Imam Hatip Schools

"İmam-Hatip Ortaokulları, temel eğitimin ikinci kademesinde çocuklarını dini ve ahlaki değerlere sahip olarak yetiştirmek isteyen veliler için önemli bir alternatif oluşturmaktadır. Bu okulların kendilerinden beklenildiği ölçüde öğrencilerine istenilen nitelikleri kazandırmasında açık programındaki din eğitimine ilişkin dersler kadar, bu okullardaki fiziksel düzenlemelerin, iletişimsel iklimin, öğrenci ve personeller arasındaki ilişkilerin, ders dışı düzenlenen etkinliklerin yani bu okullardaki örtük programın da önemli bir etkisi vardır. Bu nedenle bu okullarda nitelikli bir din eğitiminin sunulmasında hem açık, hem de örtük programın birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.

Türkiye kapsamlı olarak gerçekleştirilen bir araştırmanın ürünü olan elinizdeki bu çalışmada da, İmam-Hatip Ortaokullarında açık ve örtük program vasıtasıyla sunulan din eğitiminin mevcut durumu, okuldaki eğitim sürecinin en önemli paydaşları olan öğrenci, öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda incelenmektedir."

Bu çalışma İmam Hatip okullarında çalışan öğretmenlerin özyeterlik algıları
ile mesleki tükenmişlik duyguları arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çalışmada
Tschannen-Moran ve Hoy (2001) tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Çapa,
Çakıroglu ve Sarıkaya (2005) tarafından yapılan öğretmen özyeterlik ölçeği ile
Christana Maslach ve Susan E. Jackson (1981) tarafından geliştirilen Türkçeye
uyarlaması İnce ve Şahin (2015) tarafından yapılan Maslach Tükenmişlik ölçeği
kullanılmıştır. Veriler SPPS 17 aracılığı ile analiz edilmiştir. Çalışma neticesinde;
özyeterlik algıları yüksek olan öğretmenlerin düşük olanlara nazaran kendilerini
daha az tükenmiş hissettikleri görülmüştür. Ayrıca, İmam Hatip ortaokullarında çalışanların
İmam Hatip liselerinde çalışanlara nazaran özyeterlikleri daha yüksek olduğu
bayan öğretmenlerin ise erkeklere göre kendilerini duygusal açıdan daha tükenmişlik
hissettikleri bulguları elde edilmiştir. Öğretmenlerin özyeterlik algılarının
yüksek olması için tedbirlerin alınması önerilebilir.

Giriş Beşeri yönüyle eğitim, insanlık tarihi kadar kadim bir konudur. Eğitim var olduğu müddetçe niceliği ve niteliği hep tartışılmıştır. Bu tartışmalar insan üzerinden iki yönde sürmüştür. Bunlardan birisi insan organizması tanındıkça neyi nasıl öğrendiği konusunda yeni öğrenme kuramları geliş-tirilmiş ve bu süreç hala olanca hızıyla devam etmektedir. İkincisi ise yine insan üzerinden; hangi toplumda, hangi zamanda, hangi değer yargıları-na dayanarak neyi öğrenmesi gerektiği konusudur ki; bu birincisinden çok daha karmaşık bir yapı arz etmektedir. Çünkü burada eğitim felsefeleri, değer yargıları, inançlar, ideolojiler, siyasi yapılanmalar vb. birçok değişken işin içerisine girmektedir. Dolayısıyla eğitim konusunda tartışmanın devam etmesi kaçınılmaz bir durumdur ve iyiyi yakalama niyetiyle yapıldığı müd-detçe –ki, bilimsel uğraşı bunu gerektirir-insanlara huzur ve mutluluk ge-tirir. Ancak insanlara zorla istemediği bir elbiseyi giydirme gibi, sevmediği bir yemeği yedirme gibi, arzu etmediği değer yargıları, eğitim vasıtasıyla sunulmaya çalışıldığında gayri tabii bir durum meydana gelmektedir ve bu da ilgili kitle üzerinde hoşnutsuzluğa sebep olmaktadır. Toplumların eğitim ihtiyaçlarını belirlerken dikkate alınması gereken hususlar vardır. Günümüzde bu hususları iki başlık altında toplamamız mümkündür. Birincisi, ilgili milletin dünya üzerinde her açıdan hür ve ba-ğımsız yaşamasını temin edecek maddi imkân ve kaynaklara sahip olma

The education issue should be dealt with its history and future, with its
material and spiritual aspects, with all stages of life. According to Islam,
education is a lifelong process “from cradle to grave”. The education issue
has been disintegrated from the unity, and on the other hand it has been
mechanized.
The Imam-Hatip model combines an educational model that nourishes
our humanity with positive sciences through an approach that restores
and develops both matter and meaning. Especially Imam-Hatip Schools
has been giving a novel touch to Turkey since 1950 and it has pioneering
figure in many areas of life.
This success of Imam Hatip Schools has aroused interest in the whole
Islamic world. The Imam Hatip model, which is currently being used as a
model in nearly 50 countries, will be discussed more effectively and
widely in the world.

Abstract: This study is about the change of social life and social media experiences of a sample chosen from the Imam and Preacher School (IPS) between 2011-2016. The method of this study is ethnographic based upon a longitudinal research; in the first stage there has been 30 interviews with the students of prominent three IPS in Istanbul, in 2011. In the second stage, in 2016, the research has been renewed with the different students and is composed of 60 interviews. The research looks at the social impact of being an IPS student, besides how these students use the social media and manifestation of this social belonging in the social media. In the previous five years, there have been some changes in education level, numbers of IPS, demography of students, coeducation and the coefficients for the university applying. In this process of change, what come forward in terms of the social life of IPS students, is a tendency among them in defining themselves different than their peers in other schools, especially in moral terms. It is an outstanding result that the participants can express themselves better under their social media avatars. But also, the research shows up that, their conscious of belonging can be detected in the social media shares and demeanors. It is noteworthy in the context of comparison between the two groups; the 2011 group was statistically more idealist whereas the 2016 group was more self-confident.
Keywords: imam and preacher school, youth, internet, social media, morality.

