Ana Belén

Ana Belén

(2017)
Biografía
Nacemento	(es) María del Pilar Cuesta Acosta 27 de maio de 1951 (73 anos) Madrid, España
Outros nomes	Ana Belén
Actividade
Ocupación	actriz, actriz de cinema, actriz de teatro, cantante, directora de cinema
Período de actividade	1961 -
Membro de	Academia das Artes Escénicas de España
Xénero artístico	Pop rock
Instrumento	Voz
Selo discográfico	Sony Music
Familia
Cónxuxe	Víctor Manuel
Fillos	Marina San José
Premios
(2017)  Premio Goya de honra (2015)  Premio Grammy Latino á Excelencia Musical (2007)  Medalla de Ouro ao Mérito nas Belas Artes (1995)  Medalla de Ouro (1986)  cabaleiro da orde das Artes e as Letras
Sitio web	anabelen.es

María del Pilar Cuesta Acosta, coñecida como Ana Belén, nada en Madrid o 27 de maio de 1951, é unha cantante e actriz española.

Está casada co cantautor asturiano Víctor Manuel, co que colabora musicalmente en moitas ocasións. Está considerada unha das artistas máis importantes da cultura española. Tras máis de corenta anos de profesión, continúa a súa prolífica carreira artística con máis de corenta películas, unha vintena de obras de teatro máis de trinta e cinco discos, que a converteron nunha icona feminina.

Calcúlase que ao longo da súa carreira, Ana Belén vendeu máis de tres millóns de álbums a nivel nacional e internacional, e os seus espectáculos musicais percorreron España e Latinoamérica. Ana Belén é unha das máis importantes e recoñecibles voces da música hispana, sendo nomeada en dúas ocasións ao Grammy Latino.

Traxectoria

Inicios da súa carreira

Ana Belén criouse no seo dunha familia humilde na rúa do Oso, xunto á glorieta de Embajadores do barrio de Lavapiés (Madrid). É a maior de tres irmáns. O seu pai era cociñeiro no Hotel Palace e a súa nai porteira dun terreo. Pasaba os veráns da súa nenez en Cabezuela (Segovia), de onde é o seu pai e de onde era a súa avoa, Matilde Bravo, que exercía de mestra na escola da localidade. Estudou no colexio das Damas Apostólicas; alí tivo a súa primeira saída a escena para actuar nun conto que se titulaba El enanito saltarín. Desde moi pequena sentiu a vocación artística e por iso, ao mesmo tempo que estudaba solfexo e piano co mestre Estebarena, que vivía na súa mesma rúa, comezou a inscribirse en concursos radiofónicos infantís, algúns como Gran Vía ou Conozca usted a sus vecinos, nos que cantaba cancións de moda como La novia, La flor de la canela, Niña de Sara Montiel ou Tómbola de Marisol. Participou nun concurso de Radio España aos dez anos que se chamaba Vale todo, dirixido por Bobby Deglané na Gran Vía madrileña; inscribiuse no apartado de música moderna e interpretou La novia. Ese ano non gañou o concurso, pero si ao ano seguinte, coa canción La flor de la canela, famosa canción da cantautora peruana Chabuca Granda que cantaba por entón cunha gran repercusión María Dolores Pradera. Estivo noutros concursos con Juan de Toro, en Radio Madrid, onde cantou catro cancións acompañada do mestre Aguayo (El ritmo de la lluvia, Cúlpale a la bossa nova, La novia e La flor de la canela).

En 1964 xa era coñecida nas emisoras de radio como unha nova nena prodixio, co nome de Mari Pili Cuesta, ao estilo de Rocío Dúrcal ou Marisol, a quen Ana Belén admiraba moito. Aos 13 anos gravou as súas primeiras cancións , das cales a máis promocionada foi Que difícil es tener 18 años. Pronto empezou a traballar de forma fixa en Radio Madrid para cubrir o oco que deixara Rocío Dúrcal, ata que a produtora Época Films se interesou por ela e lle asinou un contrato por catro anos para rodar catro películas musicais infantís.^{[Cómpre referencia]}

Zampo y yo

A súa primeira intervención no cine con Época Films en conxunción con Benito Perojo, aos 13 anos, foi na película musical infantil Zampo y yo, traballando co actor galego Fernando Rey baixo a dirección de Luis Lucia Mingarro. Mari Pili interpretaba unha nena rica, filla dun empresario, que establece unha tenra amizade cun pallaso de circo ambulante. Na película canta varias cancións que se chegaron a gravar nun disco coa banda sonora orixinal, que incluía cancións como Esta noche, Un mundo mágico ou Muy cerca de ti. Esta última foi gravada con posterioridade por Kaka de Luxe, grupo musical punk da Movida madrileña liderado por Olvido Gara. Os responsables da música orixinal da película foron Augusto Algueró e Adolfo Waitzman. A cinta, estreada en 1965, non tivo o éxito esperado, feito que impediu a realización das outras tres películas previstas no contrato con Época Films.^{[Cómpre referencia]} Foi esta produtora a que lle outorgou o nome artístico de Ana Belén, logo de pensar para ela outros moitos nomes tal como María José.

Inicios teatrais

A partir do fracaso de Zampo y yo, Ana Belén emprendeu unha carreira persoal como actriz dramática de teatro da man de Miguel Narros, recoñecido decorador e director teatral que se fixou nela durante a rodaxe da película. Con el tivo un dos encontros máis influentes da súa carreira profesional. Comezou a estudar no TEM (Teatro Estudo de Madrid), primeiro asistindo de oínte e despois empezou a estudar interpretación e en particular arte dramática.

Sendo unha adolescente, interpretou a súa primeira obra en 1966, aos quince anos, no Teatro Español, cuxo director era Narros. A obra representada foi Numancia, de Cervantes, despois, King Lear (O rei Lear (en galego)), Las mujeres sabias, El burlador de Sevilla, El condenado por desconfiado, El rufián castrucho, Don Juan Tenorio, Measure for Measure (Medida por medida (en galego)) e El si de las niñas, ata chegar finalmente a Los niños e Te espero ayer en 1970. Participou como actriz secundaria en diversas pezas teatrais de autores como Shakespeare, Molière, Lope de Vega ou José Zorrilla en distintos escenarios de Madrid, como os do Teatro La Latina ou o Teatro María Guerrero. Coas devanditas obras comezou a traballar na compañía do Teatro Español durante gran parte da súa mocidade, guiada por Berta Riaza e Julieta Serrano, as dúas actrices a quen a súa nai a deixou a cargo, e coñeceu actores moi respectados no mundo do teatro e o cine de entón como María Luisa Ponte e Agustín González entre outros, cos que fixo as súas primeiras xiras por España.

Paralelamente, o seu encontro con Narros permitiulle aprender e estudar teatro doutros mestres como William Layton, quen dirixía o TEM xunto a Narros. A filla de Ana Belén, Marina San José, empezou a súa carreira como actriz no estudio deste director teatral.

Nesa época, finais dos anos sesenta, comeza a traballar en Televisión Española con pequenas aparicións en Estudio 1, nas que chegou a colaborar con profesionais da cultura española como a cineasta Pilar Miró, con quen filmou La pequeña Dorrit. A primeira desas colaboracións foi en 1967 con Ligazón de Valle Inclán e tras ela, rodou moitas e diversas pezas teatrais como Eleonora.

O inicio da súa traxectoria cinematográfica

En 1970, o por entón director novel Roberto Bodegas propúxolle un papel na película Españolas en París, na que traballaban Laura Valenzuela, Máximo Valverde e Tina Sainz. Sería a súa segunda película tras Zampo y yo.

