Μπάστερ Κίτον
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Τζόζεφ Φρανκ "Μπάστερ" Κίτον ο 5ος (αγγλ.:Joseph Frank "Buster" Keaton VI), (4 Οκτωβρίου 1895 - 1 Φεβρουαρίου 1966) ήταν Αμερικανός κωμικός ηθοποιός και σκηνοθέτης. Γνωστός κυρίως για τις «βωβές» του ταινίες, το «σήμα κατατεθέν» του ήταν η κωμωδία με κινήσεις του σώματος, διατηρώντας, όμως μια στωική αγέλαστη έκφραση, κερδίζοντας, έτσι το παρατσούκλι «Το Μεγάλο Πέτρινο Πρόσωπο».
Ο Κίτον αναγνωρίστηκε ως ο έβδομος μεγαλύτερος σκηνοθέτης όλων των εποχών από το περιοδικό Entertainment Weekly. Το 1999,το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε τον Κίτον στην 21η θέση με τους καλύτερους άντρες ηθοποιούς όλων των εποχών. Το 2002, μια παγκόσμια ψηφοφορία του περιοδικού Sight and Sound κατέταξε την ταινία του Κίτον Ο στρατηγός (The General) στη 15η θέση με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Άλλες τρεις ταινίες του Κίτον έλαβαν ψήφους στην έρευνα του περιοδικού: Η φιλοξενία μας (Our Hospitality), Σέρλοκ, ο νεότερος (Sherlock Jr.) και Ο θαλασσοπόρος (The Navigator).
Τα παιδικά χρόνια στο Βαριετέ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κίτον γεννήθηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1895 σε μία μικρή πόλη του Κάνσας. Οι γονείς του ήταν πλανόδιοι θεατρίνοι. Πατέρας του ήταν ο Joseph Hallie Keaton, γέννημα-θρέμμα της επαρχίας Vigo County στην Ιντιάνα. Ο Τζο Κίτον είχε ένα περιπλανώμενο θίασο μαζί με το Χάρρυ Χουντίνι, το Mohawk Indian Medicine Company, που ενώ δινόταν μια παράσταση, πίσω από τη σκηνή πωλούνταν φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα. Ο Μπάστερ Κίτον γεννήθηκε στην Πικούα του Κάνσας, τη μικρή πόλη όπου έτυχε να βρίσκεται η μητέρα του, Myra Edith Cutler, την ώρα του τοκετού.
Σύμφωνα με μια συχνά επαναλαμβανόμενη ιστορία αμφιβόλου γνησιότητας,ο Κίτον απέκτησε το παρατσούκλι «Μπάστερ» σε ηλικία περίπου έξι μηνών. Ο Κίτον είχε πει σε μια συνέντευξη του στον Φλέτσερ Μαρκλ πως ο Χάρυ Χουντίνι έτυχε να είναι παρών μια μέρα όταν ο μικρός Κίτον έπεσε από μια μεγάλη σκάλα χωρίς να τραυματιστεί. Όταν το βρέφος ανακάθισε σα να μην είχε συμβεί τίποτα, ο Χουντίνι αναφώνησε, «That was a real buster!» Σύμφωνα με τον Κίτον, εκείνη την εποχή, η λέξη buster (μπάστερ) χρησιμοποιούταν για μια πτώση που ήταν πολύ πιθανό να οδηγήσει σε κάποιο τραύμα. Μετά από αυτό ήταν ο πατέρας του Κίτον που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο αυτό για το νεαρό γιο του. Ο Κίτον επανέλαβε το ανέκδοτο πολλές φορές στα χρόνια που ακολούθησαν, συμπεριλαμβανομένης και μιας συνέντευξής του το 1964 στην εκπομπή Telescope στο καναδικό κανάλι CBC.
