0% found this document useful (0 votes)
25 views64 pages

2023 09 27 01 25 14 MUNA ASOJ 2080 Final Page

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1/ 64

lj=;+= @)*) c;f]h, g]kfn ;+jt† !!

$# u'FnfYjM–rnffYjM, September–October 2023

jif{ ## cª\s !) k"0ff{ª\s #()

eStaxfb'/ yfkf
ljifo;"rL
lg= ;Dkfbs

nIdL vltj8f n e]8fsf] ;flns – !^


;x–;Dkfbs n afn>d d'Qm kflnsfdf ah]6 – @@
/fh]Gb| >]i7 n sf]OnLsf] aRrf – #)
;fh;Hhf n eljio agfpFb} u'N;g – %^
n 3d08sf] glthf – ^)
;fg'/fd bfxfn
cfj/0f k[i7
sf]lknf
;'gLnaxfb'/ vqL n a'gs
' f] skfn – !$
z'4fz'l4
n d]/f] b]z – !&
/]vfb]jL >]i7 n s;n] agfof] af < – @#
pTkfbg n /dfOnf] d'gf – %(
uª\uaxfb'/ kGyL
Jofkf/ ;fy} lgoldt ‚tDe ƒ
euL/y a:g]t k|ltof]lutf
ljt/0f Joj:yf
sfof{no 7]ufgf
uf]ƒvfkq ;+‚yfg
wd{ky, sf7df8f}+
sfo{sfƒL cWoIf lji0f'k|;fb ;'j]bL tyf kf]=a=g+= @#
kmf]g g+= $@%)@&@
dxfk|aGws nfnaxfb'/ P]/Låfƒf lj1fkg M $@@&$(#
uf]ƒvfkq ;+‚yfgsf nflu ljtƒ0f M $@@)^#*
d'lb|t tyf k|sflzt„ uf]/vfkq If]qLo sfof{no lj/f6gu/
k|b]z:t/Lo sfof{nox¿ M
sf]xnk'/, x]6f}F8f, hgsk'/, kf]v/f, ;'v]{t,
a'6jn / wgu9L
Psk|ltsf] ?= !%.– Web-site‚ www.gorkhapatra.org.np
d"No jflif{s ?= !%).– Email‚ munamonthly@gmail.com

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 1


d d'gfsf] lgoldt kf7s x'F
d d'gfsf] lgoldt kf7s x'F . dnfO{ o;df k|sflzt
;fdu|L w]/} g} dg k5{ . d dfq d'gfsf] lgoldt
kf7s xf]Og d]/f] afaf klg #) jif{b]lv lgoldt
d'gf lstfa k9\g] ug'{x'GYof] /] . clxn] klg o;f]
lgofln/xg' x'G5 pxfFn] . b/af/ xfO:s'ndf sIff
d'gfnfO{ $ df k9\bf pxfFn] hGdlbgsf] kmf]6f] / s]xL ;fdu|L
k7fpg'ePsf] lyof] . d'gf k|sfzgdf Tof] ;fdu|L

kq 5flkP/ cfPkl5 w]/} v';L x'Fb} :s'nel/sf ;fx|f


lzIfsnufot ;fyLnfO{ b]vfpFb} v';L ;f6\g'ePsf]
lyof] /] . To:t} sxfgLx¿ dnfO ;'gfpFb} pxfFn] g}
dnfO{ d'gf k9\g k|]l/t ug]{ ug'{ePsf] lyof] . To;}n]
d klg d'gfsf] lgoldt kf7s ePsL 5' .
cfs[lt cof{n
afnaflnsf af]l8{ª :s'n
sIffM $, a'9fgLns07, sf7df8f}F .

cfxf a's k|mL k|mfO8]


d'gf dfl;ssf] ebf} cª\s lgs} /fd|f] nfUof] .
;a}eGbf /fd|f] t sf7df8f}F dxfgu/kflnsfleqsf
ljBfnodf ;~rfng ePsf] a's k|mL k|mfO8]sf af/]df
k9\g kfpFbf v';L nfUof] . xfdL h:tf ;fgf ;fgf
afnaflnsfn] klg k9fO;Fu} l;k l;Sg] cj;/ kfP
hLjgdf k9fO;s]kl5 klg xfdLn] w]/} s'/f l;Sg
/ Jojxf/df ptfg{ ;S5f}F . of] s'/f b]zel/sf
cGo ljBfnodf klg nfu' x'g' k5{ . b]zel/sf
;a} ljBfyL{n] pSt l;k l;Sg] cj;/ kfpg' k5{

hGdf]T;j
gfd ===========================================
kf;kf]6{
;fOhsf] ljBfno ==========================================
kmf]6f]
hGdldlt ===================================
7]ufgf ========================================
2 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
h:tf] dnfO{ nflu/x]sf] 5 . a's k|mL k|mfO8] eGgf;fy d'gf ;Kt/ª\uL km"naf/L
lbdfudf k9\g gkg{], emf]nf n}hfg gkg{], u[xsfo{ ug{
gkg{] ePkl5 dg klg v';L x'g] g} eof] . d'gfdf w]/} ;fdu|L Ps};fy k9\g kfpFbf v';L nfU5 .
;dLIff ltldlN;gf d}n] lvr]sf] kmf]6f], ;|i6f ;|+jfb, x:tn]vg, sljtf,
g]l/s :s'n syf, cg'ejh:tf ;fdu|Ln] afnaflnsfsf] n]vg
sIffM &, zª\vd"n sf7df8f}F . ;+:s[lt a9fPsf] 5 . k7g ;+:s[lt a9fPsf] 5 .
afnaflnsfnfO{ s]xL n]Vg / gofF s'/f ug{ k|]l/t klg
u/]sf] 5 . d'gfdf k|sflzt w]/} :tDedWo] lrqsyf
;fgf v]nf8L pHHjn xl/z/0f 9'ª\ufgf / /fh]z dfgGw/ ;/n] agfpg'e
xfd|f k|]/0ff Psf] lrq emg} k|]/0ffbfoL 5 . cfpg] lbgdf klg
o;/L g} 1fgj4{s s'/f k9\g kfOof];\ eGg] xfd|f]
d'gfsf] ebf} cª\sdf k|sflzt cAan pHhjnsf z'e]R5f 5 . t/ sltko :tDex? eg] lgoldt 5}
af/]df k9\g kfpFbf cfgGb nfUof] . sd pd]/df g} gg\ . h:t} k/b]z Hofb} g} pkof]uL lyof] t/ cr]n
v]ns'bdf nfUof] eg] zf/Ll/s ljsf; x'G5 . dfG5] k|sflzt x'Fb}g . k/b]zdf xfdLn] ljb]zsf] hg;+Vof,
cg'zfl;t aG5 . v]ndf x'g] ;fgf]ltgf] lhtn] klg efiff, d'b|f, e"uf]n, l5d]sL d'\n'sx?sf af/]df k9\g
pRr dgf]an a9fpF5 eGg] dfGotf 5 . Tof] ;a} kfpYof}F t/ To:tf] hfgsf/Ld"ns :tDdnfO{ k'gM
pHHjnsf] v]n hLjg k9]/ yfxf eof] . pxfFn] k|sflzt u/L xfdLh:tf ljBfyL{x?sf] cfu|xnfO{ k'gM
t :s'n] hLjgdf g} tLg j6f cGt/f{li6«o v]ndf :yfg lbg'x'g]5 eGg] nfu]sf] 5 .
k|lt:kwf{ u/]sf] ;'Gbf v';L nfUof] . t]SjfGbf] / z}n]z sdf{rfo{
dnvndf pxfF lgs} t]h x'g'xF'bf] x/]5 . t]SjfGbf] hgHof]lt dflj
v]ndf pxfFn] xfn;fn} /ht kbs klg k|fKt u/]/ sIffM ^, lrtjg
b]zsf] gfd pRr kfg'{ePsf] /x]5 . csf]{ Tolt
k|rngdf gcfPsf] v]n eP klg pxfFsf] snf
sf}zn 7'nf] s'/f xf] . h'g lgs} sl7g v]n klg
/x]5 . o;/L d'gfdf pxfFsf af/]df hfGg kfpFbf lgs} n]v tyf /rgfaf/]
v';L nfUof] .
;/f]h e6\6/fO{ efOalxgLdf ;""rgf
6ª\ufn dfWolds ljBfno d'gf dfl;s klqsfn] ;;fgf
sIffM *, 6ª\ufn, sf7df8f}F . efOalxgLsf syf, sljtf, :s]r,
ofqf ;+:d/0fnufotsf l;h{gf k|sfzg
x:tn]vg dg k5{ ub}{ cfPsf] 5 . uf]/vfkq ;+:yfgsf]
k|sfzg d'gfn] o;df efOalxgLs}
d'gfdf cfpg] x:tlnlvt ;fdu|L x]/]/ dnfO{ lgs} l;h{gfnfO{ k|fyldstf lbPsf] hfgsf/L
k|]/0ff ldn]sf] 5 . y/Ly/Lsf sljtf w]/} ;fyLn] u/fpg rfxG5f}F . d'gf klqsfsf] p2]Zo
d'gfdf 5kfpFbf x:tn]vgsf :j¿kx¿ klg km/s klg efOalxgLnfO{ n]Vgdf pTk|]l/t ug]{ /
km/s k|s[ltsf x'g] /x]5g\ . cfkm"nfO{ klg s;/L l;h{gzLn agfpg] xf] . /, efOalxgLnfO{
x:tn]vg /fd|f] agfpg] eGg] ?lr a9\b} hfg] /x]5 . o:tf l;h{gf k7fpg klg cg'/f]w ub{5f}F .
x:tn]vgdf 6f9f 6f9fsf lhNnfaf6 klg ;fyLx¿n]
n]Vg'ePsf] b]Vbf emg\ v';L nfu]sf] 5 . of] :tDe munamonthly@gmail.com
cToGt} /fd|f] 5 . k7fpg' xf]nf
;/:jtL rf}w/L –;Dkfbs
cfbz{ afn ljsf; dflj
sIffM (, ndh'ª .

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 3


cfj/0f n]v

nIdL vltj8f

;xefuL clwsf+z afnaflnsf


g]kfn gcfP klg b]v]sf],
kl/jf/df s'/f ubf{ ;'g]sf] tyf
dgleq}af6 cfˆgf] b]zsf] dfof a]nfotdf
nfu]sf sf/0f g]kfnsf af/]df ;a}
s'/f hfGg pT;flxt b]lvGy] . g]kfnL snf
of] dgd} 5 g]kfn
of] d'6'el/ g]kfnsf] dfof
lxdfn emF} c6n
e"uf]nn] 6f9f eP klg cfˆgf] b]zk|ltsf] dfof
/ ;Demgf o;/L g} s;}n] sljtfdfkm{t s;}n]
uLtdfkm{t t s;}n] g[To / clegodfkm{t a]nfotdf
a;f]af; ub}{ cfPsf g]kfnL afnaflnsfn] g]kfnL
snf, ;+:s[ltsf] ljljwtfnfO{ dg 5'g] u/L k|:t't
u/] .
g]kfnL efiff, snf / ;+:s[ltsf] ;+/If0f tyf
k|jw{g ug{] p2]Zon] g]kfnL afnaflnsfsf nflu
a]nfotdf cfof]lht ;f+:s[lts sfo{j|md k|ltef
gIfq–@)@# df ;xefuLx¿n] cfcfˆgf] ;d"xtkm{
k|lt:kwf{ u/]/ k'/:s[t x'g] cj;/ klg kfP .
5 jif{b]lv !@ jif{;Ddsf] ;d"x cGtu{t ePsf]
k|ltef gIfq– @)@# sf] :kwf{df u[idf v8\sf klxnf]
ljh]tf, cfef clwsf/L bf];|f] / cfl>of ;'j]bLn]
t];|f] :yfg xfl;n u/]sf lyP . o;} u/L !# jif{b]lv
4 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
cfj/0f n]v
sfo{qmddf ;a}sf] cfsif{0f ag]sL lyOg
;fgL kfFr jif{sfL gfgL Unf]l/of /]gf/ . pgL
lgs} /fd|f] nodf g]kfnL af]lN5g eg] w]/} g[To
ug{ klg l;kfn' l5g\ . pgnfO{ g]kfnsf] af/]df
w]/} s'/fx? hfgsf/L /x]5 . pgnfO{ g]kfnL
vfgf, g]kfnL rf}aGbL rf]nL, 6Lsf clt g}
dg kg{] /x]5 . pgn] sfo{qmddf dL7f] nodf
g]kfnLefiffd} cfkmgf] kl/ro lbOg . pgsf]] afaf
cli6ofsf] gful/s eP klg cfdf g]kfnL ePsfn]
g]kfnsf] af/]df w]/} s'/fx?df ?lr /fVg] pgsf]
afgL /x]5 . cli6ofb]vL a]nfotdf ePsf]
sfo|{qmddf cfkm\gf] k|:t'tL b]vfpg kfpFbf
pgL emg v'lz lyOg . 3/df cfdf;Fu} g]kfnL
efiffd} s'/f ug{ dg k/fpg] Unf]l/of k6s k6s
g]kfnL uLt ufpg eg]/ cfkm} :6]hdf k'lUyg
/ df\Os dfu]/ af]lnxlNyg . g]kfnsf]
kz'kltgfy, n'lDjgL, d'lqmgfysf]
af/]df cfkm"nfO{ w]/} s'/f yfxf
ePSf] / g]kfnsf] w]/} dfof
nfUg] klg pgn] ;'gfOg .

!^ jif{;Ddsf ;d"x cGtu{t O;fgL a/fOnL klxnf]


ljh]tf, l/of lu/L bf];|f] / ;'lgtf nfld5fg]n] t];|f]
:yfg xfl;n u/] .
cfof]hs ;+:yf k|ltef gIfqn] b'j} ;d"xtkm{
klxnf], bf];|f] / t];|f] x'\g]nfO{ qmdzM 5 ;o kfpG8,
kfFr ;o kfpG8 / rf/ ;o kfpG8 gub k'/:sf/
k|bfg u/]sf] lyof] .
sfo{j|mddf ;xefuL x'g a]nfot tyf o'/f]ksf
ljleGg b]zaf6 cfPsf @@ hgf afnaflnsfn]
g]kfnL efiff, snf / ljzfn ;+:s[ltnfO{ uLt,
;ª\uLt, g[To, ufog, lrqdfkm{t tyf ljleGg
lsl;dsf g]kfnL nf]safhf ahfP/;d]t cfcfˆgf]
k|ltef k|:t't u/]sf lyP .
;xefuL clwsf+z afnaflnsf g]kfn gcfP
klg b]v]sf], kl/jf/df s'/f ubf{ ;'g]sf] tyf gf}dtLafhf, k~r}afhf, lwd]afhfnufotsf ljleGg
dgleq}af6 cfˆgf] b]zsf] dfof nfu]sf sf/0f ;f+:s[lts emfFsLsf] k|bz{gL ul/Psf]
g]kfnsf af/]df ;a} s'/f hfGg pT;flxt b]lvGy] . atfpg'eof] . ;fy} afnaflnsfnfO{ yk hfgsf/L
ljBfnodf cfcfˆgf] b]z cg';f/sf] efiff af]lng] xf];\ eGg] p2]Zon], sfo{j|md:yndf yf¿, du/,
sf/0f g]kfnL efiffdf af]nLsf] no slt klg u'?ª, g]jf/, afx'gnufotsf ljleGg hfthfltsf]
ldNb}gYof] t/ klg pgLx¿ tf]t] af]nLd} eP klg klxrfg elNsg] klx/g tyf ;fdu|L;d]t /flvPsf]
hfgL ghfgL g]kfnL efiffd} af]n]/ k|lt:kwf{df plqP . lyof] .
a]nfotdf rf/ jif{;Dd nuftf/ cfof]hgf ljb]zL e"lddf x'ls{/x]sf g]kfnL afnaflnsfsf
ul/Psf] pSt ;f+:s[lts sfo{j|mddf pkl:yt nflu g]kfnL efiff, snf / ;+:s[ltsf] hfgsf/L
afnaflnsfnfO{ g]kfn / g]kfnL ;+:s[ltsf] klxrfg lbg] tyf ;/+If0f / ;+jw{g;Fu} k':tfGt/0fsf]
lbnfpg k|ltef gIfqsf kl/sNkgfsf/ /fh]Gb| v;n] nflu;d]t sfo{j|md k|]/0ffbfoL ePsfn]] ;xefuL
sfo{j|mddf o; jif{ s'df/Lsf] k|bz{g, nfv]gfr, afnaflnsf;d]t lgs} pT;flxt b]lvGy] . á
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 5
sljtf

d sf] x'F d wgLsf] 3/ w]/} jf; a:5'


d} x'F dflg; dflg;x¿ aLr ul/asf]df eGbf
nf]e nfnr cg'ej u/fpg] . dflg;x¿ ;a} v'zL x'G5g\
d} x' pgLx¿nfO{ d}nfO{ kmsf{O kmsf{O uGbf
d]/f] cefjdf ?jfpg] . d ljgf ul/asf] 5}g P]z cf/fd
d g} x'F ;+;f/el/sfnfO{ ;a} kfpF5g\ wgL P]z
Jofkf/df rnfpg] . d eGb}5' ca d sf] xf]nf <
;f]Rg';' t yfxf kfpg' eof] ls 5}g
yfxf kfpg' eP h:tf] 5 < d x'F k};f .
d sf] xf]nf <
P ltdL zLnf, cxf] xl/dfof
xf]Og xf]Og d s'g} zLnf xl/dfof xf]Og
d t s'g} lghL{j j:t' xf]
h;n] tkfO{+ c? j:t' lsGg' x'G5 .

d t ;'6s];leq a;]/ ;+;f/


3'Dg k/] xh'/ Ozf cof{n
d geOsg sxfF aGYof] xf]nf / sIffM !), O8g Oªln; :s'n
kz'kltsf] uh'/ a'6jn–!!, gx/k'/ .
s'g} klg s'/f cfFl6;s]kl5 ;Sb}gg\
d ljgf ug{ k"/f
d s;};Fu yf]/} x'G5' t s;};Fu w]/} .
d hlt g} hf];Fu eP klg sf]xL ;Gt'i6 5}gg\ .
oxfF d ;Fu .

6 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


Ps lbg ;'bg cfˆgf] ;fyL;Fu 3/ hfFb} lyof] .
ToxL a]nf Ps hgf ;fyLn] eGof], æP Û d}n] ufFhf
NofPsf] 5' . cfh lzjsf] k|;fb lng'k5{ .Æ ;'bgn]
eGof]Æ …ufFhf vfg x'Fb}g lsgeg] o;n] xflg u5{ .Æ
t/ ;'bgn] eg]sf] s'/f pgLx¿n] dfg]gg\ .

o:tf kf] ToxL a]nf af6f] k/]/ rf/÷kfFr hgf ufpFn]


dbgsf] 3/ eP/ v]t hfFb} lyP . ToxL a]nf
pgLx¿n] ;'bgsf] ;fyLx¿n] ufFhf vfPsf] b]v] /

bfh'efO
;'bgsf] 3/ uP/ bfh' dbgnfO{ s'/f nufOlbP .
clg ;'bg 3/ hfFbf dbgn] ;f]Wof], æs] ltdL ufFhf
vfG5f} <Æ ;'bgn] s]xL af]n]g . of] b]v]/ dbgn]
l/;n] s/fP/ ;f]Wof] . ;'bgnfO{ klg l/; p7\of] /
b'O{ efOsf] w]/} a]/ emu8f k¥of] .
s]xL ;dokl5 pgLx¿sf dfdf pgLx¿sf] 3/
cfpg'eof] . clg æs] eof] <Æ eg]/ ;f]Wg'eof],
æltdLx¿ ;fx|} ldNYof}, s] eof] eg <Æ ;'bgn]
eGof], æx]g"{ g dfdf, d}n] ufFhf vfPs} 5}g , TolQs}
nf]saxfb'/ sfsL{ ufFhf vfPsf] eg]/ bfO emu8f ug'{x'G5 .Æ
sIffM * dbgnfO{ nfUof] ls ;'bgn] cem} em'6 af]ln/x]sf]
;dfh ;'wf/ dflj lyof] . To;}n] dbgn] s/fof], …cem} vfPsf] 5}g
/] . slt gefsf]Ú s'/f u/]sf] t < b]Vg] ufpFsf
dfG5]n] dnfO{ geg] h:tf] . o;/L egfeg x'Fbf b'O{
efOsf] km]l/ emu8f k¥of] . clg dfdfn] b'j}nfO{ r'k
nufP/ ;f]Wg'eof], æs] s'/f ePsf] lyof], n eg t
Psfb]zdf Pp6f ufpFdf bfO / efO lyP . bfOsf] <Ú To;kl5 ;'bgn] ;a} s'/f Ps÷Ps u/L eGof] .
gfd dbg / efOsf] gfd ;'bg lyof] . pgLx¿ ;Fu} dfdfn] aNn s'/f a'‰g'eof] / eGg'eof], æ;'g dbg,
:s'n hfGy], v]Ny] clg Ps csf{nfO{ k9fOdf ;'bgsf] s]xL bf]if 5}g . ;'bg lgbf]{if 5 .Æ dfdfn]
;xof]u klg uy]{ . pgLx¿sf] d]nldnfk b]v]/ ;a} s'/f ldnfP/ a'emfPkl5 aNn b'O{ efOsf] lrQ
ufpFsf dflg;x¿ eGy], æbfh'efO x'g' t dbg / a'‰of] / pgLx¿ r'k nfu]/ a;] / pgLx¿nfO{
;'bg h:tf .Æ Joy{}df emu8f u/]em} nfUof] . oxL eP/ ;fyLx¿
s'/f ga'emLsg s;}nfO{ s]xL bf]if nufpg'x'Gg .
wGojfb . á

…;'g dbg, ;'bgsf] s]xL


bf]if 5}g . ;'bg lgbf]{if 5 .Ú
dfdfn] ;a} s'/f ldnfP/
a'emfPkl5 aNn b'O{
efOsf] lrQ a'‰of] /
pgLx? r'k nfu]/ a;] /
pgLx?nfO{ Joy{}df emu8f
u/]em} nfUof] . oxL eP/
;fyLx? s'/f ga'emLsg
s;}nfO{ s]xL bf]if
nufpg'x'Gg .

