Arapça bir kelime olan mecmûa, lügatte "toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin... more Arapça bir kelime olan mecmûa, lügatte "toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin hepsi" 1 anlamında kullanılan bir kelimedir. Edebiyat terimi olarak ise defter, çeşitli konuların bir araya getirildiği yazıları muhtevi kitap, şiir defteri gibi anlamlarda kullanılmaktadır. 2 Mecmua, "farklı kişilere ait metinlerin/metin parçalarının bir araya getirildiği eserler bütünü" 3 olarak da tarif edilebilir. Mecmualar genellikle birden fazla şair ya da nasirin farklı şekil ve hacimlerdeki eserlerinin derlenmesiyle oluşur. Çoğu mecmuaların derleyicileri ya da müstensihleri belli değildir.
Arapça bir kelime olan mecmûa, lügatte "toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin... more Arapça bir kelime olan mecmûa, lügatte "toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin hepsi" 1 anlamında kullanılan bir kelimedir. Edebiyat terimi olarak ise defter, çeşitli konuların bir araya getirildiği yazıları muhtevi kitap, şiir defteri gibi anlamlarda kullanılmaktadır. 2 Mecmua, "farklı kişilere ait metinlerin/metin parçalarının bir araya getirildiği eserler bütünü" 3 olarak da tarif edilebilir. Mecmualar genellikle birden fazla şair ya da nasirin farklı şekil ve hacimlerdeki eserlerinin derlenmesiyle oluşur. Çoğu mecmuaların derleyicileri ya da müstensihleri belli değildir.
HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature), 2018
Bahtî mahlasıyla şiirler yazan Sultan I. Ahmed, kendinden önceki bazı Osmanlı padişahları gibi di... more Bahtî mahlasıyla şiirler yazan Sultan I. Ahmed, kendinden önceki bazı Osmanlı padişahları gibi divan tertip eden padişahlardan biridir. Bahtî′nin bazı şiirlerine devrindeki şâirler tarafından nazîreler yazıldığı bilinmektedir. Bu nazîreler mecmularda ya da onun şiirlerini tanzîr eden şâirlerin divanlarında yer almaktadır. Bahtî şiirlerine yazılan nazîrelerin bir kısmını neşri yapılan mecmua ve divanlarda görmek mümkündür. Bu çalışmanın konusu, Bahtî′nin seçilmiş bazı şiirlerine Ahmed bin Seyfullah tarafından yazılan ancak henüz neşri yapılmayan tahmîs ve nazîrelerdir. Bahtî′nin şiirlerine çeşitli nazım şekilleriyle yazılmış 42 şiir bu çalışmada neşredilmiştir. Çalışmanın girişi, Bahtî′nin kısaca hayatı, nazîre kavramı, Bahtî′nin şiirlerine yazılan nazîreler ile tahmîs ve nazîrelerin yer aldığı mecmua hakkındaki bilgilerden oluşmaktadır. Metin bölümünde ise Ahmed bin Seyfullah′ın tahmîs ve nazîrelerinin toplandığı mecmuanın transkripsiyonlu metni yer almaktadır.