Öz: Bu çalışmada, 2011-2016 yılları arasında İmam Hatip Lisesi (İHL) öğrencilerinin sosyal hayat ve sosyal medya tecrübelerindeki değişim ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden etnografyanın kullanıldığı boylamsal bir araştırmaya dayanan çalışmanın ilk etabı, 2011 yılında İstanbul'un önde gelen üç İHL'sinden 30 öğrenci ile mülakatlar yapılarak gerçekleştirilmiştir. 2016 yılındaki ikinci etabında aynı okullardan farklı öğrencilerle yenilenen araştırma, toplamda 60 katılımcının paylaşımlarının analiz ve değerlendirmesini içer-mektedir. Çalışmada, katılımcıların İHL'de öğrenim görmelerinin sosyal hayatlarına olan etkisinin yanında, sosyal medyayı nasıl kullandıkları ve " imam hatiplilik " bilincinin sosyal medyadaki tezahürü incelenmiştir. Son beş yıllık süreçte İHL; öğretim kademesi, okul sayısı, öğrenci demografisi, karma eğitim uygulaması ve üniversiteye girişte katsayı uygulaması gibi konularda değişimler yaşamıştır. Bu değişimlerin yaşandığı süre içinde iki ayrı etap olarak gerçekleştirilen araştırmada İHL öğrencilerinin sosyal hayatları bağlamında ön plana çıkan, özellikle ahlakî olarak kendilerini diğer okullarda öğrenim gören yaşıtlarından farklı görme eğilimi olmuştur. Katılımcıların sosyal medya deneyimlerinde gizli kimliklerle kendini daha rahat ifade etme tutumu baskın olmakla birlikte, imam hatiplilik bilincinin de sosyal medyadaki paylaşım ve davranışlarında etkili olduğu görülmüştür. Bunlara ilaveten araştırmanın ilk etabında karşılaşılan öğrencilerin daha idealist, ikinci etapta görüşülen öğrencilerin ise görece daha özgüvenli olmaları, iki dönem arasındaki farklar bağla-mında kaydedilmeye değerdir.
Anahtar Kelimeler: imam hatip lisesi, gençlik, internet, sosyal medya, ahlak.

Öz Kurulduğu günden günümüze kadar İmam Hatip Liseleri amaçları, yapısı, programları, öğrencileri ve mezunları açısından genel eğitim içerisinde en çok tartışılan kurumlardan biri olmuştur. Tüm bu tartışmalara ve yaşadığı gelişmelere rağmen bazen kapanma noktasına gelse de okul ve öğrenci sayısı itibariyle artış göstermiş ve halkın dini hassasiyetlerinin karşılandığı bir kurum olarak tercihlerinde ilk sıralarda yer almıştır. Bu çalışmada da İmam Hatip Liselerinde öğrenim görmeyi tercih eden kişilerin tercih nedenlerinin ve bu kurumlardan beklentilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nicel veri toplama tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 5 farklı lisede öğrenim gören 489 İmam Hatip Lisesi öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın sonunda öğrencilerin tercih nedenleri arasında öncelikli olarak iyi bir dini eğitimi alma isteğinin, puan yetersizliğinin, bu okullara duyulan güvenin, aile yönlendirmesinin ve bu okulların olumlu imajının etkili olduğu tespit edildi. Öğrencilerin öncelikli beklentilerinin ise sosyal etkinliklerin arttırılması, üniversite sınavına hazırlık eğitimlerinin arttırılması, meslek derslerinin yoğunluğunun azaltılması, ders içerikleri güncellenmesi, öğretmenlerin öğrenciler ile etkili iletişim kurması olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar, öğrencilerin İmam Hatip Liselerini tercih etmelerinde geçmişte de var olan faktörlerin günümüzde de geçerliliğini koruduğunu; kendi tercihi veya dışında bu okullara gelmiş de olsa öğrencilerin beklentilerinde bu okulları mesleki bir din eğitimi kurumu olarak görmekten daha çok yükseköğretime hazırlayan bir kurum olarak görmelerinin daha çok etkili olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Mesleki Din Eğitimi, İmam Hatip Liseleri, Ortaöğretim, Din Eğitimi, Tercih Süreçleri, Beklentiler.

Abstact Imam Hatip High Schools have been one of the most discussed institutions in terms of objectives, structure, programs, students and graduates in general education since its foundation. Despite all these discussions and developments, increased by number of schools and students of this schools that meets the religious education needs of the people and ranks first in the school preferences. In this study, it is aimed to determine the reasons of preference of people who prefer to study in İmam Hatip High Schools and their expectations from these institutions. Quantitative data collection techniques were used in the study. The sample of the study consists of 489 Imam Hatip High School students studying at 5 different high schools. At the end of the study, it was determined that it was effective in selecting students of this school firstly to get a good religious education, trust in these schools, lack of points, family orientation / pressure and the positive image of these schools. Students' expectations from these schools are as follows. increasing social activities and preparation fort he university exam, reducing the intensity of vocational courses, updating course contents, effective communication of teachers with students. According to the findings students at these schools think that İmam Hatip High Schools are not vocational religious schools, evaluate as the schools that prepare them for university.

İmam Hatip Okulları, ülkemizde özellikle hem niceliksel hem de çeşitlilik açısında gelişme göstermektedir. Bu okullar meslek derslerinde büyük bir önem arz etmesi nedeniyle Arapça dil eğitimlerine önem vermektedir. Literatürde yapılan çalışmalar bakıldığı zaman gerek “Yabancı Dil Ağırlıklı Liseler” bünyesinde (halk arasında “Süper Lise” olarak ifade edilen liseler kast edilmektedir) gerek Anadolu ve Fen Liselerinde gerekse de İmam Hatip Liselerinde farklı tarz ve içeriklerde kurgulanan yabancı dil eğitimlerinde, pratikte kullanılabilen düzeyde ve kalıcı bir yabancı dil birikimine ulaşmada sorunlarla karşılaşıldığı görülmektedir. Bu bağlamda yeni pilot projeler ekseninde proje imam hatip liselerinde hazırlık sınıflarının yeniden hayata geçirilmesi planlanmıştır. İlk etapta ülkemizdeki Anadolu İmam Hatip Liselerinin bazılarında Arapça ve İngilizce hazırlık sınıfları açılarak doğrudan pilot uygulamalar gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir ve 2016-2017 öğretim yılında bu dillerin arasına İspanyolca ve Almanca da eklenmiştir. 2016-2017 Öğretim Yılı itibariyle ülkemizde Arapça Hazırlık sınıfı olan Anadolu İmam Hatip Lisesi 17, İngilizce hazırlık sınıfı bulunan 10, İspanyolca 2 ve Almanca ise 1 olmak üzere toplamda 27 okul vardır. Yabancı dil hazırlık sınıfı olan proje imam hatip liselerinde karşılaşılan sorunların neler olduğunun ortaya konulmasına ihtiyaç vardır. İşte bu ihtiyaçtan hareketle bu araştırmada farklı okullarda görev yapan 10 okul yöneticisiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir, bu görüşmeler neticesinde yabancı dil hazırlık sınıfı olan proje imam hatip liselerinde karşılaşılan sorunların neler olduğu ortaya konulmuştur. Öğretmenlerin söz konusu proje okullarla ilgili ifade ettiği sorunlar şu kategoriler altında tasnif edilmiştir: Öğretmen, Müfredat, Finansman, Materyal, Öğretim Dili, Diğer Proje İmam Hatip Liselerinin Açılması, Okul Dışı Etkinlikler, Rotasyon, Köklü Okullardaki Devrimsel Değişiklik, Merkezi Sınavlar, Öğrenci, Oryantasyon, Mevzuat, Çevre Okulların Olumsuz Etkilenmesi. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak elde edilen verilerin analizinde ‘betimsel analiz’ tekniği kullanılmıştır. Son olarak analiz edilerek kategorilere göre tasnif edilen bulgular, ilgili literatürden yararlanılarak değerlendirilmiştir ve söz konusu proje okullarının karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik muhtelif öneriler ortaya konulmuştur.