Σε ηλικία τριών ετών ο Κίτον μπήκε στο χώρο του θεάματος, παίζοντας με τους γονείς του στους «Τρεις Κίτον» (The Three Keatons). Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή το 1899 στη πόλη Wilmington της πολιτείας Ντέλαγουερ. Η παράσταση ήταν ουσιαστικά ένα κωμικό σκετς. Η μητέρα του έπαιζε σαξόφωνο στην άκρη της σκηνής ενώ ο Μπάστερ και ο πατέρας του έπαιζαν στο κέντρο της σκηνής. Ο νεαρός Κίτον υποτίθεται πως εκνεύριζε τον πατέρα του δείχνοντας ανυπακοή και ο πατέρας του αντιδρούσε πετώντας τον στο σκηνικό, στο σημείο που βρισκόταν η ορχήστρα ή ακόμα και στους θεατές. Μια λαβή βαλίτσας ήταν ραμμένη μέσα στα ρούχα του μικρού Κίτον για να τον βοηθάει με τα τινάγματα. Το νούμερο εξελισσόταν φυσιολογικά αφού ο Κίτον είχε μάθει να πέφτει με ασφάλεια. Πολύ σπάνια τραυματιζόταν ή πάθαινε κάποιο μώλωπα στη σκηνή. Αυτό το χοντροκομμένο είδος κωμωδίας οδήγησε σε κατηγορίες κατά των γονιών του Κίτον για κακοποίηση ανηλίκου και περιστασιακά ακόμα και σε συλλήψεις. Ο Μπάστερ Κίτον έδειχνε πάντα στις αρχές πως δεν είχε κάποιο μώλωπα ή καποιο σπασμένο οστό. Τελικά, τον αποκάλεσαν «Το Μικρό Παιδί Που Δεν Μπορεί Να Διαλυθεί» με το νούμερο να διαφημίζεται ως «Το Σκληρότερο Νούμερο Στην Ιστορία Του Θεάτρου». Δεκαετίες αργότερα, ο Κίτον είπε πως ο πατέρας του δεν τον χτύπησε ποτέ και πως οι πτώσεις και τα χτυπήματα ήταν θέμα σωστής τεχνικά εκτέλεσης. Το 1914 είπε στην εφημερίδα Detroit News «Το μυστικό είναι να πέφτεις μαλακά και να μειώνεις τη δύναμη της πτώσης με ένα χέρι ή ένα πόδι. Είναι ένα κόλπο. Ξεκίνησα τόσο νέος που το να προσγειώνομαι σωστά, μου έχει γίνει δεύτερη φύση. Αρκετές φορές θα είχα σκοτωθεί αν δεν μπορούσα να προσγειωθώ σαν γάτα. Μιμητές της παράστασής μας δε διαρκούν πολύ γιατί δεν αντέχουν τη διαδικασία.»
Ο Κίτον ανέφερε πως του άρεσε τόσο πολύ που κάποιες φορές άρχιζε να γελάει όταν ο πατέρας του τον πετούσε από τη σκηνή. Επειδή πρόσεξε πως αυτό έβγαζε λιγότερο γέλιο από τους θεατές, υιοθέτησε τη διάσημη αγέλαστη έκφρασή του.
Η παράσταση ερχόταν σε σύγκρουση με πολλούς νόμους που απαγόρευαν να παίζουν τα παιδία σε βαριετέ. Λέγεται πως όταν ένας λειτουργός είδε τον Κίτον με το κοστούμι και μακιγιαρισμένο και ρώτησε ένα μηχανικό της σκηνής πόσο χρονών ήταν, ο μηχανικός έδειξε τη μητέρα του Κίτον, λέγοντας «Δεν ξέρω, ρώτα τη γυναίκα του!».
Σε ηλικία έξι ετών ο Κίτον ήταν ήδη ένας εντυπωσιακός ακροβάτης και μίμος. Σύμφωνα με ένα βιογράφο, ο Κίτον υποχρεώθηκε να πάει σχολείο όταν έπαιζε στη Νέα Υόρκη αλλά πήγε σχολείο για ένα μέρος μιας μέρας. Παρά τις εμπλοκές με το νόμο και μια καταστροφική περιοδεία σε θέατρα μουσικών επιθεωρήσεων στη Βρετανία, ο Κίτον ήταν ένα ανερχόμενο αστέρι του θεάτρου. Ο ίδιος δήλωσε πως έμαθε να διαβάζει και να γράφει σε μεγάλη ηλικία και πως τον δίδαξε η μητέρα του. Το Τρίο Κίτον σημείωνε επιτυχία αλλά ο αλκοολισμός του πατέρα του Κίτον απειλούσε να καταστρέψει τη φήμη της οικογενειακής παράστασης. Έτσι, σε ηλικία 21 ετών, ο Κίτον και η μητέρα του, Myra, έφυγαν για τη Νέα Υόρκη, όπου ο Μπάστερ μεταπήδησε ταχύτατα από το βαριετέ στον κινηματογράφο εμφανιζόμενος σε ταινίες του Φάτι Άρμπακλ. Κατετάγη στο στρατό το 1918 και υπηρέτησε κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετατέθηκε στη Γαλλία αλλά δε συμμετείχε ενεργά σε καμία μάχη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου έχασε μερικώς την ακοή του. Το 1919 επέστρεψε στην Αμερική.
Εποχή του Βωβού Κινηματογραφου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Φεβρουάριο του 1917, ο Κίτον γνώρισε τον Ρόσκοε «Φάττυ» Άρμπακλ στα στούντιο Talmadge στη Νέα Υόρκη, όπου ο Άρμπακλ είχε υπογράψει συμβόλαιο με τον παραγωγό Τζόζεφ Μ. Σενκ. Ο Τζο Κίτον αποδοκίμαζε τις ταινίες και ο Μπάστερ είχε τις επιφυλάξεις του για το μέσο. Κατά τη διάρκεια της πρώτης συνάντησης του με τον Άρμπακλ, ζήτησε να δανειστεί μια κάμερα για να μάθει πώς λειτουργεί. Πήρε την κάμερα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου όπου έμενε, την αποσυναρμολόγησε και την επανασυναρμολόγησε. Έχοντας κατανοήσει τη μηχανική του κινηματογράφου, επέστρεψε την επόμενη μέρα, με την κάμερα στο χέρι, ζητώντας δουλειά. Προσελήφθη ως συμπρωταγωνιστής και συντάκτης κωμικών ατακών, κάνοντας την πρώτη του εμφάνιση στην ταινία The Butcher Boy. Ο Κίτον ισχυρίστηκε πως έγινε σύντομα βοηθός σκηνοθέτη του Άρμπακλ και ολόκληρου του τμήματος συγγραφής κωμικών διαλόγων. Ο Κίτον και ο Άρμπακλ έγιναν στενοί φίλοι.
