Ottoman Turkish (Languages And Linguistics)

Th e MEDITERRANEAN LANGUAGE REVIEW is an interdisciplinary peer-reviewed forum for the investigation of language and culture in the Mediterranean, South-Eastern Europe and the Black Sea region. Th e editors of this periodical welcome articles, reviews, review articles, and bibliographical surveys in English, French, German, Italian, and Spanish relating to the following aspects of Mediterranean languages, past and present:

BALKANLARDA İSLAM’IN VE TÜRKLÜĞÜN YAYILMASINDA
BİR ÖNCÜ: SARI SALTUK
Balkanlara İslam’ın gelişi ve yayılmasında en büyük etken Oğuz-Türkmen boylarının batıya doğru olan yolculuğudur. VII-VIII. yüzyılda Orhon ve Yenisey bölgesinde varlık gösteren Oğuzlar, X. yüzyılda Türkistan coğrafyasında Oğuz Yabgu devleti ile siyasi bir güç hâline gelmişlerdi. Selçuklu Devleti’nin kuruluşu ve güçlenmesi, nihayet Malazgirt Zaferi ile Anadolu kapılarının açılması; Türklerin İslam’ın kılıcı diye adlandırılmasını sağlamıştı. Kâşgarlı Mahmud’un ünlü eseri Divanü Lugati’t-Türk’ü yazmasının sebeplerinden biri de İslam dünyasında yeni bir güç olarak ortaya çıkan Türklerin dilini öğrenme ihtiyacına cevap vermekti. Anadolu Selçukluları ve ardından Beylikler Dönemi’nde de Oğuz-Türkmen boylarının batıya doğru hareketliliği sürmüştür. Bunlardan tarihte iz bırakanı, 1263 yılında Sarı Saltuk öncülüğündeki otuz kırk Türkmen obasının Üsküdar’dan Dobruca’ya geçişidir. Sarı Saltuk’un bu bölgedeki faaliyetleri, Balkanların İslamlaşması ve bu coğrafyada Türk nüfusun yayılmasının en önemli adımlarından biri olmuştur. Oğuzların Kayı boyundan gelen ve en batıda yurt tutmuş olan Osmanoğulları Beyliğinin güçlenerek egemenlik alanını genişletmesi ve Avrupa içlerine kadar yayılması bu yolculuğun kalıcı hâle gelmesini sağlamıştır. Makalede Balkanlara geçen ve bu topraklarda İslam’ın yayılmasının ilk adımlarını atan Sarı Saltuk’un tarihî ve menkıbevi hayatı ile faaliyetleri üzerinde durulmuştur.

ÖZ
Lüġat-i Ẓurefā-yı Āsitāne-i ʿAliyye (İstanbul Aydınlarının Dili) isimli eser, Osmanlı aydınları tarafından kullanılan büyük ölçüde Arapça ve Farsça kelimelere dayalı Yüksek Osmanlıca denilen seçkinler dilini halka öğretmek amacıyla yazılmış manzum sözlüktür. 18. yüzyılda kaleme alındığı düşünülen, yazarı ve müstensihi gösterilmeyen bu eser, her biri 9 beyitten oluşan ve farklı aruz kalıbıyla yazılmış 61 gazel yapılı bölüm içinde Osmanlıcaya ait kelimeleri halk konuşma Türkçesindeki kelimelerle açıklar. Eser, halk konuşma Türkçesiyle aydın Osmanlıcası arasındaki kelime düzeyindeki farklılaşmayı ortaya koyarken dönemin halk konuşma Türkçesinde kullanılan ancak kaynaklara girmemiş kelimeler ile Türkçede meydana gelen fonetik ve fonolojik değişiklikleri gösteren özgün veriler ortaya koyar.