İmam-Hatip Liseleri bazı kesimlere göre salt dinî eğitim yaptıran okul-lardır. Oysa bu okullar yalnızca dinî eğitim yaptıran okullar olmaktan ziya-de genel liselerin ders programının toplamının üzerine yaklaşık %40 oranın-da dinî nitelikli dersler ilave edilmiş olan okullardır. Bundan dolayı genel liseler haftada 26 ila 28 saat arasında ders yaparken İHL'ler 40 saat ders yap-maktadır. %40'lık dilimi oluşturan söz konusu dersler; Kur'an-ı Kerim, 'din dili' olarak öğretilen Arapça, Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm, Siyer, İslâm Tarihi, Dinler Tarihi, Hitabet ve Mesleki Uygulama dersleridir. Malum olduğu üze-re; kuş tek kanatla uçamaz. İnsan da yalnız dünyevi ilimlerle yetinemeye-ceği gibi yalnız dinî ilimlerle de yetinemez. Sağlıklı ve dengeli insan hem dinî ve hem de dünyevi bilgilerle donanmalıdır. İşte imam-hatip liselerinin programları arasında yer alan dersler söz konusu dengeyi sağladığı gibi kendisini diğer okullardan farklı bir konuma da getirmektedir. Aynı zaman-da bu programı sebebiyle imam-hatip liseleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin en çok tartışılan okulları olagelmiştir. Gerçekten de daha ilk kuruluş yıllarından başlamak üzere imam-hatip liselerine karşı sevgi ve sempati ile bakıp öyle davranan büyük çoğunluğa karşılık bazı kesimler bu okullara hep soğuk bakmış ve olumsuz tavır al-mışlardır. Bu okullara soğuk bakanlar tarafından imam-hatip liseleri, Ata-türk ilke ve inkılâplarına ve özellikle lâikliğe aykırı okullar olarak görülmüş ve her fırsatta bu iddialarını sürdüre gelmişlerdir. Oysa imam-hatip lisele

İnsan, ilk hücrelerin teşekkülüyle başlayan ve son nefesini vermesiyle tamamlanan sürekli bir gelişim ve değişim hâlindedir. İnsanoğlu, fark etme-se bile hem fizyolojik hem de psikolojik yönden sürekli değişir ve yenilenir. İnsanın yaratılış amacı, yaratılış gayesine uygun olarak kendini sürekli ge-liştirmek ve olgunlaştırmaktır. Temel yapısını inanç, ibadet, ahlak ve mua-melâtın oluşturduğu din, insan için bu amaca ulaşmada bir kılavuz niteliği taşımaktadır. İnsanın sürekli olarak kendisini geliştirmesinde en önemli aracın eği-tim olduğunda ise şüphe yoktur. Zira eğitim, insanların davranışlarında bel-li amaçlar doğrultusunda değişiklik oluşturma sürecidir. Eğitimin istendik davranış değişikliği olarak tanımlanması ve eğitimin bir sistem olarak ele alınması program geliştirme (Aydın, 2007: 1) ve bu programa uygun ma-teryal oluşturma çabalarını da beraberinde getirmiştir. Böylece eğitimin ana gövdesini öğretim programları ve ders kitapları ile bunların uygulayı-cısı konumundaki öğretmen ve öğrenciler oluşturmaktadır. Nitekim eğitim sürecini bir yolculuğa benzeten Öcal, eğitimin temel unsurlarını oluşturan bu dörtlüyü öğretim sürecinde şu şekilde konumlandırmaktadır: Öğretim programı gidilecek yol/güzergâh, ders kitapları yolculuğun yapıldığı vası-ta, öğrenciler yolcu ve öğretmen ise sürücüdür (Öcal, 2009: 603).

Bu bildiride Belçika'nın Mons şehrinin Hensies ilçesinde 1989 yılında faaliyete başlayarak gelişim ve oluşumunu tamamlayan İbn-i Sina Enstitüsü ve Kız İmam Hatip Lisesi'nin tanıtımı yapılarak nasıl bir model olabileceği tartışılacaktır. Avrupa'ya Göç Süreci ve İnsanımızın karşılaştığı Zorluklar 1963'ten sonra Türkiye'den Belçika'ya başlayan göç hikâyeleri çeşitli vesilelerle televizyon ve radyolarda anlatılmış, bazı yazarlar tarafında da kaleme alınmıştır. Kırsal kesimlerde yaşayan hatta birçoğu okuma yazma bilmeyen ve ekonomik durumu iyi olmayan insanımız, göç etmekten başka çare bulamadığı için Avrupa'nın çeşitli ülkelerine ve Belçika'ya göç etmiştir. Önceleri kısa bir zaman kalıp geri döneceklerini düşünürken, kalmak biraz uzayınca çocuklarını da yanlarına almış buna rağmen hala geri dönme fikri-ni hep içinde yaşatmıştır. Tek amaçları vardı bu insanların, para kazanıp kendi ülkelerinde daha rahat yaşayabilecekleri bir ortam oluşturmak. 50 yıl oldu bu ülkelere gele-li, biraz çalışıp geri döneceğiz şeklinde gelinen topraklar şimdilerde vatan oldu. Bu insanların birçoğu bir daha geri dönemediler. Aileleriyle Belçika'da bir düzen kurdular ve artık geçici geldikleri ülkelerin vatandaşları oldular.

Bu araştırmanın amacı, İmam Hatip Lisesi meslek dersleri kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrencilerin algılarını incelemektir. Bu temel amaçla birlikte kazanımların gerçekleşmesi ya da gerçekleşmemesinin etki eden unsurların neler olabileceği tartışılmıştır.

İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Benlik ve Kurum Algıları: "Öteki" Olmadan "İmam Hatipli" Olmak Mümkün mü? [The Self-Perceptions and Institutional Perceptions of Imam-Hatip School Students: Is that Possible "Being Imam-Hatip Schooler" without "Being Other"], 100. Yılında İmam Hatip Liseleri Uluslararası Sempozyumu, 23-24 Kasım 2013, Değerler Eğitimi Merkezi (DEM), İstanbul, Türkiye.

