IMPLASYON

Tumutukoy sa patuloy na pagtaas

ng presyo sa pamilihan.
 DEMAND PULL
Nagaganap kung mas mataas ang
demand ng mga produkto at serbisyo
kaysa sa supply sa pamilihan.
 COST PUSH
Ang pagtaas ng gastusin sa paglikha
ng produkto ang siyang sanhi ng
pagtaas sa presyo ng mga bilihin.
STRUCTURAL INFLATION
Ang pamahalaan ay may mga patakaran
na sinusunod sa pagpapatakbo at
pagsasaayos ng ekonomiya.
PAUNANG GAWAIN: DECODING

Hanapin at isulat sa isang ang mga letrang nakatapat sa

bawat bilang upang mabuo ang mga salita.
16 1 20 1 11 1 18 1 14 7 16 9 19 11 1 12

1
TIME IS UP!
P A T A K A R A N G P I S K A L
16 1 20 1 11 1 18 1 14 7 16 9 19 11 1 12

1
19 21 16 16 12 25 14 7 19 1 12 1 16 9

2
TIME IS UP!
S U P P L Y N G S A L A P I
19 21 16 16 12 25 14 7 19 1 12 1 16 9

2
16 1 7 19 9 14 7 9 12 14 7 2 21 23 9 19

3
TIME IS UP!
P A G S I N G I L N G B U W I S
16 1 7 19 9 14 7 9 12 14 7 2 21 23 9 19

3
16 1 13 1 8 1 12 1 1 14

4
TIME IS UP!
P A M A H A L A A N
16 1 13 1 8 1 12 1 1 14

4
18 5 3 5 19 19 9 15 14

5
TIME IS UP!
R E C E S S I O N
18 5 3 5 19 19 9 15 14

5
MGA LAYUNIN:
-Naipaliliwanag ang layunin ng
patakarang piskal;
-Nasusuri ang layunin ng dalawang uri
ng patakarang piskal; at
-Napahahalagahan ang papel na
ginagampanan ng pamahalaan kaugnay ng
mga patakarang piskal na ipinatutupad nito.
PATAKARANG PISKAL
FISC/ FISCAL:

bag ng salapi o
patikular sa
salaping hawak ng
pamahalaan
PATAKARANG PISKAL:

gawain ng
pamahalaan patungkol
sa PAGGASTA at
PAGBUBUWIS.
PATAKARANG PISKAL:

Paraan sa ilalim ng
pamahalaan upang
maibalik sa normal
na direksiyon ang
ekonomiya.
John Maynard Keynes:
(1935)
Ang paggasta ng pamahalaan
ay may malaking kontribusyon
upang masiguro ang
pagsasaayos ng isang
ekonomiya.
2 URI NG PATAKARANG
PISKAL

EXPANSIONARY CONTRACTIONARY
FISCAL POLICY FISCAL POLICY
1. EXPANSIONARY FISCAL POLICY

ginagamit ng
pamahalaan upang
MAPASIGLA ang
ekonomiya lalo na
sa panahon ng
RECESSION.
RECESSION:

mababa ang
pangkalahatang
demand ng
sambahayan
RECESSION:

walang insentibo sa mga

namumuhunan na gumawa o
magdagdag pa ng produksiyon
EPEKTO NG RECESSION:

magdudulot ng mababang koleksyon

malawakang ng buwis para sa
kawalan ng trabaho pamahalaan
SOLUSYON:

• Pagdaragdag ng gastusin
ng pamahalaan
EXPANSIONARY • pagpapababa ng buwis
FISCAL POLICY
• Pagpapataas ng
kabuuang demand
BUNGA:

 maraming trabaho at
mas malaking kita ng
EXPANSIONARY mamamayan
FISCAL POLICY
• Mas malaking kita ng
bahay-kalakal
2. CONTRACTIONARY FISCAL POLICY

ipinapatupad ng
pamahalaan kung
nasa bingit ng
pagtaas ang
pangkalahatang
presyo sa ekonomiya
2. CONTRACTIONARY FISCAL POLICY

Karaniwang nagaganap ito kapag

lubhang masigla ang
ekonomiya na maaaring magdulot
ng OVERHEATED ECONOMY na
mayroong mataas na
pangkalahatang output at
employment.
EPEKTO NG IMPLASYON:

Ang ganitong kondisyon PRESYO

ay hihila pataas sa
presyo ng mga bilihin o
implasyon.
SOLUSYON:
CONTRACTIONARY FISCAL
POLICY

Ang pamahalaan ay maaaring magbawas

ng mga gastusin nito upang mahila
pababa ang kabuuang demand.
PAGTATAAS NG BUWIS:

Mapipilitan ang mga manggagawa na

magbawas ng kanilang gastusin sa
pagkonsumo
BUNGA:
Sa pagbagsak ng demand, hihina
ang produksiyon dahil mawalan ng
insentibo ang bahay – kalakal na
gumawa ng maraming produkto.
BUNGA:
• Magdudulot ito ng pagbagal ng ekonomiya

• liliit ang pangkalahatang kita na pagpigil sa

pagtaas ng presyo

• makokontrol ang implasyon.

