Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa binasang teksto sa sarili, pamilya,

komunidad, bansa, at daigdig F11PB – IIId – 99

Topics:
Naratibo
Iba’t ibang uri ng pananaw
Element ng naratibo
2 uri ng tauhan
Week 4
8 activities: 50-67
Cotents:
Gawain 1 nilalaman
Tekstong Naratibo
Pagsasalaysay o pagkukuwento ng mga pangyayari sa isang tao o mga tauhan,
nangyari sa isang lugar at panahon, o sa isang tagpuan nang may maayos na
pagkakasunod-sunod mula simula hanggang katapusan. Pangunahing layunin ng
ganitong uri ng teksto ang makapagsalaysay ng mga pangyayaring nakapanlilibang.
Gayundin naman, ang naratibo ay nakapagtuturo ng kabutihang asal,
mahahalagang aral, at mga pagpapahalagang pangkatauhang tulad ng kahalagahan ng
pagiging mabuti at tapat, na ang kasamaan ay hindi nagtatagumpay laban sa
kabutihan, ang kasipagan at pagtitiyaga ay nagdudulot ng tagumpay, at iba pa.
May Iba't Ibang Pananaw O Paningin (Point Of View) Sa Tekstong Naratibo
1. Unang Panauhan
Sa pananaw na ito, isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay ng mga bagay na
kanyang nararanasan, naalala, o naririnig kaya gumagamit ng panghalip na
"ako”.
2. Ikalawang Panauhan
Dito mistulang kinakausap ng manunulat ang tauhang pinagagalaw niya sa
kuwento kaya 't gumagamit siya ng mga panghalip na "ka" o "ikaw".
3. Ikatlong Panauhan
Ang mga pangyayari sa pananaw na ito ay isinasalaysay ng isang taong walang
relasyon sa tauhan kaya ang panghalip na ginagamit niya sa pagsasalaysay ay
"siya". Ang tagapagsalaysay ay tagapag-obserba lang at nasa labas siya ng mga
pangyayari.
4. Kombinasyong Pananaw o Paningin
Dito, hindi lang iisa ang tagapagsalaysay kaya't iba't ibang pananaw o paningin
ang nagagamit sa pagsasalaysay. Karaniwan itong nangyayari sa isang nobela
 kung saan ang mga pangyayari ay sumasakop sa mas mahabang panahon at
mas maraming tauhan ang naipakikilala sa bawat kabanata.
Mga Elemento Ng Tekstong Naratibo
1. Tauhan
Lahat ng tekstong naratibo ay nagtataglay ng mga tauhan. Ang dami o bilang ng
tauhan ay dapat umayon sa pangangailangan. Ang dalawang uri ng tauhan ay
ang sumusunod:
a. Tauhang bilog (round character)
lsang tauhang may multidimensiyonal o maraming saklaw ang personalidad.
Tulad ng isang tunay na katauhan, nagbabago ang kanyang pananaw,
katangian, at damdamin ayon sa pangangailangan. Ang isang tahimik at
mapagtimping tauhan halimbawa ay maaaring magalit at sumambulat kapag
hinihingi ng sitwasyon o pangyayari sa kuwento at pangangailangang magbago
ang taglay niyang katangian at lumutang ang nararapat na emosyon o
damdamin.
b. Tauhang lapad (flat character)
Ito ang tauhang nagtataglay ng iisa o dadalawang katangiang madaling matukoy
o predictable. Madaling mahulaan at maiugnay sa kanyang katauhan ang
kanyang mga ikinikilos at maituturing na stereotype tulad ng mapang-aping
madrasta, mapagmahal na ina, tinedyer na hindi sumusunod sa magulang, at iba
pa. Karaniwang hindi nagbabago o nag-iiba ang katangian ng tauhang lapad sa
kabuuan ng kuwento.
2. Tagpuan at Panahon
Ang tagpuan ay tumutukoy hindi lang ang lugar kung saan naganap ang mga
pangyayari sa akda kundi gayundin ang panahon (oras, petsa, taon) at maging
ang damdaming umiiral sa kapaligiran nang maganap ang mga pangyayari tulad
ng kasayahang dala ng pagdiriwang sa isang kaarawan, takot na umiiral dahil sa
malakas na hampas ng hangin at ulang data ng bagyo, romantikong paligid sanhi
ng maliwanag buwang nakatunghay sa magkasintahang naghahapunan sa isang
hardin, matinding pagod ng magsasakang nag-aararo sa ilalim ng tirik na tirik na
sikat ng araw, kalungkutan ng pamilyang nakatunghay habang, ibinababa sa
kanyang huling hantungan ang isang minamahal, at iba pa.
3. Banghay
Ito ang tawag sa maayos na daloy o pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa
mga tekstong naratibo upang mabigyang-linaw ang temang taglay ng akda.
Makikita sa ibaba ang karaniwang banghay o balangkas ng isang naratibo:
  Pagkakaroon ng isang epektibong simula kung saan maipakikilala ang mga
tauhan, tagpuan at tema
 Pagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan ng mga tauhan partikular
ang pangunahing tauhan.
 Pagkakaroon ng saglit na kasiglahang hahantong sa pagpapakita ng aksyong
gagawin ng tauhan tungo sa paglutas sa suliranin
 Patuloy sa pagtaas ang pangyayaring humahantong sa isang kasukdulan
 Pababang pangyayari na humahantong sa isang resolusyon o kakalasan
 Pagkakaroon ng isang makabuluhang wakas