En 1971 volve ao teatro protagonizando a obra Sabor a miel de Shelag Delaney xunto a Laly Soldevilla e Eusebio Poncela. Con esa obra realiza unha xira por España na que coincide co cantautor asturiano Víctor Manuel, en Galicia mentres este cantaba con Julio Iglesias. Naquel ano realizou as películas Aunque la hormona se vista de seda de Vicente Escrivá xunto a Manuel Summers e Morbo de Gonzalo Suárez, na que tamén traballaba Víctor Manuel. Nesa película, pola que recibiu unha mención especial no Festival Internacional de Cine de San Sebastián, iniciaron unha relación sentimental e posteriormente casaron, rodeados de polémicas, polo xulgado do Sr. Pardo o 13 de xuño de 1972 en Xibraltar.

Naqueles anos continúa traballando para Televisión Española con obras como Romeo e Xulieta ou Retablo de las mocedades del Cid, coa que consegue o seu primeiro Fotogramas de Prata por votación dos lectores na categoría de mellor actriz televisiva en 1972.

Logo da película Al diablo con amor de Gonzalo Suárez en 1972 (tamén xunto a Víctor Manuel, da que sae un disco coa BSO que inclúe Canción de oro, con letras de Gonzalo Suárez e música de Víctor Manuel) fixo películas de maior repercusión como Separación matrimonial de Angelino Fons e Vida conyugal sana de Roberto Bodegas en 1973 con José Sacristán e Antonio Ferrandis, producida por José Luis Dibildos e escrita por José Luis Garci. A película foi moi transgresora naqueles momentos, xa que foi das primeiras que abordou explicitamente o uso da pílula anticonceptiva.

En 1974 roda unha curtametraxe de Luis Eduardo Aute chamada A flor de piel, El amor del capitán Brando de Jaime de Armiñán xunto a Fernando Fernán Gómez e Tormento de Pedro Olea, na que puido protagonizar unha obra de Benito Pérez Galdós con compañeiros de repartición como Francisco Rabal, Rafael Alonso Ochoa ou Concha Velasco.

Tras esta etapa cinematográfica e xunto a Víctor Manuel, alcanzou a fama e a popularidade entre o público español. Ademais, a súa carreira como actriz de cine e teatro consolidábase, traballando con algúns dos grandes cineastas españois do momento e con compañeiros de repartición moi veteranos que ocupaban un privilexiado lugar no cine e teatro español.

Inicios discográficos - compromiso político

En 1973 retomou a súa carreira como cantante logo de Zampo y yo, publicando discos de escasa repercusión como Tierra e Calle del Oso, con cancións maioritariamente compostas por Víctor Manuel, algunhas delas cun claro contido político e social.^{[Cómpre referencia]} Nesa época Víctor e Ana comezaron a tomar posicións políticas de forma pública cara á esquerda política progresista española, e o franquismo foi en repetidas ocasións bastante restritivo con eles,^{[Cómpre referencia]} do mesmo xeito que con moitos outros profesionais da música como Joan Manuel Serrat, Lluís Llach ou Luis Eduardo Aute, quen utilizaron a súa música para protestar contra a situación de España naqueles momentos. Neste sentido, o maior problema que tiveron foi en 1974 cando representaron xuntos en México unha obra de teatro chamada Ravos, dirixida por Miguel Narros, coa que lles acusaron de queimar unha Bandeira de España durante a representación, nun episodio pouco claro que lles obrigou a permanecer seis meses de exilio en México.^{[Cómpre referencia]} Tamén sufriron varios contratempos, como a explosión de dúas bombas no chalé que por entón posuía a parella en Torrelodones.^{[Cómpre referencia]}

En 1975 Ana Belén representou a obra de teatro clásica Antígona no Teatro Reina Vitoria de Madrid. Cinco días despois da estrea produciuse a primeira folga de actores en reclamación a un día de descanso nos teatros, na que participou activamente con outros compañeiros de profesión como Concha Velasco ou Juan Diego e durante a cal foron detidas entre outras Tina Sainz e Rocío Dúrcal.^{[Cómpre referencia]} Un gran número de actores tomaron o sindicato e encerráronse alí.^{[Cómpre referencia]} Víctor Manuel compuxo unha canción escrita para os actores na época da folga: Cómicos. Ao terminar a folga, a parella entrou a formar parte do Partido Comunista de España, e militaron nel de forma clandestina durante varios anos.^{[Cómpre referencia]} Pasados os anos, tras a súa saída do Partido Comunista, Ana Belén e Víctor Manuel continuaron comprometéndose politicamente, pero non volveron a pertencer a ningún colectivo político.^{[Cómpre referencia]}

En 1975 publica un novo LP chamado De paso, incluíndo cancións de Luis Eduardo Aute, Pablo Milanés e Teddy Bautista entre outros, así como poemas de Fanny Rubio, Nicolás Guillén ou Rafael Alberti. Este disco tivo unha maior repercusión que os anteriores, e foi o primeiro álbum que alcanzou un certo éxito, sobre todo pola canción que dá título ao disco, escrita por Luis Eduardo Aute e que foi o seu primeiro gran single. Ese mesmo ano roda Jo, papá de Jaime de Armiñán, rodada en Albarracín e ambientada na guerra civil española, xunto aos actores Antonio Ferrandis, Amparo Soler Leal, Fernando Fernán Gómez e Josep Maria Flotats, entre outros.

O 13 de novembro de 1976 Ana Belén é nai do seu primeiro fillo, David San José, e continuou coa súa carreira cinematográfica, participando en varias películas: La petición de Pilar Miró xunto a Carmen Maura e Emilio Gutiérrez Caba, Emilia parada y fonda de Angelino Fons e El buscón de Luciano Berriatúa.

En 1977 roda La oscura historia de la prima Montse de Jordi Cadena, baseada nunha obra de Juan Marsé, La criatura de Eloy de la Iglesia, xunto a Juan Diego e Luis Ciges e Sonámbulos de Manuel Gutiérrez Aragón xunto a Lola Gaos.

En 1978 roda Jaque a la dama de Francisco Rodríguez xunto a Concha Velasco e ao ano seguinte Cuentos eróticos de Emma Cohen.

En 1979 comprométese con algúns compañeiros de profesión na creación do TEC (Teatro Estable Castelán) e participa na súa primeira montaxe: Tío Vania de Anton Chekhov, dirixida por William Layton. Con esta obra recibe o Fotogramas de Prata por votación dos lectores á mellor actriz teatral en recoñecemento como membro do TEC.

A súa relación con América Latina

Tras vivir seis meses de exilio en México, desde moi novos Ana Belén e Víctor Manuel tiveron contacto cos países de América Latina e mantiveron con todos eles, Arxentina, Uruguai, Perú, Paraguai, Colombia, Chile ou Venezuela entre outros, unha estreita relación ata a actualidade. Precisamente foi na década dos setenta cando comezaron a realizar as súas primeiras xiras musicais no estranxeiro, por países como México ou Cuba, onde coñeceron a integrantes da Nueva trova cubana como o cantautor Pablo Milanés e o poeta Nicolás Guillén, aínda que se mostraron críticos co goberno cubano de Fidel Castro.^{[Cómpre referencia]}

Desde entón e ata agora, os discos de Ana Belén publícanse sempre en devanditos países e as súas xiras viaxan polas súas principais cidades, xa sexan en solitario, xunto a Víctor Manuel ou acompañada doutros artistas como Miguel Ríos ou Joan Manuel Serrat. De feito, América Latina segue sendo a zona do estranxeiro onde Víctor e Ana gozan dunha maior fama e repercusión internacional, especialmente grazas a discos como Mucho más que dos, Mírame ou El gusto es nuestro, que tiveron unha boa acollida de vendas o igual que en España. Ademais, moitas das cancións de Ana Belén e Víctor Manuel como La muralla (poema de Nicolás Guillén), Sólo le pido a Dios (de León Gieco), La puerta de Alcalá, Derroche ou Contamíname obtiveron moi boas aceptacións por parte do público latinoamericano.