Göreceli bir kavram olan zaman, felsefeden başlamak üzere felsefe temelinde doğmuş bütün bilim da... more Göreceli bir kavram olan zaman, felsefeden başlamak üzere felsefe temelinde doğmuş bütün bilim dalları için araştırma sahası hâline gelmiştir. Zaman, dil açısından incelendiğinde gerçek zaman ve fiil zamanı olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Fiillerin çekim ekleri vasıtasıyla geçmiş, gelecek, şimdiki vb. zaman karşılıkları olduğu gibi sıfat-fiil eklerinin de zaman değerleri vardır. Bu zaman değerleri ekin ihtiva ettiği zaman değerlerinin dışında işlevsel ve anlamsal açıdan incelendiğinde farklı zaman değerlerini de ifade edebildiği bilinmektedir. Çalışmada, Kazak edebî metinlerinden hareketle sıfat-fiil eklerinin hangi zaman değerlerini karşıladığı işlevsel-anlamsal açıdan incelenmeye çalışılmıştır. Kazak gramerlerinde tespit edilen sınıflandırmalardan farklı olarak çalışmada, sıfatfiillerin zaman değerleri işlevsel-anlamsal açıdan ele alınmıştır. Sıfat-fiiller incelenirken bir sıfatfiil ekinin birden fazla zamana gönderme yaptığı da göz önünde bulundurularak her sıfat-fiil ekinin altında hangi zaman değerine sahip olduğu örneklerle ortaya koyulmuştur. Ayrıca, çalışmada sıfat-fiil eklerinin zamanla kalıplaşarak isim ve sıfat türetme işlevi kazanması nedeniyle örneklerde geçen fiil + sıfat-fiil yapısının sözlüklerde madde başı olarak yer alıp almamasına da özellikle dikkat edilmiştir. Böylece çalışma için sıfat-fiil eklerinin kalıplaşmadığı, yani temel işlevini kaybetmediği örnekler seçilmeye çalışılmıştır.
Semender, klasik Türk şiirinde ateşten etkilenmeyen, hatta hayatını ateşte idame ettiren efsanevi... more Semender, klasik Türk şiirinde ateşten etkilenmeyen, hatta hayatını ateşte idame ettiren efsanevi bir hayvan olarak tasavvur edilmiştir. Bu çalışmada klasik Türk şiirinde semender algısı, semenderin şiirlerdeki kullanım sıklığı ve anlam çerçevesi, şiirlerinde semender geçen 173 şairin şiirleri incelenerek tespit edilmeye çalışılmıştır. Girişte, semender kelimesinin sözlüklerde yer alan anlamları üzerinde durulmuştur. Daha sonra bu efsanevi varlığın klasik Türk edebiyatı şairlerinin şiirlerinde nasıl bir varlık olarak tasavvur edildiği tespit edilen tanık beyitler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Semenderin yüzyıllar ve şairler temelinde hangi sıklıkta kullanıldığı araştırılmış ve kelimenin 14-19. yüzyıllar arasında şiir yazmış şairlerin şiirlerindeki kullanımı sayısal veriler ve grafiklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca semenderin teşbih unsuru olarak kullanımı araştırılmış, bu çerçevede teşbih edilen varlıkların tespiti ve hangi varlığa hangi sıklıkla teşbih edildiği konusu tanık beyitlere de yer verilerek açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada klasik Türk şairlerinin semender algıları, semenderin klasik Türk şiirinde kullanımıyla ilgili sayısal veriler ve kelimenin klasik Türk şiirinde teşbih unsuru olarak kullanımı konularında elde edilen veriler detaylandırılarak incelenmeye çalışılmıştır.
Azerî Türkçesi ile şiirler yazan Seyyid İmâdüddîn Nesîmî, Türk dünyasının büyük şairlerindendir. ... more Azerî Türkçesi ile şiirler yazan Seyyid İmâdüddîn Nesîmî, Türk dünyasının büyük şairlerindendir. Nesîmî, yazdığı lirik şiirlerin yanında menkıbevî hayat hikâyesiyle de mensubu olduğu milletin hafızasında kalıcı izler bırakmıştır. Bugüne kadar Nesîmî’nin hayatı ve sanatıyla ilgili pek çok çalışma araştırmacıların ve meraklı okuyucuların ilgisine sunulmuştur.
Türkiye’de ve Azerbaycan’da neşredilen Nesîmî Dîvânı metinlerinde yer almayan Nesîmî şiirleri konusunda bugüne kadar 6 adet makale yazılmıştır. Nesîmî Dîvânı’nın bilinmeyen nüshaları ya da şiirlerinin yer aldığı mecmualar keşfedildikçe Dîvân’ın yeni neşirlerinde şiir ilavelerini gerektirecek bu çalışmalara yenilerinin eklenmesi de ihtimal dâhilindedir.
