Felsefe

Yurtseverlik eğitimi modern eğitim programlarında yurttaşlık ve değerler eğitiminin önemli bir parçasıdır. On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından günümüze değin Türk eğitim sisteminin genel amaçları arasında yer alan yurtseverlik eğitimi, tarih ve sosyal bilgiler ders programlarında öğretilmesi gereken değerlerden biri olmuştur. Bu çalışma, tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin yurtseverlik ve yurtseverlik eğitimi hakkındaki tutumlarını; yurtseverlik eğitiminde kullandıkları strateji ve yöntemleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Elde edilen bulgular tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin yurtseverlik ve yurtseverlik eğitimi tutumlarının önemli ölçüde benzerlik gösterdiği, öğretmenlerin tutumları ile kullandıkları strateji ve yöntemler arasında anlamlı ilişki olduğunu göstermiştir. Araştırma verileri sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih öğretmenlerine göre yurtseverlik eğitimi verirken rol model ve işbirlikçi öğrenme stratejilerini; sınıf içi tartışmaları; görsel araçları; drama, oyun ya da simülasyonlardan yararlanma yöntemlerini daha sıklıkla kullandığını göstermiştir.

This pa per ex plores and in terprets Rawls's idea of pub lic jus tification by analysing the types of rea sons that cit izens use when en gaged in pub lic jus tification of a po litical con ception of jus tice. In par ticular, I fo cus on the dis tinction be tween "con sen sual" and "dis trib u tive" modes of jus ti fi ca tion. Some critics have ar gued that Rawls is un clear whether he is re lying on "con sensual" or "dis tributive" forms of rea soning; oth ers ar gue that Rawls shifts inconsistently be tween them. I at tempt to clar ify this puz zle. I show that consen sual and dis trib u tive modes of pub lic rea son ing are not mu tu ally ex clu sive to each other. On the contrary, they are in troduced as nec essary com ponents of pub lic jus tification in Rawls's the ory. Thus, his model is con sensual-cumdistributive. I also sug gest some rea sons why this model can better account for the lib eral idea of plu ralism, and how it offers a more re alistic moral and political psychology, giv ing the account greater epistemic virtue than its alter na tives.

This study examines the place of controversial issues in education within the context of primary, secondary and high school teacher candidates in Turkey. Two features of controversial issues make them important to educational studies. One is the fact that such issues somehow take part in class discussions by teachers and students; another is the idea that teaching controversial issues themselves is an educational objective.  The aim of the study was to identify major controversial issues, examine the perceptions, tendencies and ideas of social studies and social sciences teacher candidates with respect to appropriateness of these issues for class discussions; educational objectives of teaching controversial issues; proper teaching methods and techniques; perceived barriers in teaching such issues. We found that the participants assign high educational value in teaching such issues, mostly in terms of thinking skills and civic efficiencies. We also found that, compared to high school teacher candidates, primary and secondary school teacher candidates were more positive, and they prefer more student-centered methods and techniques. The perceived barrier and anxiety level of female participants were found higher than that of male participants.                    Key Words: Controversial Issues, Social Studies, Social Sciences.

Although the beginning of modern constitutional movements in Turkey started in the same period with that of many European countries, the Turkish constitutional development bears its own peculiar historical and societal effects in many respects. Among others, one is the existence of the unity of powers in the constitu- tions of 1921 and 1924.  A great number of commentators suggest that this was due to consequences of the conditions of that period. This paper argues that, unlike the common interpretation, the con- stitutional principle of the unity of powers in the 1921 and 1924 constitutions was defended on the basis of theoretical, philosophi- cal and normative arguments, rather than on the necessity of such historical facts. The first part of the paper examines widely accepted comments with respect to the unity of powers in these constitu- tions; the second part discusses the historical development of the idea of the separation and unity of powers; the third part argues that the main reason behind the argument defended by Atatürk and his colleagues with respect to the unity of powers rested not on the conditions of war or concern for an effective government, but on a Rousseauian idea of sovereignty. Keywords Unity of Powers, Separation of Powers, The Constitutions of 1921 and 1924, Sovereignty, Atatürk.