La muralla

Das devanditas relacións con Latinoamérica xurdiron outros proxectos profesionais de carácter musical como a gravación dun disco dobre, chamado La paloma del vuelo popular en 1976, con poemas de Nicolás Guillén musicalizados por Sergio Aschero, Víctor Manuel ou Rosa León, entre outros. O disco incluía a canción La muralla, musicado con anterioridade por Quilapayún. En principio gravouno Ana Belén en solitario, pero foi o primeiro éxito musical do repertorio en común de Ana Belén e Víctor Manuel, sendo así a primeira canción que a parella cantou nun concerto en directo. Esta canción converteuse e segue sendo un dos máis representativos da carreira de Víctor e Ana, que alcanzou un éxito masivo tanto en España como en Latinoamérica.

Fortunata y Jacinta

En 1979 Ana Belén protagonizou xunto a Maribel Martín, Manuel Alexandre, Paco Rabal, Mary Carrillo, Fernando Fernán Gómez, Charo López e María Luisa Ponte entre outros actores, a serie Fortunata y Jacinta, baseada na obra de Benito Pérez Galdós e dirixida por Mario Camus. A serie, emitida por Televisión Española, tivo unha importante repercusión tanto de crítica como de público. Emitiuse con éxito en países como Francia, Italia, Países Baixos, República Checa, Arxentina e no resto de América Latina. Pola súa interpretación nesta serie de dez capítulos, Ana Belén recibiu o Fotogramas de Prata á mellor actriz de televisión por votación dos lectores. Actualmente segue sendo con diferenza o seu maior éxito televisivo, co que tamén recibiu o TP de Ouro por votación dos lectores como mellor actriz televisiva.

A súa consolidación como solista

Tras o éxito de La muralla, a parella empezouse a fusionar e comezaron a cantar xuntos en directo por medio de xiras que percorrían España e Latinoamérica. Un dos seus primeiros espectáculos en común foi Víctor y Ana en vivo do que foi gravado o concerto das festas de San Isidro, e editado nun disco publicado en 1983, ano en que nace a súa filla Marina San José.

Agapimú, primeiro éxito musical

En 1979 sae á luz o álbum Ana. Neste álbum hai menos cancións de contido político e social (aínda que sempre van estar presentes en todos os seus discos). O disco, polo que conseguiu o Fotogramas de Prata á mellor solista, incluía cancións como Desde mi libertad ou Agapimú (Amor meu en galego), adaptación de Luís Gómez Escolar dunha canción grega que se converteu nunha das cancións máis representativas da súa carreira en solitario.

Participou xunto a Elsa Baeza e Miguel Bosé, entre outros, na versión pop da Misa campesina nicaragüense, de Carlos Mejía Godoy.

El hombre del piano, versionando a Billy Joel

En 1980 edita o disco Con las manos llenas, no que se incluían as cancións Qué será de Chico Buarque e El hombre del piano, adaptación feita por Víctor Manuel dunha mítica canción do músico estadounidense Billy Joel. Esta canción é probablemente unha das máis importantes da carreira musical de Ana Belén.^{[Cómpre referencia]}

Ana en Río

En 1982 viaxa ao Brasil onde grava o disco Ana en Río, con cancións de compositores brasileiros entre os que destaca a canción Balance. Neste disco contou coa colaboración de Chico Buarque e Raimundo Fagner, co que grava o dúo Noche de máscaras.

Ese mesmo ano representa nos escenarios La hija del aire de Calderón de la Barca, dirixida por Lluís Pasqual, estreada no María Guerrero de Madrid.

Géminis, éxito masivo

Co álbum Géminis en 1984 logra un punto de inflexión na súa carreira como cantante en solitario, con cancións como La paloma, poema de Rafael Alberti, Sólo le pido a Dios de León Gieco ou España, camisa blanca de mi esperanza de Víctor Manuel, que se converteu nunha das súas mellores cancións. O disco foi producido e arranxado por Geooff Westley, quen introduciu nel algúns elementos electrónicos pioneiros na música española como a batería lynn.

Desenvolvemento cinematográfico

En 1982 roda Demonios en el jardín de Manuel Gutiérrez Aragón, unha das súas películas máis coñecidas; interveñen tamén Ángela Molina, Encarna Paso e Imanol Arias.

La colmena

Con Mario Camus repetiu en La colmena en 1982, de Camilo José Cela, compartindo o cadro de persoal actoral con José Luis López Vázquez, Fernando Fernán Gómez, José Sacristán, Paco Rabal, Agustín González e Concha Velasco. Esta película logrou o Oso de Prata nese ano durante o Festival Internacional de Cine de Berlín.

La Corte de Faraón

En 1985 intervén no cine en Sé infiel y no mires con quien de Fernando Trueba con Carmen Maura e Verónica Forqué, e en Dolores de José Luis García Sánchez, director co que traballou en repetidas ocasións. Nunha desas ocasións estreouse unha das súas películas máis populares: La Corte de Faraón, da cal saíu un disco coa banda sonora, xa que a artista cantaba varias cancións durante a película, na que traballou con Fernando Fernán Gómez, Antonio Banderas e José Luis López Vázquez. Con esta película volveu a recibir unha mención especial durante o Festival Internacional de Cine de San Sebastián.^{[Cómpre referencia]}

La casa de Bernarda Alba

Con Camus tamén rodou La casa de Bernarda Alba en 1987, baseada na obra de Federico García Lorca, que tamén interpretou no teatro, na que compartiu repartición con actrices como Irene Gutiérrez Caba e Florinda Chico, entre outras.

Divinas palabras

Ese mesmo ano volve repetir con José Luis García Sánchez, protagonizando Divinas palabras de Valle Inclán, xunto a Imanol Arias, Aurora Bautista e Paco Rabal entre outros.

Primeiros nomeamentos aos Premios Goya

Con Fernando Colomo fixo Miss Caribe en 1988, película coa que obtivo o seu primeiro nomeamento na III edición dos Premios Goya da academia do cine español como actriz protagonista. Tamén rodou Rosa rosae anos máis tarde xunto á actriz María Barranco en 1992. Ao ano seguinte de estrear Miss Caribe, volveu estar nomeada na IV edición dos Premios Goya como actriz protagonista por El vuelo de la paloma de José Luis García Sánchez,^{[Cómpre referencia]} na cal traballou con José Sacristán e Juan Luis Galiardo.

La puerta de Alcalá e outros éxitos

A pesar das súas persoais e diferenciadas carreiras en solitario, Ana Belén e Víctor Manuel non deixaron de colaborar en espectáculos e discos en común. O exemplo dese éxito conxunto está no ano 1986, cando sae á luz o disco dobre Para la ternura siempre hay tiempo con cancións novas como Niña de agua. En realidade tratábase de dous discos, un deles Para la ternura de Ana Belén e o outro Siempre hay tiempo de Víctor Manuel con cancións como Nada Sabe Tan Dulce Como Su Boca ou Cruzar los Brazos pero en ambos os discos aparecen cancións cantados a dúo. O disco incluía a canción La puerta de Alcalá, composición do grupo Suburbano, a cal converteuse na canción máis representativa da parella. O seu coñecido refrán pertence á memoria colectiva da España máis recente, sendo todo un himno popular.

Con este álbum realizaron unha xira por toda España e Latinoamérica e venderon máis de 300.000 copias só en España.

Ana Belén ademais foi condecorada polo ministro de cultura francés Jack Lang co galardón Ordre des Arts et des Lettres francesas en marzo de 1978.

Ese mesmo ano roda Adios pequeña de Imanol Uribe e tamén participa como cantante na campaña de protesta contra o ingreso de España na OTAN durante o entón Goberno do PSOE,^{[Cómpre referencia]} presidido por Felipe González.

Ana Belén, tras o grande éxito de La puerta de Alcalá converteuse nunha personalidade moi relevante da cultura española. No seu seguinte disco de 1988, A la sombra de un león, contou coa colaboración do brasileiro Djavan e co que se convertería nun colaborador habitual nos seus proxectos discográficos: Joaquín Sabina.