Bu yazıda, Nesîmî’nin Şiraz’da istinsah edilip bir vesileyle Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesine intikal eden yazma divanı ile bu divan içinde yer alan ve bugüne kadar neşri yapılmamış şiirlerinin ilim dünyasına tanıtılması hedeflenmiştir. Bu çerçevede Nesîmî’nin neşredilmemiş 2 gazeli ve 2 tuyuğunun tam metinleri Latin harfleriyle ve transkripsiyonlu metin halinde araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.
ÖZ
Bahtî mahlasıyla şiirler yazan Sultan I. Ahmed, kendinden önceki bazı Osmanlı padişahları gib... more ÖZ Bahtî mahlasıyla şiirler yazan Sultan I. Ahmed, kendinden önceki bazı Osmanlı padişahları gibi divan tertip eden padişahlardan biridir. Bahtî′nin bazı şiirlerine devrindeki şâirler tarafından nazîreler yazıldığı bilinmektedir. Bu nazîreler mecmularda ya da onun şiirlerini tanzîr eden şâirlerin divanlarında yer almaktadır. Bahtî şiirlerine yazılan nazîrelerin bir kısmını neşri yapılan mecmua ve divanlarda görmek mümkündür. Bu çalışmanın konusu, Bahtî′nin seçilmiş bazı şiirlerine Ahmed bin Seyfullah tarafından yazılan ancak henüz neşri yapılmayan tahmîs ve nazîrelerdir. Bahtî′nin şiirlerine çeşitli nazım şekilleriyle yazılmış 42 şiir bu çalışmada neşredilmiştir. Çalışmanın girişi, Bahtî′nin kısaca hayatı, nazîre kavramı, Bahtî′nin şiirlerine yazılan nazîreler ile tahmîs ve nazîrelerin yer aldığı mecmua hakkındaki bilgilerden oluşmaktadır. Metin bölümünde ise Ahmed bin Seyfullah′ın tahmîs ve nazîrelerinin toplandığı mecmuanın transkripsiyonlu metni yer almaktadır.
Es'ad Mehmed Efendi, 10 Muharrem 978/ 14 Haziran 1570'te İstanbul'da doğdu. Babası I. Ahmed devri... more Es'ad Mehmed Efendi, 10 Muharrem 978/ 14 Haziran 1570'te İstanbul'da doğdu. Babası I. Ahmed devrinde şeyhülislamlık görevinde bulunan ve Tâcü't-tevârîh adlı eseriyle tanınan Hoca Sa'deddin Efendi'dir. Tahsil hayatına babasından ve Molla Tevfik Gîlânî'den aldığı derslerle başlamıştır, Haziran 1588'de on sekiz yaşında iken Haseki medresesine mülâzım olmuştur. Sahn-ı Semân, Sultan Selim ve Süleymaniye medreselerinde müderrislik görevinin ardından, kadılık, Anadolu ve Rumeli kazaskerlikleri görevlerini ifa etti. Es'ad Efendi, hac seyahati dönüşü 2 Temmuz 1615'te Konya yolunda iken veba hastalığına yakalanan ağabeyi Şeyhülislâm Mehmed Efendi'nin ölüm haberini ve kendisinin şeyhülislâmlığa tayin haberini aynı anda almıştır. Kırk altı yaşında meşihat makamına tayin olunan Es'ad Efendi, padişahlığın I. Ahmed (öl. 1617), I. Mustafa (öl. 1639), II. Osman (öl. 1622) ve yine I. Mustafa, IV. Murad (öl. 1640) arasında dört defa el değiştirdiği döneme denk düşen zaman dilimlerinde iki defa bu makama tayin edilmiş ve toplam sekiz yıl altı ay şeyhülislamlık yapmıştır. I. Mustafa'nın tahta geçmesinde (1618) oynadığı rol dolayısıyla da II. Osman'ın düşmanlığını kazanmış, II. Osman padişah olduğunda Es'ad Efendi'nin yetkisini sınırlayarak ona yalnız fetva işlerini bırakıp ilmiye mansıplarının tevcihini, yani ulemânın sırasını düzenleme yetkisini hocası Ömer Efendi'ye vermiştir. Şeyhülislâmların sefere gitmesi âdet olmadığı halde Es'ad Efendi, II. Osman'ın gönlünü almak için Hotin seferine katılmıştır. II. Osman geleneğin dışına çıkarak Es'ad Efendi'nin kızı Âkile (Ukayla) Hanım ile evlenme isteğine Es'ad Efendi başlangıçta karşı çıksa da sonra güçlükle rıza göstermiştir. Aralarındaki soğukluk sebebiyle damadından daima