4. Paksa o Tema
Ito ang sentral na ideya kung saan umiikot ang mga pangyayari sa kuwento.
Mahalagang malinang ito ng husto sa kabuuan ng akda upang mapalutang ng
may-akda ang pinakamahalagang mensaheng nais niyang maparating sa
kanyang mambabasa.
Gawain 2: Pagbasa ng Akda
Mabangis na Lungsod
Gawain 3
Pagsulat ng Journal Summative
Panuto: Isulat sa Journal notebook ang sagot sa tanong na ito . Maaring magdikit
ng larawang may kaugnayan sa iyong sagot. Gamitin ang template sa ibaba.
Insert template
Ano ang pinakikita ng akda sa uri ng lipunang mayroon tayo?
Paano maaring mahinto ang paigiging biktima ng mahihina
sa isang mabangis na lungsod?

_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
Gawain 4
Simulan natin Formative
Mahilig ka bang magbasa? Sagutin ang ilang katanungan sa ibaba kaugnay ng
mga akdang nabasa mo.

1. Ano ang paborito mong maikling kuwento? Isulat ang maikling buod nito.
2. Ano ang paborito mong pabula? Isulat ang maikling buod nito.
3. Ano ang paburito mong alamat? Isulat ang maikling buod nito?
4. Ano ang paborito mong nobela? Isulat ang maikling buod nito?
5. Ang maikling kuwento,pabula,alamat , at nobela ay ilan sa mga halimbawa ng
tekstong naratibo. Batay sa nalalaman mo tungkol sa mga akdang ito, anong p
agpapakahulugan ang maibibigay mo para sa tekstong naratibo? Isulat sa
ibaba.

Gawain 5
Magagawa natin summative
Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa binasang tekstong sa sarili
pamilya,komunidad, at bansa (F11PB-IId-99)

Maraming taglay na aral ang maikling kuwentong “Mabangis na Lungsod.” Paano

mo iuugnay ang mga aral na ito sa iyong sarili, pamilya, komunidad, at bansa?

