Oosterse filosofie: Oosterse filosofie, #1

Oosterse filosofie

vijf levensbeschouwingen

Marc Brookhuis

© Copyright 2013 Marc Brookhuis

Smashwords Edition

Smashwords Edition, License Notes

This ebook is licensed for your personal enjoyment only. This ebook may not be re-sold or given away to other people. If you would like to share this book with another person, please purchase an additional copy for each recipient. If you’re reading this book and did not purchase it, or it was not purchased for your use only, then please return toSmashwords.com and purchase your own copy. Thank you for respecting the hard work of this author.

Inhoud:

Inleiding

1 Hindoeïsme

2 Boeddhisme

Intermezzo: van India naar China

3 Confucianisme

4 Taoïsme

5 Zen

6 Een overzicht

Nawoord

Bronnen

Inleiding

Oosterse technieken als yoga en meditatie zijn tegenwoordig erg populair. Vaak wordt daarbij als bron verwezen naar de oosterse filosofie. Daardoor kan de indruk ontstaat alsof er één soort oosters denken is. Dat is echter niet waar. Er zijn zeker vijf oosterse levensbeschouwingen te onderscheiden die inhoudelijk sterk van elkaar verschillen. Sommige stromingen hebben deels met elkaar te maken, maar andere staan weer geheel op zichzelf.

In dit boek wordt ingegaan op de vijf bekendste levensbeschouwingen uit de oosterse filosofie. Namelijk het Hindoeïsme, het Boeddhisme (beiden geworteld in India), het Confucianisme en Taoïsme (beiden geworteld in China) en Zen (geworteld in zowel India, China als Japan). De belangrijkste kenmerken komen aan bod waarbij tevens gepoogd wordt het doel van de levensbeschouwing duidelijk te maken.

Er zijn natuurlijk meer boeken over oosterse filosofie op de markt. Veel boeken zijn echter zo uitgebreid dat al snel het overzicht verloren raakt. Dit boek probeert de kernpunten van elke levensbeschouwing duidelijk te maken, zodat de lezer een overzicht krijgt aangereikt waarna hij vervolgens zelf dieper op de materie in kan gaan.

Het is goed om in deze inleiding ook even stil te staan bij enkele zaken die extra aandacht verdienen. In dit boek, zie de ondertitel, wordt gesproken over levensbeschouwing. Dat vraagt om enige toelichting. Vaak wordt namelijk gesproken van oosterse religies of godsdiensten. De term godsdienst geldt echter feitelijk slechts voor één stroming, namelijk het Hindoeïsme. Daarin is immers nog sprake van de verering van goden. Voor de andere stromingen geldt dat maar ten dele of helemaal niet.

Het woord religie is eigenlijk beter. Een religie is vooral een sociale structuur die bedoeld is om een ‘geloof’ of ‘overtuiging’ in te beleven. Je zou kunnen stellen dat iedere godsdienst een religie is, maar daarmee is iedere religie nog geen godsdienst. Een godsdienst is een religie met één of meer goden, maar er zijn ook andere vormen waar helemaal geen godsbeeld aanwezig is (non-theïsme).

Gevoelsmatig blijft de link tussen het woord religie en godsdienst echter groot. Daarom wordt in dit boek gekozen voor het iets neutralere woord levensbeschouwing: een visie op het leven: wat het leven betekent, wat de waarde ervan is en hoe het geleefd moet worden.

Ook het woord filosofie, zie de titel Oosterse filosofie, verdient enige toelichting. Oosterse filosofie verschilt namelijk sterk van de Westerse filosofie, die gebaseerd is op de klassieke Griekse filosofie en zich van daaruit steeds verder heeft ontwikkeld. In de Oosterse filosofie is geen sprake van één denksysteem zoals in de Westerse filosofie, waarbij denkers verspreid over meerdere eeuwen op elkaar reageren en elkaar beïnvloeden. Het denken tussen de vijf oosterse stromingen is in enkele gevallen wel op elkaar van invloed geweest, maar staat in andere gevallen weer geheel op zichzelf.

Een ander belangrijk inhoudelijk verschil is dat de Westerse filosofie gebaseerd is op de klassieke rede, die kan worden teruggevoerd tot het werk van Plato en Aristoteles. Daarin spelen logica, de rede en feitelijkheden een grote rol. Samenvattend zou je dit een zoektocht naar waarheden kunnen noemen. In de Oosterse filosofie ligt de nadruk, wat algemeen gesteld, veel meer op het leven van alledag waarbij o.a. gezocht wordt naar goede manieren om met het leven zelf om te gaan.

Een laatste opmerking tot slot. Vanuit religieus oogpunt bekeken, is het opvallend dat er nooit sprake is geweest van enige strijd (letterlijk en deels ook inhoudelijk) tussen de vijf Oosterse levensbeschouwingen. Voor grote religies als het Christendom, Jodendom en de Islam is dat beduidend anders. Een mogelijke verklaring is misschien het feit dat in het Oosterse denken aan woorden minder belang wordt gehecht. Woorden worden niet verward met de werkelijkheid. Woorden zijn geen absolute grootheden maar eerder relatieve richting aanwijzers. Zoals een typisch Zen-gezegde dit ook verwoordt: ‘de vinger die naar de maan wijst is niet de maan zelf’.

1 Hindoeïsme

Het Hindoeisme is misschien wel één van de meest kleurrijke stromingen binnen de Oosterse filosofie. Het Hindoeïsme heeft nog steeds veel aanhangers en is ook tegenwoordig nog de belangrijkste godsdienst in India, het land van haar oorsprong.

De term Hindoeïsme is pas aan het begin van de 19e eeuw ontstaan in de