Öz Bu çalışma değerler eğitiminde rol model olarak kahramanlardan yararlanma durumunu sosyal bilgiler ders kitapları ile öğretmen adaylarının kahramanları rol model alma eğilimlerini karşılaş-tırarak incelemektedir. Böyle bir karşılaştırma Türk eğitim sisteminin resmi ve örtük programla-rını sınırlı bir açıdan da olsa karşılaştırarak değer tercihini anlamamıza yardım etmesi açısından önemli görülebilir. Araştırma bulguları bu iki değişken arasında önemli benzerlik ve farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Cinsiyet açısından değerlendirildiğinde, ders kitaplarındaki kahra-manların % 97,4'ü erkek, % 2,6'sı kadın; öğretmen adaylarının seçimlerinde belirtilen kahraman-ların tamamı erkek olmuştur. Yerellik ve evrensellik açısından ise ders kitaplarındaki kahraman-ların % 73,6'sı yerel, % 26,4'ü evrensel; öğretmen adaylarının seçimlerinin % 75'i yerel, % 25'i ev-rensel kahraman olmuştur. Ancak, kahraman ismi açısından sosyal bilgiler ders kitaplarıyla öğ-retmen adaylarının kahramanlarının örtüşme düzeyinin düşük olduğu bulgusuna rastlanmıştır. Ders kitaplarında rol model olarak en fazla Atatürk yer alırken, öğretmen adaylarının seçimlerinin ağırlıklı olarak Atatürk ile dini kahramanlardan oluştuğu görülmüştür.

Giriş. Son yirmi yrl iginde, <izellikle ingilizce yayrmlanan felsefe dergi ve kitaplalnda, erdem ahlakrna iligkin hrzla artan bir ilginin varhf,rna tantk oluyoruz. Bu ilginin belli bagh nedenlerinden biri modern ahlak felsefesinde temel yaklaqrmlardan Kantgr ve yararcr kuramlann eksiklitini ve yetersizlif,ini vurgulayan yazrlar olmugtur. Bu yazrlar arasrnda, Anscombe'un 1958 yrhnda yayrmladrf,r "MoiJern Ahlak Felsefesi" adh makalesi erdem ahlakrna ydnelik ilginin artmasrnda dnemli rol oynamrgtr. Sonraki yrllarda, dzellikle 1980'lerin bagrndan itibaren, bir yandan Maclntyre, Montague, Stocker, Williams, Taylor ve Slote gibi felsefeciler Kantgr ve yararcr ahlak kuramlanna alternatif bir kuram olarak erdem ahlalanr savunmaya ve temellendirmeye gahgrken diler yandan erdem ahlakrna yonelik olumlu yaklagrmlan destekleyen akademik ve entelektiiel geligmeler ortaya qrkmr$fir. Bu geligmelerden biri Maclntyre'tn da iginde bulundutu toplulukgu (communitarian) yaklagrmrn salladt$ felsefi destektir. Toplulukgu felsefecilerin liberal-Kantgr kuramlann ahlak, siyaset, kigilik veya ben anlayrglanna ydnelik elegtirileri erdem ahlakrnrn kuramsal temelini destekleyici gahgmalar olmuglardrr. ikinci olarak, Carol Gilligan'rn Kohlberg'in KantEr ahlaki geliqim kuramrnrn ahlak deneyimini aErklamadaki eksikliiine ve yontemsel cinyargrhh$rna kargr geligtirdili koruyucu (care) etik anlayrgr temelinde ahlak yargrlarrnrn olugmasrnda duygulara ydnelik olumsuz, bazen de di.igmanca tutum takrnmanrn ahlak gerEeklitini agrklamada karqrlaqaca$r sorunlara iligkin elegtirilerin belli tilEi.ide kabul gdrmesi erdem ahlakrna y6nelik sempatik yaklagrmlara destek olmugtur. Genel amacr erdem ahlakrna iligkin temel yaklagrm ve tartr$malan irdeleyerek erdem ahlakrnrn geleneksel ahlak kuramlan arasrnda ayrncr dzelliklerini ortaya Er-karmak olan bu makalede, birEok girigimiere ra$menr, erdem ahlakrnrn Kantgr ku-ramlarla neden uzlagtrnlamayaca$rnr gdsterrneye gahqacaSrm. Bu genel amactn yanl slra, do$rudan de$inmesem bile, gu sorulann yanttlanmastna rgrk tutmayt u-muyorum: Erdem ahlak ahlak gergekli[ini aErklamada tek bagrna yeterli midir, yoksa, bu kuramrn savunuculannrn iddia etti$inin aksine, ahlak gergekliiinin yal-nrzca belli bir boyutunu mu agrklayabilir? Ahlaki yargrlan yalmzca erdem ahlakr-Felsefe Taftimalan 7