Μετά την επιτυχημένη συνεργασία του Κίτον με τον Άρμπακλ, ο Σενκ του έδωσε μια δική του μονάδα παραγωγής, την Buster Keaton Comedies. Έκανε μια σειρά από κωμωδίες μικρού μήκους, όπως το «Μια εβδομάδα» (One Week, 1920), «Το στοιχειωμένο σπίτι» (The Haunted House, 1921), «Το θέατρο» (The Playhouse, «Η βάρκα» (The Boat, 1921), «Το χλωμό πρόσωπο» (The Paleface, 1922), «Μπάτσοι» (Cops, 1922) και «The Electric House» (1922). Βασιζόμενος στην επιτυχία αυτών των ταινιών μικρού μήκους, ο Κίτον μεταπήδησε στις ταινίες μεγάλου μήκους. Στους συγγραφείς του Κίτον συγκαταλέγονταν οι Κλάιντ Μπρούκμαν και Τζιν Χαβέζ αλλά τις πιο έξυπνες ατάκες συχνά τις σκεφτόταν ο ίδιος ο Κίτον. Ο σκηνοθέτης κωμωδιών Λίο ΜακΚάρεϊ, ανακαλώντας τις ξέγνοιαστες μέρες που έφτιαχναν φαρσοκωμωδίες, είπε, «Όλοι μας προσπαθούσαμε να κλέψουμε τους συντάκτες των άλλων. Αλλά δεν είχαμε καμία τύχη με τον Κίτον γιατί τις καλύτερες ατάκες του, τις σκεφτόταν ο ίδιος και δεν μπορούσαμε να κλέψουμε αυτόν». Οι πιο περιπετειώδεις ιδέες απαιτούσαν επικίνδυνα ακροβατικά, τα οποία εκτελούνταν επίσης από τον Κίτον. Κατά τη διάρκεια της σκηνής του σιδηροδρόμου-υδατοδεξαμενής στο Σέρλοκ ο Νεότερος, ο Κίτον έσπασε το λαιμό του όταν έπεσε πάνω σε μια σιδηροτροχιά αλλά δεν το κατάλαβε παρά μόνο μετά από χρόνια. Μια σκηνη από την ταινία Το ατμόπλοιο Μπιλ, Ο Νεότερος απαιτούσε από τον Κίτον να τρέξει και να σταθεί ακίνητος σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Μετά η πρόσοψη ενός τριώροφου κτιρίου κατέρρεε πέφτοντας πάνω του. Ο χαρακτήρας του Κίτον αναδυονόταν από τα συντρίμμια αλώβητος, χάρη σε ένα και μοναδικό ανοχτό παράθυρο, μέσα από το οποίο περνούσε. Η σκηνή απαιτούσε ακρίβεια γιατί το σκηνικό ζύγιζε δύο τόνους και το παράθυρο πρόσφερε μόνο μερικά εκατοστά χώρου γύρω από το σώμα του Κίτον. Η σκηνή έγινε μία από τις εικονικές στιγμές στην καριέρα του Κίτον.
Ο κριτικός κινηματογράφου Ντέηβιντ Τόμσον αργότερα περιέγραψε το ύφος κωμωδίας του Κίτον: «Ο Μπάστερ, απλά ένας άνθρωπος που κλίνει προς μια πίστη σε τίποτα άλλο εκτός από τα μαθηματικά και τον παραλογισμό...σαν έναν αριθμό που πάντα ψάχνει τη σωστή εξίσωση. Κοίταξε το πρόσωπό του-τόσο όμορφο αλλά καθόλου ανθρώπινο σαν πεταλούδα-και βλέπεις αυτή την απόλυτη αποτυχία να διακρίνεις κάποιο συναίσθημα.» Εκτός από «Απόφοιτος Κολλεγίου» (Steamboat Bill Jr., 1928) στις πιο διαχρονικές ταινίες μεγάλου μήκους του Κίτον περιλαμβάνονται οι: «Η Φιλοξενία Μας» (Our Hospitality, 1923), «Ο Θαλασσοπόρος» (The Navigator, 1924), «Σέρλοκ ο νεότερος» (Sherlock Jr., 1924), «Επτά Ευκαιρίες» (Seven Chances, 1925), «Ο Κινηματογραφιστής» (The Cameraman, 1928) και «Ο Στρατηγός» (The General, 1927).