1. Nakita mo ang paghihirap ni Adong para lamang makaipon ng mga baryang

inililimos upang may maipanlaman sa kumakalam na sikmura. Tiyak na hindi
mo kailanman naranasang mamalimos para lang may makain. Paano mo
magagamit ang aral na ito sa iyong sarili?
2. Sadyang mahirap ang walang pamilya at ito’y napatunayan ni Adong. Walang
magulang at mga kapatid na nag malasakit sa kanya sa panahon ng
kanyang pangangailangan. Mapalad ka sa pagkakaroon ng pamilya kahit pa
sabihing hindi perpekto ang pamilya mo. Paano mo maipakikita ang
pagpapahalaga sa iyong pamilya?
 3. Mabangis na lungsod ang komunidad ni Adong. Maihahalintulad ito sa isang
kagubatang ang mahihina ay nagiging lamang-tiyan ng mga mas malalakas
at makapangyarihan. Ano ang magagawa mo upang kapag nakakita ka ng
ganitong pag-aapi sa mas mahihina sa iyong paligid ay mahadlangan mo
ito?
4. Ang kahirapan ay talamak hindi lang sa Quiapo kundi sa iba’t ibang panig
ng ating bansa. Kung hihintayin lang ang pagkilos ng pamahalaan upang
matugunan ang kahirapang ito ay matagal at malayo pa ang lalakbayin ng
bayan upang ito ay maibsan.Subalit kung ang bawat Pilipinong may
kakayahan ay gagawa ng kanilang makakaya upang kahit paano’y maibsan
ang kahirapan ng isa o dalawang taong nasa kanyang harapan, maaaring mag
karoon ng kalutasan ang suliraning ito. Ano ang magagawa mo sa iyong
munting paraan upang makatulong sa pagsugpo ng kahirapan sa bansa?

Gawain 6 summative
B. Natutukoy ang paksang tinalakay sa tekstong binasa (F11PB-IIIa-98)
Sagutin ang sumusunod na mga tanong kaugnay ng paksa o tema ng tekstong
binabasa.

Ano ang paksa o temang tinalakay ng akda ? tukuyin at lagyan ng tsek ( / ) ang
sagot mo at saka ipaliwanag ang napili mong sagot

Dapat lang maparusahan ang mga taong nag -aapi sa kapwa

Dapat gumawa ang pamahalaan ng makakaya upang maibsan ang

kahirapan sa iba’t ibang bahagi ng bansa.

Mananatiling biktima ang mahihina hangga’t nagbubulag-bulagan ang lipunan

sa ganitong kalakaran.
 Nangangailangan ng kandili at pagmamahal agn mga batang walang
magulang.

Walang mang-aalipin kung walang magpapaalipin.

Paliwanag:

Batay sa iyong naging kasagutan, bakit mahalaga ang pagpili ng naaangkop na paksa
o tema sa pagbuo ng isang tekstong naratibo?

Gawain 7
Sagutin natin
Panuto: Suriin ang katangian at kalikasan ng binasang tekstong naratibo ang “Mabangis
na Lungsod,” Sagutin ang mga tanong.

1. Sino ang tagapagsalaysay sa binasang akda?

Sa anong uri ng pananaw o paningin ito isinalaysay?
Ipaliwanag.
 2. Sino ang panunahing tauhan sa akda?
Siya ba’y isng tauhang bilog o lapad? Patunayan ang sagot?

3. Sino naman ang katunggaling tauhan sa akda?

Siya ba’y isang tauhan bilog o lapad? Patunayan ang sagot ?

4. May kasamang tauhan din ba sa akda? Kung mayroon sino siya?

Bilog ba o lapad ang kanyang pag katao? Ipaliwanag.

5. Magkano ang hinihingi ni Bruno sa bawat Pulubi sa Quiapo?

Batay sa isinagot mo, magbigay ng palagay at patunay sa kung
anong dekada kaya ang tagpuan ng kuwentong ito.
Gawain 8
Palawakin pa natin summative
Panuto: Ikaw ay isang baguhang manunulat sa Liwayway, isang magasing
nagsimula pa noong 1922 at tinuturing na pinakamatandang magasin sa pilipinas.
Ditto nailathala ang mga obra ng pinakamahusay na PIlipinong manunulat tulad
nina Severino Reyes, Jose Corazon de Jesus, Florentino Collantes, Lope K. Santos,
Inigo Ed. Regalado,Liwayway Arceo,Lualhati Bautista, Genoveva Edroza-Matute,
Benjamin Pascual, Efren Abueg, at iba pang mga higanteng pangalan sa larangan ng
panitikang Pilipino.