uzak duran Es'ad Efendi, ancak çok önemli meseleler ortaya çıktığında saraya gitmiştir. II. Osman'nın hacca gitme isteğine Es'ad Efendi ve diğer bazı ulemâ karşı çıkıp padişahı hacca gitmekten vazgeçirmeye çalışmışlardır. Es'ad Efendi, padişahların hacca gitmekten çok adaletle hükmetmesi gerektiğini, zira büyük bir fitne tehlikesinin baş gösterdiği fetvasını verdiyse de, padişah-bir rivayete göre-fetvaları yırtmış ve Hoca Ömer'in de etkisiyle kararından dönmemiştir. Es'ad Efendi, bütün çabalarına rağmen olayların büyüyüp önü alınamayacak boyutlara ulaşmasına ve çıkan isyanda II. Osman'ın öldürülmesine engel olamamıştır. Daha sonra damadının cenazesine de gitmeyince görevinden istifa etmiş sayıldı (21 Mayıs 1622/10, Recep 1031). Bir yıl sonra, Ekim 1623 (Zilhicce 1032)'te IV. Murad zamanında, halefi Zekeriyyâzâde Yahya Efendi'nin, veziriazam Kemankeş Ali Paşa'nın tesiriyle azlini müteakip ikinci defa şeyhülislâmlığa tayin edilen Es'ad Efendi, bu ikinci görevi sırasında veziriazamla geçinemedi. Es'ad Efendi, bir yıl yedi ay süren bu görevi sırasında 14 Şaban 1034'te / 22 Mayıs 1625 vefat etti ve Eyüp'te babasının yaptırdığı aile mezarlığına defnedildi. Şu mısralar ölümüne düşülen tarihlerdir: Eyledi Es'ad Efendi cennet-i adni mekân Es'adu'r-Rûm gitdi ukbâya (Ergun, 1936, III:1320) Es'ad Efendi devrinin büyük âlimlerinden biri kabul edilmektedir. Bunda, Türkçe Arapça ve Farsça'ya son derece hâkim olan Es'ad Efendi'nin küçük yaşta babasından ve hocalarından aldığı kuvvetli tahsilin etkili olduğu düşünülebilir. Makul düşünceli, dürüst, takva sahibi olan Es'ad Efendi'nin Aziz Mahmud Hüdâyî'ye intisap ettiği, Celvetî tarikatına girdiği ve ondan Celvetiyye tarikatında hilafet aldığı da kaynaklarda yer almıştır. Cömert, her zaman ihtiyaç sahibi kimselere yardım eden biri kabul edilmektedir. Es'ad Efendi, çeşitli üst düzey memuriyet hayatının akabinde Osmanlı bürokrasisinin en üst kademelerinden biri olan şeyhülislamlık makamında görev yapmış ve telif ettiği eserler ile aydın sorumluluğunu yerine getirmiştir. Eserlerinde baktığımızda meslekî kimliği ile bütünleşen eserler vücuda getirdiği görülmektedir. Bir aklâk/etik kitabı olan Gülistân'ı tercüme etmenin yanında İslam büyüklerinden dört halifenin hilyelerini anlatan Gülistân'ı Şemâil, Cuma gününün faziletlerini anlatan eseri Fezâil-i Cum'a ve yazıldığı dönemden bugüne İslam dünyası için her dönemde rağbet Kaside-i Bürde Tahmisi onun meslekî kimliğine uygun eserler verdiğinin kanıtı sayılabilir. Bu eseleri incelediğimizde Gülistânı Şemâil dışındakileri manzum-mensur karışık eserler olduğu görülmektedir. Eserlerinde kullandığı dile bakılırsa Es'ad Efendi Arapça ve Farsça'ya şiir dilinde kullanacak düzeyde vakıftır. Nesir dilinde yer yer uzun tamlamalar kullandığı görülmektedir. Manzumelerde daha sade bir dil kullandığı söylenebilir. Şiirlerinde Türkçe atasözü ve deyimlerden de yararlandığı, yerli hatta Türkçe'yi kullanma konusunda bilinçli ve istekli olduğu, Gül-i Handân adlı eserinin mukaddimesinde zikredilmektedir. Zira Es'ad Efendi, Gül-i Handân'ı tercüme etmekle Farisi elbise giymiş bir güzel gelinin elbisesini değiştirip Türkî elbise giydirdiğini ifade etmektedir. Gül-i Handân'daki manzumeler ahenk unsurları bakımından incelendiğinde birkaç manzumede vezin kusurları olsa da Es'ad Efendi'nin vezin ve kafiye konusunda da yeterli alt yapıyı taşıdığı görülür.