Instructing the Idiom of Ottoman Elite within a Versified Dictionary: Lüġat-i Ẓurefā and Data It Provides on the Differences Between High Literary Ottoman and Common Spoken Turkish

ABSTRACT
Lüġat-i Ẓurefā-yı Āsitāne-i ʿAliyye (Idiom of the Refined Men in Istanbul) is a versified dictionary aiming to teach the commoners the idiom of High Ottoman Turkish that included many numbers of Arabic and Persian special vocabularies, which was used by the educated class. Neither the name of the author nor the date of writing or copying is provided in the work, but its linguistic elements suggest that it was written in the eighteenth century. The work defines the vocabularies of High Ottoman Turkish by using common spoken words. It is presented in 61 parts, which are designed within the poetic ghazel genre, each including 9 couplets and a separate metric pattern. As the work demonstrates the lexical differences between everyday common Turkish and High Ottoman, it also presents unique linguistic data on the lexical items of popular common Turkish of the period that are not seen in historical sources otherwise on the one hand, and on the phonetic and phonological developments occurred in spoken Turkish on the other

Özet:
Biyografi, bütün dünyada tarih ve edebiyatla ilişkilendirilmiş; çoğunlukla edebiyatın alt dallarından biri olarak kabul edilmiştir. Şuara tezkireleri de Türk edebiyatında Osmanlı şairlerinin biyografileri hakkında bilgi veren en eski ve güvenilir kaynaklar olarak kabul görmektedir. Yakın geçmişte tezkirelerin tıpkıbasımları yahut bugünkü harflere aktarılmış (transkripsiyonlu) metinleri oldukça ciddi çalışmalar neticesinde günümüz araştırmacısının istifadesine sunulmuştur. Mamafih bu emek mahsulü çalışmaların yanında tezkirelerle ilgili yapılması gereken başka önemli çalışmalar da vardır. Bunlardan biri şair tezkirelerinin mukayeseli ve tenkidî bir bakış açısıyla ele alınması, bir diğeri ise tezkirelerde verilen bilgilerin güvenirliklerinin sorgulanmasıdır. Zira bu eserlerin hangi kimlik, karakter ve bakış açısıyla kaleme alındığı konusu, içerdikleri birçok sıradan bilgiden daha fazla önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Osmanlı tarih ve edebiyatının önemli müelliflerinden Gelibolulu Mustafa Âlî'ye ait olarak bilinen Künhü'l-Ahbâr'ın Tezkire Kısmı'nda yer alan biyografilerin, içerdikleri anekdotlar vasıtasıyla, okuyucunun bilinçaltına verdiği olumsuz mesajlar üzerinde durulmuştur. Seçilen yöntem, incelenen eser üzerinde teknik ve bütüncül bir kaynak tenkidi çalışması olduğu iddiasında değildir. Zira kullanılan metot/bakış açısı, sezgi ve muhakeme üzerine kurulmuş basit bir metottur ve hiçbir yönüyle Künhü'l-Ahbâr'ın sahihliğini tespit edebilme kudretine sahip değildir. Fakat eser, sahihlik yönünden kendisinden şüphe duyulmayı hak edecek verilerle doludur. Makalede bu veriler bağlamında, tezkire yazarının anlattığı anekdotlarla Osmanlı toplumunu hangi karakter ve bakış açısından tasvir ettiği ortaya konmaya çalışılmıştır.

Abstract: Biography has been associated with literature and history across the world, and it has widely been accepted as one of the lower branches of literature. Poet biographies are regarded as the oldest and most reliable sources giving information about the biographies of the Ottoman poets in Turkish literature. Facsimile biographies or texts which were transferred to current letters (transcribed ones) were presented to the benefit of today's researchers as a result of a serious study in the recent past. However, in addition to these works, which were obtained through considerable effort, there are another important works which need to be done about the biographies. One of them is consideration of poet biographies with a comparative and critical perspective; the other one is the examination of reliability of the provided information in biographies. Because the issue from which identity, character and point of view these works were penned is more important than the lots of ordinary information they contain. In this study, negative messages, given to the subconscious mind of the reader through anecdotes they contain, which were in Biography Part of Kunh-ul-Ahbar known as the work of Mustafa Ali of Gallipolis who is one of the most important authors of Ottoman history and literature, were focused. The selected method does not claim to be a technique and integrated source of criticism running on the review of work.  Because the used method / insight is a simple method based on intuition and reasoning and does not have the ability
to identify the authenticity of any aspect of Kunh-ul-Ahbar. But the work is filled with the data which is
enough to create doubts regarding the work itself in terms of authenticity. In the context of this data in the
article, it was tried to reveal with the depicted anectodes, from which character and point of view the
biography writer portrays the Ottoman society.
Keywords: Ottoman Poet Biographies, Kunh-ul-Ahbar, Mustafa Ali of Gallipolis, Anecdote, Text criticism.

