΢ΙΛ 429 local history since Hoskins, Hatfield, 13-28 FOUCAULT M., 1987, Η αλξαδκζκΰέα βμ ΰθυ βμ, [ γάθα] GINZBURG C., 1993, Microhistory: two or three things that I know about it, Critical Inquiry 20, 10-35 HALBWACHS M., 2013, Η υζζκΰδεά ηθάηβ, γάθα HERZFELD M., 2003, Localism and the logic of nationalistic folklore: Cretan reflections, Comparative Studies in Society and History 45, 281-310 LONGNON J. (Ed.), 1911, Livre de la conqueste de la Princée de l’Amorée. Chronique de Morée (1204-1305), Paris LORENZ C., 2010, Unstuck in time. Or: The sudden presence of the past, in: K. TILMANS, F. VAN VREE & J. WINTER (Eds.), Performing the past. Memory, history, and identity in modern Europe, Amsterdam, 67-105 MERCIECA S., 2010, The battle of Preveza 1538: the Knights of Malta’s Perspective, κ: ΠλΫί αα ΄, I, 107-120 PUJEAU E., 2010, Preveza in 1538: The background of a very complex situation, κ: ΠλΫί αα ΄, I, 121-138 ROMANO R., 1988, Πκτ κ τ δ β Ι κλέα; θααβ ά δμ βμ τΰξλκθβμ δ κλδκΰλαφέαμ, γάθα SCHREINER P., 1975-1979, Die byzantinischen Kleinchroniken, I-III, Wien SHAWCROSS T., 2009, The Chronicle of Morea. Historiography in Crusader Greece, New York SKOULIDAS E.G., 2011, Identities, Locality and Otherness in Epirus during the Late Ottoman period, κ: Κ. . Μ ΢ ( πδη.), Σαυ σ β μ κθ ζζβθδεσ εσ ηκ (απσ κ 1204 Ϋπμ άη λα). ΄ υλππαρεσ ΢υθΫ λδκ Ν κ ζζβθδευθ ΢πκυ υθ. ΓλαθΪ α, 9-12 ΢ π ηίλέκυ 2010 – Πλαε δεΪ, γάθα, . Γ΄, 539-552 SOUSTAL P. & KODER J., 1981, Nikopolis und Kephallēnia, Wien (Tabula Imperii Byzantini 3) STORK M., 2011, Ο υ Ϋαμ Θ. ΜπΫ κμ (1930-2011). ΢τθ κηκ ίδκΰλαφδεσ εαδ πδζκΰά λΰκΰλαφέαμ, ΠΧ 47-48, 9-14 THOMPSON P., 2002, ΦπθΫμ απσ κ παλ ζγσθ. Πλκφκλδεά Ι κλέα, γάθα TOLEDO MANSILLA P., 2010, Notes concerning the Battle of Preveza (1538) according to the testimony of Ottoman chroniclers and historians of 16th and 17th centuries and later times, κ: ΠλΫί αα ΄, I, 139-167 VEIKOY M., 2012, Byzantine Epirus. A topography of transformation. Settlements of the seventh-twelfth centuries in southern Epirus and Aetoloacarnania, Greece, Leiden