Tavi 8. Balansirebis Principebis Gamoyeneba Saarricxvo Ciklis Damtavrebisas

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 13

Tavi 8.

balansirebis principebis
gamoyeneba saaRricxvo ciklis
damTavrebisas

8.1. balansirebis principebis gamoyeneba


mogebis gansazRvrisas

ukve ganvixileT balansirebis principi da vaCveneT, Tu rogor aisaxeba zrda da


Semcireba sxvadasxva sabalanso angariSebze. cxadia, damfuZneblebi sawarmoSi fuls
abandeben ara mxolod imitom, rom SeiZinon aqtivebi da warmoqmnan valdebulebebi,
isini iswrafvian miiRon Semosavali, rac Cveulebriv, mogebad iwodeba.
mogeba iwvevs sawarmos saqmianobis Sedegad mflobelis kapitalis zrdas. saku-
Tar dabandebasTan erTad, mflobelis kapitalze gavlenas axdens sami ZiriTadi faq-
tori:
1. Semosavali;
2. xarji;
3. kapitalis amoReba.

Semosavlebi mflobelis kapitalis zrdis wyaroa. igi sawarmos mier saangariSge-


bo periodSi saqonlis (produqciis, momsaxurebis) miwodebis, agreTve, moklevadiani in-
vesticiebis Sedegad miiReba, zrdis aqtivebs da amcirebs valdebulebebs.

Semosavlebi maSin fiqsirdeba, roca maTi gamomuSaveba moxda, e.i. roca sawarmom
moipova miwodebuli saqonlis (produqciis, momsaxurebis) ganaRdebis ufleba, miuxeda-
vad imisa, ganaRdeba dauyovnebliv xdeba Tu ara. ramdenadac Semosavlebi zrdian
mflobelis kapitals, maT mimarT Cveulebriv, gamoiyeneba debetisa da kreditis wesi;
e. i. kreditSi Canaweri zrdis, xolo debetSi Canaweri amcirebs Semosavlebs. Cveu-
lebriv, TiToeuli saxis SemosavlisaTvis calke angariSi iwarmoeba. magaliTad,
Semosavlebi realizaciidan, Semosavlebi procentebidan, Semosavlebi sakomisio mosak-
reblebidan da a.S. am angariSebze Sesabamisi Semosavlebi grovdeba Cveulebriv,
saangariSgebo periodis ganmavlobaSi, Semdeg ki, saangariSgebo periodis bolos,
Semosav-lebis angariSebi daixureba da saldo gadaitaneba mflobelis kapitalis an-
gariSze.

133
msgavsad kapitalis angariSisa, Semosavlebi finansirebis wyaros warmoadgens da
ara aqtivebs. magaliTad, Sps. `saba~-s balansSi 2017 wlis 30 maisisaTvis kapitalis
saldo 80000 laria. mflobels rom gauCndes survili aiRos 70000 lari Tavisi pira-
di saWiroebisaTvis, kapitalis angariSis saldos safuZvelze, ver SesZlebs, radganac
misi fuladi saSualebebis naSTi imave momentisaTvis mxolod 64000 laria.
Semosavlebis aRricxvis wesis TvalsaCinoebis mizniT ganvixiloT Semdegi magali-
Ti:

magaliTi:
2017 wlis ivnisis TveSi Sps `saba~-s mier ganxorcielda Semdegi operaciebi:
1.06. gaiyida produqcia naRdi angarisworebiT 3500 l., fuli miRebulia salaroSi _
salaros Semosavlis orderi #10;

7.06. produqcia miewoda klients 9000 l. angariS-faqturiT #8, gadaxda unda mox-
des 30 dRis ganmavlobaSi;

15.06. miRebulia salaroSi klientisagan 3000 l. 7 ivniss miwodebuli produqciisaT-


vis. salaris Semosavlis orderi #12;

25.06. moijares waredgina angariS-faqtura #16, ivnisis Tvis saijaro gadasaxadisaT-


vis 4000l;

30.06. miRebulia salaroSi ivnisis Tvis procenti moklevadiani obligaciebidan 500


l., Semosavlis orderi #18.

mocemuli operaciebi buRaltruli aRricxvis mTavar saregistracio JurnalSi


Semdegnairad aisaxeba:

134
Sps `saba~
mTavari Jurnali J. 3
TariRi angariSis dasaxeleba da aRniSvna debeti krediti
gadatan.
2017 w. komentari

ivnisi 1 naRdi fuli salaroSi 1110 3500


Semosavali realizaciidan 6110 3500
salaros Semosav. ord. #10
7 moTxovnebi miwodebiT 1410 9000
Semosavali realizaciidan 6110 9000
angariS-faqtura #8
15 naRdi fuli salaroSi 1110 3000
moTxovnebi miwodebiT 1410 3000
Semosavlis ord. #12
25 moTxovnebi ijariT 1490 4000
saijaro Semosavali 8140 4000
angariS-faqtura #16
30 naRdi fuli salaroSi 1110 500
saprocento Semosavali 8110 500
Semosavlis ord. #18

mTavari wigni (registri)


naRdi fuli salaroSi angariSi #1110
TariRi
Sinaarsi miniS. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnis 1 Semosavali realizaciidan J.2 3500 3500
15 moTxovnebi miwodebiT J.2 3000 6500
30 saprocento Semosavali J.2 500 7000

moTxovnebi miwodebiT angariSi #1410


TariRi Sinaarsi miniSn. debet krediti saldo
2017 w.
ivnis 7 Semosavali realizaciidan J.2 9000 9000
15 naRdi fuli J.2 3000 6000

135
moTxovnebi ijariT angariSi #1490
TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnis 25 saijaro Semosavali J.2 4000 4000

Semosavlebi realizaciidan angariSi #6110


TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnis 1 erovnuli valuta bankSi J.2 3500 3500
7 moTxovnebi miwodebiT J.2 9000 12500

saprocento Semosavlebi angariSi #8110


TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017w.
ivnis 30 naRdi fuli salaroSi J.2 500 500

saijaro Semosavlebi angariSi #8140


TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnis 25 moTxovnebi miwodebiT J.2 4000 4000

xarjebi mflobelis kapitalis Semcirebaa, romelic iwvevs sawarmos aqtivebis


gadidebas, valdebulebebis zrdas da dakavSirebulia saangariSgebo periodis ganmav-
lobaSi produqciis (saqonlis) warmoebasa da momsaxurebis gawevasTan. xarjebi maSin
aisaxeba buRaltrul aRricxvaSi, roca isini faqtiurad gaiweva, miuxedavad imisa, Tu
rodis moxdeba maTi ganaRdeba.
xarjebis mimarT debetisa da kreditis igive wesi gamoiyeneba, rac mflobelis
kapitalisaTvis. radgan xarjebi amcirebs mflobelis kapitals, xolo kapitalis Sem-
cireba iwereba kapitalis angariSis debetSi, xarjebic aisaxeba maTi saxeebis mixedviT
gaxsnili Sesabamisi angariSebis debetSi.

136
xarjebis Secireba zrdis mflobelis kapitals, amitom igi aisaxeba xarjebis am-
saxveli Sesabamisi angariSis kreditSi. aRniSnuli ganmarteba _ xarjebis amsaxveli
angariSebis debetSi Canaweri zrdis xarjebs da amcirebs mflobelis kapitals, xolo
kreditSi Canaweri piriqiT, amcirebs xarjebs da zrdis mflobelis kapitals, ufro
gasagebi rom iyos, ganvixiloT Semdegi toloba:

OE  OC + R – E
sadac:

OE – mfloblis sruli sakuTari kapitalia;

OC – kapitalis angariSis saldoa;

R – Semosavlis saerTo Tanxaa periodis ganmavlobaSi;

E – xarjebis saerTo Tanxaa periodis ganmavlobaSi.

e. i. E–s zrda iwvevs OE–s Semcirebas. maSasadame, rac ufro metad vadebetebT
xarjebis angariSs, miT ufro mcirdeba sakuTari kapitali da piriqiT.
msgavsad Semosavlebisa, xarjebis TiToeuli dasaxelebisaTvis calke angariSi
iwarmoeba. magaliTad, masalebis xarjis angariSi, xelfasis xarjis angariSi, sagadasa-
xado xarjebis angariSebi, saprocento xarjis angariSi da a.S. xarjebis angariSze ai-
saxeba Sesabamisi xarji saangariSgebo periodis (Cveulebriv, wlis) ganmavlobaSi.
wlis bolos xarjebis angariSebi daixureba sakuTari kapitalis amsaxvel Sesabamis
angariSze maTi naSTebis gadataniT. xarjebis aRricxvis wesis TvalsaCinoebis mizniT
ganvixiloT Semdegi magaliTi:

magaliTi:
2017 wlis ivnisis TveSi Sps `saba~-s mier ganxorcielda Semdegi operaciebi:
2.06. gadaxdilia moxmarebuli el. energiis Rirebuleba 800 l.; salaros gasavlis
orderi #7;
5.06. SeZenilia masalebi kreditiT (ganvadebiT) 10000 l., angariS_faqtura #8;
8.06. SeZenilia sawvavi kreditiT (ganvadebiT), romelic pirdapir daixarja warmoeba-
Si 400 l., salaros gasavlis orderi #8;
12.06. masalebi daixarja warmoebaSi produqciis dasamzadeblad 6000 l., zednadebi
#20;
15.06. gadaxdilia ofisis Senobis ivnisis Tvis ijarisaTvis 1000 l., salaros gasavlis
orderi #9;

137
28.06. daricxulia (ergebaT) personalis ivnisis Tvis xelfasi 1200 l., xelfasis uw-
yisi #6;

aRniSnuli operaciebi mTavar JurnalSi Semdegnairad aisaxeba:

Sps `saba~
mTavari Jurnali J.4
TariRi angariSis dasaxeleba da komenta- aRniSvna
debeti krediti
2017 w. ri gadatan.
ivnisi 2 el. energiis xarji 7110 800
naRdi fuli salaroSi 1110 800
salaros gasavlis ord. #7
5 masalebi 1620 10000
valdebulebebi mowodebiT 3110 10000
angariS-faqtura #8
8 sawvavis xarji 7430 400
valdebulebebi miwodebiT 1110 4000
salaros gasavlis ord. #8
12 masalebis xarji 7110 6000
masalebi 1620 6000
gasavlis zednadebi #20
15 ijaris xarji 7420 1000
naRdi fuli salaroSi 1110 1000
salaros gasavlis ord. #9
28 xelfasis xarji 7410 1200
gadasaxdeli xelfasi 3130 1200
xelfasis uwyisi #6

138
mTavari wigni (registri)
naRdi fuli salaroSi angariSi #1110
TariRi
Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnisi saldo (naSTi) 17000 17000
2 masalebis xarji J.3 800 16200
8 sawvavis xarji J.3 400 15800
15 saijaro qira J.3 1000 14800

masalebi angariSi #1620


TariRi
Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnisi 5 valdebul. mowodebiT J.3 10000 10000
12 masalebis xarji J.3 6000 4000

valdebulebebi mowodebiT angariSi #3110


TariRi
Sinaarsi miniSn. debeti kredit saldo
2017 w.
ivnisi saldo (naSTi) 17000 17000
5 masalebi J.3 10000 27000

gadasaxdeli xelfasi angariSi #3130


TariRi
Sinaarsi miniSn. debeti kredit saldo
2017 w.
ivnisi 28 xelfasis xarji J.3 1200 1200

masalebis xarji angariSi #7110


TariRi
Sinaarsi miniSn. debeti kredit saldo
2017 w.
ivnisi 2 naRdi fuli J.3 800 800
12 masalebi J.3 6000 6800

139
xelfasis xarji angariSi #7410
TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo
2017 w.
ivnisi 28 gadasax. xelfasi J.3 1200 1200

saijaro qiris xarji angariSi #7420

TariRi
Sinaarsi miniSneba debeti kredit saldo
2017 w.

ivnisi 15 naRdi fuli J.3 1000 1000

sawvavis xarji angariSi #7430

TariRi
Sinaarsi miniSneba debeti kredit saldo
2017 w.

ivnisi 8 naRdi fuli J.3 400 400

sayuradReboa is, rom xarjebis aRricxvisas fiqsirdeba da xarjad aRiardeba


iseTi xarjebic, romelTa Rirebuleba jer gadaxdili ar aris. sawvavis xarji, xel-
fasis xarji, romelic gaweulia ivnisis TveSi misaRebi SemosavlebisaTvis da momdevno
periodiSi iqneba gadaxdili, aRiardeba xarjad, warmoadgens valdebulebas. e.i. Caiwe-
reba Sesabamisi xarjis angariSis debetSi da valdebulebebis amsaxveli angariSebis
kreditSi.
principi, romlis mixedviTac xarjebi miekuTvneba im periods, rodesac igi, Semo-
savlis miRebis mizniT faqtiurad gaiweva, miuxedavad imisa, gadaxdilia Tu ara, Sesa-
bamisobis principad iwodeba. Sesabamisobis principi, rogorc ukve aRniSnuli iyo, fi-
nansuri aRricxvis erT-erTi fundamentaluri principia.