Ο Στρατηγός, που διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, συνδύασε τη σωματική κωμωδία του Κίτον με την αγάπη του για τα τρένα. Γυρισμένη σε γραφικές τοποθεσίες, η ταινία αναπαριστά ένα πραγματικό γεγονός της πολεμικής εκείνης περιόδου. Αν και σήμερα θεωρείται το εξοχότερο επίτευγμα του Κίτον, η ταινία έλαβε ανάμικτες κριτικές εκείνη την εποχή. Ήταν πολύ δραματική για κάποιους κινηματογραφόφιλους που περίμεναν μια ελαφριά κωμωδία και οι κριτικοί αμφισβήτησαν την ικανότητα του Κίτον να φτιάξει μια κωμική ταινία για τον Εμφύλιο Πόλεμο, ακόμα και όταν επισημαίνουν ότι έβγαζε «κάποιο γέλιο». Το γεγονός ότι οι ήρωες της ιστορίας ήταν από την πλευρά των Νοτίων μάλλον συνέβαλε στην αντιδημοτικότητα της ταινίας. Στις μέρες του ήταν μια ακριβή παραγωγή που έπεσε στο κενό. Δεν εμπιστευθήκαν ποτέ ξανά στον Κίτον τον πλήρη έλεγχο των ταινίών του. Ο διανομέας του, η εταιρία United Artists, επέμενε να υπάρχει και ένας διευθυντής παραγωγής για να εποπτεύει τα έξοδα και να παρεμβαίνει αλλάζοντας κάποια στοιχεία του σεναρίου, αν ήταν απαραίτητο. Ο Κίτον άντεξε αυτή τη μεταχείριση για δύο ακόμα ταινίες και μετά αντάλλαξε την ανεξαρτησία του για μια θέση στο μεγαλύτερο στούντιο του Χόλιγουντ, στη Metro-Goldwyn-Mayer. Η απώλεια της ανεξαρτησίας του Κίτον ως παραγωγός συνέπεσε με τον ερχομό των ομιλουσών ταινιών και τα συσσωρευόμενα προσωπικά προβλήματα, με αποτέλεσμα η καριέρα του στην αρχή της εποχής του ομιλούντος κινηματογράφου να δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα.
Γάμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1921, ο Κίτον παντρεύτηκε τη Νάταλι Ταλμάτζ, την κουνιάδα του αφεντικού του, Τζόζεφ Σενκ, και αδερφή των ηθοποιών Νόρμα Ταλμάτζ και Κονστάνς Ταλμάτζ. Κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων χρόνων του γάμου, το ζευγάρι απέκτησε δυο γιους, τον Τζέιμς (1922-2007) και τον Ρόμπερτ (γ. 1924) αλλά μετά τη γέννηση του Ρόμπερτ η σχέση άρχισε να έχει προβλήματα. Η Νάταλι ζητούσε μεγάλο σπίτι, λιμουζίνες, πάρτι στα οποία προσκαλούσε όλο το Χόλιγουντ, μπάτλερ και γκουβερνάντες για τους δύο γιους τους. Ο Μπάστερ Κίτον το μόνο που ήθελε ήταν να γυρίζει ταινίες.
Σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του Κίτον, η Νάταλι τον έδιωξε από την κρεβατοκάμαρά τους και έστελνε ιδιωτικούς ντετέκτιβ να τον παρακολουθούν για να δει με ποιες έβγαινε πίσω από την πλάτη της. Οι υπερβολές της ήταν άλλος ένα παράγοντας που οδήγησε στην κατάρρευση του γάμου. Κατά τη διάρκεια της δεκαετιας του 1920, σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του, έβγαινε με την ηθοποιό Κάθλην Κει. Όταν έδωσε ένα τέλος στη σχέση, η Κει έγινε έξω φρενών και κατέστρεψε το καμαρίνι του. Μετά από προσπάθειες συμφιλίωσης, η Νάταλι πήρε διαζύγιο από τον Κίτον το 1932, παίρνοντας του όλη του την περιουσία και αρνούμενη να του επιτρέψει οποιαδήποτε επαφή με τους γιους του, των οποίων το επίθετο άλλαξε σε Ταλμάτζ. Ο Κίτον ξαναέσμιξε μαζί τους περίπου μια δεκαετία αργότερα όταν ο μεγαλύτερος γιος του ήταν 18 ετών. Η απότυχία του γάμου του σε συνδυασμό με την απώλεια της ανεξαρτησίας του ως παραγωγός, οδήγησε τον Κίτον σε μια περίοδο αλκοολισμού.
Στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του, ο Κίτον ξόδεψε $300.000 για να χτίσει ένα σπίτι 930 m2 στο Μπέβερλι Χιλς, το οποίο αργότερα το αγόρασε ο Τζέιμς Μέισον και ο Κάρι Γκραντ. Η «Ιταλικη Βίλα» του Κίτον φαίνεται στην ταινία του Κίτον Parlor, Bedroom and Bath. Ο Κίτον είπε αργότερα πως: «Έπαθα πολλά για να χτίσω αυτή την τρώγλη.» Ο Μέισον βρήκε στο σπίτι, στη δεκαετία του '50, πολυάριθμα κουτιά με σπάνιες ταινίες του Κίτον. Οι ταινίες μεταφέρθηκαν γρήγορα σε φιλμ ασφαλείας πριν αλλοιωθούν περισσότερο τα πρωτότυπα φιλμ από νιτροκυτταρίνη.