Neccârzâde Rızâ, klasik edebiyatımızın âirlerinden biri olup 18. yy. sonlarında stanbul'da ya amı... more Neccârzâde Rızâ, klasik edebiyatımızın âirlerinden biri olup 18. yy. sonlarında stanbul'da ya amı tır. Tekke kültürüyle yeti en âirin aynı zamanda iyi bir dînî e itim aldı ı anla ılmaktadır. Neccârzâde, Hz. Peygamber'e yazdı ı na'tleriyle tanınmı tır.
"Besiktas" redif three poems and two poets write poems that are the subject of research. The firs... more "Besiktas" redif three poems and two poets write poems that are the subject of research. The first of poets, and twenty-eight couplets of a ghazal couplet consisting of eulogies written by Besiktas Neccarzade Consent is the most beautiful of poems. Neccarzade, between 1679-1746 years, a Sufi poet who lived in Besiktas and has written more poems by such wrote the prophet with a love of aliases, who singing Naat poetry takes its place among the most important examples of its kind. Some of these poems were composed by "Besiktas" was penned by redif have been the subject of this article, and two poems written for this district are the most beautiful poems. The second poet?-1829? Neccarzade between living and spiritual bond with his family near Omer Faik is understood to have. Neccarzade consent of his "Besiktas" redif two poems nazires as summer seems to have thirty-three couplets of eulogies as well as, the district cited several couplets they inferred Faik Omar said Besiktas's passion on several occasions in his poems reflect the poet is one. anlam-307
Şerh lûgatlerde açma, açıklama, genişletme, izah etme anlamlarıyla zikredilir. Edebî terim olarak... more Şerh lûgatlerde açma, açıklama, genişletme, izah etme anlamlarıyla zikredilir. Edebî terim olarak ise; bir metnin sırlarını, ince dikkatler gerektiren ifade ve nüktelerini açıklama ve yorumlama 1 anlamında kullanılır. Klasik edebî eserlerin varoluşundan beri metin şerhi, her devirde bir çalışma sahası olmuş ve metinlerin daha iyi anlaşılabilmesi için takip edilen bir yol olarak kabul görmüştür. Eskiden beri batıda Yunan, Latin ve eski Avrupa dillerindeki eserler, doğuda ise Arap ve Fars dillerindeki metinler şerh edilmiş ve bu eserlerin mahiyetine göre türlü metin şerhi usulleri ortaya çıkmıştır. Bizde ise, daha çok Osmanlı devri edebiyatının nazım ürünleri şerh edilme gereği duyulan edebî eserler olmuştur. Bunlar arasında da özellikle tasavvufî manzûmelerin tercihi, şerh edilen şiirlerin şâirleri ve şârihlerinin mutasavvıf olması tasavvufî terbiyeyi yaygın kılma maksadına yönelik bir faaliyet olarak addedilebilir. Bu yazının konusunu teşkil eden şerh de bu cümledendir.