En 1989 cambia de compañía de discos -pasando a BMG- e de arranxador, e grava con eles Rosa de amor y fuego, arranxado polo italiano Roberto Costa, excepto a canción Lía, arranxado por José María Cano, integrante de Mecano, e Manel Santiesteban. Neste disco evoluciona cara a unha liña máis comercial e vangardista. a canción Lía convértese nunha das cancións máis características do seu repertorio. Tamén destaca a canción Arde París. O disco foi presentado no Teatro Español por medio dun espectáculo, realizado durante dez días, dirixido por Miguel Narros, con deseño gráfico de Juan Gatti e vestiario do seu deseñador por excelencia: Jesús del Pozo.

Altibaixos comerciais. 1990-1992

Cómo ser mujer y no morir en el intento

Animada por José Luis García Sánchez, en 1991 Ana Belén debutou como director de cine coa película Cómo ser mujer y no morir en el intento, baseada nunha novela da escritora Carmen Rico Godoy na que contou co protagonismo de Carmen Maura e Antonio Resines. Por esta ópera prima foi nomeada na VI edición dos Premios Goya da academia do cine español como directora novel. A película, a pesar de ser mal recibida pola crítica, gozou dun notable éxito de público e logrou o Premio Ondas á mellor dirección.

Como una novia

En 1991 grava Como una novia, con cancións de Gloria Varona, Pancho Varona e Antonio García de Diego, sendo este o primeiro disco no que non se inclúe ningunha canción composta ou adaptada polo seu marido Víctor Manuel. O disco tamén foi producido por Pancho Varona e Antonio García de Diego.

La Gallarda, éxitos teatrais e colaboracións

En 1990 grava xunto á grande estrela do flamenco Camarón de la Isla a canción Amor de conuco, composta por Juan Luis Guerra.

En 1992, coincidindo coa inauguración da exposición Universal de Sevilla de 1992, Ana Belén estrea no teatro Central da cidade La Gallarda de Rafael Alberti, dirixida polo seu mestre no teatro Miguel Narros, xunto ao actor José Sacristán e a soprano Montserrat Caballé.

Ese ano volve rodar con Mario Camus a película Después del sueño e ademais, ese mesmo ano interpreta O mercador de Venecia de Shakespeare, dirixida por José Carlos Plaza, co que xa interpretara con grande éxito Hamlet en 1989 xunto a José Luis Gómez.

En 1992 tamén estrea a película El marido perfecto, unha produción internacional na que traballou con Aitana Sánchez-Gijón.

Auxe e ascenso internacional. 1993-1996

Veneno para el corazón, éxitos en solitario

En 1993 publica o álbum Veneno para el corazón, con sons de jazz, salsa, bolero, rumba, rock, reegae, pop.... Neste disco, gravado parcialmente en Londres, inclúese un bloque de cancións compostas por Cole Porter, gravadas con big-band e arranxadas por Geooff Westley, así como cancións de novos cantautores como Pedro Guerra e Andrés Molina, e clásicos como o bolero La mentira de Álvaro Carrillo. Ademais de Geooff Westley, aparecen outros arreglistas como Pancho Varona e Antonio García de Diego, o guitarrista flamenco Gerardo Núñez e Roberto Costa. A edición en CD inclúe ademais unha segunda versión da canción Derroche, coa colaboración de Juan Luis Guerra . Derroche é tamén unha das cancións máis características do repertorio en solitario de Ana Belén, composta polo cantautor dominicano Manuel Giménez.

Ese ano estrea a película baseada na novela Tirano Banderas de Valle Inclán, dirixida de novo por José Luis García Sánchez coa compañía na repartición de Juan Diego e Fernando Guillén entre outros. A película foi rodada en Cuba.

Mucho más que dos

En abril de 1994 xunto a Víctor Manuel grava en Xixón un dos acontecementos máis importantes da música española; un concerto en directo coas colaboracións de Joan Manuel Serrat, o actor Juan Echanove, Antonio Flores, Joaquín Sabina, Manolo Tena, Pablo Milanés e Miguel Ríos.

O espectáculo produciuse durante dous días no Palacio dos Deportes da cidade asturiana e deu lugar a un dobre álbum e un DVD chamado Mucho más que dos. Deste dobre álbum vendéronse máis de 600.000 copias só en España.^{[Cómpre referencia]}

Durante o espectáculo repasáronse os grandes éxitos de Ana Belén e Víctor Manuel con cancións a dúo cos colaboradores. Desde Asturias a El hombre del piano, pasando por Derroche, Lía, El abuelo Víctor ata chegar a La muralla e La puerta de Alcalá.

Este concerto deu pé a unha exitosa xira en España e no estranxeiro, pasando por países como Chile e Estados Unidos de América. Con este espectáculo produciuse o primeiro fito de Víctor e Ana en canto a xiras musicais.

Neste espectáculo, dirixido e organizado por José Carlos Praza -colaborador habitual de Ana Belén nos seus espectáculos- estreáronse dúas cancións: a composición de Víctor Manuel Yo también nací en el 53 e Contamíname, un himno á mestizaxe cultural, composto polo cantautor canario Pedro Guerra, que se converteu nun grandísimo éxito da parella.

La pasión turca

En 1994 roda La pasión turca, escrita e dirixida por Vicente Aranda, sobre a novela homónima do escritor andaluz Antonio Gala. A interpretación de Ana Belén nesta película foi valorada con varios galardóns e cun nomeamento na IX edición dos Premios Goya da academia do cine español como actriz protagonista. Producida por Andrés Vicente Gómez, a película tivo bastante éxito de público pero non moi boas críticas, e Antonio Gala non estivo conforme coa adaptación que Vicente Aranda fixo da súa obra^{[Cómpre referencia]}, algo que lle deu tamén a categoría dunha controvertida e polémica película que é ata o momento a máis famosa e coñecida de Ana Belén, quen recibiu o Fotogramas de Prata á mellor actriz de cine por votación dos lectores, e a Rosa de Sant Jordi á mellor intérprete do ano.

A controversia desta película tamén se viu influenciada polo seu explícito contido erótico. Rodada fundamentalmente en Istambul, esta película conta a historia dunha muller que abandona toda a súa vida pola paixón sexual e amorosa que sente por un guía turístico turco interpretado por Georges Corraface. Xunto a el tamén aparecen na repartición Sílvia Munt, Ramón Madaula e Loles León, e destaca a música de José Nieto, gañador do Premio Goya pola banda sonora.

Éxitos cinematográficos

Soubo compatibilizar desde os seus comezos cine, música, teatro e televisión. En 1995 foi galardoada coa medalla de Ouro da Academia das Artes e as Ciencias Cinematográficas de España en honra á súa traxectoria como actriz de cine, onde levaba máis de trinta películas.

En 1996 roda, de novo con Vicente Aranda, Libertarias, na que compartiu repartición con Victoria Abril. Ambientada durante a guerra civil española, esta película -rodada gran parte en Aragón- foi un éxito de público e ben recibida pola crítica.^{[Cómpre referencia]}

De forma case consecutiva con Libertarias, Ana Belén roda El amor perjudica seriamente la salud, dirixida por: Manuel Gómez Pereira; estaba acompañada de Gabino Diego, Juanjo Puigcorbé e Penélope Cruz. A película foi un éxito de público e crítica. A película percorre a peculiar relación dunha parella de namorados que atravesa a historia máis recente de España. Os catro actores interpretaron os mesmos personaxes de mozos e adultos. Con esta película foi condecorada co premio á mellor actriz no festival de cine de Peníscola.

Ana Belén no Teatro Romano de Mérida

En 1995 Ana Belén estrea no marco do Teatro romano de Mérida a clásica opereta La bella Helena de Jacques Offenbach, adaptada por Molina Foix e dirixida por José Carlos Praza; nela cabe destacar a música de Mariano Díaz.

Con esta obra, Ana Belén recibiu o Fotogramas de Prata á mellor actriz teatral por votación dos lectores e con ela realizou unha exitosa xira que pasa por cidades como Sevilla, Valencia ou Madrid, onde se representou durante varios días no teatro Albéniz.

A artista volvería posteriormente ao Teatro romano de Mérida coas súas xiras musicais e coa obra clásica grega Fedra no ano 2007.