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 7


:s'n sg{/

;a} ljBfyL{ / cleefjsf] rfxgf x'G5– …


;fd'bflos ljBfno sd z'Nsdf u'0f:t/Lo lzIff lng] .Ú o:tf] ;'ljwf
lqk'/]Zj/l:yt ljZj lgs]tg dfWolds ljBfno
lbg ;kmn ePsf] 5 . o;df ljZj lgs]tg gd'gf

cAandWo] Ps ;flat klg ePsf] 5 . cleefjs / ljBfyL{sf]


cfjZostf / dfu cg';f/ cl3 a9\bf clxn]
ljBfnodf ljBfyL{sf] le8 y]uL g;Sg' 5 .

…ljZj lgs]tgÚ ljBfyL{sf] le8 TolQs} ePsf] xf]Og, ToxfF cAan


/ u'0f:t/Lo lzIff k|fKt ug{ ;lsg] ljZjf;n] g} xf] .
/, clxn] of] ljBfnodf cª\u]|hL dfWoddf dfq}
cWoog cWofkg x'Fb} cfPsf] 5 .
xfn pQm ljBfnodf cfwf/e"t sIff -ECD_
b]lv dfWolds tx !@ ;Dd rf/ xhf/ b'O{
;o ljBfyL{ cWoog ub{5g\ . Tof] ;fd'bflos
lzIfs b/aGbL dfq} xf]Og lJfBfnosf] pNn]Vo ljBfyL{ ;ª\Vof xf] . clxn]
ljBfyL{sf] cg'kftdf sIffsf]7fsf] o; ljBfnodf s'g} klg sIffdf egf{ ug{ :yfg
klg cefj 5 h;sf sf/0f Pp6} 5}g . k|wfgfWofks x]/Da/fh sF8]nsf cg';f/
;a} sIff k"0f{ ¿kdf el/Psf 5g\, gofF egf{sf nflu
sIffdf ^* hgf;Dd ljBfyL{ /fVg' :yfg 5}g .
k/]sfn] To;tkm{ klg ;DalGwt k|wfgfWofks x]/Da/fh sF8]nn] eGg'eof], æo;
lgsfon] Wofg lbg cfjZos 5 . ljBfnodf sfo{/t () k|ltzt lzIfs sd{rf/Lsf
cfˆgf afnaflnsf o; ljBfnodf g} k9fpg] u/]sf
5g\ .Æ pxfFn] cfˆgf afnaflnsf klg oxLFaf6
cWoog u/]sf] atfpFb} eGg'eof], æk|foM ;a} ;fyLn]
cfˆgf 5f]/f5f]/L af]l8{ª :s'ndf gnu]/ oxL
cWoog u/fpFbf oxfFsf] cfsif{0f yk a9]sf] 5 .Æ
To;} u/L o; ljBfnodf hLjgf]kof]uL /
k|of]ufTds lzIffdf hf]8 lbg] u/]sf 5f}F, o;n] klg
cfsif{0f yk]sf] xf] pxfFn] eGg'eof] . o; ljBfnodf
lzIfssf] cg'kl:yltdf s'g} klg sIff vfnL eP/
zld{nf kf7s ljBfyL{n] k9\g gkfpg] cj:yf xF'b}g k|To]s sIffdf
/flvPsf ljifout dlg6/n] sIffnfO{ k"0f{tf lbG5g\ .
8 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
:s\n sg{/
ut jif{ @^( hgfn] P;OO{ lbPsfdf ;a}eGbf
sd klg !=* lhlkP 5 . ev{/} k|sfzg ePsf]
sIff !@ sf] k/LIffkmndf klg P]ltxfl;s glthf
xft k/]sf] k|c sF8]n atfpg'x'G5 . pxfFn] v';L
x'Fb} eGg'eof], æsIff !@ df cGt w]/} ljBfnosf] o; ljBfnodf
sf] l/hN6 lalu|P/ cfpFbf o; ljBfnodf ;du|df hLjgf]kof]uL
(# k|ltzt afnaflnsf /fd|f] glthfsf] ;fy pQL0f{ / k|of]ufTds
ePsf 5g\ . of] xfd|f] nflu ;kmntf xf] .Æ
xfn o; ljBfnodf %* hgf ;/sf/L cg'bfgdf lzIffdf hf]8
sfo{/t lzIfs /xg'ePsf] 5 eg] lghL ;|f]taf6 lbg] u/]sf 5f}F,
;d]t u/L !$% lzIfs sd{rf/L sfo{/t x'g'x'G5 . o;n] klg cfsif{0f yk]sf] xf] . o;
ljBfyL{sf] rfksf sf/0f clxn] sIff !) df kfFr ljBfnodf lzIfssf] cg'kl:yltdf s'g}
j6f ;]S;g -;d"x_ agfP/ k7gkf7g eO/x]sf] 5 .
ljBfnosf] P]ltxfl;s cj:yf klg sIff vfnL eP/ ljBfyL{n] k9\g
lj;+ @))# df3 !( ut] :yfkgf ePsf] o; gkfpg] cj:yf xF'b}g k|To]s sIffdf
ljBfnosf] cfˆg} Oltxf; 5 . tTsfnLg lzIffk|]dL /flvPsf ljifout dlg6/n] sIffnfO{
:j= g/dfg >]i7n] Go'/f]8sf] oª\ufnl:yt cfˆg} k"0f{tf lbG5g\ .
3/sf] Pp6f sf]7fdf 5 hgf ljBfyL{af6 ;'?

ug'{ePsf] o; ljBfnon] clxn]sf] cj:yf;Dd o;/L nfdf] Oltxf; af]s]sf] / b]znfO{ cfjZos
cfOk'Ubf lgs} g} ptf/r9fjsf] ;fdgf ug'{ k/]sf] kg]{ hgzlSt hGdfPsf] o; ljBfnonfO{ lj;+
ljutn] b]vfpF5 . @)%) sf] bzsdf eg] ljBfyL{ ;ª\Vof 36]/ lgs}
;~rnfgsf] 5 jif{kl5 lj= ;+= @))( af6 gfh's cj:yfsf] ;fdgf ug'{ k/]sf] lyof] .
lqk'/]Zj/df xfn ljBfno /x]sf] :yfg j+zL3f6af6 lj;+ @)$% lt/ b'O{ xhf/ b'O{ ;o ljBfyL{ k'u]sf
k7gkf7gnfO{ lg/Gt/tf lbOPsf] xf] . :j/ lsGg/L ljBfyL{ 36]/ gf} ;odf cfPkl5 36\g'sf sf/0f s]
tf/fb]jL, jl/i7 ufos k|]dWjh k|wfg, s]bf/eSt eGg] ;Gbe{df k"j{ljBfyL{ / ;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu
dfy]df, 8f= /fdz/0f dxt, 8f= c?0f ;fold, 5nkmn ubf{ ;dosf] dfu cg';f/ ;~rfng ug{
sfdkfsf] k"j{k|d'v ljBf;'Gb/ zfSo, ;lrj g;Sg' eGg] lgisif{s} cfwf/df ;'wf/sf] kf6f]
uf]s0f{dl0f b'jf8Ln] klg o;} ljBfnaf6 dfWolds ckgfP/ clxn]sf] cj:yfdf cfOk'u]sf] egfO k|c
lzIff xfl;n ug'{ePsf] atfOPsf] 5 . sF8]nsf] 5 . cª\u|]hL dfWoddf cWoog u/fpg]
To;} u/L km'6an v]nf8Lx¿ klg o; ljBfnon] sfdkfsf] klxnf] ljBfno
pTkfbg u/]sf] 5 . w]/} h;f] k"j{ljBfyL{ lghfdtL cª\u|]hL dfWoddf k7gkf7g ug]{ klxnf] ;fd'bflos
If]qdf 5g\ ;fy} lrlsT;s ag]/ klg oxfFsf] ljBfno ljZj lgs]tg /x]sf] k|c sF8]nsf] bfaL
pTkfbgn] b]zsf] ;]jf ul//x]sf 5g\ . 5 . @)%^ ;fnaf6 g} cª\u|]hL dfWoddf k7gkf7g

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 9


;'? ubf{ sfdkfsf cGo ;fd'bflosdf ;'? gePsf] klg ;DalGwt lgsfon] Wofg lbg cfjZos 5,Æ
pxfFsf] bfaL 5 . k|f/Dedf sIff !, @ / # df cWoIf >]i7n] eGg'eof] .
cª\u|]hLdf sIff ;'? ul/Psf] xf] . ljBfyL{ ;ª\Vofsf] cfwf/df b/aGbL ldnfg ub}{
;f]xL ;doaf6 g} ljBfyL{ k9\g yfn] klg cª\u|]hL sfdkf
g} d'Vo h8 /x]5 eGg] efg ePkl5 j|mlds ¿kdf ljBfnon] ljBfyL{ ;ª\Vosf] cfwf/df lzIfs
;a} sIffdf cª\u|]hL dfWod ul/Psf] lyof] . lj;+ cfjZos elg/xFbf otf sf7df8f}F dxfgu/kflnsf
@)^) sf] bzsaf6 eg] j|mlds ¿kdf ljBfyL{ lzIff ljefun] klg sfdkfleqsf *( j6} ;fd'bflos
a9\g yfn] clxn] o; ljBfnodf clgjfo{ ljifo ljBfnodf b/aGbL ldnfgsf] sfd ug{ nfluPsf]
g]kfnL / ;fdflhsafx]s s'g} klg sIff g]kfnLdf hgfPsf] 5 . ljefusf k|d'v ;Ltf/fd sf]O/fnfn]
k7gkf7g xF'b}g . xfn sfdkfn] ;fd'bflos ljBfnon] b/aGbL
r'gf}tL ldnfgsf] sfd cl3 a9fpg nfu]sf] eGb} pSt
lj;+ @)&$ / @)&% df o; ljBfnon] /fli6«o ;dodf e/;s ljZj lgs]tg ljBfnonfO{ b/aGbL
lzIff k'/:sf/ k|fKt u/]sf] :d/0f ub}{ k|c sF8]nn] k7fpg] k|of; ul/g] hfgsf/L lbg'eof] .
ljutsf oL / o:t} ;kmntfnfO{ arfO/fVg' casf] b/aGbL ldnfgsf] j|mddf pSt ljBfnodf
d'Vo r'gf}tL /x]sf] atfpg'eof] . To:t} ljBfnodf b/aGbL k7fpg g;s] klg cfjZos cg'bfg lbP/
ljBfyL{sf] cg'kftdf lzIfs b/aGbL sd /x]sf] eP klg ;xof]u ug]{ atfpg'eof] . xfn k|rlnt lzIff
eGb} ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIf uf]kfn P]g, @)@* n] u/]sf] Joj:yf / sfdkfsf] lzIff P]g,
>]i7n] j}1flgs ¿kdf cfjZos b/aGbL ylklbg @)&% tyf ljBfno Joj:yfkg lgodfjnL, @)&$
cfu|x ug'{eof] . n] u/]sf k|fjwfg cg'¿k ljBfnox¿ ;~rfngdf
ælzIfs b/aGbL dfq} xf]Og ljBfyL{sf] cg'kftdf 5g\ . rfn' cfly{s jif{df sfdkfn] ;du| lzIffsf
sIffsf]7fsf] klg cefj 5 h;sf sf/0f Pp6} nflu Ps ca{ #@ s/f]8 gf} nfv ## xhf/ ?lkofF
sIffdf ^* hgf;Dd ljBfyL{ /fVg' k/]sfn] To;tkm{ ljlgof]hg u/]sf] 5 . á

sljtf
/fVg' k5{ cfkm}F;Fu
ld7f] dl;gf] vfO{ Ho]i7 gful/snfO{ ;Ddfg
;Ddfg ug{' k5{ ;w}F
Ho]i7 gful/snfO{
:ju{ x'G5 j[4nfO{
cfˆg} 3/sf] 5fgf]
a];xf/fnfO{ dfq
j[4f cf>d nfg'
sdhf]/ x'G5 z/L/
pd]/ a9\b} hfFbf
3/leq aflx/ ubf{
x'g ;S5 afwf
emls{P/ af]Ng' x'Gg
lrQ b'Vg ;S5
sf]dn x'G5 dg pgsf] ;bLIff a]Naf;]
cfF;' aUg ;S5 sIffM %, cj]/g]; OG6/g];gn Ps]8]dL
af]em xf]Ogg\ Ho]i7 gful/s zª\vd"n, sf7df8f}+
;Ddfg u/L x]/f}F
pgLx¿nfO{ x]Kg] ;f]r
cfh}af6 Tofuf}F
10 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
sljtf÷ljrf/

;'gf}nf]
eljio cd"No hLjg xf] ljBfyL{ hLjg
hxfF agfpg l;lsG5 eljiosf] ejg .

hxfF x'G5g\ sfo{ cgluGtL


t/ lbOG5 xfdLnfO{ xfd|} sNof0fsf lglDt .

xfF;L, v';L latfpg' k5{ ljBfyL{ hLjg


v]Ng' k5{ / dx;'; ug'{ k5{ lr;f] kjg .

x/]s kfOnf ;r]t eP/ rfNg' k5{


ljBfsf] ;+;f/df dg dl:tis em'Ng' k5{ .

cg':df /fhf]kfWofo x/]s 306f x'G5 TolQs} g} dxìjk"0f{


sIffM !), uf]bfj/L /]l;8]lG;on :s'n Ps dg'io 1fgsf sf/0f x'G5 ;Dk"0f{ .
nlntk'/

slnn} 5' sf]lknf d clxn]


kmj|m]/ km"n x'G5' .
afnljsf;df k9L n]vLsg
d km'Ng] 5'
;jf]{Rr lzv/ 5'G5' .

OHht /fVg] u'?af, u'?cfdfsf]


hfFb}gg\ slxn} v]/ .
pxfFs} cflzif lz/df /fvLsg
sxfF k'U5' kl5 x]/ .

ug'{ x'Gg ck/fw hfgL hfgL slxNo}


oL xf]Ogg\ /fd|f afgL .
o:t} afgL /xL /x] xfdLdf
o;n] ug]{ 5 7'nf] xflg .
cfs[lt cof{n
c;n 1fgL aGg] xf] hLjgdf sIffM $, afnljsf; af]l8{ª xfO{:s'n
c¿ rfxgf 5}gg\ s]xL a'9fgLns07, sf7df8f}F
;Ddfg u/] afafcfdf / 7'nfsf]
:ju}{ e]l6G5 ToxLF .
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 11
@() s/f]8 jif{
k'/fgf] lxdgbL
blIf0f clk|msfsf] ;'gvfgLdf ;+;f/s} ;a}eGbf
k|frLg lxdgbL km]nf k/]sf] 5 . of] lxdgbL b'O{ ca{
() s/f]8 jif{ k'/fgf] xf] . cfd ¿kdf lxdgbL „
w|'jLo If]q jf lxdfnL If]qdf x'g] u/]sf]df blIf0f
clk|msfsf] ;dtn If]ql:yt ;'gvfgLleq lxdgbLsf
cjz]if km]nf kg{' cfZro{sf] ljifo ag]sf] 5 .
of] lxdgbLsf] cWoog ug{ j}1flgsn] blIf0f
clk|msfsf] pQ/k"j{df cjl:yt kf]ª\uf]nf ;'k/u|'ksf]
;'gvfgLdf ulx/f] efuaf6 df6f] lgsfn]/ k/LIf0f
u/]sf lyP . k/LIf0fsf j|mddf ToxfF e]l6Psf]
r6\6fg #@) s/f]8b]lv @*) s/f]8 jif{ klxn]sf]
ePsf] k'li6 eof] . To;cl3 klg s]xL j}1flgsn]
;f] If]qdf k|frLg lxdgbLsf k|df0f kQf nufP klg
To;sf] pd]/ kQf nfUg ;s]sf] lyPg .
j}1flgssf cg';f/ of] k[YjLsf] ;a}eGbf k'/fgf]
lr;f] If]q ePsf] k|df0f klg xf] . o;af6 k[YjLsf]
;'?jftL cj:yfsf] df};d, kof{j/0f tyf hnjfo'
kl/jt{gsf ljifodf 1fg tyf a'emfOdf lj:tf/ x'g]
/fdk|;fb cfrfo{ / cWoogsf] gofF cWofo ;'? x'g] 5 .

;ft lbg;Dd
?g] o'js
Ps hgf gfOh]l/ofnL o'js lulgh a'sdf
gfd n]vfpg nuftf/ ;ft lbg;Dd /f]Psf 5g\ .
h;sf sf/0f pgn] cfFvfsf] uDeL/ ;d:of ef]Ug'
k¥of] t/ lj8Dagf pgsf] gfd lulgh a'sdf
n]lvPg .
o'js 6]Da' Pa]/]n] ;a}eGbf nfdf] ;do;dd
cfF;' aufP/ ?g] ljZj sLlt{dfg agfpg] sf]l;;
ul//x]sf lyP . o;sf nflu pgn] k"/} Ps
;ftf;Dd ?g] sf]l;; u/] / k"/} ;ft lbg;Dd /f]O/x]
t/ To;sf] glthf ;'vb lgl:sPg . pgn] s]xL
;dosf nflu cfFvf g} b]Vg 5f8] eg] 6fpsf]
b'Vg] clg cg'xf/ / cfFvf;d]t ;'lGgP/ lrGg}
d'l:sn x'g] h:tf] eP . b[li6ljxLg;d]t ag]F . ;'lGgPsf] cfFvfsf] efu
pgn] eg], æd}n] cfF;' aufpg] sfd /f]Sg' k¥of] clxn];Dd cf]ln{Psf] 5}g .Æ
lsgeg] o; j|mddf d}n] uDeL/ :jf:Yo ;d:of;Fu pgsf] gfd lulgh a'sdf btf{ ePg lsgeg]
h'Wg' k¥of] . d $% ldg]6sf nflu cf+lzs ¿kdf pgn] o;sf nflu cfj]bg g} u/]sf lyPgg\ .

12 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


Ps hgf lszf]/L b'nxLsf nflu n]lvPsf] Ps
/f]dflG6s kq %! s/f]8 ?lkofFdf laj|mL ePsf] 5 .
cd]l/sfsf bf];|f] /fi6«klt hf]g P8D;n] ;g\ !*@$
%! s/f]8df laSof] kq
sf] l8;]Da/ !$ df n]v]sf] kq olt d"Nojfg\ ag]sf]
xf] . pgn] cfˆgf] kfl/jfl/s ;DaGw ePsf Ps
ldqsL 5f]/Lsf] lax]df ;xefuL ePsf] cj;/df
tL lszf]/L a]x'nLsf nflu z'esfdgf / ;Demgfsf
nflu n]v]sf lyP of] kq . ;f] kl/jf/n] of] kq
kl5Nnf] b'O{ ;o jif{b]lv st} ;fj{hlgs gu/L
;'/lIft ¿kdf /fv]sf] lyof] .
of] kq hf]g P8D;n] l5d]sL lszf]/L tyf dlxnf;Fu} a]x'nfsf] tkm{af6 ljjfxdf pkl:yt
a]x'nL Pn]g dfl/of a|]s]6nfO{ n]v]sf lyP . ePsf lyP .
dfl/of / pgsf kltsf] j}jflxs ;DaGw ufFl;Psf]df cfkm"n] gofF hf]8LnfO{ hLjg, k|]d / ;Ddfg lbg]
cfkm"v';L ePsf] kqdf pNn]v u/]sf 5g\ . hf]g klg pgn] kqdf pNn]v u/]sf 5g\ . ;fy} pgn]
P8D; a]x'nLsf l5d]sL /x] klg lax]sf] lbgdf eg] cfkm"nfO{ a]x'nLsf] ;Rrf ldq eGb} kqdf x:tfIf/
cfˆgf ldq hh{ lk6/ / Ps hgf /f]laG;g gfdsL u/]sf 5g\ .

efO/; vfg] hLj


j}1flgsn] efO/; vfg] hLj kQf nufPsf 5g\ . cd]l/sfsf] o'lgel;{6L ckm g]a|f:sf lnª\sgsf
j}1flgsn] efO/;nfO{ gi6 ug]{ o:tf] hLj kQf nufPsf x'g\ . o;n] efO/;nfO{ lgoGq0f ug{ eljiodf of]
hLjsf] k|of]u ug{ ;lsg] 5 . ;kmf kfgLdf kfOg] of] ;"Id hLj ljZjd} xfn;Dd kfOPsf] o:tf] hLj xf] h;n]
s]an efO/; dfq vfP/ cfˆgf] k]6 eb{5 . o;sf] vfgf eGg' g} s]an efO/; dfq} xf] .
of] hLjsf] gfd xfN6]l/of xf] . of] k|f]l6:6f ju{sf kb{5 . o;n] cfˆgf] skfnh:t} kftnf] ;'F8 kfgLdf
nx/fpF5 / To;}n] efO/; klj|mG5 / vfG5 . k|of]uzfnfdf of] hLjn] Snf]/f]efO/; vfPsf] 5, h'g lgs}
7'nf] cyf{t\ AofS6]l/ofs} cfsf/sf] efO/; xf] . efO/;nfO{ vfP/ g} xfN6]l/ofn] ljZje/sf kfgLsf ;|f]tdf
cfˆgf] ;ª\Vof a9fO/x]sf] j}1flgs atfpF5g\ . /f]rs s] 5 eg] Snf]/f]efO/;nfO{ vfO;s]kl5 xfN6]l/ofn]
cfˆgf] z/L/nfO{ 6'j|mf 6'j|mf kfb{5 / tL x/]s 6'j|mfaf6 gofF xfN6]l/of k}bf x'G5g\ .