ÖZET Saygı, en temel değerlerden biri olmasına karşın bu değer üzerine ulusal ve uluslararası literatürde yapılmış sınırlı düzeyde uygulamalı çalışma mevcuttur. Bu makalenin iki amacı vardır. Birincisi, saygı değerinin kuramsal açıdan kozmopolitan (evrenselci) ve komüniteryan (cemaatçi) boyutlarını değerlendirmek; ikincisi ise kuramsal olarak bu iki boyuta dayanan bir Saygı Ölçeği (SÖ) geliştirerek geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Çalışmanın kuramsal kısmında kozmopolitan ve komüniteryan yaklaşımların ben anlayışları ve bunun değer anlayışına nasıl yansıyabileceği üzerine değerlendirmeler yapılmış; bu iki yaklaşımın saygı değeri ile ilişkisi temellendirilmeye çalışılmıştır. Nicel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmanın uygulama kısmı iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada madde havuzu oluşturularak toplam 221 lisans öğrencisi üzerine uygulanmıştır. Bu uygulama verileri doğrultusunda ölçekte yer almasına karar verilen maddeler ikinci aşamada iki farklı üniversitede toplam 238 öğrenci üzerine uygulanarak ölçeğin nihai geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Elde edilen bulgular altı faktörlü bir sonuç vermesine karşın 17 madde iki faktörlü bir çözüme zorlandığında ölçeğin kuramsal olarak öngörülen iki boyutluluğunun doğrulandığı görülmüştür. İki faktörün toplam varyansı açıklama oranı % 41.48 olarak bulunmuştur. Her iki boyut için faktör yüklerinin .606-.818 ile .415-.600 arasında olduğu görülmüştür. Ölçeğin iki boyutlu yapısı Scree Plot testinde de açıkça ortaya çıkmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik değeri toplam ölçek için .73, kozmopolitan faktör için .87 ve komüniteryan faktör için .62 olarak bulunmuştur. Felsefi kuram ve yaklaşımların deneysel ve uygulamalı çalışmalarla incelenmesi çağdaş felsefede yeni bir çalışma alanı olarak henüz gelişme aşamasındadır. Bu çalışma, hem bu açıdan hem de değer eğitimi araştırmalarıyla ilgili literatüre katkı sağlama potansiyeline sahiptir. Anahtar Kelimeler: Değerler eğitimi, saygı, saygı ölçeği, kozmopolitanizm, komüniteryanizm  Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.