El gusto es nuestro

Joan Manuel Serrat, Ana Belén, Miguel Ríos e Víctor Manuel (respetivamente) na presentación da xira El gusto es nuestro

En 1996 e 1997 realiza xunto a Víctor Manuel, Miguel Ríos e Joan Manuel Serrat a exitosa xira El gusto es nuestro, que arrasa en toda España con máis de 500.000 espectadores, e que chegou a Latinoamérica cun éxito rotundo que dá lugar a un CD e un DVD, gravados en vivo no concerto ofrecido na praza de touros de Las Ventas en Madrid, o 12 de setembro de 1996.

Catro grandes nomes da música española uníronse nun espectáculo -de novo dirixido por José Carlos Plaza-, no que se mesturaron os repertorios dos catro artistas. Cantáronse sobre o escenario desde España, camisa blanca de mi esperanza ao Himno a la alegría, pasando por Quiero abrazarte tanto e Paraules d´amor.

El gusto es nuestro foi premiada nos premios da música no ano 1996 na categoría de mellor xira do ano.

Monográficos e éxitos en solitario. 1997-1999

Mírame

En 1997 publica o seu novo álbum Mírame, gravado en Londres. Un disco de duetos que se converte no traballo discográfico máis vendido da súa carreira en solitario xunto con Géminis. Con el realiza unha xira por España e Latinoamérica que conseguiu notables éxitos, chegando ata a actuar en Miami, onde a condecoraron cun galardón ao mellor espectáculo.^{[Cómpre referencia]} En devandito álbum canta xunto a moitas persoas, entre as cales destaca o actor malagueño Antonio Banderas, co que interpreta o bolero No sé por qué te quiero, un éxito composto por Víctor Manuel que cantaría con posterioridade a cantante Pasión Vega e que nunca faltou desde entón nos concertos de Víctor e Ana. Entre o resto de duetos tamén sobresae o realizado xunto a Chavela Vargas, cantando a canción amanecí en tus brazos. Tamén canta xunto a Ketama e Fito Páez entre outros. O disco foi producido de novo por Geoff Westley e tamén colaboraron nel Chico Buarque e o italiano Lucio Dalla entre moitos outros.

En 1997 tamén foi recoñecida en Buenos Aires como solista feminina co premio Carlos Gardel e o premio Cadena Dial, en homenaxe á súa traxectoria como cantante en solitario.

Ana Belén, muller do ano

Ese ano recibe o premio da revista de moda feminina Elle, outorgado a mulleres que destacan pola súa beleza, personalidade e elegancia.

Lorquiana, a revisión dun mito

1998 é o ano do centenario do poeta Federico García Lorca e Ana quixo conmemoralo publicando dous discos baixo o título de Lorquiana nos que se recollen os poemas e as cancións populares do poeta granadino versionadas por Ana Belén e o seu equipo musical propio en conxunción con Chano Domínguez e os seus músicos. Cancións populares e poemas como los cuatro muleros recollidos neste dobre disco co que realiza unha xira paseando por España un personalísimo espectáculo de recitais, dacabalo entre o teatro e a música, dirixido por Lluís Pascual que se estreou no teatro Romea de Murcia. O dobre álbum Lorquiana atópase dividido en dous volumes, un de cancións populares e outro de poemas. Este último contiña grandes composicións poéticas do granadino musicalizadas por diversos músicos como Joan Manuel Serrat, Fito Páez, Kiko Veneno, Pedro Guerra, Chano Domínguez, Ketama ou o propio Víctor Manuel. Unha desas composicións era o mítico Pequeno valse Vienés, que versionou primeiro o soado músico canadense Leonard Cohen. Este álbum foi dirixido e arranxado por Michel Camilo.

Lorquiana, traballo polo que obtivo un nomeamento aos Premios Amigo como mellor solista feminina, foi producido no seu conxunto por Víctor Manuel, quen xa se lanzou desde hai anos ao mundo da produción musical e cinematográfica. Víctor Manuel xa producira Mírame e a partir de aí, moitas das súas producións discográficas e de Ana Belén foron producidas por el.

Petra Delicado e colaboracións

Ese mesmo ano roda para Telecinco a serie policíaca Petra Delicado xunto a Santiago Segura, unha produción de Andrés Vicente Gómez dirixida por Julio Sánchez Valdés que non obtivo o éxito esperado.

Tras este último proxecto televisivo, máis tarde a cantante puxo voz xunto ao seu fillo David San José á sintonía da serie de Televisión Española Cuéntame cómo pasó, no ano 2001, por medio da canción que leva por título o mesmo nome, orixinal de Fórmula V.

Ana Belén y Miguel Ríos cantan a Kurt Weill

En 1999 publica o disco Ana Belén y Miguel Ríos cantan a Kurt Weill, dobre disco homenaxe a Kurt Weill dirixido por Josep Pons, que conta coa colaboración da Orquestra Cidade de Granada e Lluis Vidal Trío. Os dous cantantes uniron as súas voces nun espectáculo co que percorreron os principais auditorios de España. O disco publicouse no centenario do nacemento de Kurt Weill, autor de Mackie Navaja. En setembro de 2005 Ana Belén e Miguel Ríos únense de novo con Josep Pons e esta vez, coa Orquestra Nacional de España, e actúan no Auditorio Nacional de Madrid.

Ese mesmo ano recompilou os seus grandes éxitos, como Sólo le pido a Dios, La puerta de Alcalá ou La sombra de un león, e recolleunos nun disco editado na Arxentina que leva por título Ana Belén en Argentina. Por este traballo recibiu o premio Martín Fierro á mellor cantante estranxeira. Ana Belén xa publicara ata ese momento varios recompilatorios que repasaban os seus máis importantes éxitos como foron os discos: Ana Belén, 20 éxitos en 1996 ou 26 grandes canciones de amor y una nube blanca en 1989, entre outros.

Primeiros anos da década do 2000

Peces de ciudad - nomeamento ao Grammy Latino

En maio de 2001 publica un disco de cancións inéditas titulado Peces de ciudad, con once cancións de autores como Joaquín Sabina, Carlos Varela, Víctor Manuel, Fito Páez e Franco De Vita, entre outros. O primeiro single foi a canción que dá título ao disco, de Joaquín Sabina, que se converteu pronto nunha das cancións máis representativas da carreira musical de Ana Belén. O segundo single foi a canción Si me nombras e tamén alcanzou notables éxitos.

Con este álbum obtivo un dobre Disco de Platino, foi nomeada ao Grammy Latino e ao Premios Amigo na categoría de mellor solista feminina.

Dos en la carretera

En 2001 realiza unha nova xira multitudinaria xunto a Víctor Manuel, chamada Dos en la carretera, na que se presentaron as cancións dos seus discos en solitario Peces de ciudad e El hijo del ferroviario, ademais de repasar importantes éxitos como Asturias, El hombre del piano, Derroche ou La puerta de Alcalá. Con esta xira conseguen grandes éxitos en España e Latinoamérica.

Cunha posta en escena dirixida de novo por José Carlos Praza, o 21 de setembro de 2001 conseguen encher a Praza de Touros de Las Ventas en Madrid, nun concerto ao que acudiron sobre o escenario Joaquín Sabina, Joan Manuel Serrat, Miguel Ríos, Fito Páez e Pedro Guerra e invitados do mundo da cultura como Concha Velasco, Nacho Duato, Jesús del Pozo, Cecilia Roth e Antonio Resines, entre outros. Devandito concerto grávase en directo e edítase con posterioridade nun disco (CD DVD) que alcanza grandes éxitos de vendas. Nesta xira comeza a acompañarlles nos seus espectáculos o fillo de ambos: David San José, ao teclado, xunto á banda habitual de músicos formada entre outros por Mariano Díaz, Andreas Prittwitz e Ángel Crespo.