Ito na ngayon ang iyong pagkakataong makapagsulat ng sarili mong

tekstong naratibo particular ang maikling kuwentong ilalathala rin sa nasabing
magasin kung papasa sa panlasa ng editor. Gamitin mo ang mga natutuhan mo sa
tamang paglalarawan mula sa aralin sa tekstong deskriptibo,gayundin ang mga
kaalaman ukol sa mga katangian at element ng tekstong naratibo upang makabuo ka
ng maikling kuwentong hindi lamang makapagbibigay-aliw kundi mag-iiwan din ng
mahalagang aral sa mga mambabasa at pagkalipas ng maraming taon ay maari
pang maituring na isa ring obra maestra ng panitikang Pilipino.
Gawing gabay ang rubric sa ibaba para sa iyong susulating maikling kuwento.

Puntos Pamantayan
 Napakahusay ng pagkakasulat,lubhang nakakaaliw, at
4 napag-iiwan din ng mahahalagang aral sa mambabasa
Mahusay ang pagkakasulat, nakakaaliw at nagtataglay
3 ng mahahalagang aral para sa mambabasa
Hindi gaanong mahusay ang pagkakasulat kaya naman
2 hindi naakit ang mambabasa at hindi malinaw na
naipabatid ang taglay na aral.
Maraming kakulangan sa pagkakasulat, hindi nakaakit, at
1 hindi malinaw ang taglay na aral.

Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa binasang teksto sa sarili, pamilya,

komunidad, bansa, at daigdig F11PB – IIId – 99
Iba’t ibang uri ng pananaw
 Ang gabi ay mabilis na lumatag sa mga gusali, lumagom sa malalaki’t maliliit na
lansangan, dumantay sa mukha ng mga taong pagal, sa mga taong sa araw-araw ay
may bagong lunas na walang bisa. Ngunit ang gabi ay waring maninipis na sutla
lamang ng dilim na walang lawak mula sa lupa hanggang sa mga unang palapag ng
mga gusali. Ang gabi ay ukol lamang sa dilim sa kalangitan sapagkat ang gabi sa
kalupaan ay hinahamig lamang ng mabangis na liwanag ng mga ilaw-dagitab.

Ang gabi ay hindi napapansin ng lalabindalawang taong gulang na si Adong. Ang

gabi ay tulad lamang ng pagiging Quiapo ng pook na iyon. Kay Adong, ang gabi’y
naroroon, hindi dahil sa may layunin sa pagiging naroon, kundi dahil sa naroroon,
katulad ng Quiapo. Sa walang muwang na isipan ni Adong, walang kabuluhan sa kanya
kung naroon man o wala ang gabi— at ang Quiapo.

Ngunit isang bagay ang may kabuluhan kay Adong sa Quiapo. Alisin na ang
nagtatayugang gusali roon, alisin na ang bagong lagusan sa ilalim ng lupa, alisin na ang
mga tindahang hanggang sa mga huling oras ng gabi’y mailaw at maingay. Huwag
lamang matitinag ang simbahan at huwag lamang mababawasan ang mga taong
pumapasok at lumalabas doon, dahil sa isang bagay na hinahanap sa isang marikit.
Sapagkat ang simbahan ay buhay ni Adong.

Kung ilang hanay ang mga pulubing naroroon at mga nagtitinda ng tiket sa
suwipistek, ng kandila, ng kung anu-anong ugat ng punongkahoy at halaman. At sa
mga hanay na iyon ay nakatunghay ang simbahan, naawa, nahahabag. At nakatingala
naman ang mga nasa hanay na iyon, kabilang si Adong. Hindi sa simbahan kundi sa
mga taong may puso pa upang dumukot sa bulsa at maglaglag ng singko o diyes sa
maruruming palad.