Öz: Askeri darbeler, Türk demokrasisinin önemli bir sorunu olmasna karşn bu konuda farkl kesimlerin alg ve görüşlerini araştran uygulamal çalşmalarn says yok denecek kadar azdr. Bu çalşmann amac, üniversite öğrencilerinin, askeri darbelerin etki ve sonuçlarna yönelik alg ve düşüncelerini incelemektir. Araştrmann katlmclar küme örnekleme yöntemi ile belirlenmiş, iki devlet üniversitesinde öğrenim gören 127'si kz, 70'i erkek olmak üzere toplam 197 lisans öğrencisidir. Araştrmada nicel veri yöntemlerinden genel tarama modeli kullanlmştr. Verilerin analizinde frekans, yüzde ve ortalama gibi betimsel analiz işlemleri; anlamllğ belirlemek için Pearson ki-kare testi, cinsiyet, branş ve üniversite değişkenleri açsndan tek yönlü varyans analizi ile Fischer'in LSD testi uygulanmştr. Araştrmada üniversite öğrencilerinin ağrlkl olarak askeri darbelerin olumsuz etki ve sonuçlar doğurduğu yönünde alg ve düşünceye sahip olduklar bulgusuna rastlanmştr. Katlmclarn büyük bir çoğunluğu askeri darbelerin toplumun psikolojisini bozduğu ve ekonomiyi geriye götürdüğü yönünde görüş bildirirken, en düşük katlm askeri darbelerin milli birlik ve bütünlüğü yeniden sağladğ ve özgürlük ortamn geri getirdiği maddelerinde olmuştur. Cinsiyet değişkeni açsndan yedi maddede farkllk görülürken, askeri darbelere yönelik erkek öğrencilerin kz öğrencilere göre daha olumsuz alg ve düşünceye sahip olduklar bulgusuna rastlanmştr. En az görüş farkllğ siyasi görüş ve siyasi tanmlama değişkenlerinde ortaya çkmştr. Sonuç bölümünde araştrmann bulgular kuramsal çalşmalarla ilişkilendirilerek çalşmann baz snrllklarna değinilmiştir.

I. Giriş Kuhn'un bilim felsefesindeki çalışmaları pozitivist bilim anlayışına ciddi itibar kay-bettirmiş olmasına karşın, pozitivist bilim anlayışı farklı yaklaşımlarla bilim felsefesin-de savunulmaya devam etmektedir. Bu yaklaşımlardan biri Van Fraassen'ın, The Scientific Image 1 adlı kitabında, Carnap'm mantıksal pozitivizmine, Sellars ve Putnam'ın bi-limsel realizmine karşı geliştirdiği "inşacı deneycilik" (constructive empiricism) diye adlandırdığı kuramdır. Bu kuramda anahtar kavram gözlenebilirlik kavramıdır. Van Fra-assen, Carnap'ın pozitivist bilim felsefesi anlayışına belli noktalarda karşı çıkmış olma-sına karşın, kuramsal ve gözîenemez varlıklara ilişkin herhangi bir doğruluk değeri ve-remeyeceğimiz noktasında pozitivizmle örtüşür. Ona göre, bu tür varlıklardan söz eden bilimsel kuramların doğruluğuna ilişkin takınılacak uygun epistemik tutum bilinemez-liktir (agnostizm). Bu tür kuramlar için yapabileceğimiz yegane değerlendirme onların "deneysel bakımdan yeterli" olup olmadıkları olabilir. Bu makalede, Van Fraassen'ın gözlenebilirlik kavramını irdeleyerek bilim felsefe-sinde realist ve realist karşıtı görüşlerin dayanaklarını açıklamaya çalışacağım. Bunun yanı sıra, gözlenebilir/gözlenemez ayrımında var olduğu ileri sürülen epistemik farklılı-ğın bilimsel bilgiye yönelik tutumumuzu belirleyecek derinlikte olup olmadığını tartışa-rak Van Fraassen'ın inşacı deneycilik kuramının gözlenebilirlik kavramına ilişkin epis-temik ayrımdan değil, öngördüğü gerekçelendirme yönteminden kaynaklandığını savu-nacağım. İL Pozitivist, Realist ve Deneyci Bilim Felsefesi Anlayışları Günümüz bilim felsefesi tartışmaları daha çok realist ve realist karşıtı yaklaşımlar et-rafında sürdürülmektedir. Pozitivizm son yıllarda önemli itibar kaybına uğramış olsa da, realist karşıtı görüşlerin ortaya çıkmasında etkili olmuş önemli bir akımdır. Bu nedenle ilkin, lan Hacking'i izleyerek, pozitivist bilim felsefesi anlayışının altı genel özelliğini sıralamakta yarar var: 1. Metafiziğe karşı olma; 2. doğrulama veya yalnışlamaya vurgu; 3. duyusal bilgiyi doğru bilginin temeli olarak alma; 4. fiziksel nedensellik konusunda