PANGKATANG GAWAIN:
A. Suriin ang sitwasyon kung ito ay tumutukoy sa Expansionary Fiscal
Policy o Contractionary Fiscal Policy ang mga patakaran na nasa loob ng
kahon. Ihanay ang mga ito ayon sa dalawang polisiya sa ibaba ng kahon.

• Pagbaba ng singil sa buwis

• Pagtaas ng singil ng buwis
•Pagpapababa ng kabuuang demand
• Pagdaragdag ng gastusin ng pamahalaan
• Pagpapataas ng kabuuang demand
• Pagbaba ng gastusin ng pamahalaan
PANGKATANG GAWAIN:
Tukuyin kung saang patakaraan nabibilang ang mga
sumusunod na bunga. Ilagay ito sa talahanayan.
 maraming trabaho at mas malaking kita ng
mamamayan
 Mas malaking kita ng bahay-kalakal
 makokontrol ang implasyon
 Magdudulot ito ng pagbagal ng ekonomiya
 liliit ang pangkalahatang kita na pagpigil sa pagtaas
ng presyo
Expansionary Fiscal Policy Contractionary Fiscal Policy
(SOLUSYON) (SOLUSYON)
 Pagbaba ng singil sa  Pagtaas ng singil ng
buwis buwis
 Pagdaragdag ng gastusin  Pagbaba ng gastusin ng
ng pamahalaan pamahalaan
 Pagpapataas ng kabuuang  Pagpapababa ng
demand kabuuang demand
   
Expansionary Fiscal Policy Contractionary Fiscal Policy
(BUNGA) (BUNGA)
• ang mamamayan ay • Magdudulot ito ng
nagkakaroon ng pagbagal ng ekonomiya
maraming trabaho at • liliit ang pangkalahatang
mas malaking kita. kita na pagpigil sa
• Mas malaking kita ng pagtaas ng presyo
bahay-kalakal • makokontrol ang
  implasyon.
GAWAIN B: Lagyan ng tsek (/) kung
TAMA ang pahayag at ekis (x) naman
kung ito ay MALI.
1. Sa buwis nagmumula ang mga
proyekto ng pamahalaan para sa mga
mamamayan.
2. Patakarang Piskal ay tungkol sa
polisiya ng pagbabadyet ng prodyuser.
3. May dalawang uri ang Patakarang
Piskal.
4. Layunin ng patakarang Contractionary
Fiscal na pasiglahin ang sobrang
kasiglahan ng ekonomiya.
5. Layunin ng patakarang Expansionary
Fiscal na bawasan ang kasiglahan ng
pambansang ekonomiya.
6. Magiging masigla ang pambansang
ekonomiya, kung taasan ang paggasta ng
pamahalaan at bawasan ang halagang
ibinabayad na buwis.
7. Overheated Economy ang tawag sa
ekonomiyang umabot sa pinakamataas na
empleyo.
8. Papel ng pamahalaan na magtakda ng
mga patakaran na maghahatid sa isang
kondisyon na maunlad at matiwasay na
ekonomiya.
9. Ang mataas na paggastos ng
pamahalaan ay nakapagpapatamlay sa
ekonomiya.
10. Ang pamahalaan ay isang mahalagang
kabahagi sa pagsasaayos at pagpapanatili
ng katatagan ng ekonomiya.
PAMPROSESONG KATANGUNGAN:

Bakit mahalaga ang papel na

ginagampanan ng pamahalaan sa
pagpapaunlad ng isang ekonomiya?
1. __________________________________________
2. __________________________________________.
3. __________________________________________.
EXPANSIONARY FISCAL POLICY
SOLUSYON

1.
2.
3.
CONTRACTIONARY FISCAL POLICY
SOLUSYON

1.
2.
3.
PUBLIKONG SEKTOR
PUBLIKONG SEKTOR

Aktibong nakikilahok sa mga gawaing

pang-ekonomiya upang matupad ang
mga layunin ng pamahalaan- ang
pagkakaloob ng pampublikong
produkto.
PUBLIKONG SEKTOR