6«fG; ;fOa]l/og /]ndfu{


;+;f/sf] ;a}eGbf nfdf] /]ndfu{
xf] . of] /]ndfu{n] ?;sf] /fhwfgL
;+;f/s} nfdf] /]ndfu{
d:sf]nfO{ b]zsf] k"jL{ efudf
cjl:yt Enflbef]:tf]s;Fu hf]8\b
5 . of] /]n dfu{sf] nDafO gf}
xhf/ @%( lsnf]ld6/ 5 .
of] /]ndfu{sf] ofqf k"/f ug{
k"/} ;ft lbg nfUb5 . cyf{t\
?;af6 /]n r9]sf] ;ft lbgkl5
dfq} Enflbef]:tf]s k'luG5 . o;
j|mddf ofq'x¿ ;ft j6f km/s÷
km/s 6fOd hf]gaf6 u'lh|g' kb{5 .
of] /]ndfu{sf] k"/} efu lgs} lr;f]
/ 7fpF 7fpFdf lxpFn] 9flsPsf]n]
lgs} /f]df~rs 5 . á

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 13


…cfdf===Ú a'g'n] 3/ k'Ug]laltSs} ljBfnosf] eg]/ ;/ld;n] o;f] eGg'ePsf] xf]nf . p;f] eP d
emf]nf sf]7fdf ˆofQ /fVb} cfdfnfO{ af]nfOg\ . … skfn sf6\5' . sf6]kl5 5f]6f] x'G5 . a'g' t skfn
cfdf stf x'g'x'G5 <Ú pgL cem} hf]8n] lrRofpg sf6\g] lg0f{odf k'lug\ .
yflng\ . a'g'n] cfdfnfO{ 3/el/ vf]lhg\ . cfdf t æn, clxn] vfhf vfpm . e/] a'jf, ltdL / d
3/df x'g'x'Gg /x]5 . l5d]sL sfsLsxfF hfg'ePsf] a;]/ ;Nnfx u/f}Fnf . of] skfnnfO{ s] ug]{ eg]/
/x]5 . a'g'n] af]nfPsf] af]nfPs} u/]sf] ;'g]/ pxfF clg lg0f{o u/f}Fnf .Æ cfdfn] eGg'eof] . To;kl5
sfsLsf] 3/af6 cfˆgf] 3/lt/ cfpg'eof] . …s] a'g'n] skfnnfO{ Ps} 7fpFdf u'6'd'6' kf/]/ aflgg\ clg
eof] 5f]/L, lsg lrRofPsf] <Ú cfdf] d"n9f]sf vf]n]/ vfhf vfg uOg\ .
3/leq k:g'eof] . a]n'sL cfdf, a'g' / a'jf a;]/ a'g'sf] skfn s]
…cfdf, d ef]lnb]lv ljBfno hfGg .Ú a'g' t ug]{ eGg] s'/fsf] 5nkmn eof] . ægsf6 s] skfn .
7'l:sOg\ . nf}, PSsfl; a'g'n] o:tf] eg]sf] ;'Gbf oltsf] skfn t l7Sssf] 5 lg . ltdLnfO{ ;'xfPsf]
cfdf 5Ss kg'{eof] . æs] eof] / < lsg ljBfno klg 5 .Æ a'jfn] eGg'eof] .
ghfg] <Æ cfdfn] crDd dfGb} ;f]Wg'eof] . æca ef]ln t ljBfno labf 5}g Sof/ .
dnfO{ t ;/ld;n] skfn af6]/ cfpm eGg'x'G5 . cF, kl;{ rflxF labf 5 . n', labfsf] lbg skfn
d t af6\lbg skfn . dnfO{ t skfn af6\g Sof sf6\g" . ef]lnrflxF ljBfno g} hfg" . a? skfn d g}
‰ofpm nfU5 .

a'g'sf] skfn
…nf}, olt ;fgf] s'/fdf klg ljBfno g} ghfg]
eGg] x'G5 t .Ú cfdfn] a'g'nfO{ ;Demfpg yfNg'eof] .
nfdf] skfn c;/Nn b]lvg nfu]/ xf]nf ;/ld;n]
af6]/ cfpg' eGg'ePsf] . ltdLnfO{ c;lhnf] eof]

nfdf] ls 5f]6f] <


…cfdf, d ef]lnb]lv ljBfno hfGg .Ú a'g' t
7'l:sOg\ . nf}, PSsfl; a'g'n] o:tf] eg]sf]
;'Gbf cfdf 5Ss kg'{eof] . æs] eof] / <
lsg ljBfno ghfg] <Æ cfdfn] crDd dfGb}
cfFrn >]i7 ;f]Wg'eof] . dnfO{ t ;/ld;n] skfn af6]/
sIffM *, g]kfn 8g a:sf] :s'n cfpm eGg'x'G5 . d t af6\lbg skfn . dnfO{ t
l;l4k'/, nlntk'/
skfn af6\g Sof ‰ofpm nfU5 .

14 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


…P 5f]6f] skfn klg /fd|f] x'g] /x]5 . 5 .Æ cfdfn] eGg'eof] .
5f]/L dfG5]nfO{ 5f]6f] skfn g;'xfpg] a'g'n] cfˆgf] sf]7fdf /x]sf] P]gf x]l/g\ . pgnfO{
5f]6f] skfn dg} k/]g . …s:tf] d'8'nf] kf] b]lvg] /x]5 .
jf 5f]/LdfG5] eP/ 5f]6f] skfn /fVg dnfO{ b]v]/ ;fyLx¿n] s:tf] lh:sfpnfg\ . xQ]/L
gx'g] eGg] xf]Og .Ú ca eg] pgsf] a]sf/df skfn sf6]5' . ca km]l/ hf]8\g ldNb}g
dg /dfof] . …clg d s:tf] skfn t .Ú pgsf] dg vNnf] eof] . vfgf vfFbf klg
/fvf}F t < nfdf] skfn klg /fd|f] g} pgnfO{ w]/} af]Ng dg nfu]g . …xQ]/L, 5f]6f] skfn t
s:tf] g/fd|f] b]lvof] Û dh} ePg .Ú dgdf oxL s'/f
x'g] /x]5 . 5f]6f] skfn klg /fd|f] g} v]ln/Xof] .
x'g] /x]5 .Ú pgsf] dgdf skfnsf ef]ln pgL ef/L dg lnP/ ljBfno uOg\ . w]/}
af/]df kf] s'/f v]Ng nfu] . ;fyLn] skfn af6]/ cfPsf /x]5g\ . pgLx¿nfO{
s:tf] /fd|f] b]lvPsf] lyof] . s]xL ;fyLsf] eg] 5f]6}
skfn lyof] . Tof] x]/]/ pgn] lrQ a'emfOg\ . pgsf]
afl6lbpFnf .Æ cfdfn] eGg'eof] . a'g'n] …x'G5Ú eGb} skfn x]b}{ pgsf ;fyLx¿ a'g'sf] glhs} cfP . …
6fpsf] xNnfOg\ . Xof, logLx¿n] dnfO{ ca lh:sfpF5g\ .Ú a'g'nfO{
ef]lnkN6 a'jfn] a'g'sf] skfn afl6lbg'eof] . ToxfFaf6 efuf}F efuf}F nfUof] t/ efu]/ stf kf] hfg'
afl6Psf] skfn klg a'g'nfO{ /fd|f] g} nfUof] . …cf /Û
skfn gsf6f}F ls Sof xf] . af6]sf] skfn klg /fd|f] …a'g', ltdLnfO{ 5f]6f] skfnn] s:tf] /fd|f] ;'xfPsf]
kf] b]lvFbf] /x]5 .Ú pgn] dgdg} ;f]lrg\ . …t/ kl5 5 .Ú ;fyLx¿n] t k|z+;f kf] u/] . ;fyLx¿n] em'6
kl5 t cfkm}Fn] skfn af6\g' k5{ . Sof emGem6 af]n] ls ;fFrf] af]n] eg]/ a'g' Psl5g bf]wf/df
x'G5 . xf];\, 5f]6} skfn /fV5' .Ú a'g'n] km]l/ o:tf] kl/g\ .
;f]lrg\ / skfn sf6\g] g} lg0f{o ul/g\ . …a'jfn] …P 5f]6f] skfn klg /fd|f] x'g] /x]5 . 5f]/L
afl6lbg' ePsf] skfn /fd|f] 5 .Ú a'g'n] a'jfsf] klg dfG5]nfO{ 5f]6f] skfn g;'xfpg] jf 5f]/LdfG5] eP/
k|z+;f ul/g\ . pgL v';L x'Fb} ljBfno uOg\ . 5f]6f] skfn /fVg gx'g] eGg] xf]Og .Ú ca eg]
labfsf] lbg a'g' / a'jf skfn sf6\g skfn pgsf] dg /dfof] . …clg d s:tf] skfn /fvf}F t <
sf6\g] k;ndf uP . cG6Ln] ldnfOldnfO{ a'g'sf] nfdf] skfn klg /fd|f] g} x'g] /x]5 . 5f]6f] skfn klg
skfn sfl6lbg'eof] . hlt skfn sfl6of], Tolt /fd|f] g} x'g] /x]5 .Ú pgsf] dgdf skfnsf af/]df kf]
a'g'sf] dg vNnf] kf] eof] . /fd|f] /fd|f] h:tf] klg s'/f v]Ng nfu] .
clg g/fd|f] g/fd|f] h:tf] klg nfUof] . ljBfno cfpFbf cfkm}Fn] af6\5', 3/ a:bf jf
5f]6f] skfn;lxt a'g' 3/ k'lug\ . a'g'sf] skfn aflx/ lxF8\bf cfˆg} tl/sfn] skfnnfO{ ;DxfN5',
b]v]/ cfdf xfF:g'eof] . ælsg xfF:g'ePsf] cfdf <Æ s'/f ;lsxfNof] lg . ca eg] a'g'n] skfn af/]df w]/}
a'g'n] klg d':s'/fpFb} ;f]lwg\ . æ/fd|f], ;kmf b]lvPsf] ;f]Rg 5fl8g\ / sIffsf]7fleq a;]/ k9\g nflug\ .á

d'gfnfO{ dfof
syf sljtf 5g\ d'gfdf w]/}
k9\g yfN5' 7fgL ;a} d]/} .
lrq syf Kof/f] dnfO{ ;w}Fel/
k9\g yfN5' d'gf u[xsfo{ u/L .
d'gf k9\bf 1fg;Fu} /dfOnf] klg
d'gf k9\g] /fd|f] xfd|f] afgL .
pT;'s x'G5' ;w}F d'gf k9\gnfO{
l;sfpF5 w]/} s'/f d'gfn] dnfO{ . ;'nIf0ff ;fksf]6f
sIffM (, jfluZj/L dfWolds ljBfno
d'gf ltdLnfO{ w]/} w]/} dfof RofXdfl;+x, eStk'/
cf]9fO{ /fv ;w}F e/L 1fgsf] 5fofF .

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 15


syf

e]8fsf] ;flns
e]8fsf] ;flnseGbf xfdLnfO{ crDd nfUg ;S5 .
dsjfgk'/ lhNnfsf] e|d0fsf] j|mddf lrTnfª ufpFkflnsfsf]
8f= /]jtaxfb'/ sfsL{ dfv'{df cjl:yt e]8f kmfd{df of] ;flns :yflkt 5 . kmfd{sf]
u]6af6 k:gf;fy agfOPsf] kmfd{sf] kfs{df e]8fsf] ;flns
zfgbf/ ¿kdf /flvPsf] 5 . o:tf] e]8fsf] ;flns hxfFsxLF
;fdfGotof dfG5]nfO{ e]8f] lj/n} b]Vg kfOG5 . e]8f kmfd{df ;fdfGo e]8fsf] lrq x''g',
d"lt{ x'g' :jfefljs eP klg of] jf:tjdf ljz]if Ifdtf
h:tf] eGgf;fy lh2Ljfn jf ePsf] e]8fsf] ;flnss} ¿kdf :yflkt u/]sf] kfOG5 . h;/L
Psf]xf]/f]sf ¿kdf lng] ul/G5 ljz]if of]ubfg ug]{ JolSt jf ;lxbsf] d"lt{NffO{ ;flnssf
t/ of] e]8f t gfOs] e]8f dfq ¿kdf /fVg] ul/G5, To;/L g} oxfF ljz]if Ifdtf ePsf] jf
xf]Og, ;flRrs} e]8f kmfd{sf] ljz]if of]ubfg u/]sf] e]8fnfO{ ;flnssf] bhf{ lbP/ kfs{df
;]jf jf ;a}sf] enf] ug]{ /flvg' ljz]if vfnsf] l:ylt xf] . o:tf] ;flns b]v]kl5
;dfh;]jL, g]tfsf ¿kdf /x]sf] kª\lStsf/n] o;;DaGwL lh1f;f /fVbf jf:tjd} o;
lyof] . e]8fdf ljz]if Ifdtf eO{ ljlzi6 of]ubfg u/]sf] cfwf/df
of] ;flns lgdf{0f ul/Psf] x'Fbf o;sf] cy{ 5'6\6} / dfgj

16 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


k|f0fLsf nflu klg cg's/0fLo /x]sf] hfgsf/L ;a}sf nflu clåtLo lyof] eGg] ;xh} cg'dfg ug{
kfOof] . o;sf/0f o;;DaGwL cfn]v÷syf h:tf] ;lsG5 .
¿kdf n]Vg] hdsf]{ ul/Psf] 5 . olt dfq xf]Og, p;n] ;a}nfO{ cg'zf;gdf
;fdfGotof dfG5]nfO{ e]8f] h:tf] eGgf;fy klg /fVg] ub{Yof] . olb s;}n] lgod pNnª\3g
lh2Ljfn jf Psf]xf]/f]sf ¿kdf lng] ul/G5 t/ u/]df jf csf{sf] 3fF; vfgf vfPdf of] g/fd|f];Fu
of] e]8f t gfOs] e]8f dfq xf]Og, ;flRrs} e]8f l/;fpFYof] / xfGg] 8/ b]vfpg] / t;f{pg] uYof]{ t/
kmfd{sf] ;]jf jf ;a}sf] enf] ug]{ ;dfh;]jL, g]tfsf ;flRrs} eg] xfgL xfNb}gYof] . To;/L t;f{pFbf
¿kdf /x]sf] lyof] . Tof] e]8f ljz]if sfd u/]/ dfg]gg\ eg] a? p;n] abdf;L u/]sf] e]8fsf af/]df
clxn] of] ;+;f/jf6 labf eO;s]sf] x'Fbf klg Joj:yfksnfO{ l/kf]6{ uYof]{ . o;/L o;n] l/kf]6{
of] kmfd{n] p;sf] /fd|f] sfdsf] :d/0ffy{df o:tf] u/]sf] cfwf/df Joj:yfksn] Tof] uNtL ug]{nfO{
;flns agfPsf] /x]5 . o; e]8fsf] Jojxf/, ;hfo;d]t lbg] uYof}{ . To:t} p Odfgbfl/tfsf]
rfnrng, ;]jf efj / g]t[Tj Ifdtf x]bf{ e]8fn] klg gd'gf g} lyof] . cfkm" clt Odfgbf/ lyof] t/
dfq xf]Og ljj]szLn dfgj k|f0fLn] ;d]t cg'z/0f s;}n] a]OdfgL u/]sf] yfxf kfP, l/;fpg] / l/kf]6{
ug]{ vfnsf] x'gfn] klg o;n] xfdLlar klg ljz]if ug]{ ub{Yof] . Ps lsl;dn] p;nfO{ cgf}krfl/s
dxìj /fVb5 . lx;fan] Dofg]h/ jf ToxfFsf] lk|o g]tf eg] klg
;a} e]8fsf] x]/ljrf/ ug]{, s;n] vfof] x'g]h:tf] lyof] .
vfPg x]g]{, kmfd{ Joj:yfksnfO{ klg o;;DaGwL of] e]8f] dfq eg]/ ePg, o;sf] u'0f x]g{] xf]
hfgsf/Lsf] ;ª\s]t ub{Yof] eg] s'g} e]8f la/fdL eg] of] slt dxfg\ 5, ;fdfGo dflg;eGbf dxfg\
eP eg] o;sf] hfgsf/L lnO{ Joj:yfkssf] b"tsf 5 . o;sf u'0f cg';f/ e]8fsf] g]tf xf]Og,
¿kdf ;d]t sfo{ ub{Yof] . p;n] af]Ng g;s] klg dflg;÷hgtfsf] g]tf eg] klg x'G5 . of] e]8f eP
;ª\s]taf6 w]/} s'/f cjut u/fpFYof] . jf:tjd} klg slt cg's/0fLo dfgjLo tyf Joj:yfksLo
kmfd{df p ;a}sf] s]Gb|laGb'df /x]sf] eGg klg u'0f o;df kfOG5g\ . xfd|f g]tf jf c¿ hf] sf]xL
lxrlsrfpg' kb}{g . Psrf]l6 of] e]8f g/fd|f];Fu la/fdL dflg;n] o;sf u'0fnfO{ ckgfO{ c;n JolSt,
eof] . To;a]nf ;a} e]8f / kmfd{ Joj:yfksnfO{ ;]js tyf g]tf aGg] cj;/ k|bfg ub{5 . o:tf]
;d]t p;sf] cefj v8\s]sf] cg'e"lt dfq u/]gg\, cg's/0fLo e]8f ePsfn] efOalxgLx¿ e]8fsf
p;k|lt ;a}n] ;xfg'e"ltsf ;fy} b'Mv;d]t JoSt s]xL /fd|f u'0fx¿ l;sL c;n dfG5] ag'g\ eGgsf
u]/sf lyP . o;af6 o; e]8fsf] of]ubfg / ;]jf nflu of] n]v÷syf n]lvPsf] xf] . á

gbLgfnf kxf8
xl/ofnL hª\un
d]/f] b]z xfd|f] b]z agfp
;a} hgf ldn]/ .

ljljwtfdf Pstf
;u/dfyf ePsf
km/s km/s wd{n]
lrgfPsf] g]kfn .
cfo'iff sfsL{
sIffM *, uf]bfj/L /]l;8]lG;on :s'n :ju{ h:tf] b]zdf
nlntk'/ zflGt vf]Hg kb}{g
s'g} uNtL gu/]
xfd|f] g]kfn em'Sb}g .

cUnf cUnf lxdfn cg]sf}F 5 ;+:s[lt


cfsfzdf afbn dgfpF5g\ g]kfnL
;of}Fy/L hfltsf ;'Gb/ zfGt ljzfn
km"n h:t} km'n]sf . Dfft[e"ld g]kfn .
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 17
afnsyf

;'lgisf ljBfno hfg t/v/ ub}{ lyOg\ . ltgn]


aflx/ cfFugdf s;}n] af]nfPsf] :j/ ;'lgg\ .
æleq sf] x'g'xG5 <Æ aflx/ cfpg";\ g .
…algg\ u'?cfdfÚ
ltgsL cfdf h'g]nL af/Ldf sfd ub}{ lyOg\ .
ltgn] klg s;}n] af]nfPsf] :j/ ;'lgg\ . ;'lgisf
aflx/ bu'b}{ cfOg\ / ;f]lwg\, æxh'/x¿n] s;nfO{
vf]Hg' ePsf] xf]nf <Æ
cfFugdf rf/÷kfFr hgf dlxnf k'?if pleO/x]sf
lyP . pgLx¿dWo] Ps hgfn] eGof], ægfgL Û 3/df
cfdfa'jf x'g'x'Gg <Æ ;'zLnf k|wfgfª\u
;'lgisfn] elgg\, æafaf laxfg} csf]{ ufpFdf
hfg'ePsf] 5 . cfdf af/Ldf x'g'x'G5 . d cfdfnfO{
af]nfOlbG5' x} . ;'lgisfn] cfˆgf] s'/f gEofpFb} cfdf Û lsg nfh dfGg' ePsf] <
af]8L / l;dLsf] t/sf/Lsf] 8fnf] af]Sb} h'g]nL pxfFx? klg xfdL h:t} xf] . pxfFx?
cfFugdf b]vf kl/g\ . ltgn] ;'lgisf;Fu ;f]lwg, aflx/ sfd ug{ hfg'xG' 5 xh'/n]
æ5f]/L Û pxfFx¿n] s;nfO{ vf]Hg'ePsf] xf]nf <Æ 3/sf] sfd ug'x{ G' 5 km/s olQ xf] .
afafnfO{ xf] eg] aflx/ hfg' eP5 eg]/ elggf}F <Æ
pgLx¿dWo] Pp6L dlxnfn] elgg\, ægfgLn] pgLx¿dWo] Ps hgf k'?ifn] eGof], ægfgL t w]/}
t elg;lsg\ . xfdL ufpFkflnsfaf6 cfPsf xf}F . af7L /lx5f}F . slt sIffdf k9\5f}F <Æ
xh'/;Fu eP klg xfdL s'/f u5f}{+ . ;'lgisfn] b'j} xft hf]8\b} elgg\, æxh'/x¿
h'g]nLn] nfh dfg] h:t} u/]/ elgg\, ædnfO{ t ;a}df d]/f] gd:t] . d oxLFsf] ;fd'bflos ljBfnodf
s]xL eGg cfpFb}g . xh'/x¿ gfgLsf] afaf ePsf] sIff $ df k9\5' .Æ
a]nfdf cfpg' eP x'Gg < xfdLn] ufpFdf /x]sf kl/jf/x¿sf] :jf:Yo
ælsg / lbbL < xh'/nfO{ s'/f ug{ cfpFb}g hLjg ladf ug{sf nflu kl/jf/x¿sf] gfdfjnL
<Æ Tof] ;'g]/ h'g]nLn] 6fpsf] nfhn] lgx'l/of] . n]Vg lxF8]sf xf}F .
;'lgisfn] emf]nf af]Sb} elgg\, ækVg';\ cfdf Û d Tof] ;'g]/ ;'lgisfn] elgg\, æP=== xfd|f]
cfpF5' .Æ lzIfsx¿n] klg sIffdf xfdLnfO{ eGg'ePsf]
ltgn] cfdfsf] xft ;dfTb} elgg\, æcfdf Û lyof] .Æ ltdL cfkm}Fn] ltd|f] kl/jf/sf] ;b:ox¿sf]
xh'/n] lsg s'/f ug{ cfpFb}g eGg'ePsf] < d;Fu gfd eg eg]/ an/fd ;/n] eGg'eof] .
slt w]/} /fd|f /fd|f s'/f ug'{x'G5 .Æ ;'lgisfn] elgg\, æTolt s'/f t d]/L cfdfn]
ltgn] cfuGt'sx¿lt/ xft b]vfP/ elgg\, æ eGg ;Sg'x'G5 . ;xL klg u/fpg' k5{ / <
xfdL g]kfnL xf}F . xfdLn] g]kfnL efiffdf s'/f u5f}{+ . Afn/fd ;/n] g} eGg'eof], æk5{ gfg' ÛÆ ltgn]
pxfFx¿n] klg ToxL efiffdf s'/f ug]{ xf] . pxfFx¿n] cfˆgL cfdfnfO{ emf]nfaf6 snd lgsflng\ /
csf]{ efiff af]Ng' x'Gg . elgg\, æd xh'/sf] xft ;dfltlbG5' . xh'/n] cfˆgf]
;'lgisfn] cfdfn] af]s]sf] 8fnf]nfO{ e'OFdf gfd n]Vg';\ .Æ
/flvg\ / elgg\, æcfdf Û d clxn] gf} jif{sL ePF . h'g]nLn] To;/L g} 5f]/Lsf] xftaf6 cfˆgf] gfd
dnfO{ pxfFx¿;Fu s'/f ug{ 8/ nfUb}g eg] xh'/ t n]lvg\ . ltgn] cfdfnfO{ elgg\, æca d d]/L
d]/L cfdf kf] lsg 8/fpg'x'G5 <Æ cfdfnfO{ w]/} s'/f n]Vg / k9\g l;sfpF5' .
ltgsf] s'/f ;'g]/ cfuGt'sx¿ ;a} xfF:g yfn] . ;'lgisfsf] s'/f ;'g]/ cfuGt'sx¿ ;a}n]
pgLx¿ xfF;]sf] b]v]/ ltgL emg\ nfhn] e't'Ss} Ps};fy eg], ægfg' Û ltdL w]/} c;n /lx5\of} .
eOg\ . ltgn] cfˆgf] ;f8Lsf] 6'Kkfn] d'v 5f]lkg\ / ltdLn] cfˆgL cfdfnfO{ kSs} klg k9\g n]Vgdf
k5fl8 kmls{g\ . l;kfn' agfpg] 5f}F eg]/ ljZjf; lnPsf 5f}F .Æ
ltgn] cfˆgL cfdfnfO{ ;dft]/ cufl8 NofOg\ Ps hgf cfuGt'sn] eGof], æca xfdL csf]{
/ elgg\, æcfdf Û lsg nfh dfGg'ePsf] < pxfFx¿ k6s cfpFbf lbbLn] cfkm}F ;xL ug'{x'g] 5 . clxn]
klg xfdL h:t} xf] . pxfFx¿ aflx/ sfd ug{ hfg'x'G5 xfdL hfG5f}F . pgLx¿ kms]{/ uP . ;'lgisfn] cfˆgL
xh'/n] 3/sf] sfd ug'{x'G5 km/s olQ xf] .
ltgn] cfuGt'slt/ x]b}{ elgg\, ædnfO{ ljBfno cfdfnfO{ cFufNb} elgg\, æd d]/L cfdfsf] u'?
hfg l9nf] x'G5 s]xL ;f]Wg' 5 eg] eGg';\ . aG5' .Æ cfdf klg d';'Ss xfFl;g . á