Ο Κίτον νοσηλεύτηκε για ένα μικρό χρονικό διάστημα σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα. Ωστόσο, σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ του καναλιού TCM «So Funny it Hurt», ο Κίτον κατάφερε να ξεφύγει από έναν ζουρλομανδύα χρησιμοποιώντας κάποια κόλπα που είχε μάθει στο βαριετέ. Το 1933 παντρεύτηκε τη νοσοκόμα του, Μάε Σκράιβεν, κατά τη διάρκεια ενός ξεφαντώματος όπου το αλκοόλ έρρεε άφθονο. Ο Κίτον δήλωσε κατόπιν πως δε θυμόταν τίποτα από το περιστατικό (ο ίδιος ο Κίτον αποκάλεσε αργότερα αυτη την περίοδο «αλκοολικό μπλακ άουτ»). Η ίδια η Σκράιβεν μετέπειτα δήλωσε πως δεν ήξερε ούτε καν το πραγματικό όνομα του Κίτον πριν το γάμο. Όταν χώρισαν το 1936, το οικονομικό κόστος για τον Κίτον ήταν και πάλι μεγάλο.
Το 1940, ο Κίτον παντρεύτηκε την κατά 23 χρόνια νεότερή του Ελεανόρ Νόρις (1918-1998). Σε αυτήν αποδίδεται η διάσωση της ζωής του Κίτον αφού τον έβγαλε από τον αλκοολισμό και βοήθησε να περισωθεί η καριέρα του. Ο γάμος διήρκεσε μέχρι το θάνατό του. Μεταξύ του 1947 και του 1954 εμφανίζονταν τακτικά στο Τσίρκο Μεντράνο στο Παρίσι ως ντουέτο. Ήξερε τις συνήθειές του τόσο καλά που συχνά συμμετείχε σε αυτές σε τηλεοπτικές αναπαραστάσεις.
Ομιλών κινηματογράφος και τηλεόραση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κίτον υπέγραψε με την MGM το 1928, μια επαγγελματική απόφαση που αργότερα θα αποκαλούσε τη χειρότερη της ζωής του καθώς άρχισαν τα προβλήματα σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο. Ο Κίτον συνειδητοποίησε πολύ αργά πως το σύστημα που ακολουθούσε η MGM θα ήταν πιο περιοριστικό από την ελευθερία στην οποία είχε συνηθίσει, περιορίζοντας αυστηρά την καλλιτεχνική του έκφραση. Ήταν υποχρεωμένος να προσκολλάται σε σενάρια που ήταν φορτωμένα με διαλόγους. Για πρώτη φορά ο Κίτον αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει κασκαντέρ κατά τά γυρίσματα κάποιων επικίνδυνων σκηνών, αφού η MGM ήθελε να προστατεύσει την επένδυσή της. Σταμάτησε, επίσης, να σκηνοθετεί αλλά συνέχισε να παιζει και έκανε για την εταιρία μερικές από τις πιο επιτυχημένες οικονομικά ταινίες του. Η MGM προσπάθησε να ενώσει επαγγελματικά τον λακωνικό Κίτον με τον θορυβώδη Τζίμυ Ντουράντ σε μια σειρά ταινιών The Passionate Plumber, Μίλα Ελευθερα (Speak Easily) και What! No Beer?. Η τελευταία θα ήταν η τελευταία εμφάνισή του ως πρωταγωνιστής. Οι ταινίες αποδείχτηκαν δημοφιλείς. Τριάντα χρόνια αργότερα ο Κίτον και ο Ντουράντ είχαν κάποιους μικρούς ρόλους στο Ενας Τρελλος Τρελλος Κοσμος.
Στις πρώτες ομιλούσες ταινίες του Κίτον, αυτός και οι υπόλοιποι ηθοποιοί γύριζαν κάθε σκηνή τρεις φορές: μία στα Αγγλικά, μία στα Ισπανικά και μία στα Γαλλικά ή στα Γερμανικά. Οι ηθοποιοί απομνημόνευαν φωνητικά τα ξενόγλωσσα σενάρια, λίγο κάθε φορά, και γυρίζαν αμέσως. Αυτό σχολιάζεται στο ντοκιμαντέρ του καναλιού TCM Buster Keaton: So Funny it Hurt με τον Κίτον να παραπονιέται επειδή έπρεπε να γυρίζει άθλιες ταινίες όχι μόνο μία αλλά τρεις φορές. Το καλλιτεχνικό του όνομα στην ισπανική αγορά ήταν Pamplinas («Ανοησία») και το παρατσούκλι του ήταν Cara de palo («Ξύλινο Πρόσωπο»). Οι Γαλλοι αναφερόντουσαν στον Κίτον ως «Malec».