Mapapaiyak na si Adong. Ang tingin niya tuloy sa mga ilaw-dagitab ay parang

mga piraso ng apoy na ikinakalat sa kalawakan. Kangina pa siyang tanghali sa loob ng
marusing na bakuran ng simbahan. Nagsawa na ang kanyang mga bisig sa kalalahad
ng kamay, ngunit ang mga sentimong kumakalansing sa kanyang bulsa ay wala pang
tunog ng katuwaan. Bagkus ang naroon ay bahaw na tunog ng babala. Babalang
ipinararamdam ng pangangalam ng kanyang sikmura at sinasapian pa ng takot na
waring higad sa kanyang katawan.

“Mama…Ale, palimos na po.”

 Ang maraming mukhang nagdaraan ay malalamig na parang bato, ang imbay ng
mga kamay ay hiwatig ng pagwawalang-bahala, ang hakbang ay nagpapahalata ng
pagmamadali ng pag-iwas.

“Singko po lamang, Ale…hindi pa po ako nanananghali!”

Kung may pumapansin man sa panawagan ng Adong, ang nakikita naman niya
ay irap, pandidiri, pagkasuklam. “Pinaghahanapbuhay ‘yan ng mga magulang para
maisugal,” madalas naririnig ni Adong. Nasaktan siya sapagkat ang bahagi ng
pangungusap na iyon ay untag sa kanya ni Aling Ebeng, ang matandang pilay na
kanyang katabi sa dakong liwasan ng simbahan.

At halos araw-araw, lagi siyang napapaiyak, hindi lamang niya ipinapahalata kay
Aling Ebeng, ni kanino man sa naroroong nagpapalimos. Alam niyang hindi maiiwasan
ang paghingi sa kanya nito ng piso, sa lahat. Walang bawas.

“May reklamo?” ang nakasisindak na tinig ni Bruno. Ang mga mata nito’y nanlilisik
kapag nagpatumpik-tumpik siya sa pagbibigay.

At ang mga kamay ni Adong ay manginginig pa habang inilalagay niya sa

masakim na palad ni Bruno ang salapi, mga sentimong matagal ding kumalansing sa
kanyang bulsa, ngunit kailan man ay hindi nakarating sa kanyang bituka.

“Maawa na po kayo, Mama…Ale…gutom na gutom na ako!”

Ang mga daing ay walang halaga, waring mga patak ng ulan sa malalaking bitak
ng lupa. Ang mga tao’y bantad na sa pagpapalimos ng maraming pulubi. Ang mga tao’y
naghihikahos na rin. Ang panahon ay patuloy na ibinuburol ang karukhaan.

Ang kampana ay tumugtog at sa loob ng simbahan, pagkaraan ng maikling

sandali, narinig ni Adong ang pagkilos ng mga tao, papalabas, waring nagmamadali na
tila ba sa wala pang isang oras na pagkakatigil sa simbahan ay napapaso,
nakararamdam ng hapdi, hindi sa katawan, kundi sa kaluluwa. Natuwa si Adong.
Pinagbuti niya ang paglalahad ng kanyang palad at pagtawag sa mga taong papalapit
sa kanyang kinaroroonan.

“Malapit nang dumating si Bruno…” ani Aling Ebeng na walang sino mang
pinatutungkulan. Manapa’y para sa lahat na maaaring makarinig

Biglang-bigla, napawi ang katuwaan ni Adong. Nilagom ng kanyang bituka ang

nararamdamang gutom. Ang pangambang sumisigid na kilabot sa kanyang mga laman
at nagpatindig sa kanyang balahibo ay waring dinaklot at itinapon sa malayo ng isang
mahiwagang kamay. Habang nagdaraan sa kanyang harap ang tao—malamig walang
awa, walang pakiramdam—nakadarama siya ng kung anong bagay na apoy sa
kanyang gutom at pangamba. Kung ilang araw na niyang nadarama iyon, at hanggang
sa ngayon ay naroroon pa’t waring umuuntag sa kanya na gumawa ng isang marahas
na bagay.