Özet
Klasik Türk edebiyatı için önemli kaynaklarından biri olan şiir mecmuaları ihtiva ettiği mu... more Özet Klasik Türk edebiyatı için önemli kaynaklarından biri olan şiir mecmuaları ihtiva ettiği muhtelif edebî ürünlerle edebiyat tarihimizin zenginleşmesine katkı sağlamaktadır. Şiir mecmuaları, kültür ve edebiyat tarihimiz için kaynak olma hususiyetinin yanında aynı zamanda edebiyat tarihimizin aydınlatılmasına da hizmet etmektedir. Mecmualar, içerdikleri edebî ürünlerle kendi dönemlerinin kültürel rengini ve zevkini de yansıtabilmektedir. Biyografik eserlerde adı geçmeyen şairlere ait edebi ürünleri içeren mecmualar edebiyat tarihimiz için belge niteliğindedir. Şiir mecmualarında pek çok meşhur şairin muhtelif şiirlerini görebildiğimiz gibi, bir divan tertip etmemiş ya da şiirleri başka kaynaklarda bulunmayan pek çok şairin şiirlerine de ulaşmak mümkün olabilmektedir. Bu yazıya konu olan şiir mecmuası Nuh b. Mustafa Konevî tarafından tertip edilen ve çoğu 16. Yüzyıl Osmanlı toplumunda yaşamış şairlerin şiirlerini içeren bir mecmuadır. Mecmuanın içeriğini ağırlıklı olarak gazel nazım şekliyle seçme şiirler oluşturmaktadır. Katalog kaydında adı “Mecmûa-i Gazelliyyat” olarak geçen muhtelif yapraklarında 16 adet minyatür bulunan mecmuanın I. Ahmed (Bahtî)’e takdim edilmiş olduğu kanaatindeyiz. Nuh b. Mustafa Konevî adına kayıtlı olan ve şu ana kadar tek nüshasını tespit edebildiğimiz mecmua British Library Or. 4129’dadır. Seçme gazellerden ve az sayıda kaside, musammat, tahmis ve nazirelerden oluşan mecmua, Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)2’nin mecmua içerik incelemesine -muhteva bakımdan uyularak- araştırmacıların istifadesine sunulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Şiir mecmuası, nazire, Nuh b. Mustafa, Sultan Ahmed devri.
Abstract The poem collections (majmua), which are one of the important sources for the Classical Turkish Literature, contribute to the enrichment and also enlightenment of our literature history by providing us with various literary works. In addition, the majmuass with their various literary works reflect the cultural features and interests of their own time. The majmuas having literary works of poets who are unnamed in biographical works serve as documents for our literature history. While it is possible to see the poems of various well-known poets, it is also possible to reach the poems of many poets whose works are not available in other sources or who did not organize diwan. The poem collection (majmua) in this study is organized by Nuh b. Mustafa Konevî and includes the poems of the poets who lived in the 16th century in the Ottoman society. The majmua is mainly comprised of poems in the form of ghazel. We are of the opinion that the majmua named as “Mecmûa-i Gazelliyyat” in the library catalogue and having 16 miniatures in different pages was presented to Ahmed I (Bahtî). The majmua is registered under the name of Nuh b. Mustafa Konevî and has only one copy in the British Libarary with the shelf mark of 4129. By abiding by the content, the majmua is presented to the researchers under the Systematic Classification Project of Jounals. Key Words: Poem majmua, imitative poetry, Nuh b. Mustafa, the period of Ahmed I.