Süleyman Demirel Üniversitesi, Türk Dili Bölümü, ahakgul@yahoo.com.

It is possible to see scientific and cultural works belonging to Turkish culture and civilization in various universities and research centers in the world today. One of these centers is Uppsala University located in Sweden. There are nearly two thousand Turkish manuscripts and printed works, and various books and valuable materials written in other Turkish languages in the Carolina Rediviva library of this university. Among these works, most of which are collected through donation, purchase, and as spoil of war, and gift, are twelve Turkish manuscripts which were written about history and literature, and given to Sweden king, Oscar II as gift by Ottoman Sultan Abdülhamit II. One of these works is Harem-i Hümâyun composed of an epilogue, and prayer parts, and twelve anecdotes in which some mysterious events which took place during the period of Yavuz Sultan Selim Han are narrated. These events which can be regarded as authority legends are not narrated by the sultan directly. The events narrated to Saadettin Efendi by Hasan Can, the vizier of Yavuz Sultan Selim, were written by Hoca Saadettin Efendi in the following years. In this article, the content and style features of Harem-i Hümâyun, in which the memories of Yavuz Sultan Selim were told, and which is one of the Turkish works that Sultan Abdulhamit II sent to Sweden King Oscar II as gift on the occasion of the 8th Orientalist Congress held in Sweden in 1899, will be introduced, and its vocabulary, and style features will be studied.
Key words: Sweden-Turkey relations, Uppsala University, Carolina Rediviva Library, Turkish manuscripts, 8. Congress of Orientalists, Ahmet Mithat Efendi, Harem-i Hümayun.

Turkish lexicography of the Ottoman era was represented until 17'th
century by passive dictionaries including Arabic and Persian lexical entries
also Turkish remarks and meanings. Any dictionary including Turkish lexical
entries had not been written until 17
th century in the Ottoman Turkish period.
The first dictionary including Turkish lexical entries in the Ottoman Turkish
period is Alfaz-i Turkî-i Fârsî written by İbrahim Miskîn on 25 Safar 1075. In
the 18th century, Osmanzade Ahmed Tâib's Mir'ât Al-Mushkil, Shaykh alIslam Mehmed Esad Efendi's Lahjat al-Lughat and İbrahim Vedîd's Jawahir
al-Alsina followed the dictionary, respectively. The topic of this article is Jawahir al-Alsina which is the fourth active dictionary of the Ottoman Turkish
period.
In the article, Jawahir al-Alsina has been tried to be introduced with
all aspects. There is restricted information in resources regarding this important dictionary. In this paper, acquired information with reference to the
unique manuscript copy about the name, the author, the chapters, the manuscript copy, the vocabulary and the grammatical features of Jawahir al-Alsina
have been presented. Furthermore, the preface of Jawahir al-Alsina has been
transcribed and the images of the several pages of the manuscript copy have
been added into the article

Cevherler, insanoğlunun var olmasından beri dikkatini çekmiş değerli veya yarı değerli taşlardır. Cevherlerin adlarından, renklerinden, özelliklerinden ve insan sağlığı açısından faydalarından bahseden eserler olan cevher-nâmeler genellikle mensûr olarak yazılmışlardır. İlk örneklerine Eski Yunan ve Roma’da rastlanan cevher-nâmelerin yazılış tarihleri oldukça eskidir. Sonraki dönemlerde Arap ve Fars ilim adamlarınca da yazılan bu eserlerin dilimize çevrilmesi Osmanlı döneminde gerçekleşmiştir.
Bu çalışmada, Garsü’d-dîn Ahmed b. İbrahîm b. el-Nakîb el-Halebî (ö. 1563)’nin oğlu olan Muhammed b. Garsü’d-dîn el-Halebî tarafından tercüme edilen bir cevher-nâme tanıtılacaktır. Berlin’de Almanya Millî Kütüphanesi, Türkçe Yazmaları Kataloğu, Ms. or. oct. 1625 arşiv numarasında kayıtlı olan eser, Hermes’in Arapça cevher-nâmesinden tercüme edilerek II. Selim’e sunulmuştur. Harekesiz nesihle yazılan eser 36 yaprak, 17 satırdır. Eserin tercüme kısmı yakut, inci, bâd-zehr, zeberced, zümürrüd, elmas, dehnec, mıknatıs, altın, becâzî, gümüş, mercan akîk, mehî, kezek, yesb, lâcûd (lâcüverd), ciz’, nuhâs, sünpâre, sendalûz olmak üzere 21 bab olup pîrûze, kehrübâr, lâl-i bedahşî, benefs, yeşim, cemest başlıklarında 6 fasıl da Garsü’d-dîn el-Halebî tarafından eklenmiştir. Her bab farklı sayılarda fasıllardan oluşmaktadır. Eserde yer alan cevherler yazar tarafından ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Eserin yazarı Muhammed b. Garsü’d-dîn el-Halebî hakkında kaynaklarda çok az bilgiye ulaşılabilmiştir. Eserin II. Selim’e sunulduğundan hareketle 16. yüzyılda yazıldığı anlaşılmaktadır.
Çalışmamızda “Cevher-nâme” adlı bu eser tanıtılarak eserin yazım ve dil özellikleri hakkında bilgi verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Cevher, Cevher-nâme, Muhammed b. Garsü’d-dîn el-Halebî, 16. yüzyıl, Osmanlı Türkçesi.