Στα παρασκήνια, ο κόσμος του Κίτον βρισκόταν σε χάος, με τις διαδικασίες του διαζυγίου και τον αλκοολισμό να συντελούν σε καθυστερήσεις στην παραγωγή και σε δυσάρεστα συμβάντα στο στούντιο. Ο Κίτον ήταν τόσο άσχημα κατά τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας του 1933 What! No Beer? που η MGM τον αποδέσμευσε μόλις τελείωσαν τα γυρίσματα αν και η ταινία έγινε τεράστια επιτυχία. Το 1934, ο Κίτον δέχτηκε μια προσφορά να κάνει μια ανεξάρτητη ταινία στο Παρίσι, Le Roi des Champs-Élysées. Εκείνη την περίοδο έκανε και μια ακόμα ταινία στην Ευρώπη, το The Invader (που κυκλοφόρησε στην Αμερική υπό τον τίτλο An Old Spanish Custom το 1936). Αμέσως μετά την επιστροφή του στο Χόλιγουντ, έκανε μια επανεμφάνιση στον κινηματογράφο με μια σειρά 16 κωμωδιών μικρού μήκους για την εταιρεία Educational Pictures. Οι περισσότερες είναι απλές οπτικές κωμωδίες με τις περισσότερες ατάκες να είναι γραμμένες από τον ίδιο τον Κίτον. Όταν η σειρά εφτασε στο τέλος της το 1937, ο Κίτον επέστρεψε στην MGM ως συντάκτης κωμωδιών, στις οποίες περιλαμβάνονταν και οι ταινίες των Αδερφών Μαρξ «Το Τσίρκο» (At the Circus,1939) και «Οι Αδερφοί Μαρξ Στην Άγρια Δύση» (Go West,1940) όπως και υλικό για τον διάσημο κωμικο Red Skelton.
Το 1939, η Columbia Pictures προσέλαβε τον Κίτον για να πρωταγωνιστήσει σε μια σειρά ταινιών μικρού μήκους. Η σειρά διήρκεσε δύο χρόνια. Σκηνοθέτης ήταν συνήθως ο Τζουλς Ουάιτ, ο οποίος έδινε ιδιαίτερη έμφαση στη φαρσοκωμωδία, κάτι που έκανε τις ταινίες να μοιάζουν με τις κωμωδιες του Τρίο Στούτζες, οι οποίες είχαν επίσης σκηνοθετηθεί από τον Ουάιτ. Από τις δέκα ταινίες που έκανε με την Columbia η αγαπημένη του ήταν η ταινία Pest From the West (1939) ένα μικρό ριμέικ της ελάχιστα γνωστής ταινίας του The Invader (1935). Το Pest From the West δε σκηνοθετήθηκε από τον Ουάιτ αλλά από τον Ντελ Λορντ. Οι θεατές και οι ιδιοκτήτες κινηματογράφων υπόδεχτηκαν θερμά τις κωμωδίες του Κίτον με την Columbia, που ήταν αρκετά επιτυχημένες ώστε να επαναπροβληθούν πολλές φορές κατά τη δεκαετία του '60.
Με την προσωπική του ζωή να έχει σταθεροποιηθεί με το γάμο του το 1940, ο Κίτον εγκατέλειψε την Columbia. Κατά τη δεκαετία του 1940 ο Κίτον υποδήθηκε χαρακτήρες σε ταινίες Α' και Β' κατηγορίας. Οι κριτικοί ανακάλυψαν ξανά τον Κίτον το 1949 και οι παραγωγοι τον προσλάμβαναν κατά καιρους και σε μεγαλύτερες και με περισσότερο κύρος ταινίες. Έκανε σύντομες εμφανίσεις σε ταινίες όπως στις In the Good Old Summertime (1949), Η λεωφορος της Δύσεως (Sunset Boulevard, 1950), Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες (Around The World In 80 Days, 1956) και Ένας τρελός τρελός κόσμος (It's a Mad, Mad, Mad, Mad World, 1963). Ο Κίτον εμφανίστηκε περισσότερο στο A Funny Thing Happened on the Way to the Forum (1966). Εμφανίστηκε, επίσης, σε μια κωμική σκηνή για δύο αδέξιους μουσικούς, στην ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν Τα φώτα της ράμπας(Limelight, 1952), ανακαλώντας το βαριετέ της ταινίας του Κίτον Το θέατρο (The Playhouse). Με εξαίρεση το Seeing Stars, ένα ελάχιστα γνωστό φιλμ του 1922, Τα φωτα της ράμπας αποτελούν τη μοναδική φορά στην οποία η δύο επιφανέστεροι γίγαντες της βωβής κωμωδίας θα εμφανιζόντουσαν μαζί στη μεγάλη οθόνη.