Antigua vida mía

En 2001 estrea a película Antigua vida mía xunto a Cecilia Roth, unha coproducción de España e a Arxentina. Rodada en Buenos Aires e Guatemala, esta película de Héctor Olivera non recibiu boas críticas. Nesta película, adaptación realizada por Ángeles González Sinde dunha coñecida novela da escritora chilena Marcela Serrano, interpretou a unha famosa cantante de éxito que mantén unha doce amizade cunha muller que sofre malos tratos por parte do seu marido.

Na película Ana Belén canta El vals de Violeta, unha canción composta por Jorge Drexler.

Teatro, cine e música. 2002- 2005

Logo de regresar con proxectos novos como o disco Peces de ciudad e a xira Dos en la carretera, Ana Belén seguiu traballando en proxectos musicais e sobre todo interpretativos no teatro, con distintas obras, e no cine, cunha película tras Antigua vida mía. Seguiu recibindo premios e homenaxes, colaborando con outros artistas na música e o compromiso político, sen deixar de facer balance dos seus anos de traxectoria profesional cunha biografía.

Defensa de dama

A súa volta ao teatro prodúcese en 2002, co a obra Defensa de dama, dirixida por José Luis Gómez García e coprotagonizada por Antonio Valero e Juan José Otegui, nos papeis do marido e o pai do personaxe de Ana Belén. Creada en base a testemuños reais de mulleres maltratadas, a obra foi escrita por Joaquín Hinojosa e Isabel Carmona, e tivo un grande éxito de crítica e público, e levouse a Estudo 1 con Amparo Larrañaga como protagonista feminina. A obra foi estreada no Teatro de la Abadía de Madrid, propiedade do director da obra José Luis Gómez, e posteriormente iniciou unha xira que percorreu diversas cidades españolas, onde se representou con gran acolleita. Con esta obra, Ana Belén conseguiu a segunda posición á mellor actriz teatral nos Premios Mayte das artes escénicas.^{[Cómpre referencia]}

Nesta obra, Ana Belén interpretou o drama dunha muller que sofre malos tratos por parte do seu marido e que vive angustiada e enquistada na dor que lle produce recordar que foi violada polo seu propio pai cando non era máis que unha adolescente.

Ana Belén. Biografía dun mito. Retrato dunha xeración

O 7 de novembro de 2002 publícase a súa primeira biografía autorizada, chamada Ana Belén. Biografía de un mito. Retrato de una generación, pensada, ideada e escrita polo xornalista do xornal El País Miguel Ángel Villena, que empezou a escribila coa estreita colaboración da artista en 2001, baixo a editorial Praza & Janés e coa intención de contar non só a historia persoal e profesional de Ana Belén, senón tamén a traxectoria social que viviu España nos últimos anos, desde o punto de vista da súa xeración. A propia artista cedeu fotografías persoais inéditas en exclusiva para dita biografía.

Ana Belén presentou o libro xunto ao seu marido Víctor Manuel e o autor do mesmo no Círculo de Bellas Artes de Madrid ante os medios de comunicación, nun acto que contou coa asistencia de diversos invitados e amigos da artista, como José Carlos Plaza, Gerardo Vera, Loles León, José Luis García Sánchez, o deseñador de moda Jesús del Pozo e a política e exministra de cultura Carmen Alborch, entre moitos outros.

Viva L´Italia

En novembro de 2003 edita un novo disco: Viva L'Italia, no que rende tributo á música italiana con cancións de Domenico Modugno, Gino Paoli, Francesco de Gregori, Claudio Baglioni e Mina entre outros. Tamén interpreta a dúo a canción Canción xunto a Lucio Dalla. As cancións foron adaptadas ao castelán por Víctor Manuel, a produción foi de novo realizada por Emanuele Rufinengo e o proceso de gravación produciuse en Milán, Roma e Madrid.

O álbum foi Disco de Ouro en España, rodáronse varios videoclips cos singles e editouse unha edición especial do disco que acadou bastante éxito e con el, Ana Belén realizou unha xira con Víctor Manuel ao longo do ano 2004 presentando o álbum, así como o disco El perro del garaje, de Víctor Manuel. Con dita xira percorren España.

Colaboracións, compromiso político e homenaxes

En 2003 colabora na plataforma cultural contra a guerra de Iraq coa axuda doutros artistas como Juan Diego, Pedro Almodóvar, Jordi Dauder ou Pilar Bardem, que saíron xunto a miles de persoas á rúa en protesta ao apoio do Goberno de España a devandito conflito.^{[Cómpre referencia]} O seu compromiso con iso pasou tamén por entrar xunto a actores como Aitana Sánchez Guijón, Juan Echanove ou María Barranco ao Congreso dos Deputados con camisetas de protesta mentres o por entón Presidente do Goberno José María Aznar, un dos líderes mundiais que apoiaron a George Bush na guerra de Iraq, comparecía no hemiciclo.^{[Cómpre referencia]}

Ese ano tamén colabora co fillo do falecido cantaor flamenco Juanito Valderrama no seu disco La memoria del agua, no que canta a canción Envidia, unha canción dacabalo entre a balada e o flamenco da que se grava un videoclip cos dous cantantes.

En 2003 tamén grava en castelán e inglés a balada I only have eyes for you co cantante británico Rod Stewart no seu disco The great american song book volume II, no que tamén colaboraron as cantantes Queen Latifah e Cher con outros duetos co artista.

O 18 de febreiro de 2003 recibe unha homenaxe no Instituto Cervantes de Tolosa pola súa carreira cinematográfica, ao que acudiu para realizar varias conferencias e coloquios. Na homenaxe, durante unha semana proxectáronse algunhas das súas películas como La casa de Bernarda Alba, La Corte de Faraón, La colmena, Demonios en el jardín e El amor perjudica seriamente la salud, ou Cómo ser mujer y no morir en el intento; a súa única incursión na dirección cinematográfica.

A mediados de 2003 grava no disco homenaxe a José Alfredo Jiménez "XXX Un Mundo Raro", a canción que dá nome á homenaxe Un Mundo Raro

En xuño de 2004 colabora e participa activamente nun concerto realizado en homenaxe aos republicanos que sufriron o impacto das consecuencias da guerra civil española. O recital celebrouse na localidade de Rivas-Vaciamadrid, levando como nome Recuperando memoria. Dese concerto editouse un disco (CD + DVD). Nel recitou o poema do falecido Pedro Garfias Madrid y bajo la metralla e cantou xunto ao seu marido Víctor Manuel e o cantautor canario Pedro Guerra a canción Contamíname. En devandito concerto tamén participaron a actriz Pilar Bardem, o cantante Miguel Ríos, a escritora Almudena Grandes e o seu marido Luis García Montero, o cantante Paco Ibáñez, os actores Juan Diego e José Sacristán e os cantautores Luis Eduardo Aute e Lluís Llach, entre outros.

Ese mesmo ano colabora nun disco homenaxe a Pablo Neruda producido polo seu marido Víctor Manuel: Neruda en el corazón, no que tamén colaboran Julieta Venegas, Enrique Morente, Soledad Giménez, Joan Manuel Serrat, Miguel Bosé e Pablo Milanés. Ana Belén canta Tonada de Manuel Rodríguez, a cal interpretou na Teletón de Santiago de Chile, por medio dunha emotiva actuación retransmitida a toda Latinoamérica. Precisamente é alí onde este proxecto repórtalles máis triunfos profesionais e particularmente en Santiago de Chile.^{[Cómpre referencia]} Todos os artistas que colaboraron no disco realizaron un exitoso concerto no Palau Sant Jordi.

Foi un dos integrantes da "Plataforma para o Apoio de Zapatero", apoiando a candidatura socialista de José Luis Rodríguez Zapatero para a presidencia do Goberno, unha plataforma na que participaron actores, deportistas, cantantes e españois destacados, entre os que se pode citar a Concha Velasco, Fran Perea, Álvaro de Luna, Joan Manuel Serrat e David Meca, entre outros.