140
8.2. wminda mogeba-finansuri Sedegi

sawarmos xelmZRvanelobisaTvis aucilebelia regularulad icodes Tu rogor


funqcionirebda sawarmo drois garkveuli periodis ganmavlobaSi. misi Sefasebis um-
niSvnelovanes faqtors wminda mogeba warmoadgens.
wminda mogeba aris drois garkveuli periodis ganmavlobaSi miRebuli saerTo
Semosavlis metoba imave periodis xarjebze. wminda zarali _ piriqiT, drois garkve-
uli periodis ganmavlobaSi saerTo xarjebis metobaa amave periodis saerTo Semosa-
valze. wminda mogeba zrdis, xolo wminda zarali amcirebs sakuTar kapitals. wminda
mogeba (an wminda zarali) saangariSgebo periodis finansur Sedegs warmoadgens da
aisaxeba finansur angariSgebaSi, kerZod ki, sruli Semosavlis (mogebisa da zaralis)
angariSgebaSi. Sps `saba~-s sruli Semosavlis angariSgeba 2014 wlis ivnisis TvisaTvis
Semdegi saxiT warmogvidgeba:
Sps `saba~
sruli Semosavlis angariSgeba
ivnisi, 2017 w.
lari lari
Semosavali:
produqciis realizaciidan 12 500
saijaro Semosavali 4 000
saprocento Somosavali 500
sul Semosavali 17 000

xarjebi:
xelfasis xarji 1 200
masalebis xarji 6 800
sawvavis xarji 800
ijaris xarji 1 000
sul xarji 9 800
wminda mogeba 7 200

141
8.3. kapitalis amoReba - sakuTari
kapitalis Semcireba

sawarmos damfuZnebelma (mflobelma) dro da dro SeiZleba sawarmodan wai-


Ros (amoiRos) garkveuli odenobis Tanxa an sxva romelime fuladi aqtivi sakuTari
piradi saWiroebisaTvis. aseTi amoReba ar warmoadgens sawarmos xarjs. igi aris
mflobelis mier sawarmoSi dabandebuli kapitalidan miRebuli Semosavali, romelic
kapitalis amoRebad iwodeba, amcirebs sakuTar kapitals da aisaxeba angariSze `kapi-
talis amoReba~. Tu sawarmos sakuTari kapitali ramdenime damfuZneblis mier daban-
debuli kapitalisagan Sesdgeba, kapitalis amoRebis angariSi mflobelebis saxelebis
mixedviT unda gaixsnas.

magaliTad, Tu 2017 wlis 30 ivniss Sps `saba~-s damfuZnebelma sawarmos salaro-


dan waiRo sakuTari saWiroebisaTvis 500 lari, es operacia buRaltruli aRricxvis
mTavar JurnalSi Semdegnairad aisaxeba:

Sps `saba~
mTavari Jurnali J.#5

TariRi aRniSvna
angariSis dasaxeleba debeti krediti
2017 w. gadatan.

ivnisi 30 kapitalis amoReba 5151 500


naRdi fuli salaroSi 1110 500
salaros gasavlis ord. #10

Tu `saba~ amxanagobaa, hyavs magaliTad, sami damfuZvnebeli: sabam amoiRo 500


lari, el&el - 500 lari da daCim - 500 lari, TiToeuli partniorisaTvis amoRebis
calke angariSi gaixsneba da mTavari Jurnali Semdeg saxes miiRebs:

142
firma `saba~
mTavari Jurnali
TariRi aRniSvna
angariSis dasaxeleba debeti krediti
2017 w. gadatan.

ivnisi 30 kapitalis amoReba 5151 1500


_ saba – 500
_ el&el – 500
_ daCi – 500
naRdi fuli salaroSi 1110 1500
salaros gasavlis ord.
#10,11,12