Το 1950, ο Κίτον είχε μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά, The Buster Keaton Show, το οποίο μεταδιδόταν ζωντανά από ένα τοπικό στούντιο του Λος Άντζελες. Μια προσπάθεια να αναδημιουργηθεί η πρώτη σειρά σε ταινία ως Η ζωή με τον Μπάστερ Κίτον (Life with Buster Keaton,1951), κάτι που επέτρεψε στο πρόγραμμα να μεταδοθεί σε παναμερικανικό επίπεδο, δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Μια ταινία The Misadventures of Buster Keaton προέκυψε από τη σειρά. Ο Κίτον είπε πως ο ίδιος κατήργησε τη μαγνητοσκοπημένη σειρά γιατί δεν ήταν σε θέση να δημιουργεί αρκετό φρέσκο υλικό για να παράγει ένα καινούριο σόου κάθε εβδομάδα. Ο Κίτον εμφανίστηκε, επίσης, στην εκπομπή του κωμικού Εντ Ουίν. Σε ηλικία 55 ετών, αναπαράστησε ένά από τα ακροβατικά της νιότης του, στο οποίο στήριζε το ένα του πόδι πάνω σε ένα τραπέζι μετά το δεύτερο πόδι του αιωρούνατν δίπλα στο πρώτο και κρατιόταν σε αυτή την άβολη θέση για μια στιγμή πριν πέσει με πάταγο στο πάτωμα της σκηνής. Ο οικοδεσπότης της εκπομπής I've Got a Secret, Γκάρι Μουρ είπε: " Ρώτησα (τον Κίτον) πώς έκανε όλες αυτές τις πτώσεις και απάντησε, «Θα σου δείξω». Άνοιξε το σακάκι του και ήταν γεμάτος μελανιές. Έτσι το έκανε, λοιπόν - πονουσε - αλλά έπρεπε να σε νοιάζει αρκετά ώστε να μη σε νοιάζει".
Σε αντίθεση με τον σύγχρονό του Χάρολντ Λόυντ, που δεν επέτρεπε να προβληθούν οι ταινίες του στη τηλεόραση (και γι' αυτό είναι λιγότερο γνωστός στο σημερινό κοινό), οι περιοδικές εμφανίσεις του Κίτον στην τηλεόραση βοήθησαν στο να αναζωογονηθεί το ενδιαφέρον του κοινού για τις βωβές ταινίες του τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Το 1954, ο Κίτον έπαιξε τον πρώτο του τηλεοπτικό δραματικό ρόλο στο «The Awakening», ένα επεισόδιο της ανθολογικής σειράς Douglas Fairbanks, Jr., Presents. Το 1961 πρωταγωνίστησε σε ένα επεισόδιο της σειράς Η Ζώνη Του Λυκόφωτος με τίτλο «Once Upon a Time», το οποίο περιελάμβανε και βουβές και ομιλούσες σκηνές. Ο Κίτον έπαιξε τον ταξιδιώτη του χρόνου Μάλιγκαν, ο οποίος ταξίδεψε από το 1890 στο 1960 και μετά πάλι πίσω μέσω ενός ειδικού κράνους. Ο Κίτον βρήκε, επίσης, σταθερή δουλειά ως ηθοποιός σε τηλεοπτικές διαφημίσεις, συμπεριλαμβανομένης και μιας δημοφιλούς σειράς βωβών διαφημίσεων για την Simon Pure Beer, στην οποία αναπαρήγαγε αστεία από την εποχή των βωβών ταινιών του. Το 1963, ο Κίτον στο επεισόδιο «Think Mink» της κωμικής σειράς του ABC Mr. Smith Goes to Washington με τον Φες Πάρκερ. Το 1964, εμφανίστηκε με την Τζόαν Μπλοντέλ και τον Τζο Ε. Μπράουν στο τελευταίο επεισόδιο της δραματικής σειράς του ABC Thw Greatest Show On Earth, με πρωταγωνιστή τον Τζακ Πάλανς.
Τον Αύγουστο του 1960, ο Κίτον δέχτηκε το ρόλο του μουγκού βασιλιά Σέξτιμους του Σιωπηλού στην περιοδεία του μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ Once Upon A Mattress. Η Έλεανορ Κίτον συμμετείχε στη χορωδία και κατά τη διάρκεια της πρόβας απαντούσε σε όλες τις ερωτήσεις που απευθύνονταν στο σύζυγό της, δημιουργώντας δυσκολίες στην επικοινωνία. Μετά από μερικές μέρες ο Κίτον έκανε το κλίμα πιο ευχάριστο με την "εντελώς απολαυστική αίσθηση του χιούμορ του", σύμφωνα με την Φριτζ Μπλερ, η οποία ήταν συμπρωταγωνίστρια του παίζοντας τη σύζυγο του Βασίλισσα Αγγραβέιν. Όταν η περιοδεία έφτασε στο Λος Άντζελες, ο Κίτον κάλεσε όλους τους ηθοποιούς και το συνεργείο σε ένα σπαγγέτι πάρτυ στο σπίτι του στο Woodland Hills και τους διασκέδασε τραγουδώντας τραγούδια από το βαριετέ.
Το 1960, ο Κίτον επέστρεψε για τελευταία φορά στην MGM, υποδυόμενος έναν εκπαιδευτή λιονταριών σε μια μεταφορά στον κινηματογράφο του Μαρκ Τουαίην Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν. Μεγάλο μέρος της ταινίας γυρίστηκε δίπλα στον ποταμό Σακραμέντο, ο οποίος αντικατέστησε τον ποταμό Μισισιπή από το βιβλίο του Τουαίην.