L ouis Marcel Devic 1 (*21.03.1832 Peyrusse-le-Roc; † 15.04.1888 Montpellier) 2 was a French Arabist who is little known today and whose merits are variously appraised. Some emphasize his translations of Arabic literary works, while some prefer his study on an unpublished Latin transcription of the Quran, 3 and others his Dictionnaire étymologique des mots français d'origine orientale (arabe, persan, turc, hébreu, malaise), originally published as a supplement to the second edition of Émile Littré's Dictionnaire de la langue française, and then, in 1876, as a separate volume. The fact that Devic was invited to cooperate with Littré and publish his study as a part of Littré's famous Dictionnaire suggests 1 My sincere thanks go to Wolfgang Schweickard (Saarbrücken) who helped me with a source (http://www.fichier-pdf.fr/2015/02/01/cours-de-sed-ar0022x-llce-3e/) containing information on Devic's first name. There, his two given names are written with a hyphen (Louis-Marcel) but, on title pages of his publications, Devic uses no hyphen and he usually writes either just Marcel or, at the best, L. Marcel. Also a biographical webpage "Les professeurs des facultés des lettres et des sciences en France au XIX e siècle (1808-1880)" (http://facultes19.ish-lyon.cnrs.fr/fiche.php?indice=324) does not show a hyphen. That is why I have also decided to write his two names Louis Marcel without a hyphen. 2 For the dates see

Öz İstanbul adının Osmanlı Türkçesi döneminde nasıl telaffuz edilmiş olduğu Arap harfli metinlerden değil Latin harflerinin de kullanıldığı, kelimenin ünlü ve ünsüzlerinin açıkça kaydedildiği çeviri yazılı metinler aracılığı ile tespit edilebilir. İstanbul adı Grekçe stambóli ~ stembóli(n) ~ stimbóli(n) şekillerinden Osmanlı Türkçesine Stambol şeklinde geçmiş ve Osmanlılar arasında 15 farklı şekilde telaffuz edilmiştir. Bu kadar farklı te-laffuzun ortaya çıkmasında ön seste ünlünün bulunup bulunmaması, ‫ب‬ harfinden önceki ‫'ن‬nin durumu ve son hecedeki ünlünün geniş veya dar olarak telaffuz edilmesi belirleyici olmuştur. Bu makalede 38 çeviri yazılı metinde İstanbul kelimesinin Osmanlı Türkçesi boyunca nasıl telaffuz edilmiş olduğu ve Türkçeleşme süreci incelenmiştir. Abstract The way how İstanbul noun was pronounced in Ottoman Turkish period can be detached through transcription texts in which the vowels and consonants of the words were recorded explicitly in Latin letters, not through the texts written in Arabic script. The noun İstanbul transferred form Greek stambóli ~ stembóli(n) ~ stimbóli(n) forms into Ottoman Turkish and was pronounced with 15 different forms by Ottomans. The decisive reason for these different pronunciations are whether there is a vowel in the beginning position, the situation of ‫ن‬ and ‫ب‬ before pronunciation of the final vowel as rounded or unrounded. In the present article the way how İstanbul noun was pronounced during Ottoman Turkish period and their process of becoming Turkish elements are analyzed in 38 transcription texts.