Tu ,,saba” saaqcio sazogadoeba, wminda mogebis ganawileba sawarmos mflobe-


lebs anu aqcionerebs Soris dividendebis saxiT xdeba. dividendebi amcireben sakuTar
kapitals, magram sawarmos danaxarjebs ar warmoadgenen. dividendebis gacemamde sa-
warmos xelmZRvanelobam unda gamoacxados dividendebis gacemis Sesaxeb.
davuSvaT, ss ,,sabam” gamoacxada da gasca dividendebi 2017 wlis 1 ivliss 6000
l., mTavari Jurnalis Canawerebi Semdeg saxes miiRebda:

s.s. `saba~
mTavari Jurnali
TariRi angariSis dasaxeleba aRniS- debeti krediti
vna
2017 w.
1. dividendebis gamocxadebisas:
ivlisi 1 mogeba 5310 6000
gadasaxdeli dividendebi 3420 6000
2. dividendebis gadaxda:
gadasaxdeli dividendebi 3420 6000
naRdi fuli salaroSi 1110 6000

143
8.4. angariSgeba sakuTari kapitalis
cvlilebebis Sesaxeb

mflobelis mier kapitalis amoReba ar aisaxeba balansSi an sruli


Semosavlebis angariSgebaSi. igi aisaxeba angariSgebaSi sakuTari kapitalis
cvlilebebis Sesaxeb. angariSgeba sakuTari kapitalis cvlilebebis Sesaxeb asaxavs sa-
kuTari kapitalis moZraobas drois periodis ganmavlobaSi.

sakuTari kapitalis cvlilebebis Sesaxeb angariSgebis momzadebisas kapitalis


sawyisi saldo (naSTi) aiReba sawyisi balansidan, romelsac daemateba sawarmos saqmia-
nobis Sedegad saangariSgebo periodis ganmavlobaSi miRebili wminda mogeba (sruli
Semosavlebis angariSgebidan) da mflobelis damatebiTi Senatanebi kapitalSi (Tu
aseTs adgili hqonda), gamoakldeba saangariSgebo periodis ganmavlobaSi kapitalis
amoReba mflobelis mier (Tu aseTs adgili hqonda) da sakuTari kapitalis sxva saxis
Semcirebebi. miRebuli algebruli jami warmoadgens kapitalis angariSis saldos
(naSTs) periodis bolosaTvis, romelic aseve, asaxuli iqneba saangariSgebo periodis
bolosaTvis momzadebul sawarmos finansuri mdgomareobis angariSgebaSi (balansSi).
aRniSnulidan gamomdinare, sakuTari kapitalis formula Semdeg saxes miiRebs:

OE = OC + R – E – D
sadac:

OE - mflobelis sruli sakuTari kapitali;

OC - sakuTari kapitalis sawyisi saldo;

R - saangariSgebo periodis Semosavali;

E – saangariSgebo periodis xarjebi;

D - kapitalis amoReba drois periodSi;

Sps ,,saba”-s kapitalis moZraoba 2017 wels, angariSgebaSi sakuTari kapitalis


cvlilebebis Sesaxeb Semdeg saxes miiRebs:

144
Sps ,,saba”
angariSgeba kapitalis cvlilebebis Sesaxeb
2017 wlis 31 dekembrisaTvis
lari
kapitali 31 dekemberi, 2016 w. 80000
plius: wminda mogeba 7800

sul 87800
minus: kapitalis amoReba 500

kapitali 31 dekemberi, 2017 w. 87300

unda gvaxsovdes, rom nebismieri angariSis normaluri saldo, es yovelTvis aris


Canaweris tipi, romelic zrdis angariSs.

kiTxvebi TviTSefasebisaTvis:

1. ra axdens gavlenas mflobelis kapitalze sakuTar dabandebasTan erTad?


2. rodis fiqsirdeba Semosavlebi?
3. SeadgineT buRaltruli gatarebebi:
- gaiyida produqcia naRdi angarisworebiT;
- gaiyida produqcia kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT);
4. ra cvlilebas iwvevs xarjebis Semcireba mflobelis kapitalSi?
5. SeadgineT buRaltruli gatarebebi:
- daixarja masalebi produqciis dasamzadeblad;
- gadaxdilia mimdinare Tvis ijara;
- daricxulia sawarmos personalis xelfasi ;
6. ra aris wminda mogeba?
7. rogor gaiangariSeba wminda mogeba?
8. ras ewodeba kapitalis amoReba?
9. ras asaxavs kapitalis cvlilebebis Sesaxeb angariSgeba?

145

You might also like