Çocuk Hukuku

Türkiye'de SMA hastası çocukların aileleri gün geçtikçe artar şekilde sosyal medyayı ve ulusal haber kanallarını kullanarak yardım ve dayanışma çağrılarında bulunmakta ve bunun sonucunda kimi hasta çocuklar en temel insan hakkı olan yaşam hakkıyla bağlantılı olarak sağlık haklarına kavuşabilmenin mutluluğunu yaşayabilmektedir. Ancak bunu başaramayan aileler ise çocuklarının günden güne eriyen bedenlerini görmenin yanı sıra yaşayabildikleri müddetçe SMA hastalığı ile mücadele edebilmek için ciddi uğraşlar sergilemektedir. Kısa bir araştırma sonucunda SMA ile yaşamanın hem küçük bedenler hem de aileleri için ne denli psikolojik ve fiziksel açıdan yıpratıcı olabildiğini görebilmekteyiz. Araştırma süresince Türkiye'deki SMA hastası çocukların ulusal ve uluslararası mevzuat, Türkiye Büyük Millet Meclisi yazılı soru önergeleri, kanun teklifleri, yakın tarihli mahkeme kararı göz önünde bulundurarak sağlık haklarına hak temelli bir bakış açısıyla nasıl erişebilecekleri değerlendirilecektir.

Adli Görüşme Odaları  ve Çocuk İzlem Merkezleri  onarıcı adalet çerçevesinde var olmuş kurumlardır. Konuya giriş yapmadan önce;
Kırılganlık kavramı ilk olarak BM metinlerinde kendisini göstermiştir. AİHS ve müktesebatında kırılgan grup tanımı mevcut değildir. Sözleşme yapısının durağan değil yaşayan bir yapıda olduğu gözetilerek kararlar ile kırılgan grup kavramının içi doldurulmuştur. AİHM kırılgan grup tanımı yaparken sadece ayrımcılık ve damgalamaya maruz kalma kıstaslarını değil ayrıca hakka erişim için daha farklı haklı muameleye ihtiyacın olmasını da aramaktadır.  Mahkeme bugüne kadar aile içi şiddet mağdurlarını, Romanları, HIV ile yaşayanları, gözaltındaki kişileri kırılgan grup olarak tanımlamıştır. Salt bu gruplara mensubiyet kişiyi kırılgan gruba dâhil etmez.
Suçta siyah sayılar  kavramı , ceza sisteminin somut olarak temas edemediği suçları belirtir. Adli istatistiklere yansıyan suçlar, salt sistemle teması olan suçlar olup toplumdaki gerçek suçluluk ile adli istatistiklere yansıyan suçluluk arasındaki fark, suçta karanlık alan olarak özetlenebilir. Suçlulukla mücadelede suçta karanlık alan bir problemdir; bir olguyla savaşmak için öncelikle o olguyu görebilmek gerekir. Suçta karanlık alanın oluşmasının pek çok sebebi bulunmaktadır. Sebeplerden konumuz dâhilinde olanı, mağdurun ve suçtan zarar görenin etkisidir. İstismar mağduru çocukların aileleri, suçtan zarar gören çocuklarına adli süreç içerisinde aynı olayın defalarca anlattırılması, çocuklarının fail ile aynı ortama getirilmesi gibi ikincil travmaya yol açabilecek sair sebeplerinden dolayı suç olayını adli makamlara bildirmekte çekince duyabilmektedirler. AGO ve ÇİM’ler bu durumun önüne geçmek adına hayata geçirilmiş uygulamalardır. İkincil travmanın olmaması amacıyla oluşturulan bir sisteme ailelerin suçu bildirme ihtimali daha yüksek olacak, bu sayede suçta karanlık alan daralacaktır. Böylece AGO ve ÇİM’ler suçta karanlık alanı daraltıp suçun adli sisteme intikalini sağlayarak suçla mücadeleye yarar sağlayacaklardır.

İnsanlığın gelişim sürecinde çocukluk önemli yer tutmaktadır. Çocuklukta alınan eğitim yetişkinlik de yaşam kalitesi üzerinde büyük katkısı bulunmaktadır. Toplumların gelişmesinde, çocuk tam olarak bilinmeyerek farklı boyutlarda algılanmış ve çocuğun anlamı toplumlara göre değişmiştir. Kırsal topluma göre çocuk; hazır işgücü, yaşlılıkta ebeveynlere bakacak bir güvencedir. Türkiye’de, çocuk büyütme maliyetinin çok düşük olduğu kırsal kesimlerde, her yeni çocuk ucuz işgücü olarak tanımlanmaktadır. Kırsal kesimde çocuk ucuz işgücü olarak şehirlerin resmi olmayan işgücü piyasalarında yerlerini almaktadırlar.

Çocuklar dünyaya geldikten sonra çeşitli sebeplerle, üvey ana-baba ile aile yaşamına devam etme durumunda kalabilirler. Esasen ailede üveylik ilişkisi geçmişten beri yaşamın içinde var olan ve aile kurumu devam ettiği sürece de varlığı devam edecek olan bir sosyal gerçekliktir. Tarafların bu ilişkiden doğan hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi ve özel hukuka yansıyan sonuçlarının değerlendirilmesinin amaçlandığı bu tebliğde önce bu sosyal ilişkinin hukuken nitelendirilmesi gerekir. Esasen taraflar arasında ne soybağı ne de velâyet ilişkisi kurulur. Türk hukukunda üvey çocuğa ilişkin doğrudan düzenlemelerin sayısı da oldukça azdır (TMK m. 306/III ve özellikle 388). Bu düzenlemelerde daha ziyade üvey çocuğun ergin olmadan önceki dönemde özen ve ilgiye ihtiyacı olduğu esasından hareket edilmiş ve ergin olmayan çocuğun üvey ana/babası
tarafından evlat edinilmesi kolaylaştırılmıştır. Bir başka hükümde ise taraflar arasında oluşan hısımlık, ahlâk kuralları dikkate alınarak kesin evlenme engeli olarak düzenlenmiştir (m. 282/III). Ancak bazen taraflar arasındaki ortak yaşam öyle bir sosyal yakınlık ve duygusal bağlantı
oluşturabilir ki, taraflar arasındaki bu sosyal yakınlık hısımlığın ötesinde bazı hukukî sonuçlar da doğurabilir. Bu tebliğde önce bu ilişkinin TMK’da açıkça düzenlendiği hâller incelenmekte ardından zikredilen özel durumlarda bu sosyal yakınlığa bağlanabilecek özel hukuk sonuçları
ortaya konulmaktadır. Bu tebliğde, bu konu çocuk hakları perspektifinden değerlendirilmektedir.