18 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


:d/0f
s:tf] hGd lnof} ltdLn] Ps} rf]l6 hfg]
s:tf] sfo{ u¥of} ltdLn] dxfslj aGg] .
wf]sf] lyof] ltdLnfO{ e]6\g] d]/f] 7'nf]
slt /fd|f] ;f]r lyof] n]Vg], k9\g] pgsf] .
n]Vbfn]Vb} rlr{t eP 5}gg\ clxn] km]l/
lsg uof} hut\ 5f]8L lsg cfpFb}gf} k]ml/ .
;f]R5' clxn] dxfslj lsg kmls{+b}gg\
kmsL{ k]ml/ oxL hut\df lsg cfpFb}gg\ .
s:tf] sfo{ u¥of} ltdLn] ;asf] dg lhTg]
vfg, nfpg, a:gafx]s s]xL g rfxg] .

dxfslj
lgzfg ljs
sIffM *
;/:jtL dflj 6f]vf, sf7df8f}F

dgsf s'/f
of] dgsf] s'/f eg]/ s;}nfO{
aGGf' 5}g xfF;f]sf] kfq dnfO{ .
of] ;+;f/df enf] rfxg] sd} x'G5g\
csf{sf] b'Mvdf ;a} xf:g rfxG5g\ .
crfgf]sf] lk/ v's'/Ln] hfGb}g
oxfF dfG5]n] dfG5]sf] kL8f a'‰b}g . /]l;gf >]i7
sIffM (, lxGb' ljBfkL7 g]kfn
a'em] klg a'em krfpg] w]/} 5g\ oxfF ynL, sf7df8f}F
of] dgsf] kL8f kf]Vg hfpF d sxfF .
;+;f/sf] df]x TofuF' h:tf] nfU5
t/ s] ug'{ cfkmGtsf] dfof hfU5 .
cfkmGtsf] ddfly e/f];f /x]sf] 5
d'6'dfly 9'ª\uf /fvL xfF:g' k/]sf] 5 .
Pp6f d]/f] dg 5 eSsflgP/ ?g]
au]sf oL cfF;' s;n] k'l5lbg] .

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 19


ljBfyL{sf] Hofg hf]lvddf
afFr] ljBfno, au] ;]tLdf

hf]lvd df]n/] gbL tbf{ ljBfyL{sf emf]nf


/ sfkL lstfa leHg] u/]sf 5g\ . kfgLn]
n'uf;d]t leHg] u5{ . kfgLn] leh]sf]
lr;f] n'uf nufP/ sIffsf]7fdf a:g'
kg]{ kL8f 5 . laxfg leh]sf] n'uf lbpF;f]
z/L/d} ;'S5 .

l;uf;–&, ;fª8f / ynf/ ufpFdf sIff #


;Ddsf] dfq} ljBfno 5 . dflyNnf] sIff k9\g
oxfFsf $) hgf ljBfyL{ Gjf3/L gbL t/]/ sl/a Ps
306fsf] b"/Ldf /x]sf] l;uf;–^ sf] uf0f]z dfljdf
wfpFb} cfO/x]sf 5g\ .
gbL tg]{ :yfgaf6 dfly x]/] df}/f le/ b]lvG5,
uf]s0f{ bofn hxfFaf6 xfn;Dd b'O{ hgfsf] n8]/ d[To' eO;s]sf]
5 . Gjf3/Luf8df au]/ tLg hgfsf] d[To' eO;s]sf]
5 . le/df lxF8\g] af6f] 5}g, gbL tg]{ k'n gx'Fbf
oxfFsf ljBfyL{ x/]s lbg gbLdf x]lnFb} ljBfno
efOalxgLx¿, b'u{d ufpF 7fpFdf clxn] klg gbL cfjthfjt ug{ afWo 5g\ .
jf/kf/ ug]{ k'n gx'Fbf Hofgsf] afhL nufP/ ljBfyL{ hf]lvd df]n]/ gbL tbf{ sIff !) sL 5fqf laGb'
gbL tb}{ ljBfno hfg afWo 5g\ . ;'b"/klZrd k|b]zsf] rGb, sIff * sL c~hnL ljZjsdf{, sIff ^ sL
;]tL gbLdf ldl;g] a}t8Lsf] l;uf; ufpFkflnsfdf kg]{ lgd{nf ljZjsdf{, sIff $ sL sNkgf ;fpb, sIff %
Gjf3/L gbL tbf{ afFr] ljBfno k'luG5, Gjf3/Ldf au] sf rj|m P]/nufot ynf/ / ;fª8f ufpFsf ljBfyL{
;]tLdf ljno eOG5 . Gjf3/L gbLn] ljBfyL{sf s}of}F ljBfno cfpFbf hfFbf lgy|'Ss} leHg] u/]sf 5g\ .
;kgf aufO;s]sf] 5 . Gjf3/Ln] aufpFbf xfn;Dd hf]lvd df]n]/ gbL tbf{ ljBfyL{sf emf]nf / sfkL
tLg hgfsf] Hofg uO;s]sf] 5 . of] kL8f l;uf; lstfa leHg] u/]sf 5g\ . kfgLn] n'uf;d]t leHg]
ufpFkflnsf–&, ;fª8f / ynf/ ufpFsf ljBfyL{sf] u5{ . kfgLn] leh]sf] lr;f] n'uf nufP/ sIffsf]7fdf
xf] . a:g' kg]{ kL8f 5 . laxfg leh]sf] n'uf lbpF;f] z/L/d}

20 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


;'S5 . n'uf ;'Sg] a]nf ljBfno 5'6\6L x'Fbf km]l/ 8f]6Lsf] cfbz{ ufpFkflnsf;Dd oftfoft
gbLd} x]lng' kg]{ kL8fn] ljBfyL{sf] lhp lbgel/ k'u]sfn] b}lgs pkef]Uo j:t' lsGg klg hf]lvd
Gofgf] x'g kfpFb}g . lr;f]n] ;fgf sIffsf ljBfyL{ df]n]/ gbL tg'{ kg]{ afWotf /x]sf] 5 .
la/fdL;d]t x'g] u/]sf 5g\ . l;uf;jf;Ln] k'nsf ;kgf b]v] t slxn]
ljBfyL{nfO{ ;f]xL ufpFsL lzlIfsf nIdL klZrd ;]tLsf ;kgf b]v] t/ k'n, df]6/af6f] / uf8L
rGbn] gbL t/fP/ u0f]z dflj n}hfg] / Nofpg] r9\g] ;kgf Gjf3/L gbL / ;]tLsf 5fn;Fu} au]/
sfd ub}{ cfpg'ePsf] 5 . lzlIfsf rGb u0f]z lanfpg] u/]sf 5g\ .
dfljdf cWofkg u/fpg] ePsfn] ljBfyL{sf] ;xf/f klZrd ;]tL kl/of]hgf aGg] xNnfn] l;uf;df
aGg'ePsf] 5 . k'nsf nflu k6s k6s dfu u/] clxn];Dd ljB't\sf] /fli6«o k|;f/0f nfOg lj:tf/
klg b'u{ddf a:g]sf] s'/f s;}n] g;'g]sf] lzlIfsf / x'g ;s]sf] 5}g . oxfFsf ljBfyL{ 6'sL afn]/ k9\g
ljBfyL{sf] u'gf;f] 5 . afWo 5g\ . lah'nL aQL gx'Fbf ;f]nf/n] sfd gu/]sf]
@)#@ ;fndf :jLs[lt kfPsf] u0f]z dfljdf xfn lbg :jf:Yo ;+:yfdf d}gaQL afn]/ ;'Ts]/L u/fpg'
!%) hgf ljBfyL{ cWoog/t 5g\ . ljBfnosf kg]{ cj:yf /x]sf] 5 .
k|wfgfWofks sfn'l;+x ;fpb k'nsf] ;d:of p7fpFb} e"uf]nsf lx;fan] a}t8Lsf] l;uf; ufpFkflnsf
cfpg'ePsf] 5 . a}t8Lsf !) j6} :yfgLo txdWo] ;a}eGbf 7'nf]
;+of]un] ;fª8f ufpFs} lzlIfsf nIdL rGb @$%=$$ ju{ lsdL If]qdf km}lnPsf] 5 . &%)
u0f]z dfljdf cWofkg ug]{ ePsfn] pxfFsf] sfFwdf d]3fjf6 Ifdtfsf] hnfzoo'St klZrd ;]tL
cWofkg;Fu} ljBfyL{nfO{ gbL tfg]{ lhDd]jf/L;d]t hnljB't\ cfof]hgf l;uf; ufpFkflnsfd} /x]sf] 5 .
/x]sf] k|wfgfWofks ;fpb atfpg'x'G5 . k'nsf nflu g]kfn ;/sf/n] ;+/lIft jgsf ¿kdf 3f]if0ff u/]sf]
:yfgLo, k|b]z / ;ª\3Lo ;/sf/sf hgk|ltlglw;Fu l;uf; ;+/lIft jg klg oxL ufpFkflnsfdf /x]sf]
dfu u/] klg ;'g'jfO gePsf] pxfFsf] egfO 5 . 5.
a}t8Lsf] l;uf; ufpFkflnsf clxn];Dd l;uf; ;+/lIft jgdf SofG;/ /f]u lgsf] kfg]{
oftfoft;Fu hf]l8g ;s]sf] 5}g . a;]{lg oxfF nf}7;Nnf / ^% eGbf a9L ax'd"No h8La'6L /x]sf]
Gjf3/Luf8 / ;]tL gbLsf] af9Ln] 3/v]t / lxF8\g] l8lehg jg sfof{no a}t8Lsf] tYofª\s 5 .
af6f] aufpg] u/]sf] 5 . af9Ln] a}t8Lsf] l;uf; l;uf; ufpFkflnsf k|fs[lts ;Dkbfn] el/e/fp eP
ufpFkflnsf–&, ef}g]nLkftnb]lv 8f]6L lhNnfsf] klg :yfgLo ;/sf/, k|b]z / ;ª\3Lo ;/sf/n] gbL
cfbz{ ufpFkflnsf–^, kfª alagf hf]8\g] k'n tg]{ k'n, /fd|f] lxF8\g] af6f], lah'nL aQL / :jf:Yo
aufPkl5 clxn] oxfFsf :yfgLo ;d:ofdf k/]sf ;+:yfdf u'0f:t/Lo ;]jf pknAw u/fpg ;s]sf]
5g\ . 5}g . á

Hofg hf]lvddf kf/]/ gbL tb}{ u/]sf ljBfyL{ . tl:a/ ;f}hGoM nIdL rGb
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 21
afn>d d'St
…kflnsfdf ah]6Ú gfgLafa'' Û xh'/x¿nfO{ yfxf 5 < ;/sf/n] afn>d
z"Godf emfg]{ gLlt sfof{Gjogdf NofPsf] 5 t/ ;lhnf] sxfF
5 / Û kl5Nnf] ;dodf afnaflnsf cem} >dsf] hf]lvddf
5g\ . :jb]zsf w]/} pBf]u Joj;fo aGb x'Fbf a]/f]huf/L
a9\b} uPsf] 5 . h;sf] k|ToIf k|efj afnaflnsfdf k/]sf]
5 . afnaflnsfnfO{ ;:tf]df sfd nufpg ;lsg] ePsfn]
afnaflnsf >ddf cfpg] j|md a9]sf] 5 t/ o;sf] Jojl:yt
tYofª\s st} kfOFb}g . 6]«8 o'lgog clwsf/sdL{x¿ eg]
kl5Nnf] k6s s]xL pBf]uL / Joj;foLn] jo:snfO{
sfdaf6 lgsfn]/ afnaflnsfnfO{ ;:tf]df sfd nufO/x]sf
;Ltf zdf{ 5g . g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;ª\3sf cWoIf ljgf]b >]i7n]
sfg'gn] lgif]w u/]sf] sfddf afnaflnsf k|of]u x'Fbf;d]t
;/sf/sf lhDd]jf/ lgsfo a]va/ ePsf] atfpg'eof] .
afn>d cGTo ug]{ lhDdf kfPsf >d, /f]huf/ tyf
!# nfv afnaflnsf ljleGg ;fdflhs ;'/Iff dGqfnon] eg] afn>d 36]sf] tYofª\s
>ddf /x]sfdf b''O{ nfv ;fj{hlgs u/]sf] 5 . dGqfnosf cg';f/ !# nfv afnaflnsf
afnaflnsf lgs[i6 k|sf/sf] ljleGg >ddf /x]sfdf b'O' { nfv afnaflnsf lgs[i6 k|sf/sf]
>ddf /x]sf 5g . To;f] t kfFr >ddf /x]sf 5g . To;f] t kfFr jif{ klxn] afn >ldssf]
;ª\Vof !^ nfv /x]sf] lyof] . h;df 5 nfv afnaflnsf
jif{ klxn] afn >ldssf] ;ª\Vof lgs[i6 k|sf/sf] >ddf /x]sf] eGg] ul/Psf] lyof] . >d
!^ nfv /x]sf] lyof] . dGqfnosf] of] tYofª\s x]bf{ lgs[i6 k|sf/sf] >ddf /x]sf
afnaflnsfsf] ;ª\Vof 36]sf] b]lvPsf] 5 .

22 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


;+o'St /fi6«;ª\3n] lbuf] ljsf; nIo -P;l8hL_
df ;g\ @)@% ;Dd afWosf/L >d pGd""ng, cfw'lgs
bf;Tj cGTo, lgs[i6 k|sf/sf] afn>d lgif]w ;g\ oftfoft, …c8cfj/Ú sf] sfd, 3/]n'
@)@% ;Dd ul/g] pNn]v ul/Psf] 5 . To;f] t afn>d, afnel/of, s[lif afn>d, nfu'
g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] afn>dnfO{ ;+j}wflgs kbfy{ ;ª\sng tyf a]rlavg, a'gfO
¿kdf lgif]lwt ul/;s]sf] 5 .
5 jif{b]lv sfof{Gjogdf /x]sf] u''?of]hgfsf] afn>d, OF6f e6\6fsf] afn>d, vfgL
kl/0ffd z"Go >d, /f]huf/ tyf ;fdflhs ;'/Iff If]qsf] afn>d, dgf]/~hg If]qsf] afn>d
dGqfnon] P;l8hLsf nIo k|flKt ug{sf nflu -of}g zf]if0f;d]t_, h/L tyf a'6\6f e/fO /
kfFr jif{ klxn] /fli6«o u'?of]hgf hf/L ub}{ @)&( l5d]sL b]zdf knfog ePsf] afn>dnfO{
;fn;Dddf lgs[i6 k|sf/ tyf zf]if0fo'St afn>d
cGTo ug]{ / @)*@ ;fn;Dd ;a} lsl;dsf afn>d /flvPsf] 5 .
cGTo ug]{ of]hgfsf ;fy sfd u/]sf] 5 . ;a}
k|s[ltsf afn>d / cf}krfl/s tyf cgf}krfl/s dGqfnosf cg';f/ cfly{s jif{ @)&(÷*) df
If]qdf sfd ug]{ kfFrb]lv !& jif{ pd]/ ;d"xsf %) j6f kflnsfnfO{ afn>d lgif]w ug]{ u/L b''O{
afnaflnsfnfO{ u'?of]hgfn] ;d]6]sf] 5 . s/f]8 5 nfv ah]6 5''6\ofOPsf] lyof] eg] rfn''
u'?of]hgfsf] k|fyldstfdf oftfoft, …c8cfj/Ú cfj @)*)÷*! df !)$ j6f kflnsfnfO{ afn>d
sf] sfd, 3/]n' afn>d, afnel/of, s[lif afn>d, lgif]w ug]{ u/L tLg s/f]8 /sd 5''6\ofPsf] 5 .
nfu'kbfy{ ;ª\sng tyf a]rlavg, a'gfO afn>d, cGt/f{li6«o >d ;ª\u7g -cfOPncf]_ sf]
OF6f e6\6fsf] afn>d, vfgL If]qsf] afn>d, tYofª\s cg';f/ ljZje/ !% s/f]8 @) nfv
dgf]/~hg If]qsf] afn>d -of}g zf]if0f;d]t_, h/L afnaflnsf >ddf ;+nUg /x]sf 5g\ . To;dWo]
tyf a'6\6f e/fO / l5d]sL b]zdf knfog ePsf] ;ft s/f]8 #) nfv afnaflnsf hf]lvdk"0f{
afn>dnfO{ /flvPsf] 5 . afn>d lgjf/0f;DaGwL >ddf nfu]sf 5g\ . afn >ldssf] s'/f ubf{
/fli6«o u'?of]hgf kfl/t ePsf] kfFr jif{ eO;s] klg blIf0f Pl;ofnL d'n'sdWo] ef/t, aª\unfb]z /
u''?of]hgf cg'';f/ sfd ePsf] kfOFb}g . kfls:tfgkl5 g]kfn k5{ . á

sljtf
of] e]befjsf] af6f]
s;n] agfof] af <
dfG5] dfG5]df kmf6f]
s;n] agfof] af <
s;n] agfof] af <

cflv/ Ps} sf]vaf6


hlGdPsf xf} xfdL b'O{ efO
PsnfO{ alx/f] clg csf]{nfO{ af7f]
s;n] agfof] af <

e]befj clg 5'jf5"t


k|s[ltn] g} agfPsf] xf] eg]
;a} ;a}sf] /ut /ftf]
s;n] agfof] af <
;Gtf]if kl/of/
l;k rNg], >d rNg] t/ a:g cnu df6f] sIff M !), e}/j dflj
afFem ssfgL, 8f]6L
;f]Rbf ;f]Rbf x}/fg x'G5' d
dfG5]nfO{ dfG5]n] lk:g] hfFtf]
s;n] agfof] af <
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 23
hfgsf/L