Hususi olarak imam ve hatip yetiştirmek amacıyla açılan okulların (Medresetü'l Eimme ve'l Huteba, 1913) açılışının üzerinden bugün itibariyle yüz yıl geçmiş bulunuyor. Bu yüz yıl zarfında bu okullar, Türkiye'de siya-sal ve toplumsal dönüşümler istikametinde farklı fonksiyon ve muhtevalara evrildiler. Bu çalışma, söz konusu tarihçe içerisinde kız öğrencilerin okulda-ki mevcudiyetini yorumlamaya yöneliktir. Çünkü bizce, imam yetiştirmek için açılan bir okulda kız öğrencilerin zamanla artan bir şekilde varlığı, Tür-kiye'de toplumsal değişim süreçlerini görmek ve değerlendirmek için ilgi çekici fırsatlar sunmaktadır. Değerlendirmemize konu olan tarih aralığı 28 Şubat öncesi ve sonrası ile katsayı engelinin ortadan kaldırıldığı dönemler esas alınmak üzere günümüze kadarki yaklaşık 30 yıllık bir dönemi kap-samaktadır. Ailelerle yapılan mülakatlara dayanan bu nitel değerlendirme aynı zamanda bir eğitim kurumunun, kurumsal tarihçesinin yazımına da katkı verecektir.

The aim of this article is to examine the Imam-Hatip Schools and their basic features, the characteristic model of Islamic education in Turkey that was proposed as an alternative model for other Muslim countries during their madrasa reform movements in the aftermath of the September 11 events in the USA. In the continuation of the madrasa tradition during the Saljuki period under state supervision, along with the modernization efforts in education since the late Ottoman period, these schools have been revitalized and adapted to the contemporary conditions of educational institutions. At the foundation of these schools, there lay a notion of reconciliation between the ‘traditional’ and ‘modern’. Throughout the years of the Turkish Republic, these schools have constantly become a controversial issue in terms of their number, structure, and student and alumni profiles. Especially after the opening process of the Turkish people and Turkish foreign policies to the world, the issue has become an international one since the 1980s. After the events of September 11, 2001, these schools were offered as an alternative model for madrasas in Muslim countries and therefore drew international attention on themselves.

Giriş Bosna Hersek'te Müslümanların dini eğitim geleneği yüzyıllara daya-nan tarihi bir geçmişe sahiptir. Bu tarihi gelenek Osmanlı Devleti'nin Bosna Hersek'i fethiyle başlamış ve Balkanlar bu dönemde İslami eğitim sistemi ile tanışmıştır. Her Osmanlı eyaletinde olduğu gibi Bosna-Hersek'te de İs-lâmî eğitim ve kültürün temelini mektepler ve dinî kurumlar oluşturmuştur. Camilerin yanında bulunan mektep ve medreseler Bosna Müslümanlarının temel öğretim kurumlarıydı. 1537'de Balkan coğrafyasının ilk medresesi ola-rak kurulan Gazi Hüsrev Bey Medresesi ile birlikte şu an bölgede eğitim hiz-meti veren farklı medreseler vardır. Bosna'daki medreseler lise statüsünde eğitim vermekte ve sonrasında üniversite eğitimine devam edilebilmektedir. Çalışmada öncelikle Bosna'da Müslümanların dini kurumları ele alınacak, daha sonra bölgenin en önemli dini eğitim kurumlarından biri olarak Med-reseler'den söz edilecektir. 1878`deBosnànın Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından iş-gali ve 1908`de ilhakı ile birlikte İslami kurumlar yeni süreçle yüzyüze geldi. Avusturya-Macaristan idaresinin aldığı bazı tedbirler Müslümanları endişe-lendirdi ve gelişmeler şüphe ile karşılandı. İmparatorluk tarafından Müslü-manların dinî kurumları üzerinde kontrol sağlamak için atılan ilk adım 1882 yılındaİstanbuìdan bağımsız bir Reîsul-ülemâ makamı oluşturulmasıydı.

Modernizmin etkisiyle geleneksel toplum yapısının çözüldüğü, yerel değerlerin önemini kaybettiği ve bunların yerine küresel kültür unsurlarının ikame olduğu süreçte iletişim teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak etki alanı genişleyen popüler kültür, günümüzde sosyal bilimcilerin rağbet gösterdiği bir konu haline gelmiştir. İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin popüler kültür konusundaki tutumları ve söz konusu kültürün ürünlerine olan yaklaşımlarının incelendiği bu çalışmada, popüler kültür – din eğitimi ilişkisi ele alınmıştır. Tezin iskeletini oluşturan alan araştırmasında, İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin aldıkları din eğitimi neticesinde geliştiği varsayılan dinî formasyonlarının, popüler kültür ürünlerine yönelik tercihlerinde etkili olup olmadığı sorgulanmıştır. İstanbul’un Anadolu yakasında bulunan köklü üç Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden 30 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirilen alan araştırması sonucunda, İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin dinî formasyonlarının popüler kültür ürünlerine olan yaklaşımlarında genel olarak bilişsel düzeyde bir farkındalık oluşturduğu, fakat pratikte yeterince etkili olamadığı ortaya çıkmıştır. Bu noktada din eğitiminin önemli bir boyutu olan ahlak eğitimiyle ilgili yöntem sorunlarının olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan din eğitiminde kullanılan örneklerin güncelle bağlantısının kurulması noktasında zaafların olduğu ve modern çağın meydan okumalarına cevap verebilmesi için bu eğitimin, ahlak eğitimi boyutu üzerinde yoğunlaşılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
---
The traditional social structure has been solved by the influence of modernism and losing the importance of local values instead substitution process of the elements of global culture, expanding domain of popular culture in parallel with developments in communication technologies became a demanding subject for social scientists today. In this thesis, Imam Hatip School (religious high school) students’ attitudes about popular culture and their approaches to the popular culture products are examined and the relationship of popular culture and the religious education is discussed. In the field survey which is scope of thesis, the religious formation of Imam Hatip’s students which occurs as a result of the education in these schools has been questioned whether effective preferences about popular culture products. As a result of field survey conducted on 30 students from three well-established Anatolian Imam Hatip Schools on the Anatolian side of Istanbul, the students’ religious formations generally create an awareness of cognitive approaches to popular culture products, but it is not sufficiently effective in practice. At this point, moral education which is an important dimension of religious education has been found to the problems of the method. However, the examples used in the religious education has weaknesses in connection of current advances of society. In this research appeared that this education should be focus on the moral education in terms of to meet the challenges of the modern era.