17 yy Osmanlı Türkçesi, Evliya Çelebi, Seyahatname, Türkçede Kalıp İfadeler, "Onu Gördüm / Onu Gördük Yapısı," Leksikalleşme, Ünlem Yapıları, 17th c. Ottoman Turkish, Evliya Chelebi Travelogue, Set Phrasesin Turkish, The Phrase "Onu Gördüm / Onu Gördük," Lexicalisation, Exclamations

The second dictionary in which Turkish words were made headwords in the Ottoman period is an undiscovered dictionary titled as Mir‟atü‟l Müşkil. In this sense, the dictionary predates the work of Mehmed Esad Efendi titled Lehcetü‟l-Lügat which is known as the first active dictionary of the Ottoman period. The work which was organized trilingual as Turkish-Arabic Persian was written by the famous poet of seventeen century, Osmanzâde Ahmed Tâib. Among the written works of Osmanzâde Ahmed Tâib who is known as “reîs-i şâirân” in his period, there weren‟t any dictionaries with this name in the sources. Mir‟atü‟l-Müşkil is important since it is the second active dictionary of Turkish lexicography in the Ottoman period as well as being an unknown work of Osmanzâde Ahmed Tâib.
Mir‟atü‟l-Müşkil which is quite valuable for Turkish language and Turkish literature history was introduced the first time with this research. Information on the name of the work, its writer, copyright date, copy, editing and Turkish vocabulary were included in the article and the transcription of the work‟s introduction was presented.

The epigraphic material published in the present paper derives from towns of the Regional Unit of Messenia, namely Kalamata, Methoni, Kyparissia, Pylos, Asini, Petalidi, Vasilada, and it currently belongs to the 26th Ephorate of Byzantine Antiquities. The corpus comprises eight inscriptions in total, six funerary, one monumental and one on a cannon. The collection covers mainly the eighteenth century, whereas the inscription no. 1 is dated in the early seventeenth century. The material on which they are inscribed is white and greyish fine- and coarse-grained marble of high quality, and bronze, meticulously sculpted. In most cases, the decorative patterns of the main side consist of the equitant shallow cartouches, which accommodate embossed inscriptions usually in a relief technique. The type of script most frequently used is the basīṭ celī s̱ülüs̱, (nos 2, 3, 4, 6, 7, 8) and its simplest form (ḳırma) (no. 5); inscription no. 1 is incised in the basīṭ celī taʿlīḳ script

The Bibliography consists of three parts. The last of which is a word index containing those words whose etymology was discussed in 1994-1995. This is preceded by a two-part list of literature. In Part B solutions to the abbreviations used in the index are given. In Part A, however, those bibliographical items are located which are not entered into the index (chiefly monographs and largere articles, particularly those containing their own index or glossary), as well as studies devoted to one word (mentioned in their titles) or a semantic group.

Die vorliegende Studie bildet eine Ergänzung meiner bisher erschienenen Aufsätze zum westeuropäischen Einfluß auf das Osmanisch-Türkische. Unten werden nämlich diejenigen europäischen Lehnwörter dargestellt, die im Osmanisch-Türkischen neben ihrer ursprünglichen Bedeutung auch eine appellative besitzen bzw. ausschließlich als Appellativa vorkommen. Hierbei werden die vermutlich schon auf europäischem Sprachboden zu Appellativa gewordenen Wörter ebenfalls berücksichtigt, weil eine strenge Unterscheidung zwischen diesen und den erst im Osmanisch-Türkischen zu Appellativa gewordenen Wörtern nicht immer gut durchgeführt werden kann.

Her yıl Osmanlı Türkçesi öğrenmek için binlerce insan başvuruda bulunmaktadır. Ve bu sayının çoğunluğu öğrenemeyip bir sonraki seneye devir yapmaktadır. Osmanlı Türkçesi algısı ülkemizde başka bir dil olarak algılanmaktadır. Osmanlı Türkçesi başka bir dil değil konuştuğumuz Türkçenin Arap orijinli Türk alfabesiyle oluşturulmuş şeklidir. Günümüzdeki algı Osmanlı Türkçesi öğrenmek zordur şeklindedir.

