İş Modeli

Kentlerde yaşayan nüfusun sürekli artış göstermesi, kent sorunlarının giderek artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, yerel yönetimler tarafından şehir kaynaklarının daha etkin ve verimli kullanılması, bilgi ve iletişim teknolojilerinden faydalanarak akıllı şehir çözümlerinin hayata geçirilmesi önem kazanmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı mevcut durumda akıllı şehir çözümlerinin sunduğu değer önerilerini literatürdeki akıllı şehir kriterleri açısından inceleyerek hangi alanlarda ilerlemeler bulunduğunu, hangi alanlarda henüz gelişim alanı olduğunu tespit etmektir. Bu vesileyle, akıllı şehirler konusunda daha fazla çözüm üretilmesi gereken alanlarla ilgili fikir verilmesi hedeflenmektedir. Çalışma kapsamında akıllı şehirlerde hayata geçirilen çözümler, akıllı şehir projeleri ve akıllı şehir uygulamaları şeklinde iki ayrı grupta ele alınmış, akıllı şehir çözümlerine ait nitel ve nicel verilerin toplanması, verilerin istatistiki analizi ve karşılaştırılmasına dayalı bir araştırma yönteminden faydalanılmıştır. Her iki grupta yer alan çözümlerin değer önerileri, Osterwalder ve Pigneur iş modeli çerçevesinde incelenerek Cohen’in akıllı şehir çarkındaki kriterlerle hangi oranda uyumlu olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca her iki grupta bulunan çözümlerin akıllı şehir kriterleri açısından birbirleriyle karşılaştırılması sonucunda da akıllı şehir çözümleriyle ilgili genel değerlendirmelerde bulunulmuştur.

İs dünyasında yapılan akademik arastırmalar, isletmelerin kalıcılıgı, sürdürülebilir büyümesi, rekabetçiligi ve daha yüksek katma deger elde etmesinde ar-ge ile birlikte inovasyonun rolünü ve etkisini ortaya koymaktadır. Müsteri sadakatinin giderek azaldıgı, buna baglı olarak marka etkisinin azaldıgı birküresel dönemde özellikle KOBİ’ler için inovasyon bir çıkıs kapısı olarak görülmektedir. Diger yandan
farklılık yaratmak üzere ürün ve hizmet alanında yapılan inovasyon girisimleri hızlı kopyalama nedeniyle orta ve uzun dönemde etkili olamamaktadır. Özellikle is modeli inovasyonuna yönelen isletmelerin bunu basarı ile uyguladıkları durumlarda performans kriterlerini sagladıkları gözlenmistir. Bu çalısmada, KOBİ’ler için is modeli inovasyonunun yalın düsünce felsefesi ısıgında gerçeklestirilmesi ele
alınmaktadır.

The aim of this study is to explain the evolution of the business model of Turkish Airlines, which has been operating in the air passenger transportation organizational field in Turkey since 1933. In line with this aim, a pool of senior executives were interviewed through semi-structured interviews drawing on the new institutional theory assumptions. The data obtained from the participants were supplemented with a set of secondary data from many other sources. The MAXQDA program was used to analyze the data obtained. The findings revealed that the business model of Turkish Airlines has evolved over time, and this evolution can be explained by the new institutional theory assumptions.

Highlights
•Analysis of the business model of the Turkish Airlines, a key actor in the air passenger organizational field in Turkey.

•Discussion of the macro-level forces influencing airline business model evolution.

•Exploration of the influence of the legitimacy, institutions and multiple institutional logics.

•Demonstration of the external factors in light of the new institutional theory.

Doi: 10.1016/j.jairtraman.2020.101989

Kurumsal Sosyal Sorumluluk, iş dünyasının neredeyse her alanında ilgi çekici bir kavramdır. Son yıllarda özellikle kurumsal skandallar ve küresel finans krizi gibi nedenlerden dolayı kredi derecelendirme kuruluşlarının kurumsal sosyal sorumluluğu üzerinde hararetli tartışmalar yürütülmüştür. Bu kuruluşların mevcut iş modelleri (hisse senedi çıkaran öder) kaçınılmaz olarak bazı çatışma alanlarına ve çıkar çatışmalarına neden olmaktadır. Bu durum bu kuruluşların kaliteli notlar yerine karlarını gözetmelerine sebep olmaktadır. Bu çalışmada, küresel derecelendirme kuruluşlarının ortaya çıkan bu çıkar çatışmasını doğru bir yaklaşımla elimine edebilecekleri veya en azından güvenli bir şekilde yönetebilecekleri savunulmaktadır. Diğer bir deyişle, her ne kadar mevcut durum bu çıkar çatışmasını yönetmenin çok zor olduğunu gösterse de küresel derecelendirme kuruluşları, uygun bir stratejik çözüm benimsedikleri takdirde, bu çatışmaları güvenli bir şekilde yönetebilir.
ABSTRACT:
Corporate Social Responsibility (CSR) has been an intriguing concept in almost every aspect of business life. In recent years, there has been a heated debate around this concept, especially within the global credit rating agency (CRA) industry, primarily because of recent corporate scandals and the global financial crisis. The current business model (“issuer-pays”) of global CRAs inevitably creates some crucial areas of conflict and conflicts of interest that are likely to provoke agencies to value profits over the quality of ratings. In this paper, it is argued that CRAs can eliminate, or at least manage, potential conflicts of interest in a responsible way by implementing true corporate social responsibility initiatives and self-regulating mechanisms. In other words, although the current situation shows that managing conflicts of interest is quite difficult, CRAs have an important role and, if they apply some strategic solutions to such conflicts, they can manage them in a responsible way.

Bu kitapta, Türkiye havayolu yolcu taşımacılığı örgütsel alanında farklı tarihlerde kurulmuş, uzun yıllar faaliyetlerini sürdürmeyi başarmış, farklı iş modellerine sahip Türk Hava Yolları A.Ş. ve Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş.’nin iş modellerinin nasıl değiştiği, yeni kurumsal kuram ve kaynak bağımlılığı kuramı çerçevesinde ele alınmaktadır. Araştırma kapsamında üst düzey yöneticiler ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmekle birlikte pek çok farklı ikincil kaynağı kapsayan zengin veri setinden yararlanılmıştır. Nitel bir çalışmaya yer verilen bu kitapta iş modellerinin zamanla değiştiği, değişiminin yeni kurumsal kuram ve kaynak bağımlılığı kuramı varsayımları ile açıklanabileceği ortaya çıkarılmıştır. Kitap, değişime etki eden makro düzeyde, örgütsel alana hâkim kurumsal mantıkların ve kurumların etkisinin, yanısıra örgütün meşruiyet gayesinin ve ihtiyaç duyduğu kaynaklardan ortaya çıkan örgütler arası bağımlılığının yönetme yöntemlerinin iş modellerini değiştirdiğini göstermektedir. Kitapta söz konusu iki havayolunun iş modellerinin her bir alt boyutlarının değişimi ele alınmakta, aynı zamanda THY’nin çoklu iş modeline, Pegasus Havayolları’nın bir iş modelini terk edip farklı iş modeli ile yoluna devam etmesine, havayollarının bulundukları örgütsel alanın dinamiklerine ve havayolları için önemli rol oynayan havalimanlarının süreçteki gelişimine değinilmiştir.