Giriş İmam Hatip Liselerinde fıkıh dersi bu okulların kuruluşundan beri oku-tulan temel meslek derslerindendir. Haftalık ders saati sayısı ve okutulduğu sınıflar zaman zaman değişse de genellikle fıkıh usulüne giriş bilgileri ve temel ilmihal bilgilerini kapsayacak bir ders olarak yerini korumuştur. Bu tebliğde özetle fıkhın din eğitindeki yerine, imam hatip liselerinde fıkıh eği-timini olumsuz etkileyen unsurlara ve fıkıh dersinde verimliliği artıracak faaliyetlere yer verilecektir. Tebliğde halen geçerli olan öğretim programı ve fıkıh ders kitabı değerlendirmelerde esas alınmıştır. Fıkhın Din Eğitimindeki Yeri İmam Hatip Liselerinde fıkıh eğitimi konusuna başlamadan önce imam hatip liselerinde icra edilen dini eğitim üzerine bazı mülahazalarda bulun-mayı gerekli görüyorum. Bilindiği gibi İmam Hatip Liseleri, öğrencilerini hem her türlü yükseköğretime ve hem de mesleğe hazırlayan okullardır. Bu sebeple, bu okullarda okuyan öğrenciler mezun olduklarında ilgili sınavlara girerek doğrudan imam hatip, müezzin kayyım ve Kuran Kursu öğretmeni olabildikleri gibi, din eğitimi alanında veya istedikleri başka bir alanda yük-seköğretime de devam edebilmektedirler. O halde imam hatip liselerinden beklenen dini eğitim belli bir asgari standarda oturmalı ve tespit ettiğimiz çerçevede beklentileri karşılamalıdır.

İmam-Hatip liselerinde öteden beri uygulanan eğitim-öğretim progra-mında " meslek dersleri " diye tabir edilen tefsir, hadis, fıkıh, akait ve kelâm gibi dersler bu liselerin karakteristiği açısından bildik anlamda birer ders ol-maktan çok daha fazla bir önem ve değeri haizdir. Şayet bugün " İmam-Ha-tiplilik " klişesinde ifadesini bulan bir kimlik ve sosyal gerçeklik varsa-ki var, hem de kimi zaman ülkedeki siyasi gündemin tam merkezine oturacak ve şu son birkaç yıla kadar laiklik, demokrasi, din ve inanç özgürlüğü gibi yakıcı/yıpratıcı konularda devlet ve siyasi otoritenin en ciddi imtihanlarına medar olacak kadar var-, işte bu kimlik belli ölçüde tefsir, hadis gibi dersle-rin semeresi olarak ortaya çıkmıştır. Bu sebeple, ortaöğretim tahsilini baştan sona Giresun İmam-Hatip lisesinde tamamlamış olmaktan kıvanç duyan ve hâli hazırda da tefsir sahasında çalışan bir İlahiyatçı akademisyen olarak İmam-Hatip Liselerine ait program çerçevesinde tefsir dersinin öğretimiyle ilgili olarak bazı tespitlerde bulunmayı ve aynı zamanda " Bu dersler daha iyi nasıl öğretilebilir? " sorusu ekseninde teklifler sunmayı, manevi çatısı al-tında yetiştiğim bu kuruma karşı ifası zorunlu bir borç biliyorum. I Tefsir, İmam-Hatip liselerinde okutulan meslek dersleri arasında ge-rek alanı, gerek amacı itibariyle en belirsiz ders görümündedir. Bu durum öncelikle ve özellikle tefsirin bir ilim dalı olarak mahiyet ve işlevinin tam manasıyla tayin/tespit edilememiş olmasıyla ilgilidir. Bilindiği gibi, kelâm ve fıkıh gibi ilimler Müslümanların itikadi ve ameli konularla ilgili prob

In this research it is aimed to examine the relationship between attitudes towards the vocational courses and the vocational course teachers of the Imam Hatip High School students. The study was designed based on a baseline descriptive survey and both comparative and correlation associative models. The classification of Turkey’s regions of TUIK (Turkish Statistical Institute) used to determine the regions considering had a higher representation power for the country, and one province from each region selected as sample provinces for the research. The sample of the research comprised 3775 students in 26 Imam Hatip High Schools in the 2015-2016 academic year. The data were collected using “The Vocational Courses Attitude Scale” and “The Vocational Course Teachers Attitude Scale” originally developed by researcher. The data was analyzed using SPSS 22.0. In the interpretation of the data were analyzed using mean scores, standard deviation, t-test, variance analysis (ANOVA), correlation test, and basic linear regression analysis methods. As a result of the research, it was determined that there is a significant and positive the relationship between attitudes of the IHL students towards the vocational courses and the vocational course teachers, and the attitude towards the vocational course teachers explained 15% variance of the attitude towards the vocational courses.

Yirmi birinci yüzyıl İsveç toplumu etnik, kültürel ve dinî bakımdan oldukça çeşitlidir ve bu çeşitliliğin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda da aynı çeşitlilikte kanaatler vardır. Çeşitlilik İsveç için yeni bir olgu/mefhum olmamakla birlikte, bilhassa azınlık taleplerine münasebetle bu olgunun niteliği değişmiştir. Altmışlı ve yetmişli yıllar boyunca azınlıkların çoğu, pek çok Avrupa ülkesinde olduğu gibi yalnızca "rahat bırakılmak… [ve] …medeni şekilde muamele görmek istiyordu." (Modood ve Kastoryano, 2006, s. 171). Eşit haklara sahip vatandaşlar olarak tanınma ve saygı görme taleplerinin arttığı günümüzde, yukarıdaki talep artık yeterli değildir. Bu değişim; azınlıkların kamusal alanda çoğunluğun kültürü içinde asimile olması gerektiği ve azınlıkların kültürel farklılıklarını sadece özel alanda ifade edebilecekleri yönündeki düşüncenin reddedilmesi, buna karşılık hem özel alanda hem de kamusal alanda kültürel ve etnik farklılıkların kabul görmesi yönünde bir çağrı olarak anlaşılabilir (Modood ve Kastoryano, 2006, s. 171). Asimilasyon ile kültürel farklılıkların kabul edilmesi arasındaki gerilim, Müslüman okullarının kuruluşunu algılayışımız ile irtibatlıdır, zira bunları anlamanın yollarından birisi de bu okulların eşitlik ve tanınma talebinden kaynaklanarak gelişen siyasi katılım örnekleri olmalarıdır (bkz. Bergesen,

THE PROBLEMS WITH THE QUALITY OF THE RELIGIOUS
EDUCATION OFFERED AT THE IMAM-HATIP SCHOOLS: A
QUALITATIVE RESEARCH BASED ON THE OPINIONS OF THE
SCHOOL ADMINISTRATORS