Cosas que hacen que la vida valga la pena

En 2004 estrea a película Cosas que hacen que la vida valga la pena de Manuel Gómez Pereira, escrita por Joaquín Oristrell e Yolanda García Serrano, que lle reporta moitos triunfos profesionais. Gañou o premio á mellor actriz no Festival de Montecarlo e o Premio Turia á mellor intérprete feminina cinematográfica do ano, e ademais foi nomeada na XIX edición dos Premios Goya da Academia das Artes e as Ciencias Cinematográficas de España (como actriz protagonista), aos premios da Unión de Actores e aos Fotogramas de Prata como actriz de cine protagonista.

Nesa película, ganadora do Premio do Público no Festival de Málaga de Cine Español, compartiu protagonismo con Eduard Fernández e nela interpretan a Hortensia e Jorge, dúas persoas desencantadas da vida que se namoran e deciden iniciar unha nova vida en común. No repartimento tamén figuran María Pujalte e José Sacristán e a banda sonora da película inclúe cancións orixinais cantadas por Joan Manuel Serrat, Joaquín Sabina, Pasión Vega e Miguel Ríos.

Diatriba de amor contra un hombre sentado

O 13 de febreiro de 2004 volve ao teatro coa obra de Gabriel García Márquez Diatriba de amor contra un hombre sentado, a única peza teatral do autor, e o primeiro monólogo da carreira interpretativa de Ana Belén. A obra estreouna no Palacio de Festivales de Santander e con ela realizou unha xira durante varios meses, que se retomou o 8 de abril de 2005 no Teatro Romea de Barcelona. Con ela percorreu cidades españolas como Bilbao, Málaga, Xaén, Almería, Cádiz, Alacant, Albacete ou Madrid, onde se representou no Teatro da Latina durante máis dun mes. Na obra, desenvolvida no Caribe, interpretou a Graciela, unha muller que narra a historia da súa vida fronte ao seu marido, que permanece ausente. A dirección correu a cargo de José Carlos Plaza, a minimalista e peculiar escenografía foi creada por Gerardo Vera, a música foi composta e dirixida polo fillo de Ana Belén, David San José e do deseño gráfico do cartel foi responsable Juan Gatti.

A interpretación de Ana Belén foi ben acolleita pola crítica e foi nomeada a diversos premios teatrais do ano, incluído o Premio Mayte das artes escénicas.

Una canción me trajo aquí - 30 anos de historia musical

O seu seguinte proxecto foi a xira Una canción me trajo aquí xunto a Víctor Manuel, que comezou o 25 de xuño de 2005 xunto ao Acueduto de Segovia. Este espectáculo, co que percorreron España e Latinoamérica, repasa os máis de 30 anos de traxectoria musical da parella cantando os seus grandes éxitos de xeito continuo, enlazados como un medley. Desta xira publícase en febreiro de 2006 un álbum (CD DVD) do concerto que gravaron en directo no Teatro romano de Mérida o 16 de setembro de 2005. Con este espectáculo estiveron no Palau de la Música Catalana e unha semana no Teatro Gran Vía de Madrid, entre outros lugares de España e Latinoamérica. A xira concluíu en outubro de 2006, durante a pechadura da XVI cume de Iberoamérica no Uruguai, ante 15.000 persoas. A recadación dese concerto foi a beneficio dun hospital.

Nesta xira, ademais dos seus músicos como Ángel Crespo, Andreas Prittwitz, Mariano Díaz ou o seu fillo David San José ao teclado, tamén lles acompañou facendo os coros a filla da parella: Marina San José. Nesta mesma xira tamén, ademais de repasar os seus maiores éxitos musicais, estrearon tres cancións inéditas: El largo viaje, composta por David San José, Cuando arreglábamos el mundo e Una canción me trajo aquí, canción que dá título a xira e ao disco, composto polo ganador dun Oscar Jorge Drexler.

Durante esta xira, o 12 de xaneiro de 2006, participa co seu marido Víctor Manuel e outros artistas como Miguel Bosé no peche da Campaña Electoral de Michelle Bachelet no Paseo da Alameda de Santiago de Chile.

Música, teatro e homenaxes. Regreso a Mérida

Logo de estar máis dun ano en víraa Una canción me trajo aquí, Ana Belén involucrouse en novos proxectos tanto na música como na interpretación, non deixando de colaborar tampouco con outros artistas e de recibir premios, nomeamentos e homenaxes a toda a súa carreira profesional como a Medalla de Ouro ao Mérito nas Belas Artes ou o recibido no Festival de Cine Español de Málaga. Publicou un novo disco de cancións inéditas en marzo de 2007: Anatomía e comezou unha nova xira teatral coa obra clásica da mitoloxía grega Fedra.

Premio Málaga a toda a traxectoria cinematográfica

O 18 de marzo de 2006 recibiu o Premio Málaga (Biznaga de Prata) durante a novena edición do Festival de Cine Español de Málaga e inaugurou o seu monólito situado no Paseo Marítimo Antonio Banderas da cidade, en recoñecemento á súa extensa carreira cinematográfica como actriz. Durante o festival proxectáronse as súas películas máis representativas como La Corte de Faraón ou La pasión turca. O galardón recibiuno nun emotivo acto celebrado no Teatro Cervantes de Málaga de mans de compañeiros de profesión e amigos como Imanol Arias, Pastora Vega e Juan Echanove. Este recoñecemento cinematográfico posúeno outras personalidades do cine español como Carmen Maura, Ángela Molina, Concha Velasco, Verónica Forqué ou Geraldine Chaplin.

Anatomía

En 2006 comeza a gravar co produtor Javier Limón un novo traballo discográfico que se publica o 6 de marzo de 2007 co nome de Anatomía, no que se inclúen trece cancións inéditos de autores como Joaquín Sabina, Javier Limón, Pablo Guerrero, o seu fillo David San José, Bebe e Víctor Manuel entre outros, e que contou coa produción de Javier Limón. Nel hai colaboracións de músicos como Niño Josele coa guitarra flamenca. O primeiro single, titulado Pobrecita de mi está composto por Joaquín Sabina e con el rodouse un videoclip. O disco, o décimo noveno da súa carreira en solitario, foi certificado cun disco de ouro en España e con el comezou unha xira en solitario por toda España o 19 de xaneiro de 2008, que se prolongou ata o 1 de xuño.

Por este disco, optou na VIII edición dos Grammy Latino ao Gramófono de Ouro na categoría de mellor álbum pop vocal feminino, compartindo nomeamento con Shaila Dúrcal, ILona, Belinda e Laura Pausini, quen resultou finalmente vencedora.

Fedra

O 12 de xullo de 2007 estreouse na inauguración da LIII edición do Festival de Teatro Clásico de Mérida a traxedia grega Fedra, con versión do dramaturgo Juan Mayorga e baixo a dirección de José Carlos Plaza. A obra, un clásico inmortalizado por Eurípides e Séneca entre outros, bateu récords con máis de 22.000 espectadores, o que a converte na segunda obra con máis público na historia do festival. Despois, a obra emprendeu unha xira que recalou o 1 de agosto no Festival Grec de Barcelona. O 7 de setembro Fedra estreouse con grande éxito no Teatro Bellas Artes de Madrid e representouse ata o 28 de outubro. O 1 e o 2 de novembro representouse no Gran Teatro de Córdoba e en Donostia no Teatro Victoria Eugenia durante os días 10 e 11 de novembro. Ademais, a xira pasou por outras cidades da xeografía española como Sevilla, Bilbao, Almería e Alacant. Nesta obra compartiu repartimento con Alicia Hermida e Fran Perea entre outros actores.

Por Fedra, Ana Belén gañou o Fotogramas de Prata na categoría de mellor actriz teatral por votación dos lectores, e foi candidata nos Premios Mayte das artes escénicas, os Premios Ercilla e nos galardóns da Unión de Actores como actriz de teatro. Ademais, xunto a once candidatos máis, estivo nomeada ao Premio Vale-Inclán de Teatro, resultando a finalista nunha segunda posición, durante unha cerimonia de entrega ofrecida no Teatro Real de Madrid.