Özet İslamiyetin tesiri ile teşekkül eden edebî eserlerde, İslam kaynaklarından biri olan hadisin... more Özet İslamiyetin tesiri ile teşekkül eden edebî eserlerde, İslam kaynaklarından biri olan hadisin bir edebî tür olarak hayat bulması, hadis konulu eserlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Başka İslam toplumlarında olduğu gibi bizde de Hadis öğretmeye dayalı bir anlayışın ürünü olarak konusunu hadisten alan edebî eserler her dönemde fazlaca rağbet görmüş ve yenilerinin yazılmasıyla da bu ilgi devam edegelmiştir. Farklı sayıda ya da konuda derlenmiş hadislerin manzum ya da mensur olarak topluma aktarılmasını hedefleyen Kırk Hadis yazma geleneği şairlerin epeyce rağbet ettiği bir edebî faaliyet sahası olagelmiştir. Muhyî adlı bir şair tarafından nazmen tercüme edilen ve bu yazının konusunu teşkil eden Tercüme-i Hadis Erbaîn adlı eser bu güne kadar herhangi bir araştırmanın konusu olmamıştır. Bu çalışma ile eserin tanıtımı yapılarak manzum Kırk Hadisler içindeki yeri ve önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, şairin yaptığı Arap harfli tercümenin çeviri yazıya aktarılmış şekli ile hadisin orijinal metninin günümüz Türkçesiyle tercümesi ve hadisin kaynağının tespiti ile tanıtılmasına çalışılmıştır. Abstract Springing Hadith which is one of Islamic resources into life as a literary genre in literary works which is composed by influence of Islam caused arise of works having Hadith subject. As it is in other Islamic Societies; works which take their subjects from Hadith as product of understanding based on teaching Hadith has found favor in every period and continued by writing new ones. Tradition of writing Forty Hadiths which aim communicating Hadith which are compiled in different numbers or subjects as poetry or prose has become a literature activity area where poets find favor verymuch This work titled Tercüme-i Hadis Erbaîn which is translated as poetry by poer called Muhyî and which forms the subject of this text has not become subject of any research yet. Introduction of work was made with this study and place and importance within poet four hadiths was tried to be made. Also translation of original text by transferring Arabic letter translation into written form with present Turkish translation and determination of source of Hadith was tried to be obtained.
Türkler, İslam ile tanışmalarından sonra İslamî kaynaklardan beslenen bir kültür ve sanat inşa et... more Türkler, İslam ile tanışmalarından sonra İslamî kaynaklardan beslenen bir kültür ve sanat inşa etme yoluna gitmişlerdir. İslamiyetin, hayatın pek çok alanında hâkim olan etkisi, edebî hayatın şekillenmesinde de kendini göstermiş ve dinî konuların ele alındığı çok çeşitli edebî türün ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu edebî türlerden biri de Hz. Muhammed'in sûret ve sîretini konu edinen hilye türüdür.
Uploads
Books by Mehmet ÖZDEMİR
Papers by Mehmet ÖZDEMİR
Türkiye’de ve Azerbaycan’da neşredilen Nesîmî Dîvânı metinlerinde yer almayan Nesîmî şiirleri konusunda bugüne kadar 6 adet makale yazılmıştır. Nesîmî Dîvânı’nın bilinmeyen nüshaları ya da şiirlerinin yer aldığı mecmualar keşfedildikçe Dîvân’ın yeni neşirlerinde şiir ilavelerini gerektirecek bu çalışmalara yenilerinin eklenmesi de ihtimal dâhilindedir.
Bu yazıda, Nesîmî’nin Şiraz’da istinsah edilip bir vesileyle Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesine intikal eden yazma divanı ile bu divan içinde yer alan ve bugüne kadar neşri yapılmamış şiirlerinin ilim dünyasına tanıtılması hedeflenmiştir. Bu çerçevede Nesîmî’nin neşredilmemiş 2 gazeli ve 2 tuyuğunun tam metinleri Latin harfleriyle ve transkripsiyonlu metin halinde araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.