…skmL Ps efjgf xf] .Ú xfdL ;a}n] tgfj x6fpg


/ ;lj|mo /xg skmL lkpF5f}F . x/]s JolStsf] laxfg
p7]/ cfˆgf] lbgsf] ;'?jft ug]{ ;+:sf/ x'G5 . h;df
skmLn] lgs} dxìjk"0f{ e"ldsf v]N5 . s] tkfO{+nfO{
skmL dg k5{ < t/ s] tkfO{+nfO{ o;sf] Oltxf;
yfxf 5 < skmL kQf nufpg] JolSt sfN8L gfdsf]
Olyof]lkofnL afv|f uf]7fnf lyP . h;n] cfˆgf]
afv|fnfO{ lglZrt ?vsf] hfd'g vfPkl5 pmhf{jfg\
ePsf] b]v] . pgn] cfkm}F hfd'gx¿ k|of]u u/] /
To:t} k|efjsf] cg'ej u/] . w]/} jif{kl5 OG:6\ofG6
skmLsf] cfljisf/ hh{ jfl;ª\u6gn] ;g\ !()( df
u/]sf lyP . oBlk of] bf];|f] ljZjo'4;Ddsf] lyPg
ls tTsfn skmLn] ;}lgssf nflu o;sf] ;'ljwfsf
sf/0f nf]slk|otf k|fKt u¥of] .
ca xfd|f] ;'Gb/ /fi6« g]kfnsf] ;Gbe{df @) skmL
cf}F ztfAbLsf] dWodf g]kfndf skmLsf] kl/ro
eof] . ;g\ !(^) df ;+o'St /fi6« ljsf; sfo{j|mdn] ;d[l4 sf]O/fnf
g]kfndf skmL la?jfx¿ o;sf] s[lif cEof;nfO{
ljljwLs/0f ug{ Nofof] . g]kfndf skmL v]tL
d'Votof kxf8L If]qx¿ h:t} sfe|], l;Gw'kfNrf]s, u/]sf] 5 . g]kfndf ls;fgsf nflu j}slNks cfosf]
nlntk'/ / kfNkf lhNnfdf s]lG›t 5 . ;|f]t, u|fdL0f ljsf; / ul/aL Go"gLs/0fdf of]ubfg
tkfO{+nfO{ g]kfn skmL dxf]T;jaf/] yfxf 5 < of] k'¥ofPsf] 5 . /, xfd|f] b]zsf] ljsf;df klg d2t
Ps jflif{s sfo{j|md xf], h;n] b]zsf] skmL ;+:s[lt ug{ ;S5 . x/]s s'/fdf r'gf}tL 5g\, To;}n] g]kfnL
k|bz{g ub{5 . :yfgLo skmL pTkfbgx¿ k|jw{g skmL pBf]un] o:tf] u5{ . ;Lldt k"jf{wf/, cfw'lgs
ub{5 / skmL pT;fxLx¿nfO{ skmL pTkfbgsf k|zf]wg ljlwx¿sf] cefj / cGo ljZjJofkL skmL
ljleGg kIfaf/] hfGgsf nflu Kn]6kmd{ k|bfg ub{5 . pTkfbsx¿af6 k|lt:kwf{sf ¿kdf . ;du|df skmL
o;n] xfd|f] b]zsf] cfly{s l:yltdf klg d2t dflg;åf/f ;w}F dgkg]{ lyof], 5 / x'g] 5 . á

u|fxs aGg rfxg] efOalxgLx¿df cg'/f]w


b]ze/sf afnaflnsfx¿ d'gfsf] u|fxs ag]/ nfeflGjt xf]pmg eGg] xfd|f] rfxgf / sfdgf
5 . efOalxgLx¿ u|fxs aGg sf7df8f}Fd} x'g' kb}{g . b]zsf] h'g;'s} s'gfaf6 klg d'gfsf] u|fxs aGg
;lsG5 . o;sf nflu b'O{ pkfo 5g\ . klxnf], uf]/vfkq ;+:yfgsf] wd{kyl:yt k|wfg sfof{no, lj/f6gu/ /
sf]xnk'/l:yt k|b]z:t/Lo k|sfzg sfof{no tyf hgsk'/, x]6f}F8f, kf]v/f, a'6an, ;'v]{t / wgu9Ll:yt ;+:yfgsf]
k|b]z:t/Lo sfof{nodf l;w}F ;Dks{ u/]/ u|fxs aGg] . sfof{nodf l;w} ;Dks{ u/]/ u|fxs aGg c;'ljwf 5 eg]
cgnfOg e'QmfgL k|0ffnLaf6 ;+:yfgsf] a}}Fs vftfdf /sd hDdf u/]/ klg u|fxs aGg ;lsG5 . uf]/vfkqsf]
/fli6«o jfl0fHo a}ª\ssf] ljzfnahf/ zfvfdf !)()!)))%%$())! / g]kfn a}ª\s lnld6]8, Go'/f]8 zfvf
))@))!))%)@$@^))))! u/L b'O{j6f vftf 5g\ . t/ o;df /sd hDdf u/]/ dfq x'Fb}g, o;sf] hfgsf/L k|wfg
sfof{no / k|b]z:t/Lo sfof{nodf tn lbOPsf] kmf]g jf Od]n u/]/ lbg'k5{ . u|fxs ag]kl5 ;+:yfgsf] ljt/0f kx'Fr
ePsf :yfgdf ljt/sn] tkfO{+n] pknAw u/fPsf] 3/sf] 7]ufgfdf klqsf pknAw u/fpg'x'G5 . eg] ljt/0f kx'Fr
gePsf b]ze/sf If]qdf x'nfsdfkm{t klqsf k|fKt ug{ ;lsG5 . efOalxgLx¿ olt ePkl5 ePg t sfObf . cfˆgf]
1fgsf] bfo/f a9fpg cfh} cfkm\gf cleefjsnfO{ eg]/ afnaflnsfsf] dfl;s v'/fs d'gfsf] u|fxs algxfNg';\ x} .
o;sf nflu 7]ufgf /x]sf] 5 M
k|wfg sfof{no )!%#@)^#* Od]n bgorkhapatra207@gmail.com
k|b]z :t/Lo sfof{no lj/f6gu/ M )@!–$&!&$^, (*%!!@(^&^, sf]xnk'/ M )*!–%#!^@#,
(*^!***%^$
hgsk'/ M )$!–%()$@(, (*%!))(&(#, x]6f}F8f M )%&–%()^%!, (*$%)#!%^!, kf]v/f M )^!–%#!*@&,
(*%^)@@^^^, a'6jn M )&!–%$##&^, (*$(^$%#)^, wgu9L M )(!–$!@)$#, (*%*$@!*)!,
;'v]{t M )*#–%())^), (*$()#$@#!
24 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
JolQmTj
u]x]G›zdz]/sf k|d'v cfljisf/
x¿df kfgLd'lg aQL, wfg s'6\g]
sn, 5fnf k|zf]wg sf/vfgf,
xfjf ldn, u]x]G› /fOkmn, u] ug,
jL/ ug, wL/ ug, rf/gfn] tf]k,
kmf]6f]u|fkmLnufotsf 5g\ .
afNosfnb]lv g} ljleGg oflGqs ;fdfg tyf
xltof/ lgdf{0fdf ?lr /fVy] . pgL ax'cfoflds
k|ltef ePsf JolSt lyP . pgsf] ?lr ;ª\uLt,
v]ns'b, lrqsnf / kmf]6f]u|fkmLdf lyof] .
efOalxgLx¿, u]x]G›zdz]/sf] lj1fg / k|ljlwsf]
If]qdf 7'nf] of]ubfg 5 . j}1flgs cfljisf/df lgs}
rf;f] /fVg] pgL ;s];Dd s'g} j}1flgsn] s] s'/f
s;/L kQf nufP eGg]af/]df ulx/f] cWoog / vf]h
uy{] . pgn] cfˆgf ;xof]uLsf ;fy lnO{ ;]tf] b/af/
-hdn_, ;'Gb/L hn, afnfh', ef]hk'/sf] d]3rgdf
;;fgf k|of]uzfnf :yfkgf u/L Jojl:yt j}1flgs
cg';Gwfg / cfljisf/sf] yfngL u/]sf lyP .
efOalxgLx¿, 5f]/fsf] k|ljlwk|ltsf] rfxgf / OR5f
b]v]/ jL/zdz]/n] pgnfO{ hfkfg k9\g k7fP .
hxfF pgn] xltof/sf af/]df lgs} vf]h, cg';Gwfg
/ ;xsfo{ u/] h;n] ubf{ pgn] k|ljlw;DaGwL
g]kfns} klxnf] j}1flgs lgs} 1fg xfFl;n u/] . jL/zdz]/ cfkm" k|wfgdGqL
ePkl5 5f]/f u]x]G›nfO{ !$ jif{sf] slnnf] pd]/d}

u]x]Gb|zdz]/ /f0ff tTsfnLg zfxL g]kfnL ;]gfsf] xftxltof/ ljefusf]


k|d'vsf] lhDdf lbP . h;n] ubf{ pgdf xftxltof/
/ uf]nLu6\7f lgd{f0fdf lgs} pTk|]/0ff ldNof] . g]kfnL
efOalxgLx¿, tkfO{+x¿nfO{ yfxf 5, g]kfnsf] ;]gfnfO{ rflxg] xftxltof/, af?b tyf cGo aGbf]
klxnf] j}1flgs sf] dflgG5g\ < sltkon] pgnfO{ a:tLsf ;fdfg cfˆgf] g]t[Tjdf g]kfnd} lgd{f0f ug{
s]an k|fljlws dfq lyP eGg] u5{g\ . cfh xfdL yfn] .
pgs} af/]df hfgf}F x} t . g]kfnsf] cem egf}F blIf0f efOalxgLx¿, u]x]G›zdz]/n] w]/} cfljisf/
Pl;ofs} klxnf] j}1flgs x'g\, u]x]G›zdz]/ /f0ff . u/]sf 5g\ . pgn] u]x]G› /fOkmn, u] ug, a'jfsf]
pgL tTsfnLg k|wfgdGqL jL/zdz]/sf h]7f 5f]/f gfdaf6 jL/ ug, xh'/a'afsf] gfdaf6 wL/ ug tf]k,
x'g\ . pgsf] hGd !(@* ;fn k'; dlxgfdf ef/tsf] d]l;g ug, uf]nL, uf]nf sfl6{h, rf/gfn] tf]k h:tf
sf]nsftf eGg] 7fpFdf ePsf] lyof] . hxfF pgsf xltof/x¿sf] lgd{f0f u/] . pgnfO{ gofF gofF sfd
a'jf jL/zdz]/nfO{ g]kfnL k|ltlglwsf ¿kdf sfd ul//xg dg nfUYof] . lj;+ !(%^ df kmf]8 df]6/
ug{ v6fOPsf] lyof] . pgsf] k|f/lDes lzIff lghL sDkgLaf6 sf/ cfoft u/L To;nfO{ vf]nvfn
cª\u|]hL lzIfs 3/d} /flvPsf] lyof] eg] cf}krfl/s kf/L gofF agfpg] k|of; u/] . pgn] wfg s'6\g]
lzIff b/af/ xfO:s'naf6 ePsf] lyof] . pgn] ldn, xfjfaf6 rNg] ldn, afnfh'sf] 5fnf k|zf]wg
sf/vfgf, kfgL36\6 cflb :yfkgf u/] . kfgLd'lg
lah'nL aQL afn]/ ;f/f g]kfnLnfO{ rlst kf/] .
pgL g]kfnL cfljisf/s xftxltof/sf k|d'v
l8hfOg/ Pj+ tTsfnLg zfxL g]kfnL ;]gfdf
hg]{n;d]t ag] . efOalxgLx¿, pgsf] d[To' lj;+
!(^$ ebf} dlxgfdf #^ jif{sf] pd]/df eof] . pgsf]
d[To'sf sf/0f /x:odo 5 . pgnfO{ dlb/fdf ljif
dLg' uf}td ldnfO{ v'jfP/ dfl/Psf] eg] klg of] clxn] klg
cg';Gwfgsf] ljifo ePsf] 5 . á
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]
@)*) ;fpgh 25
Joyf a'‰g'ePsf] 5, cfh d xh'/x¿nfO{ afudtL
afudtL gbLsf] Joyf gbLsf] syfJoyf eGg uO/x]sf] 5', afudtL gbL
c¿ gbL h:tf] ;kmf 5}g, To;sf] lhDd]jf/L
xfdLx¿ g} xf], d ;w}F of] gbLsf] k'naf6 cfˆgf]
:s'n hfg] cfpg] u5{' .
gbL lsgf/sf] af]6la?jfnfO{ x's{g / xl/ofnL
agfpg afudtL gbLn] cfˆgf] kfgL lbP/ ;xof]u
u/]sf] 5 . t/sf/L kmnfpg l;FrfOsf nflu kfgL
lbP/ ;xof]u u/]sf] 5 . ToxL gbL cfh clt g}
b'u{lGwt ePsf] 5 . 3/sf 9n ld;fPsf 5g\ .
k'ndflyaf6 gbLdf kmf]xf]/ kmflNbG5g\ . o; sf/0f
o;sf] kfgL b'u{lGwt ePsf] 5 .
/f3j ofbj
sIffM #, ljZj lgs]tg dflj cem} w]/} kmf]xf]/ ld;fof}F eg] s8f uGw cfP/
lqk'/]Zj/, sf7df8f}F lsgf/af6 lxF8\g g;Sg] x'G5f}F . o; sf/0f xfdLn]
o;nfO{ ;s];Dd rfF8} ;kmf /fVg ;'?jft ug{'
k5{ . xfd|f] o; ;'?jftn] gbL ;kmf klg x'G5 /
pkTosfjf;Ldf d /f3j ofbjsf] xflb{s csf]{ dxìjk"0f{ s'/f xfdLx¿n] z'4 xfjf lng klg
cg'/f]w, xh'/x¿ xf], tkfO+{x¿n] afudtL gbLsf] kfpF5f}F . á

sljtf

c;n dfG5]
;fgf xfdL afa' gfgL l;Sg' k5{ /fd|f afgL
v/fa afgL l;Sof}F eg] cfkm}FnfO{ x'G5 xflg .

/fd|f] sfd u/]/ c;n dfG5] algG5


/fd|f] sfd ug]{nfO{ :ofaf; 1fgL elgG5 ..
cfˆgf] sfd cfkm}Fn] ug{ hfGg' kb{5
cfdfafaf u'?n] eg]sf] dfGg' kb{5 .

cfkm"eGbf ;fgfnfO{ dfof ug'{ hflt xf] ;'gogf kf]v/]n


cfh}af6 c;n dfG5] aGg yfnf}F ;fyL xf] .. sIffM @, sf7df8f}+ d]l/l8og :s'n
afF;af/L, sf7df8f}+

26 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


k|ltof]lutfsf k|Zgx¿ d'gfsf] ebf}df cfwflƒt
zAbhfn k|ltof]lutf – &% 5g†„ pQm dlxgfsf] d'gf cWoog uƒL pQƒ
k7fpg'x'g efOalxgLnfO{ hfgsfƒL uƒfOG5„
! @ @ # $$
t];f]{
% ^ %_ =====n] tL ;|ft] ;fwgsf] Joj:yfkg ug{ k5{ -#_
^_ xf]; cfPkl5=====pgLx¿;Fu -#_
& * &_ s'g} ;Gtfg ====sfn] cfˆg} ;Gtfg -#_
!)_ =====dg eg] t[Kt ePg -#_
!#_ csf]{ dg =====/ ef]u ljnf;sf] -#_
* !) !$_ b]zsf b'u{d ====hgtfn] -#_

( !) !! !@ 7f8f]
!_ afnd}qL====== -#_
!# !$ @_ pgLx¿n] h;f]t;f] ====u'hf/f -#_
#_ af3 uh]{sf] cfjfh ;'g]/ ;f/}==== -#_
$_ pHHjn t]SjfGbf] ====cf]nlDks;Dd -#_
*_ t}klg pgsf] dg t[Kt===== -#_
(_ k;n 3'Db} xfdL ====x¿ lsGg -#_
!)_ olt eg]/ ==== 5f]/f sfG5f -#_
!!_ sIff=====k9fOg] -#_
!@_ o'jfn]===ug{ ljb]z s'bg kb}{g -#_
gfd M ============================================================
zAbhfn k|ltof]lutf–&#
sIff M ================ sf] ;dfwfg
ljBfno M ====================================================== !
af
@
;f
@
df
#
t'
$

7]ufgf M ====================================================== %
af 6f] df l; Ug
^
n
& *
======================================== n] g lh s gf
* !)
s
( !) !! !@
s d g df s
zAbhfn k|ltof]lutfsf lgod M !# !$
k lx nf g] kf n
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuL x'g dfly lbOPsf] s'kg 8f O{ sf] d
eƒ]ƒ k7fpg'kg{]5„ kmf]6f]skLnfO{ dfGotf lbOg] 5}g„
@= o;df sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq ;xefuL x'g ;fpg dlxgfsf] d'gf zAbhfnsf] ;xL ;dfwfg
k7fpg'xg' ] ;xefuLdWo] uf]nfk|yfaf6 ljhoL tLg
kfpg'x'g]5„ hgfsf] gfd 7]ufgf tn lbOPsf] 5 M
#= s]ƒd]6 ulƒPsf] s'kg dfGo x'g] 5}g„ != sljtf vgfn, sIffM &
$= ;xL ;dfwfg k7fpg'x'g] a9Ldf tLg hgfnfO{ k'ƒ‚s[t j[x:klt ljBf ;bg, gS;fn .
ulƒg]5„ @= ddtf tfdfª, sIffM (
%= k'ƒ‚sfƒ lng cfpg'x'Fbf klƒrokq lnPƒ cfpg'xf]nf„ s]Pd;L a'4gu/„
^= zAbhfn k|ltof]lutf–&% sf] ;dfwfg @)*) ;fn #= lj1fg >]i7, sIffM &
sflQs % ut];Dddf d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfO b/af/ xfO{:s'n, sf7df8f}F .
k'Ug'kg{5„
] k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf dfl;ssf]
sfof{nodf ;Dks{ ƒfVg'x'g ljhoL
;xefuLnfO{ cg'ƒf]w 5„

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 27


k|ljlw

/dfOnf]
ljZjf; /]UdL …k8sf:6Ú
OG6/g]6sf] b'lgofFdf clxn] k8sfl:6ªsf] rrf{ emg\emg\
r'lnFb} uPsf] 5 . o'6\o'a, :kf]l6kmfO h:tf ;~hfndf
k8sfl:6ª Psbd} rlr{t x'g yfn]sf 5g\ . efOalxgLn]
k8sfl:6ª kSs} ;'g]sf] x'g' k5{ . To;f] t k8sfl:6ª vf;
k8sfl:6ª cfkm}dF f ljljwtf gofF eg] xf]Og t/ olt a]nf k8sfl:6ª Ps lsl;dn] …6]«G8Ú
;lxtsf] sfd xf] . cltly g} ag]sf] 5 .
af]nfP/, cfkm}nF ] dfq af]n/] , k8sfl:6ªsf] rrf{ olt w]/} x'g'sf] /x:oeGbf cl3 of]
s;}sf k]/| 0ffbfoL s'/f eg]/ s;/L ;'? eof] To;af/] hfgf}F x} t .
cyjf s]xL k9]/ klg k8sf:6 cfOkmf]g lgdf{tf PKknn] sl/a @) jif{cl3 cfOkmf]g;Fu}
ug{ ;lsG5 . o;nfO{ cl8of]sf cfOk8 klg lgdf{0f uYof]{ . h;af6 cl8of] dfq ;'Gg
?kdf ;'Gg ;lsG5 t/ cfhsn ;lsGYof] . o'jfk':tfdfem uLt ;'Ggsf nflu of] lgs} rlr{t
klg lyof] . cl8of]sf nflu k|of]u x'g] cfOk8s} …k8Ú zAb
o;df kl/jt{g u/]/ lel8of];d]t ;fk6L lnP/ o;nfO{ …a|f]8sfl:6ªÚsf] sfl:6ª;Fu hf]8]/
/fVg] ul/Psf] 5 . k8sfl:6ª agfOPsf] xf] . a|f]8sfl:6ª eGgfn] cl8of]
tyf lel8of] k|;f/0f ug]{ eGg] a'lemG5 . h:t} /]l8of],
6]lnlelhgnfO{ a|f]8sfl:6ª dfWod eg]/ a'‰g ;lsG5 .

28 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


o;/L k8sfl:6ª eGg] zAb lgdf{0f ug]{ sfd eg]
lala;Lsf kqsf/ tyf bL uflh{ogsf :tDesf/
a]g Xofd;{n] ug'{ePsf] xf] . pxfFn] ;g\ @))$ df
km]a|'c/Ldf bL uflh{ogdf Ps n]v n]Vb} klxnf]
k6s of] zAb ;fj{hlgs ug'{ePsf] xf] . x]8kmf]g, dfOj|mf]kmf]g, cl8of] ;Dkfbg
k8sfl:6ª cfkm}Fdf ljljwtf;lxtsf] sfd ug{ hfGg] l;k dfq} eP klg
xf] . cltly af]nfP/, cfkm}Fn] dfq af]n]/, s;}sf k8sfl:6ª ug{ ;lsG5 . To;dfly
k]|/0ffbfoL s'/f eg]/ cyjf s]xL k9]/ klg k8sf:6 cltly;Fusf] s'/fsfgLnfO{ /f]rs
ug{ ;lsG5 . o;nfO{ cl8of]sf ?kdf ;'Gg ;lsG5 agfpg ;Sg] l;k eP t w]/n} ] ;'Gg]
t/ cfhsn o;df kl/jt{g u/]/ lel8of];d]t /fVg]
ul/Psf] 5 .
cfwf/ klg aG5 .
o;dWo] cltly af]nfP/ ul/g] k8sf:6 kl5Nnf]
;do cln a9L rlr{t 5 . To;f] t sfo{j|mddf
cltly af]nfP/ s'/fsfgL ug]{, cGtjf{tf{ lng] sfd
s'g} gofF xf]Og . ;~rf/ dfWodx¿n] of] sfd ug{ ;lsG5 . To;dfly cltly;Fusf] s'/fsfgLnfO{
w]/} cl3b]lv g} ub}{ cfPsf 5g\ . To:t} sfd /f]rs agfpg ;Sg] l;k eP t w]/}n] ;'Gg] cfwf/
ug]{ k8sfl:6ª rlr{t x'g'sf] k5fl8 eg] o;sf] klg aG5 . sfgdf x]8kmf]g /fv]/ clg cufl8
cgf}krfl/stf g} xf] . o;sf] dtna k8sf:6sf dfOj|mf]kmf]g /fv]/ s'/fsfgL u/]sf] lel8of] st}
nflu af]nfOg] cltly;Fu w]/} y/Lsf ljifodf b]Vof}F eg] Tof] klg k8sfl:6ª g} eg]/ efOalxgLn]
e]6df h:t} ;fdfGo tl/sfn] ul/g] s'/fsfgL x'g] a'‰g ;S5f} . ;lhnf];Fu a'‰bf k8sfl:6ªsf
u5{ . k8sf:6nfO{ olt w]/} nf]slk|o agfpg'sf] kl5 nflu vr{ sd x'g], ;dosf] s'g} kfaGbL gx'g],
o;sf] ;do klg e"ldsf 5 . s'/f /f]rs aGb} hfFbf cfkm" cg's"n cltly 5gf]6 ug{ ;lsg] / /dfOnf
To;sf] ;do klg a9\b} hfg] / lglZrt ;doleq lsl;dsf s'/fsfgL a9L x'g] x'Fbf o;sf] nf]slk|otf
;Sg} kg]{ afWotf gx'g] ePsfn] k8sfl:6ªn] w]/}sf] a9\b} uPsf] a'‰g ;lsG5 .
Wofg tfg]sf] b]lvG5 . k8sfl:6ªsf] rrf{ a9\g yfn]kl5 of] cfkm}Fdf
k8sfl:6ª x/ sf]xLn] ug{ ;Sg] / k];f klg aGb} uPsf] 5 . 7'nf dflg;n] dfq xf]Og
;~rf/dfWodn] Wofg lbg g;s]sf t/ ;'Gg ;fgf efOalxgLn] klg k8sfl:6ª u/]/ /fd|f] cfDbfgL
rfx]sf cltly klg Nofpg ;lsg] ePsfn] ub}{ cfPsf k|z:t pbfx/0f 5g\ . efOalxgLx¿;Fu
o;df nfUg]x¿sf] ;ª\Vof al9/x]sf] 5 . ;fgf] ;DalGwt w]/} k8sf:6x¿ eg] syf, sljtf
:6'l8of]h:tf] agfP/ cyjf v'nf 7fpFd} klg jfrg;Fu a9L ;DalGwt e]l6G5g\ . un{ 6]N;, :6f]/L
;fdfGo nufgLdf k8sfl:6ª ug{ ;Sg] ePsfn] l;8\;, Go'hL k'n'hL h:tf k8sf:6 efOalxgLdfem
of] ;a}sf] kx'Frdf 5 . x]8kmf]g, dfOj|mf]kmf]g, cl8of] rlr{t k8sf:6 . efOalxgL cfkm}Fn] klg cfˆgf]
;Dkfbg ug{ hfGg] l;k dfq} eP klg k8sfl:6ª ?lr cg';f/ k8sf:6 ;'? ug{ ;S5f} . Ps k6s
k|of; u/L x]g]{ ls < á

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 29


syf

sf]OnLsf] aRrf
;'ufn] lg0f{o ;'gfP, xfdL
hª\undf u'8F nufP/ a:g]
r/fx¿n] cfhb]lv sf]OnLsf]
aRrf sf]/Ng], v'jfpg], x'sf{pg]
…x'sf{OlbG5g\ c¿n]Ú
sfd ul/lbg xfdL d~h'/ eof}F . zlgaf/sf] lbg lyof] . lk|ltsf / pgsf afa' 3/glhs}sf]
sf]OnLn] 9'Ss eP/ cfˆgf] sfd hª\un 5]p5fp 3'Dg uP . ælk|ltsf ?vsf] xfufFdf x]/ t, Tof]
u/] x'G5 . r/fx¿n] cfˆgf kmv]6f ?vsf] xfFufdf s'g r/f al;/x]sf] xf] <Æ afafn] ;f]Wg'eof] .
km6\km6fP/ tfnL lk6] . lk|ltsfn] elgg\, æ;fgf] r/f t wf]aL xf] afaf ÛÆ csf]{ t
d}n] lrlgg . csf]{ rflxF sf]OnL xf] afn] eGg'ef]] .
;fgf] r/f wf]aLn] Tolt 7'nf] sf]OnLnfO{ lsg cfxf/f
v'jfO/x]sf], sf]OnLsf] afa'cfdf 5}gg\ / < lk|ltsfn] afafnfO{
;f]lwg\ .
To;kl5, afafn] lxF8\b} Pp6f syf ;'gfpg'eof] .
w]/} klxn]sf] s'/f xf] . Pp6f 3gf hª\undf w]/} y/Lsf
r/fr'?ª\uL Pscfk;df ldn]/ a:y] . x/]s j;Gt Ct'df
;a} ?v la?jfn] kfn'jf km]y]{ . kfn'jf r9]kl5 ;a} ?v /fd|f
/ xl/of b]lvGy] . r/fx¿ lgs} /dfP/ ?vsf 8fnL 8fnLdf
v]Ny] . lr/la/ lr/la/ cfjfh lgsfn]/ Pscfk;df v'a
uf]kLrGb| sfsL{ /dfpFy] . pgLx¿sf] cfjfhn] jg ;ª\uLtdo x'GYof] . Tof]
jgdf w]/} sfkmnsf 7'nf 7'nf ?vx¿ klg lyP . j;Gt Ct'
nfu]kl5 sfkmn n6/Dd kmNYof] . sfkmn w]/} r/fnfO{ dg
kYof]{ . h'/]nL, ;'uf, d}gf h:tf w]/} r/f jgdf sfkmn kfs]kl5
cfxf/f vf]Hg st} hfFb}gy] . pgLx¿n] vfg g;s]sf sfkmn
eg] emy]{ . s'lxP/ hfGy] .