Yaptığımız çalışmada, Türkçe okunmasında kullanılan dil bilgisi kaideleri yer verilmiştir. Buradaki hedef Osmanlıca yazımını öğrenmek değil, yazılı metinleri daha iyi okumaktır. Çalışmada Osmanlı Alfabesi incelenirken klasik yolla gidilmemiş, bunun yerine ses sistemi takip edilmiştir. Böylece öğrencinin bugünkü alfabede karşılık gelen sesleri çabuk kavraması amaçlanmıştır.

Özet: Klasik Osmanlı nesir örnekleri içerisinde bu eserlere konu olan, eserleri yazan ve okuyanlar yönüyle toplumun aydın kesiminin ürünü sayılan şair tezkirelerinin söz varlığına dair bilgilerimiz çok genel hü-kümleri içermektedir. Yazı dilimizin bu örneklerini türe odaklı bir araş-tırma çerçevesinde ele alarak, Türkçe kaleme alınmış bu metinlerde Türkçenin, ilişkide bulunduğu Arapçanın ve Farsçanın nasıl bir biçim-de yer aldığını ortaya koymak makalenin amacını oluşturmaktadır. İlgi-li bölümlerde belirtildiği gibi, tezkirelerde Arapça ve Farsça söz varlığı, türün üslubunda önemli bir belirleyicilik sahibidir. Anahtar Kelimeler: Şair tezkireleri, klasik Osmanlı nesri, şair tezkire-lerinin söz varlığı. Giriş Osmanlı Türkçesinin söz varlığı üzerine bilgilerimiz, ne yazık ki, bu dönem eserlerinin dilinde 'çok sayıda' Arapça ve Farsça sözcüğün bulunduğu bilgi-sinin çok ötesine geçemiyor. Dil tarihi içerisinde günümüze yaklaştıkça eser-lerin ve dönemlerin dili üzerine bilgilerimizin daha da artması ve ayrıntılandırılması beklenirken, aksine, bu bilginin azaldığı, söz konusu dil malzemeleri ile ilgili hükümlerimizin 'genelleştiği' görülmektedir. Bu tür genel hükümlerin yarattığı belirsizliği ortadan kaldırmak üzere, eserlerin yazılış amaçları, dillerinin niteliklerini biçimlendirdiğinden, 'edebî türler'e odaklı daha ayrıntılı çalışmaların yapılması gerekmektedir. Türlere odaklı bu tip çalışmalar, Osmanlı Türkçesi yazı dili ile ilgili yerleşmiş olan 'sade-orta-süslü' nesir ayrımı ile ilgili belirsizliklere de önemli ölçüde açıklık kazandıracaktır. Çünkü bu dönemin eserleri, 'sade-orta-süslü' nitelendirmesiyle birbirinden ayrılırken, belirleyici olan edebî ve dilsel ölçütler yeterince ortaya konulma-maktadır. Bu dönemdeki mensur eserlerle ilgili olarak, Arapça ve Farsçadan kopyalanmış sözcüklerle, söz ve anlam sanatlarından yararlanma oranları bu ayrımda belirleyici olmaktadır. Güçlü bir gelenek çizgisinin kalıplara soktuğu söz ve anlam sanatları ortaya konulurken, bu güçlü geleneğin baskısı ile ya-zarın çok sayıda yabancı kökenli sözcüğü de dile yerleştirdiği görülmektedir.

Balkanlar'da beş yüz yıla yaklaşan Türk egemenliğinin bugüne kadar izlerini koruduğu bilinmektedir, bu izlerin en çok bilinenlerini elbette camiler, köprüler, medreseler, çeşmeler gibi mimari eserler oluşturmaktadır. Ancak, Osmanlı Türklerinin hakimiyeti Balkan toplumlarının kültür ve geleneklerinde de müessir olmuştur, bu bağlamda Türkçenin de Balkan milletlerinin dilleriyle etkileşim içerisine girdiğini görmekteyiz. Bu etkileşim günümüzde Balkan milletlerinin dillerinin söz varlığında hala görülebildiği gibi, Osmanlı devrinde Türkçe ile söz konusu diller arasında hazırlanmış sözlükler de bu gerçeği ortaya koymaktadır.