Bahtî mahlasıyla şiirler yazan Sultan I. Ahmed, kendinden önceki bazı Osmanlı padişahları gibi divan tertip eden padişahlardan biridir. Bahtî′nin bazı şiirlerine devrindeki şâirler tarafından nazîreler yazıldığı bilinmektedir. Bu nazîreler mecmularda ya da onun şiirlerini tanzîr eden şâirlerin divanlarında yer almaktadır. Bahtî şiirlerine yazılan nazîrelerin bir kısmını neşri yapılan mecmua ve divanlarda görmek mümkündür. Bu çalışmanın konusu, Bahtî′nin seçilmiş bazı şiirlerine Ahmed bin Seyfullah tarafından yazılan ancak henüz neşri yapılmayan tahmîs ve nazîrelerdir. Bahtî′nin şiirlerine çeşitli nazım şekilleriyle yazılmış 42 şiir bu çalışmada neşredilmiştir. Çalışmanın girişi, Bahtî′nin kısaca hayatı, nazîre kavramı, Bahtî′nin şiirlerine yazılan nazîreler ile tahmîs ve nazîrelerin yer aldığı mecmua hakkındaki bilgilerden oluşmaktadır. Metin bölümünde ise Ahmed bin Seyfullah′ın tahmîs ve nazîrelerinin toplandığı mecmuanın transkripsiyonlu metni yer almaktadır.
Klasik Türk edebiyatı için önemli kaynaklarından biri olan şiir mecmuaları ihtiva ettiği muhtelif edebî ürünlerle edebiyat tarihimizin zenginleşmesine katkı sağlamaktadır. Şiir mecmuaları, kültür ve edebiyat tarihimiz için kaynak olma hususiyetinin yanında aynı zamanda edebiyat tarihimizin aydınlatılmasına da hizmet etmektedir. Mecmualar, içerdikleri edebî ürünlerle kendi dönemlerinin kültürel rengini ve zevkini de yansıtabilmektedir. Biyografik eserlerde adı geçmeyen şairlere ait edebi ürünleri içeren mecmualar edebiyat tarihimiz için belge niteliğindedir. Şiir mecmualarında pek çok meşhur şairin muhtelif şiirlerini görebildiğimiz gibi, bir divan tertip etmemiş ya da şiirleri başka kaynaklarda bulunmayan pek çok şairin şiirlerine de ulaşmak mümkün olabilmektedir.
Bu yazıya konu olan şiir mecmuası Nuh b. Mustafa Konevî tarafından tertip edilen ve çoğu 16. Yüzyıl Osmanlı toplumunda yaşamış şairlerin şiirlerini içeren bir mecmuadır. Mecmuanın içeriğini ağırlıklı olarak gazel nazım şekliyle seçme şiirler oluşturmaktadır. Katalog kaydında adı “Mecmûa-i Gazelliyyat” olarak geçen muhtelif yapraklarında 16 adet minyatür bulunan mecmuanın I. Ahmed (Bahtî)’e takdim edilmiş olduğu kanaatindeyiz. Nuh b. Mustafa Konevî adına kayıtlı olan ve şu ana kadar tek nüshasını tespit edebildiğimiz mecmua British Library Or. 4129’dadır. Seçme gazellerden ve az sayıda kaside, musammat, tahmis ve nazirelerden oluşan mecmua, Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)2’nin mecmua içerik incelemesine -muhteva bakımdan uyularak- araştırmacıların istifadesine sunulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Şiir mecmuası, nazire, Nuh b. Mustafa, Sultan Ahmed devri.
Abstract
The poem collections (majmua), which are one of the important sources for the Classical Turkish Literature, contribute to the enrichment and also enlightenment of our literature history by providing us with various literary works. In addition, the majmuass with their various literary works reflect the cultural features and interests of their own time. The majmuas having literary works of poets who are unnamed in biographical works serve as documents for our literature history. While it is possible to see the poems of various well-known poets, it is also possible to reach the poems of many poets whose works are not available in other sources or who did not organize diwan.
The poem collection (majmua) in this study is organized by Nuh b. Mustafa Konevî and includes the poems of the poets who lived in the 16th century in the Ottoman society. The majmua is mainly comprised of poems in the form of ghazel. We are of the opinion that the majmua named as “Mecmûa-i Gazelliyyat” in the library catalogue and having 16 miniatures in different pages was presented to Ahmed I (Bahtî). The majmua is registered under the name of Nuh b. Mustafa Konevî and has only one copy in the British Libarary with the shelf mark of 4129. By abiding by the content, the majmua is presented to the researchers under the Systematic Classification Project of Jounals.
Key Words: Poem majmua, imitative poetry, Nuh b. Mustafa, the period of Ahmed I.