The aim of this research is to examine the problems with the quality
of the religious education offered at the Imam-Hatip Schools in
accordance with the opinions of these school administrators. The
research is structured in a qualitative research model. During the spring
term of 2015-2016 academic year in Turkey, a study group consisting of
25 school administrators from 24 different Imam-Hatip Schools
established on the basis of The classification Level 1 of Turkey’s regions
of TUIK (Turkish Statistical Institute). Semi-structured interview forms
developed by the researcher were used, and face-to-face interviews with
school administrators were collected. Descriptive analysis method was
used in the analysis of the data obtained. Some of the results obtained in the research are as follows: According to majority of the IHL school
administrators, the quality of religious education in their schools is not
at the desired level, it is inadequate. The interviewed IHL school
administrators refer to the various problems affecting the quality of
religious education offered in their schools, related to the profiles of
students and teachers and parents, and the curriculum structure of the
schools. They also express various problems related to physical,
environmental, and economic troubles. Within the scope of the research,
İHL school administrators have made various suggestions to improve the quality of religious education in these schools.

The religious vocational high schools that were decided to be founded according to the fourth article of the law on unification of education dated 1924 were established for the purpose of educating religious officials required in the Republican era; however, they ended up as educational institutions that have most been played upon in the course of time due to political and social reasons. This being the case, the number of buildings and students belonging to these schools have followed a fluctuating course by years.
The real status of religious vocational high schools was determined as institutions preparing students for both their profession and higher education based on the National Education Basic Law that went into effect in 1973. These institutions whose most fundamental aim is to raise religious officials since the day they were foundedhave assumed, over time, a function which goes beyond their purpose in accordance with social demands and expectations, and thus, they turned into institutions meeting the basic request of religious education. Yet, the curriculum of these schools was designed with regard to training religious officials. As of the year 2011, the number of students getting educated in religious vocational high schools has increased dramatically and it has been identified that the majority of these students do not plan to opt for faculties of Theology based on the survey data. This situation calls for reconsideration of the meaning and benefit of the professional classes that are offered in religious vocational high schools, being a sort of preparation for the Faculty of Theology, on behalf of the students the majority of whom will not study at this facultyat all.
The aim of this study is to put forth the views and evaluations of students who currently study at religious vocational high schools but will not prefer a higher education at the Faculty of Theology upon the issue of professional classes they are offered at school. The data of the study has been obtained by means of a qualitative research method.
The working group of the research involves 15 final year students who studied at Fatih Religious Vocational High School for Girls in Fatih district of İstanbul during the months  February and March in 2017 and would not choose the Faculty of Theology for undergraduate education. The participants in the research were definedwithin the context ofcriterion sampling method available inpurposeful samplingmodality. A semi-structured interviewform as developed by the researcher was used in the collection of data which was exposed to content analysis.
Some of the foundings reached at the end of the research include:
• The majority of students who participated in the research and would not choose to study at the Faculty of Theology regard professional classes as theoretical, boring and hard, and believe that the contents of religious vocational high school professional courses do not address them. According to the students, the contents are quite technical, conceptional and highly based on memorization, and some of them involve unnecessary information.
• When it comes to course contents, the opinions of students regarding the course book center around the view that the book is mostly useless and, let alone having an interesting aspect, it cannot go beyond being a material of rote.
• Since students cannot spare enough time to study professional lessons due to the anxiety concerning the approaching university entrance exam especially as of the 11th year, these courses turn into classes in which the related information is only memorized by students in order to score high grades in exams. Therefore, such a condition prevents the learnings from being permanent in mind and effective as well.
• Some students, on the other hand, find professional courses meaningful as they contribute to their comprehension of the religious teachings as Muslims and help them read and understand the Koran better even if the students will not opt for the Faculty of Theology after school.
In consequence, although religious vocational high schools are institutions that prepare students for both higher education and the profession itself, especially professional course contents draw attention as they have been designed upon the assumption that students will choose to study at the Faculty of Theology for undergraduate education. This situation emerges as a forcing factor for both the students and the educators who are compelled to teach these classes. This being the case, course contents need to be simplified and reorganized so as to offer students the necessary points regarding the subjects in a brief and summarized way as well as in a style enriched with various activities instead of aiming at loading students with too much theoretical and conceptional data in a short time.

Bireyin kişisel ve toplumsal yaşamının birçok yönleri üzerinde kontrol sağlayabilmesi adına, eğitim resmi bir öğrenme süreci olarak hayati bir önem taşımaktadır. Ancak, Müslüman toplumlarda kadınların ahlaki davranışları yüzyıllar boyunca Müslüman geleneğini meşgul etmiştir ve bu durum kadı-nın kamuda varlığı ile ilgili sınırlamalar ve düzenlemeler getirmiştir. Sınıf, etnik köken ve bölgesel eşitsizlikler gibi faktörler yanında dinsel-kültürel cinsiyet temelli ideolojilerin kombinasyonu, kadınların hayatında kronik yoksulluğa ve sosyal dışlanmaya neden olmuştur. Muhafazakâr ve gelenek-sel toplumlarda kadınlar için sosyo-ekonomik fırsatlara erişim ile toplumsal ya da aile onayı 2 almak bazen ya da çoğu zaman geleneksel kaygılara ve adetlere ayak uydurmayı gerektirmektedir. Kadınların yaşamlarında olum-lu bir etki oluşturmak için geleneksel normların, değerlerin ve güç ilişkile-rinin birbiriyle etkileşimini göz önünde bulundurmayı gerektirir ki bu da Müslüman toplumlarına özgü bir durumdur.

Giriş 11 Eylül 2001 terör saldırıları sonrasında ABD'nin başta Pakistan olmak üzere bazı Müslüman ülkelerdeki eğitimi ve din eğitimini fundamentalistle-rin yetişmesinde etkin olduğunu iddia ederek bu ülkelerdeki eğitimi ulusal güvenliğinin bir unsuru olarak ele alması (9/11 Komisyon Raporu, 2004), konuya uluslararası bir boyut kazandırmıştır. Bu çerçevede küresel güven-liğin ve istikrarın önemli bir konusu haline gelen Müslüman ülkelerdeki din eğitimi, uluslararası eğitim politikaları gündemine taşınmıştır. 11 Eylül sonrası gelişen bu uluslararası konsept, Müslüman ülkelerdeki din eğitimi-nin ve özellikle medreselerin reform edilmesi için bir model arayışı içerisine girilmesine yol açmıştır. Bu arayışta dillendirilen ve öne çıkarılan model ise Türkiye'nin İmam-Hatip okulları olmuştur. Bu okullar, söz konusu süreçte Müslüman ülkelerdeki medrese reformlarına bir model olarak tartışılmaya başlanmıştır. Bu süreçte İmam-Hatiplerin model olarak görülmesi ya da ilginin oda-ğı haline gelmesi sadece söylemde kalmamış, bu modeli ülkelerine taşımak isteyen ülkelerin yetkililerince resmi talebe dönüşmüştür. Özellikle Pakis-tan, Afganistan ve Rusya yetkilileri İmam-Hatip modelini ülkelerinde de uygulamak istediklerine dair taleplerini açıkça dile getirmişlerdir. Türkiye