Manchmal erscheint we. d als til. t, und zwar sowohl im An-und Inlaut, als auch in Konsonantenhaufungen. Nicht alle Falle lassen sich dabei durch Assimilation erklaren. Beispiele: Dissimilationen : 5.2a we. d-g/c > tii. f-g, z.B. tuce 1680 < ven. doge ~ it. duce. 5.2b we. b-(r)d > tu. b-(r)t, z.B. fcorte 1912 < fr. bardeau. Assimilationen: 5.2c we. /?-d > tu. p-t, z.B. par// ~ /write 1 866 < it. padella 5.2d we. d-f > tu. /-/, z.B. soltat 1863 < so Idat 1727 < fr. soldat ~ it. soldato-, tatula 1911 < it. fr. datura] tatulin 1911 < fr. daturine ~ it. 5.2e we. &-(/*;</ > tu. k-(n)t, z.B. lokanta 1868 < it. locanda [falls nicht iiber gr. Aoravra]; hrlanta 1912 < it. ghirlanda. Vertretungen des f 6.1 Dem we. t entspricht im Osm.-Tu. grundsatzlich ebenfalls ein t, z.B: kristyan 1533 < it. cristiano\ 1641 < it. scarlat(t)o\ 1730 < it. cannata\ 1828 < it. batista; tiransport 1881 < fr. transport-, torniston 1912 < engl. turn astern. 6.2 Das we. t wird manchmal auch sonorisiert, und dies auch im Auslaut sowie unmittelbar nach einem stimmlosen Konsonanten: 6.2a we. t-> tu. d-, z.B. dara 1863 < it. tara\ 1912 < it. taglia. 6.2b we.-r-> tu.-d-, z.B. dadula 1886 < it., fr. datura. 6.2c we.-f > tu.-d, z.B. fozpwJ 1880 < kaput 1680 < ven. capoto ~ fr. ozpote; yad 1916 < engl. yac/i/.-Hierzu vgl. auch osm. seped$ik 1680 < *seped ~ sepef , basket' (Colas' 56); cildfi 1680 < *cild ~ cift , volume' (ebd. 27) sowie osm. mat-*inad > srkr. i/iarf (Anfang d. 17Jh.) ,Streit'; Das Sternchen (*) vor dem Jahresdatum bedeutet, daB das Lehnwort in der Quelle aus diesem Jahr nicht als solches, sondern entweder in einer grammatikalischen Form, einer Redewendung oder als Stamm eines Deri vats belegt ist. KONSONANTENADAPTATION WESTEUROPAlSCHER LEHNWORTER 143 sohbet-*sohbed > srkr. sobed(n%3) ,Gastmahr (beides aus StachS OLS 161).-Vgl. § 15.2c;27. 6.2d in Konsonantenhaufungen: losdarya *1730 < it. l'osteria\fund 6.3 Sonstige Lautwandel: 6.3a we.-mut-> tii. *-mt->-nip-, z.B. trampa 1863 < *tramta < it. tramuta. 6.3b we.-st-> tu.-sk-, z.B. patiska 1881 < *patista < it. batista.-Es ist durchaus moglich, daB wir es in diesem Fall nicht nur mit einer rein phonetischen Erscheinung (und zwar der Ferndissimilation: t-(s)t > t-(s)k), sondern gleichzeitig auch mit der Analogiewirkung von anderen, relativ haufig vorkommenden Bildungen auf-Vska,-V §ka (wie tli. (if in) daniskasi ,^hervorragend',//£&a ,Art Haken*,/n^a ,leichter/milder Wind', Lipiska [s. Worterverzeichnis], siska ,wassersiichtig', mani §ka ,Art Block/Flaschenzug') zu tun haben; ein ahnlicher ProzeB liegt in tii. kapuska ,KohP < slaw, kapusta belegt vor. Alveolare Konsonanten Vertretungen des z 7.1 Das we. z wird im Osm.-Tii. gewohnlich durch z wiederge-geben, z.B. zikzak 1680 < fr. zigzac\ 1867 < it. visita\ *1881 < fr. visa; zirkonyum 191 1 < fr. zirconium.-Vgl. auch § 27a. 7.2 Das ven. z (geschrieben <z>) wird im Osm.-Tii. zu z, s oder g/c. Der letztere Reflex resultiert wahrscheinlich aus der hyperkorrekten Neigung, ven. Worter auf gemeinitalienische Weise auszusprechen (<z> = /c/, /3/; die beiden Laute sind dem Osm.-Tii. fremd und werden meistens durch /C/ und /g/ ersetzt). Derselbe ProzeB ist wohl in tu. recine 1680-retina 1790 < it. resina belegt. Beispiele: 7.2a ven. z > tu. z, z.B. onza 1641 < ven. onza\ 1790 < ven. gazeta\ 191 1 < ven. gazia. 7.2b ven. z > tii. s, z.B. barsama 1886 < ven. *barzama (> ven. barzamino). 7.2c ven. z > tii. g/c, z.B. borancine 1881 < ven. bronzina; ispar$ina 144 MAREK STACHOWSKI 11.3 Die Auslautnotation <-£> in topac 1790 < it. topazio ~ topazzo sollte eher eine graphische Wiedergabe des-£~-gV-Wechsels sein, als eine tatsachliche Aussprache widerspiegeln; vgl § 27e. 11.4 Die Wiedergabe des dt. c (geschrieben <z>) durch tii, z wird mit der Einwirkung der dt. Orthographic zu erklaren sein; vgl. jedoch oben tii. pirinf < dt. Prinz. Beispiele: zolferayn 1876 < dt. Zollverein; zepelin 1916 < dt. Zeppelin. Vertretungen des & 12.1 Das we. g wird gewohnlich durch das tii. g wiedergegeben, z.B.