30 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


w]/} sfkmn em/]sf] b]v]/ Pslbg a'9f] ;'ufn] ;a}n] s] s'/f xf], s] s'/f xf] eg]/ Pp6} :j/df
sfkmn vfg cfPsf r/fnfO{ eGof], ;fyL xf] olt ;f]w] .
ld7f] jgsf] sfkmn xfdLn] dfq vfO{ ;Sb}gf}F . d o;/L ufpFa:tL, hª\un 8''ln/xFbf d}n]
vfOg;s]sf w]/} sfkmn em/]/ s'lxP/ hfG5g\ . cfˆgf] 3/ agfpg / 3/hd ug{ ;lSbgF . d}n] km'n
jgeGbf 6f9f /x]sf ;a} dflg;nfO{ sfkmn kfs]sf] kf/]/ aRrf sf]/Ng cf]yf/f] a:g]lt/ nfu]F eg] sfkmn
va/ lbg kfP slt dHhf x'GYof]] . pgLx¿ klg kfs]sf] ;"rgf ;dodf lbg ;lSbgF . ;dodf ;"rgf
cfP/ ld7f] sfkmn vfGy] . em/]/ s'lxP/ hfg'eGbf gu/] sfkmn jgel/ ;8]/ hfG5 . clg aRrfaRrLsf]
vfPsf] /fd|f] x}g / < /]vb]v ug{ / x'sf{pg] klg ;do x'Fb}g . cfhsf]
;'ufsf] s'/f h'/]nLnfO{ lgs} dg k¥of] . xf] lg, e]nfn] o;af/] klg lg0f{o lnO{ lgsf; lgsflnlbP,
oqf] jgel/sf] sfkmn v]/ hfg' ;6\6f ;a}nfO{ d of] sfd ug{ tof/ 5' . sf]OnLn] ljgd|tf ;fy
sfkmn kfs]sf] ;"rgf lbg;s] t /fd|} x'GYof] . ;a};fd' cfu|x u/L .
dflg;sf] a:tLdf kmn]sf ljleGg kmn / cGg klg e]nf ePsf r/fx¿lar sf]OnLsf] s'/f ;'g]/
t xfdL slt ld7f] dfg]/ vfG5f}F . jgdf kmn]sf] lgs} v}nfa}nf eof] . a'9f] ;'ufn] ;a}nfO{ xNnf
kmn klg pgLx¿nfO{ v'jfpg ;s] t xfd|f] ;DaGw gu/L zfGt eP/ ;dfwfgsf] pkfoaf/] cfcfˆgf
emg} /fd|} x'GYof] . 8fnLdf a;]/ sfkmn vfO/x]sf] s'/f /fVg kfn}kfnf] ;do lbP . ;a}n] s'/f /fVg]
sf]OnLn] yKof], dflg;nfO{ s;/L yfxf lbg] t < j|mddf rt'/ sfun] cfˆgf] egfO o;/L /fVof],
?vdf /x]sf r/flar a'9f] ;'ufn] o;af/] 5nkmn sf]OnL alxgLn] eg]sf] s'/f ;f]x|} cfgf l7s 5 .
ug{ Pp6f a[xt\ e]nf af]nfpg 5nkmn 8fSof] . sf]OnL xfdL ;a}sf] cfkmGt ePsfn] pgsf] aRrf
va/ ug]{ lhDdf kfPsf wf]aLr/f, lra] / h'/]nLn] xfdLn] x'sf{Olbg] jrg lbg' k5{ . sfusf] s'/f
ef]lnkN6 lem;ld;] laxfgb]lv g} cfˆgf] sfd ;'? g;lsFb} ;fgf] wf]aL r/fn] cfˆgf] kv]6f km6\sfb}{
u/] . pgLx¿n] jgel/ /x]sf r/fnfO{ e]nfsf] ;"rgf af]Nof], Tof] s;/L xf]nf / < cfˆgf] aRrf x'sf{pg'
u/] . zlgaf/sf] lbg lyof] . hª\unsf] lardf /x]sf] ls, Tolt 7'nf] sf]OnLsf] aRrf x'sf{pg' .
tnfpglhs} r/fx¿sf] 7'nf] e]nf a:of] . sfun] a'9f] ;'ufsf] km]l/ cg'dlt lnFb} cfˆgf]
a'9f] ;'ufn] ;a}sf] :jfut u/] . e]nf a:g'sf s'/f /fVof] .
sf/0faf/] atfP . sfkmn kfs]sf] va/ dflg;nfO{ xfdL cfh oxfF e]nf ePsf r/fdWo] h;sf
s;/L lbg ;lsPnf < h'/]nLn] k|Zg u¥of]] . u'F8df klg sf]OnLnfO{ km'n kfg{ 5'6 lbg' k5{ .
d}gfr/Ln] klg sfkmnsf] ljz]iftf atfpFb} o;sf xfdLn] km'nnfO{ cfˆg} ;DemL sf]/n]/, ar]/f cfˆgf]
u'0faf/] s'/f /fVof] . hDdf ePsf ;a} r/fn] v'6\6fdf pleg g;s'Gh]n, cfkmF} vfg g;s'Gh]n
o;af/] lgs} 5nkmn u/] . cGTodf pgLx¿n] p;sf] x]/rfx ug]{ jrg lbg' k5{ .
sfkmn kfs]sf] va/ ug{ ;Sg] /fd|f] :j/ ePsf] lra] r/fn] klg sfusf] s'/fdf ;xdlt hgfof]] .
r/f 5fGg r/fx¿sf] :j/ k/LIff lng] lg0f{o u/] . sfusf s'/f ;'g]/ e]nf ePsf ;a} r/f Ps};fy
;'uf, d}gf, lra], wf]aL, h'/]nL, w]/} r/fn] :j/ xfF;] . ;d:ofsf] ;dwfg ug]{ sfusf] a'l4sf] ;a}n]
k/LIffdf efu lnP . sfnf] / g/fd|f] eg]/ ;a}n] tfl/km u/] .
nfdsfn] egL luHofpg] u/]sf] sf]OnL r/L :j/ cGtdf a'9f] ;'ufn] lg0f{o ;'gfP, xfdL hª\undf
k/LIffdf klxnf] eO{ . p;n] jgdf kfs]sf] sfkmnaf/] u'F8 nufP/ a:g] r/fx¿n] cfhb]lv sf]OnLsf]
dflg;nfO{ yfxf lbg sfkmn kfSof]== sfkmn aRrf sf]/Ng], v'jfpg], x'sf{pg] sfd ul/lbg xfdL
kfSof]=== eg]/ cfkm" ufpFufpF 3'Dg] s'/f /fVof] . ;a} d~h'/ eof}F . sf]OnLn] 9'Ss eP/ cfˆgf] sfd u/]
r/f p;n] sfkmn kfSof]===, sfkmn kfSof] ==eg]/ x'G5 .
7'nf] cfjfhdf ld7f];Fu af]n]sf] ;'g]/ bª\u eP . r/fx¿n] cfˆgf kmv]6f km6\km6fP/ tfnL lk6] .
ca sfkmn v]/ ghfg] ef] . ;a}n] afF8Lr'F8L ToxL ;efaf6 sf]OnL cfˆgf] ;'l/nf] :j/df jg
vfg kfOg] ef] eg]/ ;a} v';L eP . r/fx¿n] p;sf] hª\un / ufpF ufpF k'u]/ sfkmn kfSof]== sfkmn
af]nLsf] k|z+;f ub}{ sfdsf] lhDdf lng cg'/f]w u/] kfSof]=== eGb} 8'Ng yfNof] .
t/ sf]OnLn] eg] o;af/] ;f]Rg Ps/ftsf] ;do To;kl5 sf]OnLn] r/fsf] u'F8df /x]sf] km'n
dfUof] . ;a}n] v';L;fy Pp6} :j/df x'G5 eg] . vfOlbP/, kmflnlbP/ cfkm"n] km'n kfl/lbg yfNof] .
ef]lnkN6sf] e]nfdf sf]OnLn] egL, ;fyLx¿, r/fx¿n] klg e]nfsf] lg0f{o cg';f/ cfˆg} ;DemL
dnfO{ lbg nfu]sf]] sfdsf af/]df /ftel/ ;f]r]F . d]/f] cf]yf/f] a;] . aRrf sf9] . clg slxn] ;fgf] wf]aL
klg Pp6f ;d:of 5, ;fyLx¿n] ;'emfO lbg''x'G5 r/fn], slxn] sfun], slxn] lra] r/Ln] sf]OnLsf
eg] d of] sfd ug{ tof/ 5' . ar]/fnfO{ cfxf/f v'jfpFb}, 8'nfpFb} x'sf{pg yfn] . á

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 31


kmf]6f] lkmr/
;+o'St clw/fHo -a]nfot_ sf]
Pl;og sDo''lg6L ;]G6/, Knd:6]6df
g]kfnL afnaflnsfsf nflu
cfof]lht ;f+:s[lts sfo{j|md k|ltef
gIfq @)@# df ;xefuL afnaflnsf
g]kfnL snf, ;+:s[lt, ljleGg
hfthflt / j]ze"iff emNsfpg] klx/gdf
cfcfˆgf] pd]/ ;d"xcGtu{t k|lt:kwf{sf
nflu snf k|:t't ub}{ .

tl:a/ M s'zn >]i7

32 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 33
d]/f] s'rL

l;jfª\u; cof{n sIffM !


ls8\; :s'n, blIf0f9f]sf

cfly{s u'?ª, sIffM *


u}8F fsf]6 :s'n, u}8F fsf]6

cf/fWof cof{n, sIffM %


6f]88n;{ :s'n, af}4, sf7df8f}F /]lxzf /fO{, sIffM ^
?aL EofnL :s'n, eStk'/

b]jgf cfrfo{, sIffM % cf/f]g l/dfn, sIff #


;]G6 d]l/h :s'n, nlntk'/ uf]bfj/L /]l;8]lG;on :s'n, nlntk'/
34 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
cflzsf km'ofFn, sIffM %
;'lk|d Ps]8d] L, eStk'/

cfbz{ kf}8n] , sIffM ^


lne/k'n :s'n, zª\vd"n, sf7df8f}F

cflbTo km'ofFn, sIffM !)


;}lgs :s'n, eStk'/

s]/f]g >]i7, sIffM $


cGgk"0f{ df5fk'5]| :s'n
;f}Do >]i7, sIffM ^
lb PS;]lN;o/ :s'n, sf7df8f}F

cf/fWof Gof}kfg], sIffM ! lgdf tfdfª, sIffM ^


sfGhL/f]jf g];gn :s'n, eStk'/ ?aL EofnL :s'n, eStk'/
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 35
n/]G; /l~htsf/, sIffM !)
jfuLZj/L df=j, eStk'/ clezf lyª, sIffM $
e"dZ] j/ dflj, ;'gsf]zL, l;Gw'nL

cflh{t clwsf/L, sIffM $


hL P; lgs]tg :s'n, x]6f}8F f
bLIff dxh{g, sIffM $
h]D; :s'n, nlntk'/

lxdfgL nfld5fg], sIffM % cflh{t clwsf/L, sIffM $


sf}zn af]l8{ª :s'n, tf/s]Zj/ hL P; lgs]tg :s'n, x]6f}8F f
36 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
dgf]/d kf08], sIffM &
;}lgs cfjf;Lo dxfljBfno, abL{af;

;dLIff l3ld/], sIffM %


u]6j] Ps]8d] L, k]K;Lsf]nf, sf7df8f}F

/f]zgL zdf{, sIffM !


;/:jtL dflj, 6f]vf, sf7df8f}F
cf/;L l3ld/], sIffM &
Unf]an klAns :s'n, l;gfdª\un

hoz/fh cfrfo{ sIffM & cfo'idf k|hfklt, sIffM (


cWoog :s'n, 6f]vf, ;fdfv';L jfuLZj/L dflj, eStk'/
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 37
38 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 39
40 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 41
42 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 43
44 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 45
46 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 47
km/s 5'6\ofpm /fh]Gb| >]i7

48 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


z'e hGdf]T;j

v'zL tfdfª ;]G;f /fO{ >]of e6\6 z'ed k6]n


c;f]h )$ c;f]h @^ c;f]h !@ c;f]h @#
u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf

;f]lgof e'h]n cg'h lji6 x]df nfdf lgZrn sfsL{


c;f]h !% c;f]h )& c;f]h @) c;f]h !#
u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf

h]lgt tfdfª /rgf ks'jfn ljxd ofbj lboz e6\6


c;f]h !( c;f]h ! @)&^÷)%÷)! @)&$÷)^÷!&
u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf u]6j] Ps]8]dL, k]K;Lsf]nf ls8\; lsG8/NofG8, eQmk'/ gjf]bo lzz', x]6f}F8f

k|l;t l3ld/] OGhf>L e6\6/fO{ clbtL 9'ª\ufgf ;fWjL clwsf/L


@)&@÷)^÷)@ @)&(÷)^÷@! @)&(÷)^÷#! @)&)÷)^÷@&
eStk'/ xfn M c:6]«lnof a'9fgLns07 PgaLPkmP, a'9fgLns07

hfxGjL clwsf/L lhg' jh|frfo{ cfljisf/ 1jfnL lngf k'hf{


@)&^÷)^÷@% @)&)÷)^÷!) @)&%÷)^÷@# @)&$÷)^÷)!
PGh]N; xf]D; ;fpy j]:6g{ :s'n, Dx]kL afuahf/, sf7df8f}F sv/f dG6]Zj/L sf7df8f}F
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 49
zLif{s
s] xf]
…cfh t zlgaf/ . of x' Û :s'n hfg' klg
kb}{g cfh t Û xh'/cfdf Û ld;n] eg]sf] d]/f] clgtf sf]O/fnf
cfOtaf/sf] u[xsfo{ …zlgaf/ xh'/cfdf;Fusf]
ofqfÚ eGg] zLif{sdf s]xL n]v]/ Nofpg' eGg'ePsf] s] /dfOnf] nfu]sf] xf]nf o;nfO{ < d yf]qL a'9L;Fu
5 . vfgf vfP/ xh'/ / d kfs{lt/ 3'Dg hfg] klg s] ljlw /dfpF5 of] lh/] Û d;Fu klg s] 3'Dg
n . zlgaf/sf] lbg xh'/cfdfnfO{ lnP/ glhs}sf] hfg', a? cfˆg} afcfdf;Fu hfp g cln k/ x} afa'
kfs{df 3'Dg hfg] of]hgf lxh} agfO;s]sf] lyof] Û æxh'/cfdfsf] d'vaf6 olt dfq s] ;'g]sf] lyof]
dfg;n] . emg\ ld;n] g} u[xsfo{ g} lbPkl5 dfg; t SjfF SjfF u/]/ 3/} prfn]/ ?g kf] yfNof] .
dfg;sf] v'6\6f e'OFdf lyPgg\ . dfg;sf s'/f ;'g]/ dfg; To;/L /f]Psf] b]v]/ xh'/cfdfsf] dgdf
xh'/cfdfn] xfF:b} eGg'eof], æd a'9L dfG5];Fu klg e'OFrfnf] uof] . clg vKg g;s]/ dfg;nfO{ rkSs
;dfpFb} 5ftLdf 6fF;]/ xh'/cfdfn] dfof ub}{ eGg
yfNg' eof], æd]/f] /fhf Û g/f]p, d}n] t p;} lhl:sP/
kf] eg]sL t, d uOxfN5' lg d]/f] gflt;Fu, laTyfdf
d]/f] /fhfsf] d'6' s'F8'lNsof] .Æ xh'/cfdfn] kfs{df
hfg] eg]kl5 dfg;sf d'xf/df k'gM ;"o{ pbfP .
vfgf;fgf vfP/ xh'/cfdf / gflt kfs{lt/
v';L x'Fb} lxF8] . ;fgf] ;fgf] vfhfsf] kGt'/f] klg
xh'/cfdfn] ;'6'Ss af]Sg' ePsf] 5 . dfg;n] klg
xh'/cfdfnfO{ vf]sL nfU5 eg]/ tftf]kfgLsf] af]tn
em'G8\ofPsf] 5 . lxF8\bf lxF8\b} af6f]df Pp6f b[Zo
b]v]/ dfg; 5Ss kb}{ xh'/cfdfnfO{ ;f]Wg k'U5,
æ xh'/cfdf xh'/cfdf Tof] ;]tf] 58L af]s]/ lxF8]sf
dfG5] sf] x'g\, clg lsg Tof] ;]tf] 58Ln] af6f]df
6s 6s kfb}{ lxF8]sf <Æ
dfg;sf] 6fpsf] d';fb}{ xh'/cfdfn] nfdf] ;f;
km]/]/ eGg yfNg'eof], æcfFvfdf ljleGg sf/0fn]
ljleGg ;df:of ePsf] x'G5 afa' dfG5]nfO{ . s;}n]
t lkml6Ss} cfFvf b]Vg ;Sb}gg\ lg . s;}n] dw'/f]
dfq b]V5g\ . To;}n] af6f] lxF8\bf o:tf dfG5]n] ;]tf]
58Lsf] k|of]u u5{g\ .Æ
dfg; cem 5Ss kb}{ xh'/cfdfsf] d'vdf x]/]/
s't"xnsf] efjn] af]Nof], æ clg xh'/cfdf Tof] ;]tf]
58Ln] e'OFdf 5f]Pkl5 af6f] b]lvG5 t <Æ xh'/cfdf
sDd/df xft /fVb} xfF:g yfNg'eof] .
af6f]sf] 5]pdf cfpg] hfg] dfG5]nfO{ cf/fd ug{
eg]/ a]Grx¿ /flvPsf] lyof] . xh'/cfdf glhs}sf]
Pp6f a]Grdf yrSs a:b} v'Oo\o u/]/ dfg;nfO{
;]tf] 58Lsf] dlxdf ;Demfpg nfUg'eof], æ;]tf] 58L
lnP/ lxF8\g] dfG5]sf] Wofg cfˆgf] uGtJodf dfq
x'G5 afa' . af6f]df lxF8\bf g/fd|f] af6f]nfO{ 5f]8]/ /fd|f]
af6f]sf] vf]lhdf x'G5g\ . cfˆgf] dfu{eGbf aflx/
pgLx¿ hfFb}gg\ . To;}n] pgLx¿ ;lhn} lxF8\g