Giriş Bu makalede Endonezya Hükümeti tarafından gerçekleştirilen İslami eğitim sektörü reform girişimleri ve bunların tarihçesinden bahsedilecektir. Makalede öncelikle çağdaş Endonezya eğitim sisteminin ikili yapısı ana hat-larıyla tasvir edilecektir. Bu ikili eğitim yapısı –Eğitim ve Kültür Bakanlı-ğı'na (EKB) bağlı genel okullar ve Din Bakanlığı'na (DB bağlı medrese (İslami gündüzlü okul) ve pesantren (İslami yatılı okullar)-her iki sektörü birleştirme çabalarına rağmen sistemin kalıcı karakteri gibi görünüyor. Bu makalede bütün bir milli eğitim sistemi içinde medreselerin kalitesi ve pesantren'lerin yeri tartışılacaktır. Aynı zamanda eğitimin başarılı bir şekilde yapılmasını potansiyel olarak engelleyen bazı güçlükler de ele alınacaktır.

Eğitim sistemimiz 2010 yılı Eğitim Şurası sonrasında 4+4+4 olarak bili-nen ve zorunlu eğitim süresinin 12 yıla çıkmasıyla, zorunlu 4 yıl ilkokul ve zorunlu 4 yıl ortaokul ile ilköğretim 8 yıla çıkarılmıştır ve bu nedenle okul binalarının kullanımında bir düzenlemeye ve yer değiştirmelerle şartlar el-veriyorsa ortaokullar, ilkokullarla veya liselerle birlikte kurulabilecektir. Ne-ticesinde ilköğretim okulları ilkokula, ortaokula/imam hatip ortaokuluna dönüştürülmüşlerdir. Farklı eğitim kademeleri, farklı öğrenci profiline paralel olarak, farklı ergonomik özellikler, farklı psikolojik, ruhsal, bedensel, fiziksel gelişmişlik-ler ve gereklilikler anlamına gelmektedir ve okul çağı boyunca bu gelişimler hızlı seyretmektedir. Okul binalarında farklı eğitim kademelerindeki deği-şikliklerle birlikte binaların da değişimine gidilmesiyle, kullanıcı (öğrenci) memnuniyeti fiziksel mekan şartlarındaki değişime paralel olarak olumlu ya da olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca mesleki eğitim olarak İmam Hatip okullarının derslikler dışındaki ilave mekan gereklilikleriyle beraber çevre ile etkileşimi de önem kazanmaktadır. Tip proje uygulamaları da hem kullanıcı gereklilikleri açısından hem de çevreye uyum açısından eleştirilmekte olan bir yaklaşım olmakla birlikte yıllardır tercih edilen bir yaklaşım olmuştur. Tip projenin getirdiği sorunlar, diğer okul binası türlerinde de ortak bir problemdir. Eğitim binalarındaki fiziksel mekan şartlarını yalnız işlevlerin yerine ge-tirilmesi olarak sınırlı değerlendirmemek, öğrenme, dikkat, motivasyon gibi

تطالعنا وجهات نظر متباينة حول تأثير وجود المدارس الإعدادية والثانوية في نفس المبنى/الحرم المدرسي تحت إدارة موحدة على المدرسين والطلبة. بوسعنا أن نجد في تركيا مدارس الأئمة والخطباء الإعدادية في مبانٍ منفصلة أو مع المدارس الثانوية. تهدف هذه الدراسة إلى بحث كيفية اختلاف الثقافة التنظيمية في مدارس الأئمة والخطباء الإعدادية المستقلة وتلك المتواجدة مع المدارس الثانوية. في هذا السياق تم استخدام نهج مختلط يجمع بين نهجي البحث الكمي والنوعي. يشكل المدرسون العاملون في المدارس الإعدادية الرسمية للأئمة والخطباء التابعة لمديريات التعليم الوطني في كل على » معيار الثقافة التنظيمية « من أحياء توزلا، بينديك، كاديكوي، أتاشهير وأوسكودار )في إسطنبول( الجانب الكمي لهذاالبحث. تم تطبيق 298 مدرسا تم اختيارهم ضمن هذه المرحلة كعينات ملائمة للبحث. في الجانب النوعي من الدراسة أجريت مقابلات شبه منظمة مع 10 مدرسين و 5 إداريين عاملين في مدارس إعدادية مستقلة للأئمة والخطباء ومدارس إعدادية مستقلة. علامات معيار الثقافة المدرسية المطبق على المدرسين أثناء البحث لم تظهر وجود فارق يذكر – في أي من المستويات الفرعية – عن المعيار الكلي تبعا لجنس المدرسين أو تخصصهم أو شكل المدرسة التي يعملون فيها أو أقدميتهم. أما علامات معيار الثقافة التنظيمية المطبق على المدرسين الذين يشكلون مجموعة العينات )في البحث( فأظهرت وجود فارق كبير على المستوى الفرعي لتدفق المعلومات بين المتوسط الحسابي لتلك المجموعات بحسب العمر. خلال المقابلات التي أجريت معهم تحدث ولقد أعرب الكثير من المدرسين والإداريين عن .» ثقافة الأئمة والخطباء « المدرسون عن وجود ثقافة مشتركة في مدارس الأئمة والخطباء وصفوها ب اعتقادهم بضرورة وجود مدارس الأئمة والخطباء الإعدادية بشكل مستقل في حين اقترح قسم آخر منهم وجود المدارس الإعدادية والثانوية معا. وأكد الكثير من الإداريين والمعلمين وجود مشاكل كبيرة في التواصل بين المدرسين على الأخص في المدارس كثيرة العدد وغير المستقلة بحد ذاتها وأشاروا إلى أن المدرسين )في مثل هذه المدارس( لن يتمكنوا من التواصل مع المجموعات الأخرى فضلا عن احتمال دخولهم في تنافس مع بعضهم بعضا بخصوص المستوى. كما يعتقد المدرسون أن معظم طلاب المدارس الثانوية يتصرفون بشكل سلبي ويشكلون نموذجا سيئا لطلبة المدارس الإعدادية. مع ذلك أكدوا في نفس الوقت أن طلبة المرحلة الثانوية قد يؤثرون على الأصغر منهم ويكونوا قدوة حسنة لهم بتصرفاتهم النموذجية. كذلك تم لفت الأنظار إلى المصاعب الناجمة عن إدارة نفس المدرسة بلائحتي تشريعات مختلفة وإلى أن اختلاف اللوائح يؤدي إلى حصول ضغط كبير في العمل الإداري، أما تقاسم الأعمال فإنه يجعل من الصعوبة بمكان السيطرة على المجال المعني ويجعل التواصل أمرا صعبا. تمت الإشارة كذلك إلى أن الاختلافات في كل من قوانين الإجراءات الانضباطية وتنظيم فعاليات في الأيام والأسابيع الخاصة واختيار الدروس ومعايير النجاح في المواد الدراسية تضع المصاعب أمام الإدارة. بالنتيجة أوصت آراء المدرسين بإدارة مدارس الأئمة والخطباء الإعدادية بشكل مستقل لتحظى بثقافة مدرسية فعّالة.