Ilang singkong bagol ang nalaglag sa kanyang palad, hindi inilagay kundi
inilaglag, sapagkat ang mga palad na nagbigay ay nandidiring mapadikit sa marurusing
na palad na wari bang mga kamay lamang na maninipis ang malinis. Dali-daling
inilagay ni Adong ang mga bagol sa kanyang bulsa. Lumikha iyon ng bahaw na tunog
nang tumama sa iba pang sentimong nasa kanyang palad at sa kaabalahan niya’y hindi
niya napansing kakaunti na ang taong lumalabas mula sa simbahan. Nakita na naman
ni Adong ang mga mukhang malamig, ang imbay ng mga kamay na nagpapahiwatig ng
pagwawalang-bahala, ang mga hakbang ng pagmamadaling pag-iwas.

“Adong…ayun na si Bruno,” narinig niyang wika ni Aling Ebeng.

Tinanaw ni Adong ang inginuso sa kanya ni Aling Ebeng. Si Bruno nga. Ang
malapad na katawan. Ang namumutok na mga bisig. Ang maliit na ulong pinapangit ng
suot na gora. Napadukot si Adong sa kanyang bulsa. Dinama niya ang mga bagol.
Malamig. At ang lamig na iyon ay hindi nakasapat upang ang apoy na nararamdaman
niya kangina pa ay mamatay. Mahigpit niyang kinulong sa kanyang palad ang mga
bagol.

“Diyan na kayo, Aling Ebeng…sabihin ninyo kay Bruno na wala ako!” mabilis niyang
sinabi sa matanda.

“Ano? Naloloko ka ba, Adong? Sasaktan ka ni Bruno. Makita ka ni Bruno!”

Narinig man ni Adong ang sinabi ng matanda, nagpatuloy pa rin sa paglakad, sa

simula’y marahan, ngunit nang makubli siya sa kabila ng bakod ng simbahan ay
pumulas siya ng takbo. Lumusot siya sa pagitan ng mga dyipni na mabagal sa
pagtakbo. Sumiksik siya sa kakapalan ng mga taong salu-salubong sa paglakad. At
akala niya’y nawala na siya sa loob ng sinuot niyang mumunting iskinita. Sumandal siya
sa poste ng ilaw-dabitab. Dinama niya ang tigas niyon sa pamamagitan ng kanyang
likod. At sa murang isipang iyon ni Adong ay tumindig ang tagumpay ng isang musmos
sa paghihimagsik, ng paglayo kay Bruno, ng paglayo sa gutom, sa malalamig na
mukha, sa nakatunghay na simbahan, na kabangisang sa mula’t mula pa’y nakilala niya
at kinasuklaman. At iyon ay matagal din niyang pinakalansing.

“Adong!” Sinundan iyon ng papalapit na mga yabag.

Napahindik si Adong. Ang basag na tinig ay naghatid sa kanya ng lagim. Ibig

niyang tumakbo. Ibig niyang ipagpatuloy ang kanyang paglaya. Ngunit ang mga kamay
ni Bruno ay parang bakal na nakahawak na sa kanyang bisig, niluluray ang munting
lakas na nagkaroon ng kapangyarihang maghimagsik laban sa gutom, sa pangamba, at
sa kabangisan.

“Bitawan mo ako, Bruno! Bitawan mo ako!” naisigaw na lamang ni Adong.

Ngunit hindi na niya muling narinig ang basag na tinig. Naramdaman na lamang
niya ang malulupit na palad ni Bruno. Natulig siya. Nahilo. At pagkaraan ng ilang
sandali, hindi na niya naramdaman ang kabangisan sa kapayapaang biglang
kumandong sa kanya.