50 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


;S5g\ . 58Ln] dfu{lgb]{zg u5{ afa', ;xL af6f]
b]vfpF5, 58Ln] dfG5]nfO{ e8\lsg lbFb}g .æ …afa' xfdLaf6 uNtL eof] .
xh'/cfdf af]Nb} x'g'x'GYof] . af6f]df plQg}
v]/ b'O{ hgf hjfg o'jfx¿ ljk/Lt lbzfaf6 of] ;a} af6f]df df]afOn x]/]/
cfpFb}lyP . b'j}sf cfFvf af6f]df lyPgg\ . b'j} lxF8\bf ePsf] b'3{6gf xf],
d:t lyP cfcfˆgf] df]afOndf . af6f] cufl8sf] cab]lv af6f]df df]afOn gx]g]{
vfN6f] klg b]Vg ;s]gg\ . a8]dfgsf] lah'nLsf] jfrf u5f}{+ . ltdL olt ;fgf]
vDaf klg b]Vg ;s]gg\ . clg v'd{'l/Fb} glhs}sf] eP/ klg slt ulx/f] s'/f ug{
kf]ndf uP/ g/fd|f];Fu 7f]lSsP . 8\ofDd cfjfh
cfof] . b'j} Pscsf{df ahfl/g k'u] . x]bf{x]b}{ b'j} ;s]sf] . ltdLnfO{ o:tf] uDeL/
hgf x'lQFb}e'OFdf 3f]K6f] k/]/ n8] . dfg;n] uP/ s'/f s;n] l;sfof] xF afa' <Ú
b'j} hgfnfO{ p6fpg vf]Hof] t/ a];f]dtL s]6fx¿
h'?Ss p7]/ Pscfk;df emu8f kf] ug{ yfn] .
dfg; jfNn k/]/ b'j}sf] emu8f ;'Gb} lyof] . /fd|f] af6f] dfq x]g{ l;sfpF5 /] . æ b'j} s]6f dfg;sf]
æcfFvf x]/]/ lxF8g hfGb}g;\ . ev{/} lsg]sf] d]/f] s'/f ;'g]/ a9f] nlHht x'Fb} Pscsf{nfO{ x]/]/ nfhn]
df]afOn km'6]sf] eP d}n] tFnfO{ tf]/Lsf] km"n b]vfpg] e't'Ss eP . dfg;nfO{ k|]ldn gh/n] x]/]/ s]xL
lyPF .Æ csf]{ emg\ ;'l/P/ af]Nb} lyof] _ jfrf u/]em} u/], æafa' xfdLaf6 uNtL eof] . of]
æt]/f] r}F cfFvf uf]hLdf /fv]/ lxF8]sf] lyO;\, ;a} af6f]df df]afOn x]/]/ lxF8\bf ePsf] b'3{6gf xf],
t]/f]eGbf dxFuf] df]afOn t d]/f] xf] . d]/f] df]afOn cab]lv af6f]df df]afOn gx]g]{ jfrf u5f}{+ . ltdL
km'6]sf] eP, d}n] t]/f] 6fpsf];fpsf] km'6fpg] lyPF, olt ;fgf] eP/ klg slt ulx/f] s'/f ug{ ;s]sf] .
a'lem;\ .Æ ltdLnfO{ o:tf] uDeL/ s'/f s;n] l;sfof] xF afa' <
dfg; 5Ss kb}{ af]Nof] b'j} hgfn] dfg;sf] 6fpsf]df xft 3'dfpFb} dfg;sf]
æbfbf Û P bfbf Û xh'/x¿ klg a? ;]tf] 58L skfn ;'D;'DofP . p d]/f] xh'/cfdfn] . xh'/cfdf
lnP/ lxF8\g';\ g . xh'/cfdfn] eg]sf] ;]tf] 58Ln] j/} a;]/ tLg} hgfsf s'/f ;'Gb} d';'d';' xfF:b}
af6f] b]vfpF5 /], dfG5]x¿ n8\b}gg\ /] . ;]tf] 58Ln] x'g'x'GYof] . á

…zLif{s s] xf] <Ú k|ltof]lutf – &% …zLif{s s] xf] <Ú– &#


zLif{s M ===========================================
k|ltof]lutfsf] klƒ0ffd M
gfd M ============================================== d'gf dfl;ssf] @)*)
sIff M ================ ;fpg dlxgfdf k|sflzt …zLif{s s]
ljBfno M ======================================== xf] <Ú–&# k|ltof]lutfsf nflu k|fKt
zLif{sdWo] lgDglnlvt zLif{s ;jf{]Ts[i6
7]ufgf M ===========================================
ePsf] 5 M
lgod M
zLif{s M pkb]z
!= dfly lbOPsf] syfsf nflu ;'xfpFbf] zLif{s k|]ifs M lk|o+sf rfkfufOF
k7fpg'xf]nf„ sIff M ^
@= zLif{s 5f]6f] x'g'kg{]5„
#= o; k|ltof]lutfdf sIff !) ;Ddsf ljBfyL{n] dfq ljBfno M z'ef/De df=lj=
efu lng kfpg'x'g5„ ] 7]ufgf M u0f]z:yfg, sf7df8f}F„
$= ;a}eGbf ;'xfpFbf] zLif{ssf nflu k'ƒ‚sfƒsf]
Joj‚yf 5„ ljhoL ;xefuLnfO{ k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf
s'kgdf zLif{s e/]/ @)*) ;fn sflQs % ut];Dddf dfl;ssf] sfof{nodf ;Dks{ ƒfVg'x'g
d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfOk'Ug'kg{]5„ cg'ƒf]w 5„
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 51
d}n] lvr]sf] tl:a/
;fyLx¿, dnfO{ tl:a/ lvRg
Psbd} dgk5{ . s]xL rf8kj{ / s]xL
;df/f]x eof] eg] t cfdfsf] df]afOn
d;Fu} x'G5 .
d}n] d]/f] 3/glhs} /x]sf ljleGg
s'/fnfO{ df]afOnn] lvr]/ d'gf
dfl;sdf k7fPsL 5' .
tkfO{+x¿ Klg cfkm"nfO{ tl:a/
lvRg dg k5{ eg] lvRg] ug'{;\ . o:tf]
ubf{ l;Sg klg ;lhnf] x'G5 . d}n] t
c¿ ;fyLx¿n] lvr]sf tl:a/ klg
x]g]{ / l;Sg] u/]sf] 5' .
leqL dgaf6 tl:a/ lvRg OR5f
nfUof] eg] 3/aflx/ htf klg lvRg
;lsG5 . clxn] km]l/ kfgL kg]{ /
xl/ofnL x'g] l;hg ePsfn] tl:a/
klg /fd|f cfpF5g\ .

;d[l4 kf}8]n
sIffM %
bLk af]l8{ª xfO:s'n
;'Svfgu/, a'6jn, ?kGb]xL

52 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


tn lbOPsf] lrqnfO{ Ļ\uLg
agfpg'xf];† ƒ sf]7fdf ;hfpg'xf];†„
/ª e/f}“

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 53


afns;Fu
;|i6f ;+jfb

afn;flxTo
afnaflnsfsf] cleGg ldq

;fyLx? d'gfsf] c;f]h cª\ssf nflu xfdL g]kfnL afn;flxTosf If]qdf afnaflnsfsf nflu w]/}eGbf
w]/} k':ts k|sflzt ul/;Sg'ePsf afn;flxTosf/ tyf ;Dkfbs oz' >]i7sf af/]df /dfOnf] s'/f
ug{] 5f}F x} . pxfFsf] !^) ;f7LeGbf a9L afn k':ts k|sflzt eO;s]sf 5g\ . pxfFsf k':tsx? clt g}
/dfOnf /dfOnf vfnsf ;lrq;lxtsf afnaflnsfn] klg ¿lr /fv]/ x]g{+] / k9\g] vfnsf 5g\ . To;}n]
t xfdL of] afn;flxTosf] If]qdf pxfFsf gofF gofF l;h{gf b]Vg ;S5fF} . ;fyLx? pxfFx? xfdL h:t}
afn;flxTodf ¿lr x'g]x?sf nflu rlr{t syfjfrs klg x'g'x'G5\ . pxfFn] b]zsf w]/} lhNnfdf syfn]vg,
syfjfrg, leQ]klqsf n]vg, l;h{gzLn n]vg, z}lIfs ;fdu|L lgdf{0fnufotsf tflndx? afnaflnsf,
lzIfs / cleefjssf nflu ljleGg sfo{j|md ;~rfng ul//xg'ePsf] 5 . zAbljxLg lrqsyf, dfqf
cg';f/ -l8sf]8]an a's_ sf] lrqsyfnfO{ klxnf] k6s g]kfnL ahf/df Nofpg] pxfF g} klxnf] ;h{s
klg x'g'x'G5 . ;fyLx? cj xfdL lj:t[tdf pxFfsf] afNosfn / ;d;fdlos clxn]sf] cj:yfdf g]kfnL
afn;flxTosf af/]df pxFf;Fu ul/Psf] /dfOnf] ;+jfb k9f} x} t .

54 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


7'nf pd]/sf dflg;n] xfdL ;fgfsf nflu s;/L
n]Vg ;lsG5 <
d ;fgf pd]/sf gfgLafa';Fu ;ª\ut u5'{, g]kfndf g} gePsf] zAbljxLg lrqk':ts
3'nldn x'G5' . pgLx¿sf nflu / pgLx¿åf/f xfdLn] g} g]kfndf ;'? u¥of}F . l8sf]8a] n
n]lvPsf /rgf k9\5', pgLx¿sf Jojxf/x¿ x]5'{,
;f]W5' . o;/L lstfa / afnaflnsfsf Jojxf/ a's, lrqzAb, zAblrq h:tf k':ts cflb
b'j}sf] cWoog ug]{ ubf{ pgLx¿sf nflu n]Vg cflb xfdLn] n]Vof}F . clg tkfO{x+ ?n] k9]/
;lsFbf]/x]5 . /dfpg kfpg'ePsf] 5 . afnaflnsfsf]
nflu gofF s'/f xf] . ;do cg';f/ gofF
xh'/n] n]Vg' ePsf] k':ts k9]/ xfdL /dfpg
kfPsf 5f}F, xh'/ ;fgf] a]nfdf s;/L s] s] k9]/ s'/f a'‰g], k9g] u/] kf] gofF s'/f yfxf
/dfpg' x'GYof] < x'G5 .
vf;} eGg] xf] eg] xfdLn] o;/L afnk':ts k9\g
kfPgf}F, xfdL ;fgf ;fgf afnaflnsf ldn]/ kfFr kfFr
?lkofF /sd p7fP/ /fhdfu{g]/sf rf}sdf hfGYof}F . OG6/g]6df k9\g', v]Ng' g/fd|} t xf]Og t/ o;d}
ToxfFaf6 Pp6f, b'O6f lstfa lsg]/ NofO k9\Yof}F . e'mld/xg' t /fd|f] xf]Og . k':ts k9\bf cfFvfsf]
kl5 t ;flxlTos k|ltof]lutfdf k'/:s[t x'g yflnof] . :jf:Yo, k7g Ifdtfsf j[l4, k':tssf kfgf
k9\g] afgL a9\b} uof] . kN6fpFbfsf] dhf, o;sf] ;lhnf]kgf, cIf/ /
zAb;Fusf] ldqtf, k':tssf] :kz{n] lbg] cfgGb
xh'/nfO{ afn;flxTos} If]qdf ¿lr s;/L hfUof] cflb cflb s'/f o;sf ;fx|} ;sf/fTds kIf 5g\ .
xf]nf <
;fg} pd]/b]lv c;n ;+:sf/ / ;+:s[lt lbg k':tssf s] s'/fn] afnaflnsfnfO{ a9L v';L
;lsof] eg] g 7'nf] ePkl5 klg c;n x'g ;lsG5 . lbG5 <
oxL ;f]r]/ ;fgf afa'gfgLsf nflu n]Vg yfn]F . k9\bf /dfOnf] xf];\ . dgdf 5f]cf];\ . lbdfunfO{
ef/ gk/f];\ . cfxf, of] /rgf t d]/} nflu jf d]/}
xh'/n] t afn;flxTodf gofF gofF k|of]u klg ;fyLsf nflu n]lvPsf] /x]5, s:tf] k9f}F k9f}F nfUg]
ug'{ePsf] 5, Tof] lsg cfjZos 5 < /x]5 eGg] eof] eg], zAb, ljifo, efiffz}nL / k|:t'lt
xf], g]kfndf g} gePsf] zAbljxLg lrqk':ts clg /ª, cfsf/ cflb dgkg]{ eof] eg] t v';L
xfdLn] g} g]kfndf ;'? u¥of}F . l8sf]8]an a's, lbOxfN5 lg x}g < afn;flxTo t afnaflnsfsf]
lrqzAb, zAblrq h:tf k':ts cflb cflb xfdLn] ldNg], v';L lbg] cleGg ldq xf] lg .
n]Vof}F . clg tkfO{+x¿n] k9]/ /dfpg kfpg'ePsf]
5 . afnaflnsfsf nflu gofF s'/f xf] . ;do n]Vg ¿rfpg] xfdL h:tf afnaflnsf s;/L cl3
cg';f/ gofF s'/f a'‰g], k9\g] u/] kf] gofF s'/f yfxf a9\g ;lsG5 <
x'G5 . klxnf w]/} afnk':ts cWoog ug'{;\ . hlt
hflgG5 n]Vg yfNg';\ . n]v]sf s'/f ;fyLefO, u'?
;flxTo n]VgrflxF s;/L / slxn] ;'¿ ug'{eof] / cleefjs;Fu ;femf ug'{;\ . /rgfnfO{ k|sfzg
lg < ug{ lbg], ;d"xdf ;'gfpg] ug{'{;\ .
ljBfnosf u'?sf] k|]/0ffdf d sIff * k9\bf
hfgL ghfgL sljtf n]v]y]F . ToxL a]nfb]lv sljtf afnaflnsfsf nflu n]Vbf la;{g} gx'g] s'/f s]
k|ltof]lutfdf efu lng yfn]F . c¿nfO{ ;'gfpg s] x'g\ lg <
yfn]F . u'?, u'?cfdfn] pT;fx / xf};nf lbg' x'GYof] . afnaflnsfsf] pd]/, ;do / kl/j]z cg';f/sf]
clg t emg\ emg\ n]Vg yfn]sf] d n]v]sf] n]v]s} ?lr, afndgf]lj1fg / afn Jojxf/nfO{ ljz]if
ePF . Vofn /fVg'k5{ .

xfdL t cfhsn OG/6g]6df a9L v]N5f}F, u[idf sdf{rfo{


k9\5f}F . OG6/g]6df v]Ng' k9\g' / ef}lts ?kdf v]Ng' sIffM *
k9\g' s'g /fd|f] xf] < ODk]l/on jN8{ :s'n, xfQLuf}F8f

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 55


v]ns'b

eljio agfpFb}
u'n;g k|lht zfSo

Pl;of sknfO{ lj|ms]6df ldgL


jN8{ sk klg elgG5 . To;}n]
klg klxnf] k6s o; k|ltof]lutfdf
v]Nb} u/]sf] g]kfnsf af/]df 7"nf]
rrf{ eof] . cem g]kfnL l6dsf
v]nf8LdWo] cn/fpG8/ u'n;g emf
rrf{sf] ljifo aGof] .

efOalxgLx¿, xf] ltdLx¿n] xfn} Pl;of sk


lj|ms]6df g]kfnn] ef/t / kfls:tfg;Fusf] v]n
x]¥of} xf]nf . gx]/]sf] eP klg kSs} klg oL v]naf/]
;'g]sf] x'g' k5{ . Pl;of sknfO{ lj|ms]6df ldgL
jN8{ sk klg elgG5 . h'g k|ltof]lutfdf ljZj
lj|ms]6s} gh/ x'G5 . To;}n] klg klxnf] k6s o;
k|ltof]lutfdf v]Nb} u/]sf] g]kfnsf af/]df 7'nf] rrf{
eof] . cem g]kfnL l6dsf v]nf8LdWo] cn/fpG8/
u'n;g emf rrf{sf] ljifo aGof] .
Tof] lsg yfxf 5, u'n;gsf] pd]/ dfq !&
jif{sf] 5 . pxfF Pl;of skdf v]Ng] sfG5f v]nf8L
lyP . olt sd pd]/df klg u'n;g /fli6«o l6dsf
Ps k|d'v v]nf8Lsf ¿kdf g]kfnL l6ddf lyP .
To;}n] ljZjs} ;jf]{Rr lj|ms]6 ;+:yf cfOl;;Ln]
ljZjs} pbLodfg v]nf8LdWo] Ps / Pl;of skdf
rDsg ;Sg] v]nf8L eGb} u'n;gsf] ;dfrf/
5fKof] . o; n]vdf pg} k|ltefzfnL tyf g]kfnL
lj|ms]6sf] eljiosf ¿kdf x]l/Psf u'n;gsf
af/]df ltdLx¿nfO{ hfgsf/L lbg] 5' .
u'n;gsf] hGd ;g\ @))^ km]a|c/L !&
tfl/vdf ;nf{xLsf] dnª\ujfdf ePsf] xf] . pgsf
a'jf clvn]zs'df/ lj|ms]6df lgs} ?lr /fVg'
x'GYof] . To;}n] u'n;gn] klg ;fg}b]lv lj|ms]6
v]Ng] jftfj/0f / ;xof]u kfP . u'n;gdf lj|ms]6
v]Ng] k|s[ltk|bQ u'0f lyof] . pgsf] k|ltef b]v]/ *
sIffdf x'Fbf pgsf a'jfn] u'n;gnfO{ ef/tdf /x]sf]
c?0ff]bo lj|ms]6 Ps]8]dLdf egf{ ul/lbg'eof] .

56 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


lj|ms]6df u'n;gn] h:tf] t]h ultdf afpG;/ kmfNg
;Sg] an/ b]lvPsf] lyPg .
u'n;gsf] of] Ifdtf c;fwf/0f lyof] . pgsf]
;f] k|bz{gnfO{ kmfOgn x]g{ lqlj lj|ms]6 d}bfg
k'u]sf ;f] ;dosf g]kfnL /fli6«o lj|ms]6 l6dsf
k|lzIfs 8]e Xjf6df]/n] lgofln/xg'ePsf] lyof] .
;f] ;do ljZjsk lj|ms]6 lnu @ cGtu{t cd]l/sf
/ cf]dfg;Fu v]Ng g]kfnL l6dsf] aGb k|lzIf0fsf]
3f]if0ff x'g nfu]sf] lyof] . k|lzIfs Xjf6df]/n]
cgk]lIft ¿kdf u'n;gnfO{ klg /fli6«o l6dsf] aGb
k|lzIf0fdf af]nfOxfNg' eof] .
;f] aGb k|lzIf0fdf /fd|f] u/]kl5 u'n;g
g]kfnsf] l;lgo/ l6ddf klg k/] . h;sf] sNkgf
u'n;gn] klg u/]sf lyPgg\ . u'n;gn] klxnf] k6s
/fli6«o lj|ms]6 k|ltof]lutf v]n]sf] 5 dlxgfkl5 g}
/fli6«o l6ddf :yfg agfpg] lj|ms]6/ x'g\ . ;/;tL{
u'n;g alnª dfq xf]Og Aofl6ª klg plQs} x]bf{ u'n;gnfO{ xfdL efUodfgL lj|ms]6/ klg eGg
;S5f}F .
ug{ ;S5g\ . cem afofF xftn] Aofl6ª ug]{ u'n;gn] ;g\ @)@! ;]K6]Da/df cd]l/sflj?4
x'Fbf u'n;gsf] Aofl6ª lgs} cfsif{s b]lvG5 v]n]/ klxnf] k6s /fli6«o l6df kbfk{0f u/] . hxfF
t/ ljz]if ?kdf d]o;{ skdf pgn] kmfn]sf] pgn] cfˆgf] 5fk klg 5f]8] . To;kl5 t u'n;g
t]h ultsf] ann] u'n;gsf] rrf{ ePsf] xf] . /fli6«o l6ddf lg/Gt/ h:t} 5g\ . o;lar u'n;gn]
@$ Pslbj;Lo cGt/f{li6«o v]n v]ln;s] .
pgn] @! ljs]6 lnPsf 5g\ . $** cGt/f{li6«o
ToxLFaf6 u'n;gn] lj|ms]6sf] 1fg k|fKt u/] . u'n;g Pslbj;Lo /g agfPsf 5g\ . 6L–@) cGt/f{li6«o
rf/ jif{ ;f] Ps]8]dLdf /x]sf lyP . klg v]ln;s]sf 5g\ . 5 dlxgfcl3 dfq u'n;gn]
g]kfn kms]{kl5 pxfFn] cfˆgf] k|b]z–@ sf nflu g]kfnsf] lj|ms]6 Oltxf;s} ;aeGbf dxìjk"0f{ kfln
3/]n' lj|ms]6 v]n] . ;f] k|ltof]lutfkl5 pxfFsf] v]n]sf lyP . cfOl;;L ljZj lj|ms]6 lnu @ sf]
sf7df8f}F cfpg] 9f]sf v'Nof] . pxfF sf7df8f}Fdf clGtd v]ndf u'n;gs} cw{ztsLo kflnn] g]kfn
g]S;; lqms]6 Ps]8]dLdf k|lzIf0f ug{ k'u] . g]S;; lht xfl;n u/]/ ljZjsk 5gf]6df :jtM k'Ug
lj|ms]6 Ps]8]dLdf cEof; ul/;s]sf] ;dodf of]Uo ag]sf] lyof] . To;}n] xfdL eGg ;S5f}F, olt
g]kfn k'ln; Snasf lj|ms]6 k|lzIfssf gh/df ;fg} pd]/df lj|ms]6sf] u'n;gsf] sb w]/} cUnf]
u'n;g kg'{eof] . ;f] cEof;df ^=! OGr cUnf eO;s]sf] 5 . á
lszf]/ pd]/sf an/n] t]h ultdf an ˆofFls/x]sf]
b]v]/ k'ln; l6dn] t'?Gt} u'n;gnfO{ g]kfnsf] 7'nf]
lj|ms]6 k|ltof]lutfdWo] Ps d]o;{ sksf nflu
cfa4 u¥of] .
u'n;gn] cfˆgf] klxnf] v]ndf g} k'ln; Snasf
nflu gfos ag] . kmfOgndf klg u'n;g …Dofg
ckm bL DofrÚ ag]kl5 k'ln;n] alnof] dflgPsf]
PkLPkmnfO{ ;lhn} x/fP/ RoflDkog g} aGof] . o;
k|ltof]lutfdf u'n;g ;a}sf nflu ;/k|fOh Kofs]6
aGof] . d]o;{ skaf6 g]kfnn] Ps xf]gxf/ lj|ms]6/
k|fKt u¥of] .
u'n;g alnª dfq xf]Og Aofl6ª klg plQs}
ug{ ;S5g\ . cem afofF xftn] Aofl6ª ug]{ x'Fbf
u'n;gsf] Aofl6ª lgs} cfsif{s b]lvG5 t/
ljz]if ¿kdf d]o;{ skdf pgn] kmfn]sf] t]h ultsf]
ann] u'n;gsf] rrf{ ePsf] xf] . o;cl3 g]kfnL

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 57


x:tlnlvt

l;l4sf yfkf
sIffM !), Ogf]e]l6e :s'n
z+vd"n, sf7df8f}F

58 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


sljtf

sf]lknf

gf} dlxgf sf]vdf /fvL x'sf{of} cfdf dnfO{


;lsFb}g lal;{g xh'/sf] dfof / ddtfnfO{
cfdf ltdLn] d]/f] nflu w]]/} si6 ;Xof}
cfdf
/flt /flt d ?Fbf ;w}F ltdL laplemof} .
ltdLn] xfdLnfO{ x'sf{pg w]/} kl;gf aufof}
d PSn} ePsf a]nf ;fyL agL x;fof}
ltdLn] d]/f] uNtLdf ;w}F dfkmL lbG5f}
dnfO{ rflxPsf ;a} s'/f ltdLn] k'¥ofpF5f} .
ltdLnfO{ ;a}n] eGb5g\ ddtfsL vfgL
ltdL g} xf] cfdf d]/L d'6'sL /fgL
ltdLn] dnfO{ c;n afgL l;sfof}
d]/f] x/]s kl/l:yltdf ;fy lbof} .
ltdLn] d]/f] lhDd]jf/L lnof}
;To af]Ng' k5{ egL l;sfof} h]l:dg >]i7
ltdLn] l;sfPsf s'/f a'‰g] 5' sIffM &, ;}lgs ljBfno
hLjgdf ;kmn dflg; eP/ b]vfpg] 5' . abL{af;

;fgf ld7f 7'nf /fd|f


lrq syf n]v .
/dfOnf] d'gf kf}/fl0fs syf k9\5'
5f]6f dfq eP klg n]v klg k9\5' .
n]Vg yfn]F uLt . k|ljlwsf af/] d}n]
yf]/} hfg]sL 5' .
/ª\uLrª\uL lrq sf]g{ /dfOnf] ;+;f/df
l;s]sL 5' d}n] . dHhfn] 3'ldof] .
sljtf / syf klg d'gfsf] lrqsyf
jfrg u5'{ hlxn] . ldn]/] kl9of] .
k':ts klg k9\5' d}n] d'gfsf k|ltof]lutf klg
uLt klg ufpF5' . >]of zfxL ;w}F v]Ng] u5'{ .
yf]/} yf]/} d}n] t sIffM (, jfuLZj/L dfWolds ljBfno /dfOnf] d'gf k9\bf
uhn klg n]V5'[ . RofXdfl;+x, eStk'/ ;w}F v';L x'G5'\ .