... Page 15. Durmuş, Osmanlı Sahası Türkçe Şair Tezkirelerinin Söz Varlığı Üzerine 107 ... Evâ&amp;amp;amp;#x27;il-i hâlinde tahsîl-i ma&amp;amp;amp;#x27;rifet ve tekmîl-i fenn-i kitâbet edip … (TS, 355) Ol zemânda kendü mülk-i hüsnün ferîdi ve Emrî Çelebi anun hevâdâr u pür-ümmîdi idi. ...

Βασικός εκπαιδευτικός-μαθησιακός στόχος του σεμιναρίου είναι η εισαγωγή των φοιτητών στην ιστορική περίοδο της Κλασικής Οθωμανικής Τουρκικής (ΚΟΤ) (16 ος – μέσα 19 ου αι.), το αραβοπερσικό αλφάβητο και τις διάφορες γραφές που απαντούν στα χειρόγραφα. Ως προς τη μορφοσύνταξη, διδάσκονται φαινόμενα της Τουρκικής (κλίση ουσιαστικών, ονοματικά σύνολα, χρόνοι και διαθέσεις ρημάτων, παραγωγικά επιθήματα) και της Αραβικής και Περσικής (ονοματικά σύνολα). Οι φοιτητές καλούνται να διαβάζουν και να μεταγράφουν μικρά τυπωμένα (matbūʿ) κείμενα της ΚΟΤ και να χρησιμοποιούν νεοτουρκικά, οθωμανικά, αραβικά και περσικά λεξικά (από τη δοθείσα λίστα λεξικογραφίας). Στο μάθημα παρουσιάζονται και αυθεντικά οθωμανικά χειρόγραφα, ούτως ώστε οι φοιτητές να εξοικειωθούν με την πραγματική παραγωγή της Αυτοκρατορικής Γραμματείας.

Von den unterschiedlichen Konstruktionen und Methoden, die in den Türksprachen dem Ausdruck der Unmöglichkeit dienen, interessiert uns hier eigentlich nur eine, nämlich das osmanische wie moderne türkeitürkische Suffix -ama- (und sein analytischer Ursprung). Im ersten Augenblick mag das Problem trivial erscheinen, denn das Suffix wird gewöhnlich als eine kontrahierte Folgeform einer analytischen alttürkischen Unmöglichkeitskonstruktion interpretiert. Die alttürkische Konstruktion besteht aus einem -u-Gerundium und dem negierten Verb u- ‘können’ (wie in alttürkisch bar-u u-ma-dy ‘er konnte nicht gehen’). Dabei entsteht jedoch ein phonetisches Problem: wieso -u u- > -a-, nicht > -u-?