Giriş
Toplumların olmazsa olmaz gerçekliklerinden birisi de dindir. Bu amaç-la her kesim kendi algıları ya da ihtiyaçları çerçevesinde dinin öğretilmesi ve dini değerlerin yaşatılması ile ilgili kurumsallaşmalara gitmiştir. İslam toplumları da zengin tecrübeleri ve köklü kurumlarıyla bu alanda müstesna bir yere sahiptir. Eğitim ve öğretim alanında İslam toplumlarındaki en köklü kurumsallaşmalar ve üst düzey eğitimler ise medreseler eliyle yürütülmüştür. Medreseler İslam toplumlarında en üst düzey dinî ve aynı zamanda dünyevî ilimlerin öğretildiği müesseseler olması hasebiyle, özenle tertip edilmiş bir müfredata ve bu müfredatı takip edebilecek seçkin bir öğrenci görüntüsüne sahip olmuşlardır. Bu yönleri ile İslam eğitim ve kültür tarihindeki müstesna yerlerini almışlardır. Ancak şu kadar var ki, uzun dönemler sadece İslam dünyasında hizmetleri ile sınırlı kalmayan, aynı zamanda başka toplumlara da örneklik teşkil eden medreseler, her toplumsal müessesenin yaşadığı do-ğal süreci yaşamış; değişik nedenlerle varlığını devam ettirememiştir. Medreseler tüm Müslüman toplumların ortak değeri olması hasebiyle, her toplum kendi ihtiyaçlarına göre bu müesseseleri eğitimin hizmetine sun-muştur. Bunların ne getirip ne götürdükleri, ihtiyaçlara cevap verip vereme-dikleri ayrı bir araştırma konusudur. Ancak durum ne olursa olsun medrese-ler İslam toplumlarının eğitim hayatlarında asırlara damgasını vuran köklü müesseselerdir. Bu müesseselerin en etkin bir biçimde kullanıldığı ve eğitim sisteminin kendisi üzerine bina edildiği toplumların başında ise Osmanlı

In keeping with its laicist policies, the Turkish state has tightly regulated religious education.  Religion courses in the public schools and Koran courses at mosques follow state controlled curricula and are taught by civil servants, while independent Koran courses are prohibited by law.  Many conservative, conscientious Muslims find state religious education limited and have established independent “kaçak” (illegal) Koran courses that meet in private homes, away from the gaze of the state.  Based on fieldwork conducted on a “unapproved” Koran course for young women in a famously conservative neighborhood in Ankara, this paper will discuss the participants’ rationale for establishing and participating in the course.  A primary concern of both teachers and students in these courses is that state religious education is inadequate and distorted.  The Turkish state casts Islam as something that is largely a matter of “belief” or “conscience” and individual private activity, whereas many conservative Muslims see non-regulated Islamic activity as belonging also in the public sphere and involved in politics.  This paper will demonstrate how these courses provide a forum through which the participants may articulate their own interpretations of Islam, and serve as platforms for developing alternative religious ideologies that may be broadcast in the rapidly expanding religious media outlets.  Finally, this paper will show how conservative Muslims’ critiques of state religious education cut straight to central conflicts – in Turkey and elsewhere – over the nature of secularism and conceptions of the public sphere.

Türkiye'de Cumhuriyetin kuruluşunu izleyen süreçlerde hayata geçirilen reformlarla, bir taraftan geleneksel kurumlara karşı Batı tarzı kurumlar ihdas edilirken, öbür taraftan da din, devlet ve toplum ilişkilerinde "laik" ve "asri" bir yaklaşımın esas alınması yönünde kararlı ve iddialı adımlar atılmıştır. Esasen bu adımlar, dinin geleneksel fonksiyonlarının ürettiği zihniyet yapıları karşısında, ciddi bir tepkiselliği ifade etmektedir. Bu yönelimin yeni insan yetiştirme düzenine yansıyan en radikal sonucu, geleneksel eğitim kurumlarının tevhid-i tedrisat kanununa dayanılarak kapatılması olmuştur.

Öz Eğitimin uzak hedefi olarak belirlenen devletin eğitim politikasını şekillendirdiği esas nokta, devletin ihtiyacı olan nitelik ve donanımlara sahip olan iyi insan iyi vatan-daş yetiştirmektir. Bu hedefler doğrultusunda da eğitim uygulamalarının sosyal ve si-yasal değişimlerden etkilenmemesi mümkün görünmemektedir. Ancak bu değişimle-rin sürekli olması eğitimde istikrarı zedeler. Türk eğitim tarihine baktığımızda Tür-kiye'deki siyasi dalgalanmalardan etkilenen; halk evleri, köy enstitüleri, Kur'an kurs-ları, İmam Hatip Liseleri gibi kurumlar dikkat çekmektedir. Bu makaleyle ideolojik-si-yasi yaklaşımların etkilediği iki kurum olan köy enstitüleri ve imam hatipler bu yönle-riyle ele alınacaktır. Yapılan bu çalışmayla ayrıca, köy enstitülerinin kapatılma sebebi-nin, siyasi kaygılarla ve rejim aleyhtarlığının göstergesi olarak İmam Hatiplerin açıldığı yönündeki iddialar tartışılarak, siyasetin yön değiştiren rüzgârlarından etkilenen bu iki kurum bu açıdan değerlendirilecektir. Anahtar Kelimler: Köy Enstitüleri, İmam Hatip Okulları, Siyaset, Eğitim, Eğitim Politi-kası. Village Institues and Imam Hatip Schools in the Context of Political and Ideological Approaches to Education Abstract The main policy of the national education is to train people who have the qualifications that the state needs. Educational practices are influenced by social and political changes. However these changes would damage the permanency of the education * Yrd. Doç. Dr., Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, sumeyrabile-cik@aksaray.edu.tr.