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 59


kf}/fl0fs syf

3d08sf]
glthf
eujfg\ s[i0fsL kTgL ;Toefdf hlt /fd|L lyOg\ pgdf
¿ksf] 3dG8 klg Tolt g} a9L lyof] . pgL cfkm"nfO{
;+;f/el/s} ;'Gb/L 7flGyg\ / s;}nfO{ klg ulGbg lyOg\ .
oxfF;Dd ls :jod\ eujfg\s} cGo kTgLnfO{ ;d]t efp
lbg rfxGglyg\ . pgsf] cfzo lyof] cfkm" ;a}eGbf
/fd|L ePsLn] eujfg\ s[i0f ;w}F cfkm}F;Fu a;"g\, cfˆg}
b/af/sf] s}bL ag"g\ t/ eujfg\ s[i0f lsg To:tf x'Gy]
/ . pgsf cGo w]/} sfd lyP . pgsf] s[kflagf :jod\
sdn l/hfn dftf ozf]bfsf] k|]dn] ;d]t pgnfO{ afFWg ;s]sf] lyPg
eg] ;Toefdfsf] k|]dsf] s] s'/f eof] / . pgL eujfg\
s[i0fnfO{ k|]dsf] 8f]/Ln] hlt s:g rfxlGyg\ s[i0f Tolt g}
k/k/ x'g] uy]{ . o;af6 xQ' eP/ Ps lbg gf/b ClifnfO{
af]nfP/ elgg\–
…wt\ nf6L Û ltdL klg slt ægf/bhL Û tkfO{+ t lqsfnbzL{ x'g'x'G5 . :ju{ /
;'wL . eujfg\nfO{ clxn];Dd dTo{sf s'/f;d]t hfGg'x'G5 . oL s[i0f x]g'{;\ g s:tf
lgi7'/L . hlt glhs agfpg vf]H5' plt efUg vf]H5g\ .
s;}n] ;DklQ;Fu tf}Ng ;s]sf nf}g s'g} pkfo atfOlbg';\ tfls lognfO{ ;w}Fel/ cfˆg}
5g\ / ltdLn] ;S5\of} < pgnfO{ cFufnf]df afFw]/ /fVg ;s'F .Æ
v';L kfg{ s'g} ;'grfFbLn] ;Sb}g gf/bhLnfO{ ;Toefdfsf] s'/f a'‰g a]/ nfu]g .
a'‰of} < o;sf nflu t pgs} pgn] d';'Ss xfF:b} eg]–
;a}eGbf lk|o j:t'sf] cfjZostf …pkfo t 5 dftfhL Û t/ sl7g 5 .Ú
k5{ . cfpm Tot} nfuf}F .Ú …sl7g 5 <Ú
…xf] dftfhL Û sl7g 5 .Ú
…s] xf] Tof] eGg'xf];\ g .Ú

60 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{


…o;df tkfO{+ g} cl3 ;g'{k5{, tkfO{+n] g} s]xL g nufpg .Ú
ug'{ k5{ .Ú gf/bhLsf] s'/f ;'g]/ ;Toefdfsf] lrQ a'‰of] .
…d}n] g} <Ú pgL bfg lng] dflg; vf]Hg yflng\ t/ st} klg
…xf], tkfO{+n] g} .Ú e]l6gg\ . eujfg\ s[i0fnfO{ bfg lng sf]xL klg tTk/
…s] xf] eGg';\ To:tf] <Ú ePgg\ . To;kl5 k'gM gf/bnfO{ g} af]nfP/ ;d:of
…;Sg' xf]nf / k"/f ug{ <Ú atfOg\ . To;kl5 gf/bhLn] d':s'/fpFb} eg]–
…eujfg\nfO{ ;w}F afFw]/ /fVg ;lsg] eP t h] …bfg lng t s]xL lyPg d} lnO{ lbGy]F t/ Pp6f
klg ug{ tTk/ 5' lg .Ú ;t{ 5 .Ú
…To;f] xf] eg] ;'Gg' xf];\ . pkfo ;lhnf] eP klg …;t{ 5 <Ú
k"/f ug{ ufx|f] 5 lsgeg] o;sf nflu eujfg\nfO{ …xf] dftfhL Û ;t{ 5 .Ú
g} s;}sf] xftdf bfg lbP/ k7fpg' k5{ .Ú …s] ;t{ xf] eGg';\ g .Ú
…bfg lbP/ k7fpg' k5{ <Ú …;Sg'x'G5 <Ú
…xf] dftfhL ÛÚ …lsg g;Sg] eg]/ t x]g'{;\ .Ú
…bfg lbPkl5 bfg kfpg]n] g} lnP/ uP eg] lg <Ú …klxn] dnfO{ bfg lbg';\ . To;kl5 eujfg\ s[i0f
…nfFb}gg\ .Ú d]/f x'g] 5g\ . clg pxfFsf] tf}n a/fa/sf] ;'grfFbL
…s;/L eGg ;Sg'x'G5 To:tf] <Ú dnfO{ lbg'xf];\ s[i0f tkfO{+nfO{ g} lkmtf{ lbg] 5' .Ú
…h;n] bfg lnG5 pm;Fu lgu|x lbP/ cfkm}Fn] To;kl5 ;Toefdfn] eujfg\ s[i0fnfO{ gf/bsf]
vl/b u/] efOxfNof] lg .Ú xftdf bfg lbOg\ . s[i0f gf/bsf] kl5 nfu] . o:tf]
…o;sf] cy{ bfg lng];Fu lsGg] eGg vf]Hg' b]v]/ ;Toefdfn] /f]Sb} elgg\–
ePsf] <Ú …P kVg';\ . ;t{ cg';f/ ;'grfFbL lnP/ s[i0f
…xf] To;} eGg vf]h]sf] x'F .Ú dnfO{ lbg' xf];\ .Ú
…p;n] a]lRbg eGof] eg] <Ú …o;df gf/bhL ;xdt gx'g] s'/} lyPg lsg
…eGb}g k};f k};f kfPkl5 . k};f b]v]kl5 ls ;t{ g} To:t} lyof] . ;Toefdf t'nf]df Psfk6L
dxfb]jsf] t tLg g]q v'N5 eG5g\ hfaf] dg'jf . / s[i0f / csf]{k6\l6 ;'grfFbL /fv]/ hf]Vg nflug\
cflv/ s[i0fnfO{ nu]/ s] ug]{ pgn] . g vfg ldN5 t/ eOlbof] s] eg] ePe/sf] ;'grfFbLn] klg k'u]g .
hlt yk] klg s[i0fsf] a/fa/ ePg, x'g ;s]g . ca
dftf ;ToefdfnfO{ cfkt\ k¥of] t/ ug]{ s] . lgs}
ca]/ eO;s]sf] lyof] . To;kl5 dftf ?lSd0fLsf]
z/0fdf k/L xf/u'xf/ ug{ nflug\, h;nfO{ o;cl3
cfkm"eGbf g/fd|L 7fg]/ efp lbPsL lyOgg\ .
pgsf] s'/f ;'Ggf;fy dftf ?lSd0fLn]
a'lemxflng\ . To;}n] d'';'Ss xfF:b} elgg\–
…wt\ nf6L Û ltdL klg slt ;'wL . eujfg\nfO{
clxn];Dd s;}n] ;DklQ;Fu tf}Ng ;s]sf 5g\ /
ltdLn] ;S5\of} < pgnfO{ v';L kfg{ s'g} ;'grfFbLn]
;Sb}g a'‰of} < o;sf nflu t pgs} ;a}eGbf lk|o
j:t'sf] cfjZostf k5{ . cfpm Tot} nfuf}F .Ú
olt eg]/ pgn] ;ToefdfnfO{ lnP/ uOg\ /
t/fh'df Pp6f t'n;L kQf /flvlbOg\ . To;kl5
;'grfFbLsf] cfjZostf g} k/]g . ;f]xL Ps kQf
t'n;Ln] g} eujfg\sf] tf}n k"/f ul/lbof] . To;
lbgb]lv ;Toefdfn] slxn] klg To:tf] 3dG8
ul/gg\ .
o; kf}/fl0fs syfdf s] slt ;Totf 5 Tof]
Jof;hL g} hfg"g\ t/ 3dG8 / cxª\sf/sf] glthf
hxfF klg o:t} x'g] s'/f eg] ;To xf] . á
d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 61
sljtf
b;}F cfof], b;}F cfof]
rª\uf p8fP/ /dfOnf] u/fF}nf . b;}F
ld7f] ld7f] vfcf}Fnf
b;}Fdf xf;f}Fnf .

b;}F cfof], b;}F cfof]


gofF n'uf nufpFnf .

b;}Fdf 3/ hfcf}Fnf
b;}Fdf xf;f}Fnf .

b;}F cfof], b;}F cfof]


5d5d gfrf}Fnf .

;a}n] /dfOnf] u/f}Fnf cf/1L >]i7


b;}Fdf xf;f}Fnf . lnl6n PGhN; :s'n,
xfQLjg, nlntk'/

…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf – &%


o;k6ssf] k|ltof]lutfsf nflu …gjLs/0fÚ zAb k|‚t't ulƒPsf] 5„ o; zAbaf6
a9LeGbf a9L z'4 zAb agfPƒ k7fpg'xf]nf ƒ k'ƒ‚sfƒ lhTg'xf]nf„
…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf– &# sf] klƒ0ffd
c;f/ dlxgfsf] …s;n] w]ƒ}
zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutfdf k|‚t't gfd M cg'kdf gu/sf]6L
ulƒPsf] …ljzfnahf/Ú zAbaf6 sIffM (
;a}eGbf a9L zAb agfPƒ ljhoL ljBfno M t?0f df=lj=
x'g'ePsf ;xefuL x'g'x'G5 M
7]ufgf M afnfh', sf7df8f}F .
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuLn] cfkm"n] tofƒ uƒ]sf zAb ƒ ltgLx¿sf cy{ n]lvPsf] kfgf
;+nUg uƒ]ƒ k7fpg'kg{]5„
@= k|‚t't ulƒPsf] zAbdf gePsf cIfƒ gofF zAbdf k|of]u ug{ kfOg] 5}g„ k|of]u ulƒPdf
k|ltof]lutfdf ;dfj]z uƒfOg] 5}g„
#= o;df sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq ;xefuL x'g kfpg'x'g]5„
lgod

$= ;a}eGbf a9L z'4 zAb k7fpg'x'g] Ps hgfnfO{ k'ƒ‚s[t ulƒg]5„

…s;n] w]ƒ} zAb agfpg] <Ú k|ltof]lutf–&% sf] ;dfwfg @)*) ;fn sflQs % ut];Dddf
d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfOk'Ug'kg{]5„
62 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{
;'8f]s' k|ltof]lutf–&#
;'8f]s' k|ltof]lutf – &% sf] ;dfwfg
@ # $ ! # & $ * @ ^ % (
# ^ & * % ( ^ & ! # @ $
( & ! * ^ @ $ % ( # & * !
$ & @ # & @ ( ^ ! % $ * # &
@ % * ! ( # $ * @ ^ & ! ( %
! # ^ % & ! % ( # * $ ^ @
@ $ ( ^ # & $ % @ ! *
$ ^ * & $ * ! # @ ( % & ^
% ( # % & @ * ! ^ ( $ #
gfd M =================================================== ;fpg dlxgfsf] ;'8f]s' k|ltof]lutfsf] ;xL ;dfwfg
sIff M ================ k7fpg'x'g] ;xefuLdWo] uf]nfk|yfaf6 ljhoL
tLghgfsf] gfd 7]ufgf tn lbOPsf] 5 M
ljBfno M ============================================
7]ufgf M =============================================== != ;Dk"0f{ 1jfnL
sIffM &, k/fksf/ df=lj=, eLd;]g:yfg„
;'8f]s' k|ltof]lutfsf lgod M @= ;hn ah|frfo{
!= o; k|ltof]lutfdf ;xefuL x'g s'kg eƒ]ƒ k7fpg' sIffM ^, gjf]bLk Ps]8]dL, rfjlxn .
kg{5„
] #= ck{0ff kf}8]n
@= sIff !) ;Ddsf ljBfyL{ dfq o;df ;xefuL sIffM *, afnp4f/ Ps]8]dL, skg .
x'g kfpg'x'g]5„
#= vfnL sf]7fdf ! b]lv ( cÍ dfq eg'{kg{5„ ]
$= s'g} klg sf]7f ƒ xƒkmdf cÍ bf]xf]lƒg' xF'bg„
}
%= s]ƒd]6 ulƒPsf] s'kgnfO{ dfGotf lbOg] 5}g„ k'ƒ‚sfƒsf nflu d'gf dfl;ssf]
^= s'kg @)*) ;fn sflQs % ut]leq cfOk'Ug'kg{5„ ] sfof{nodf klƒrokq;lxt ;Dks{ ƒfVg'x'g
ljhoL ;xefuLnfO{ cg'ƒf]w 5„

afnk|ltefdf efu lng cg'ƒf]w


-!_ d'gf dfl;sdf ebf} dlxgfdf k|sflzt x'g] afnk|ltefsf nflu …rf8 kj{ / e]63f6Ú ljifo 5gf]6
ulƒPsf] 5„ o;afƒ] cfˆgf] ljrfƒ k7fpg'xf]nf„
-@_ o; ‚tDedf sIff !) ;Ddsf ljBfyL{n] efu lng ;Sg'x'g]5„
-#_ ljrfƒ a9Ldf Ps ;o zAbsf] x'g'kg{5„]
-$_ ljrfƒsf ;fydf cfˆgf] tl‚aƒ klg k7fpg'xf]nf„
-%_ afnk|ltef @)*) ;fn sflQs % ut];Dd d'gf dfl;ssf] sfof{nodf cfO;Sg'kg{5„ ]

d'gf÷## jif{ @)*) c;f]h 63


cGTodf
clxn]sf] ;+ljwfg
…o;/L a'emfF}Ú
of] ;+ljwfg cfpg'df @)^# ;fnsf] nf]stflGqs
cfGbf]ngsf] efjgfnfO{ ;d]6]/ NofOPsf] Psflt/sf]
cfwf/ 5 eg] csf]{lt/ g]kfnL hgtfn] dtbfg u/]/
r'g]sf k|ltlglwn] agfPsf x'g\ . h;nfO{ xfdL
eStaxfb'/ yfkf ;+ljwfg ;ef eg]/ hfGb5f}F .
c;f]hsf] dlxgf . o; dlxgfsf] # ut] . xfdL g]kfnLn] ;Demg} kg]{ lbg . pT;'stf hfUg ;S5,
lsg ;Demg] t < ljz]if u/]/ xfdL g]kfnLn] b]zdf nf]stflGqs ;+ljwfg cfPsf] lbg eg]/ ;Demg]
ub{5f}F . g]kfnL Sofn]G8/ kN6fpFb} hfFbf c;f]h dlxgfsf] # ut]sf] lbgnfO{ ;+ljwfg cfPsf] lbgsf
¿kdf kfpg] ub{5f}F . of] lbgnfO{ xfdL eJo ¿kdf dgfpg] klg ub{5f}F . x'gt o;cl3 c¿ klg
;+ljwfg cfPsf lbg 5g\ . tL klxnfsf ;+ljwfg lj:yfkg ePsf 5g\ . clxn]sf] kl5Nnf] /
sfof{Gjogdf 5 . clg o; ;+ljwfgnfO{ eg] xfdL clns km/s ¿kdf klg lng] ub{5f}F . vf;u/L
clxn]sf] ;+ljwfg @)&@ ;fndf cfPsf] xf] . / of] ;+ljwfg To;cl3 ag]sf eGbf km/s ljz]iftf
af]s]sf] 5 / km/s ¿kdf lnG5f}F klg . ca xfdLnfO{ oxfFg]/ lh1f;f x'g ;S5 km/s s] t < eg]/ .
To;cl3 ;+ljwfg lgdf{0f x'Fbf Tolt a]nfsf] ;/sf/df hf] x'G5 pgLx¿n] lj1sf] ;ldlt agfP/
lgdf{0f uy]{ ToxL ¿kdf hf/L ul/GYof] . sfof{Gjogdf cfpFYof] . of] clxn]sf] ;+ljwfg agfpg eg]
km/s k|lj|mof ckgfOPsf] 5 .
of] ;+ljwfg cfpg'df @)^# ;fnsf] nf]stflGqs cfGbf]ngsf] efjgfnfO{ ;d]6]/ NofOPsf]
Psflt/sf] cfwf/ 5 eg] csf]{lt/ g]kfnL hgtfn] dtbfg u/]/ r'g]sf k|ltlglwn] agfPsf x'g\ .
h;nfO{ xfdL ;+ljwfg ;ef eg]/ hfGb5f}F . ToxL ;+ljwfg ;efn] g} of] ;+ljwfg lgdf{0f u/]sfn]
;/;tL{ x]bf{ clxn]sf] @)&@ sf] ;+ljwfgnfO{ rflxF g]kfnL hgtfsf] eg]/ …lnu];LÚ 5 . /, oxL
sf/0f klg xfdL km/s ¿kdf lng] ub{5f}F .
x'gtM xfdLsxfF hgtfsf] ;+ljwfg eg]/ …lnu];LÚ lng sl/a ;ft bzssf] ;ª\3if{k"0f{ kxn lyof] .
@))& ;fndf k|hftGq cfPsf] lbgkl5 g} g]kfnL hgtf cfkm}Fn] cfˆgf] ;+ljwfg agfpg k|of;/t
lyof] . o; cjlwdf /fhgLlts j[Qdf km/s vfnsf ptf/r9fj cfof] . h;n] ubf{ ;kmntf ldn]g .
bzsf}Fsf] lg/Gt/ ;ª\3if{kl5 @)^@÷^# ;fndf ;ft /fhgLlts bn / hgo'4 ul//x]sf]
dfcf]jfbL clg gful/s Ps 7fpF eP . / pgLx¿larsf] ;+o'St zlSt aGof] . h;sf] g]t[Tj
g]kfnL sf+u|];sf g]tf lul/hfk|;fb sf]O/fnfn] u/] . ToxL zlStn] @)^@÷^# ;fndf nf]stflGqs
cfGbf]ng u¥of] . oxL cfGbf]ngsf] ;kmntfkl5 hgtfsf] ;/sf/ aGof] . To;kl5 ag]sf] ;/sf/n]
;+ljwfg ;efsf] lgjf{rg u/fof] . ;f] lgjf{rgdf hgtfsf k|ltlglw r'lgP/ cfP . ltg} g]kfnL
hgtfn] r'g]sf k|ltlglwdfkm{t ;+ljwfg aGof] . oxL ;+ljwfgnfO{ xfdL xfd|f] b]zdf hgtfåf/f lgdf{0f
ul/Psf] g]kfnsf] klxnf] ;+ljwfg eg]/ a'‰g] ub{5f}F .
g]kfnL hgtfn] r'g]sf k|ltlglw cyf{t\ ;+ljwfg ;efn] lgdf{0f u/]sf] g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@
;fn c;f]h # ut] hf/L ePsf] xf] . o;nfO{ xfdL– …hgtfsf] ;+ljwfgÚ eGg] ul/G5 . Tof] ;+ljwfg
hf/L ePsf] cf7f}F jif{ k"/f ePsf] 5 . oxL ;+ljwfg cg';f/ clxn] ;ª\3Lo, k|b]z / :yfgLo ;/sf/
ag]sf 5g\ . log} ;/sf/dfkm{t hgtfn] ;]jf kfO/x]sf 5g\ . xfdL g]kfnL Sofn]G8/ kN6fpFb} hfFbf
cfpg] c;f]hnfO{ ;+ljwfg cfPsf] dlxgfsf ¿kdf ;Demg] ub{5f}F . hgtfn] agfPsf] of] g]kfnsf]
;+ljwfgn] cf7 jif{ k"/f u/]sf] 5 . ;f]xL cj;/df d'gf afn klqsfn] ;a} g]kfnL hgtfnfO{ xflb{s
z'esfdgf JoSt ub{5 . á

64 @)*) c;f]h d'gf÷## jif{

You might also like