Binubuo ng mga institusyon tulad ng

mga ahensya, sangay at
kagawaran na nagpapatupad ng
mga gawain ng pamahalaan.
PAARALAN
OSPITAL
KOMUNIKASYON
TRANSPORTASYON
SERBISYO NG MGA PULIS AT SUNDALO
PUBLIC UTILITIES
PRIVATE GOODS:

Produkto at serbisyo na ginawa

ng isang indibidwal para sa
pansariling kapakinabangan at
interes.
PAMPUBLIKONG PANANALAPI
 PAMPUBLIKONG PANANALAPI /
PUBLIC FINANCE

May kinalaman sa pagdedesisyon ng

pamahalaan ukol sa mga gastusin
at paglikom ng pondo at
pagpapalaki ng kita ng pamahalaan.
 PAMPUBLIKONG PANANALAPI /
PUBLIC FINANCE

Mahalagang makalikom ng sapat na

kita at pondo ang pamahalaan upang
masiguro na maipatutupad nito ang
kaniyang mga tungkulin at gawain.
 BUWIS- Pangunahing
pinagkukunan ng kita ng
pamahalaan
PUBLIC FINANCE:
 Dapatnagagamit sa mga
proyekto at programa ng
pamahalaan para sa
mamamayan
 PDAF(Priority
Development
Assistance Fund)-
PDAF/ PORK BARREL
tinatawag ding pork barrel o pondo na
inilalaan para sa mabuting
pagpapasiya ng mga miyembro ng
Kongreso at mga Senador.
PDAF/ PORK BARREL

Para pondohan ang mga proyekto o

programa na nakasama sa mga
proyekto ng pamahalaan kadalasan
ay mga imprastraktura at
scholarships.
DEPARTMENT OF BUDGET & MANAGEMENT

Php. 200 milyon- senador

Php. 70 milyon- kongresista
SARO- Special Allotment Release
Order
TUNGKULIN NG PAMAHALAAN
 1. MAGKALOOB NG MGA
SERBISYONG PANLIPUNAN
EDUKASYON
EDUKASYON

R.A NO. 10533

PHILIPPINE BASIC EDUCATION
SYSTEM (K12 CURRICULUM)
 EDUKASYON

TECHNICAL EDUCATION AND SKILLS

DEVELOPMENT AUTHORITY (TESDA)
RA. NO. 7796
KALUSUGAN
Pampublikong
mga Ospital at
Health Centers
KAPAYAPAAN
PANGKABUHAYAN
PANGKABUHAYAN

CCT- CONDITIONAL CASH

TRANSFER
4P’S- PANTAWID PAMILYANG
PILIPINO PROGRAM
 PANGKABUHAYAN
 Nakaenroll sa pampublikong paaralan ang mga
anak
 Regular na nagpapatingin s amga health center o
pampublikong ospital
 Nabibigyan ng mga bakuna
 Nakikinabang sa feeding program
IMPRASTRAKTURA
TRANSPORTASYON
KOMUNIKASYON
PABAHAY
KATARUNGAN PARA SA MAHIHIRAP
 2. MAGKALOOB NG
PUBLIKONG PRODUKTO
Ang pamahalaan ay gumaganap bilang
mamimili at pridyuser
3. MAGKAROON NG MATATAG
NA EKONOMIYA
Kapag may budget deficit, obliged
parin ang pamahalaan na ipagkaloob
ang mga serbisyo sa mamamayan.
 PUBLIC BORROWING
Pangungutang ng pamahalaan sa
loob o labas ng bansa upang
mapunan ang kakulangan sa badyet.
PALATANDAAN NG KAUNLARAN:

1. Mababang antas ng kahirapan

2. Pagpapababa sa antas ng
kawalan ng hanapbuhay
PALATANDAAN NG
KAUNLARAN:
1. Mababang antas ng kahirapan
2. Pagpapababa sa antas ng kawalan ng
hanapbuhay
3. Kawalan ng kriminalidad
4. Balanseng demand at supply
5. Matatag na presyo sa pamilihan
6. Mataas na antas ng karunungan
7. Kapayapaan at katahimikan
8. Maayos na kapaligiran
9. May sapat na pamumuhunan
10. Pagtaas ng piso kontra dolyar
ANG PAMBANSANG BUDGET
Ang kita ng pamahalaan ay
ginagagastos sa iba’t-ibang proyekto
at programa nito upang mapabuti
ang kalidad ng pamumuhay ng
mamamayan.
PAMBANSANG BUDYET:

Isang plano ng pamahalaan kung saan

at paano gagastusin ang kita nito.
Ito ay isang paraan upang maisaayos
ang kaniyang mga gastusin.
Magpapakita ng inilaang pondo sa
bawat sektor
 STEP 1:
Maghahanda ang Pangulo ng
proposed budget
 STEP 2:
Magsusumite ang Pangulo ng
proposed Budget
 STEP 3:
Pag-aaralan at susuriin ng
kongreso ang isinumiteng
badyet ng pangulo
 STEP 4:
Aaprobahan ng kongreso ang
badyet
 STEP 5:
Maaari nang pirmahan ng pangulo
ang badyet kung tanggap na niya;
kung hindi, maaari nya itong i-veto
KONGRESO- Masususing sinusuri ang
isinumiteng budyet.

CIVIL SOCIETY ORGANIZATION (CSO)-

Maaaring magbigay ukol sa mga proyekto na kailangang
bigyan ng badyet.
 BATAYAN NG PAGBUBUWIS

Madaling Nagbibigay ng
kolektahin sapat na kita

BUWIS Dapat
nakasulat ng
Dapat patas
maliwanag
 BONDS- ipinagbibili ng
pamahalaan para magka
pondo
MGA URI NG BUWIS
1. BUWIS SA HANAPBUHAY

Ang lahat ng propesyunal na may

sariling pinagkakakitaan tulad ng
abogado, doctor, dentista, accountant,
at iba pa ay nagbabayad ng buwis na ito.
2. SALES TAX

Pangkalahatang buwis na
ipinapataw sa biniling produkto at
serbisyo tulad ng value added
tax.
3. TARIFF O IMPORT DUTY

Ang buwis na ipinapataw

sa mga biniling imported
na produkto.
4. COMMUNITY TAX

Kilala sa tawag na sedula.

Binabayaran ito ng mga
mamamayang may hanapbuhay o
wala na nasa edad na 18 pataas.
Lokal na pamahalaan ang nag iisyu
nito.
5. BUWIS SA ARI-ARIAN

Ang lahat ng ari-arian na

namana, binili at tinaggap bilang
regalo o donasyon ayon sa
market value nito.
6. EXCISE TAX

Ipinapataw na buwis sa mga piling produkto.

A. AD VALOREM TAX- Ibinabatay sa presyo ng
produkto
B. SPECIFIC TAX- iniaayon sa volume ng
produktong ginagawa o ipinagbibili
7. PERCENTAGE TAX

Buwis sa tao o negosyo na nagbibili o

bumibili ng produkto, ari-arian o serbisyo.
Ito ay isang buwis sa negosyo na ang kita
ay di- hihigit sa Php. 500,000 sa loob ng
isang taon at ito ay nakarehistro ng non-
vat.
8. VALUE-ADDED TAX

Buwis na ipinapataw sa halaga

ng produkto at serbisyo na
kinokonsumo ng tao.
9. BUWIS SA KITA
 Itinuturing
na direktang buwis kung saan
ang pagbabayad ay tuwirang ginagawa ng
nagbabayad.
 Ipinapataw sa kita ng tao o kompanya.
 Magkakaiba ayon sa laki ng kinita.
IBA PANG PINAGKUKUNAN NG
PONDO NG PAMAHALAAN
1. MGA KALOOB AT TULONG
Kita mula sa tulong at kaloob ng mga
dayuhan sa ating bansa at tulong na
ibinibigay ng ilang ahensya ng
pamahalaan. Ngunit madalas ay may
kalakip ang mga tulong na ito.
2. Kita sa ibinebentang kapital

Ang privatization na programa ng

pamahalaan na ukol sa pagbebenta ng
mga korporasyon, ari-arian, at ilang
makinarya na pag-aari ng pamahalaan.
3. Di-pangkaraniwang kita

Ito ay mula sa kinita ng mga pautang

ng pamahalaan sa mga prodyuser.
Kasama ang kita mula sa casino ng
PAGCOR at PCSO.
4. Kita mula sa Korporasyong Pag-aari at
Kontrolado ng Pamahalaan (GOCCs)

Kita mula sa interes ng mga naimpok ng

pamahalaan , kita sa treasury bills na
ipinagbibili, upa sa mga ari-arian at mga
Negosyo ng pamahalaan.