Ο Κίτον πρωταγωνίστησε σε μια ταινία μικρού μήκους, που λεγόταν The Railrodder (1965) για τη National Film Board of Canada. Φορώντας το παραδοσιακό του καπέλο με το γυριστό μπορ, ταξίδεψε από τη μια άκρη του Καναδά στην άλλη, αυτοσχεδιάζοντας κωμικά σκετς παρόμοια με αυτά που έκανε στις ταινίες του 50 χρόνια πριν. Η ταινία είναι, επίσης, αξιοσημείωτη ως η τελευταία βωβή κινηματογραφική εμφάνιση του Κίτον. Το The Railroader γυρίστηκε παράλληλα με ένα ντοκιμαντέρ στα παρασκήνια για το βίο και την πολιτεία του Κίτον, που λεγόταν Buster Keaton Rides Again, επίσης γαι τη National Film Board. Έπαιξε τον κεντρικό ρόλο στην ταινία Φιλμ (Film, 1965), που έγραψε ειδικά γι' αυτόν ο Σάμιουελ Μπέκετ, σε σκηνοθεσία Άλαν Σνάιντερ. Η τελευταία εμφάνιση του Κίτον ήταν στην ταινία A Funny Thing Happened on the Way to the Forum (1966). Εντυπωσίασε τους υπόλοιπους ηθοποιούς κάνοντας τις περισσότερες από τις επικίνδυνες σκηνές του στην ταινία, αν και η Thames Television είπε πως η κακή υγεία του, τους ανάγκασε να χρησιμοποιήσουν κασκαντέρ για κάποιες σκηνές.
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κίτον πέθανε την 1 Φεβρουαρίου 1966 από καρκίνο του πνεύμονα στο Γούντλαντ Χιλς της Καλιφόρνιας σε ηλικία 70 ετών. Δεν του είπαν ποτέ πως βρισκόταν στο τελευταίο στάδιο της ασθένειας, αφήνοντάς τον να νομίζει πως έχει βρογχίτιδα. Περιορισμένος σε ένα νοσοκομείο τις τελεταίες του μέρες, ο Κίτον ήταν ακούραστος και πηγαινοερχόταν συνέχεια μέσα στο δωμάτιό του. Σε ένα βρετανικό ντοκιμαντέρ για την καριέρα του, η χήρα του, Έλινορ, είπε στους παραγωγούς της Thames Television ότι ο Κίτον έπαιζε χαρτιά με φίλους του το βράδυ πριν πεθάνει.
Από το 1917 ως το θάνατό του, το 1966, ο Μπάστερ Κίτον έπαιξε σε περισσότερες από 120 ταινίες μικρού ή μεγάλου μήκους, βωβές ή ομιλούσες. Ο Κίτον ήταν μια μοναδική προσωπικότητα στον χώρο του κινηματογράφου. Με απόλυτο έλεγχο των εκφραστικών και των κινησιολογικών του μέσων, με αυτό το φαινομενικά ακίνητο πρόσωπο, ήρεμο, σοβαρό, γοητευτικό και, τελικά, κυρίαρχο. Εκτός από τα υποκριτικά και σκηνοθετικά του χαρίσματα διακρινόταν για την ταπεινοφροσύνη και την αξιοπρέπειά του. Ένα βιογραφικό σημείωμα για τον Μπάστερ Κίτον θα μπορούσε να έχει δύο όψεις: η μία, φωτεινή και απαστράπτουσα, θα περιέγραφε την ιστορία ενός σταρ του βωβού κινηματογράφου, εφάμιλλου του Τσάρλι Τσάπλιν και του Χάρολντ Λόιντ. Η άλλη θα κατέγραφε τη ζωή ενός ηθοποιού που εξέπεσε σταδιακά σε διασκεδαστή, αλκοολικό και ανυπόληπτο, κοντά σε μια γυναίκα η οποία αφαίμαξε την περιουσία και το ταλέντο του, αποσπώντας στο τέλος ως και τα παιδιά του. Τέλειωσε τη ζωή του γράφοντας αστεία για διάσημους κωμικούς, δεχόμενος συχνά προσβολές και ταπεινωτικά σχόλια για τα κείμενά του, ενώ εμφανιζόταν περιστασιακά και στην τηλεόραση σε διάφορα σόου. Δεν αρνήθηκε μάλιστα να διαφημίσει προϊόντα όπως το Άλκα Σέλτζερ ή τη Σέβεν Απ. Και οι δύο εκδοχές είναι πραγματικές, συνθέτοντας το παζλ της ζωής του Μπάστερ Κίτον. Ενός ανθρώπου με μεγάλο ταλέντο που κάμφθηκε όμως από τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες.[9]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Films of Buster Keaton[νεκρός σύνδεσμος]
- Greatest Film Directors and Their Best Films
- Οδηγός στον Μπάστερ Κίτον (αγγλική γλώσσα)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19992000433. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: «Buster Keaton» (Γερμανικά) 118560875. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120075982. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Buster-Keaton. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 www
.aveleyman .com /ActorCredit .aspx?ActorID=9166. - ↑ projects
.latimes .com /hollywood /star-walk /location /woodland-hills /. - ↑ (Αγγλικά) Encyclopedia of the Great Plains. fil.037.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ Μπάστερ Κίτον: Έφυγε από τη ζωή αλκοολικός και ανυπόληπτος, Ιστορικό Λεύκωμα 1966, σελ. 136-137, Καθημερινή (1997)