Debido ao grande éxito de público e crítica, a obra reestréase en setembro de 2009 en Madrid. Despois, emprende unha xira por toda España, visitando cidades como Zaragoza, Málaga, Palma e As Palmas de Gran Canaria, entre outras. Ata a data, máis de 83.000 espectadores viron a función.

Colaboracións musicais

O 8 de marzo de 2007, día da muller traballadora, ofreceu un concerto en Xixón xunto ao seu fillo David San José ao piano, rendendo homenaxe a centos de mulleres asturianas.

O 14 de marzo de 2007 colaborou no concerto-homenaxe do vinte aniversario da ONG Solidariedade Internacional, acompañada por outros moitos rostros do mundo do espectáculo como Joan Manuel Serrat, Ismael Serrano, Miguel Ríos, Pilar Bardem, Víctor Manuel, Lola Herrera, Iñaki Gabilondo ou Luis Eduardo Aute.

Ese mesmo ano 2007 edítase un álbum (CD DVD) chamado Tatuaje, o cal trata de render tributo á canción típica española. Nel, diversos artistas de distintos estilos musicais poñen as súas voces a clásicos da copla de Miguel de Molina ou Concha Piquer entre moitos outros cantantes en varias actuacións para Televisión Española, por medio dunha gala moi teatral presentada pola actriz Pastora Vega. Ana Belén canta precisamente, de forma máis melódica, a canción Tatuaje, canción por excelencia da estrela da copla Concha Piquer. Neste álbum tamén participan cantantes como Cristina del Valle, Antonio Carmona, Enrique Bunbury, Rosario Flores, Luis Eduardo Aute, Antonio Vega, Joaquín Sabina, Marta Sánchez, Malú, Andrés Calamaro, David Bisbal, Pasión Vega, Carmen París e o seu propio marido Víctor Manuel entre outros.

Xunto a este último proxecto discográfico de Tatuaje, Ana Belén tamén se involucra en 2007 no disco La Zarzuela pop cantando Bela namorada, un traballo musical que trata de achegar o xénero da zarzuela ao público novo mesturando e introducindo devandito xénero no pop actual. Ana Belén colabora xunto a distintos cantantes como Pasión Vega, Chano Domínguez, Martirio ou Jaime Urrutia, que poñen as súas voces a clásicos como La verbena de la paloma. O álbum foi editado co apoio da SGAE e o Teatro de la Zarzuela.

Medalla de Ouro ao Mérito nas Belas Artes

En xuño de 2007 concedéuselle a Medalla de Ouro ao Mérito nas Belas Artes, galardón anual honorífico a toda a traxectoria artística, outorgado polo Consello de Ministros e entregado na Catedral de Toledo o 12 de decembro de 2007, nun solemne acto presidido polos Príncipes de Asturias. Ese mesmo ano, este premio tamén llo concederon a diversas personalidades do mundo da cultura como o cantautor Paco Ibáñez, a actriz Nati Mistral, o cineasta Bernardo Bertolucci, o torero Enrique Ponce, o cociñeiro Ferran Adrià ou a presentadora e actriz Cayetana Guillén Cuervo polo seu programa Versión española da 2 de Televisión Española.

Xiras musicais, colaboracións e compromiso político. 2008-2010

Logo de concluír a xira de Fedra, Ana Belén retoma os seus compromisos musicais para volver co seu disco Anatomía e cantalo en directo mediante unha nova xira en solitario. Unha xira polos principais auditorios de varias cidades españolas de forma humilde, teatral e minimalista, trala cal iniciará con ese mesmo disco e en conxunción co seu marido Víctor Manuel outra xira multitudinaria logo de Dos en la carretera e Una canción me trajo aquí, que nesta ocasión responderá ao nome de Tal para cual e con ela percorrerán desde o 27 de xuño de 2008 España e Latinoamérica ata 2009. Así mesmo, Ana Belén foi a elixida para interpretar e recitar a obra La plaça del diamant no Teatro Español de Madrid como apoio á difusión da cultura catalá e, tamén quixo asinar un contrato publicitario e seguir colaborando tanto no cine como na música con outros compañeiros de profesión, cos que tamén se significou unha vez máis desde o punto de vista político nas Eleccións Xerais do 9 de marzo de 2008.

Xira Anatomía 2008

O 19 de xaneiro de 2008 Ana Belén emprendeu en Roquetas de Mar (Almería) unha nova xira en solitario de presentación do seu último álbum de estudio con cancións inéditas: Anatomía, publicado en marzo de 2007. Un sobrio espectáculo deseñado e dirixido por José Carlos Plaza na que foi acompañada pola súa banda habitual de músicos, entre os que destacan Mariano Díaz, Santi Ibarretxe, Ovidio Pérez, o batería Ánge Crespo e o seu propio fillo David San José ao teclado, entre outros. Repasando case todas as cancións do disco e clásicos máis ou menos coñecidos do seu repertorio como El hombre del piano, , Lía ou A la sombra de un león, a artista pasou por máis de vinte cidades e por lugares emblemáticos como o Gran Casino de Aranjuez ou o Palacio da Música Catalá, finalizando o seu percorrido no Teatro Gran Vía de Madrid, onde realizou sete concertos consecutivos desde o 26 de maio ata o 1 de xuño de 2008.

Tras esta xira en solitario, Ana Belén volverase a xuntar o 26 de xuño con Víctor Manuel para emprender o resto do ano a xira conxunta Tal para cal, na que tamén se presentará o novo álbum do cantautor asturiano: No hay nada mejor que escribir una canción. Con devandito espectáculo percorreron España por diferentes cidades como Madrid, León, Zaragoza ou Palma e viaxarán tamén a Latinoamérica.

Plataforma de Apoio a Zapatero

En febreiro de 2008 Ana Belén, xunto a centos de cidadáns anónimos e diversas personalidades do mundo da cultura como o seu marido Víctor Manuel, Pedro Almodóvar, Álvaro de Luna, Concha Velasco, Miguel Bosé, Juan José Millás, Soledad Giménez, José Luis Cuerda, José Saramago, Joaquín Sabina, María Barranco, Bernardo Bertolucci, Marisa Paredes e Joan Manuel Serrat entre outros, entrou a formar parte de PAZ (Plataforma de Apoio a Zapatero), organización conformada por máis de dúas mil persoas que apoiaron e reivindicaron o voto para o presidente do goberno José Luis Rodríguez Zapatero do PSOE, coa intención de que saíse de novo elixido nas Eleccións Xerais do 9 de marzo de 2008.

Con esta plataforma, todos os integrantes fixeron público un manifesto no Círculo de Bellas Artes de Madrid e realizaron varios vídeos propagandísticos nos que cun xesto facían referencia ás cellas do Presidente do Goberno en lingua de signos tratando de apoialo. Noutro dos vídeos, que espertaron grandes polémicas, os artistas adaptaron e cantaron xuntos unha canción de Joan Manuel Serrat: Defender la alegría, baseada nun poema do escritor e poeta uruguaio Mario Benedetti.

Trala definitiva vitoria do PSOE nas Eleccións Xerais do 9 de marzo de 2008, Ana Belén estivo apoiando activamente xunto a centos de persoas a José Luis Rodríguez Zapatero con Víctor Manuel, José Carlos Plaza, Rosa León e Fran Perea entre outros artistas desde a Rúa de Ferraz en Madrid, onde se atopa a sede central do partido.

Colaboracións, homenaxes e firmas publicitarias

O 5 de febreiro de 2008, a cantante Soledad Giménez (ex vocalista de Presuntos Implicados) lanzou ao mercado o seu novo álbum en solitario, no que canta unha canción a dúo con ela: La felicidad. Así mesmo, ese día publícase o novo álbum en solitario do seu marido Víctor Manuel: No hay nada mejor que escribir una canción, no cal colabora nos coros.

A partir de febreiro de 2008 Ana Belén presentouse ante os medios de comunicación como a nova imaxe publicitaria oficial da liña ou gama comercial de produtos cosméticos Vitesse Excellent, anunciando unhas cremas faciais destinadas a mulleres maduras cunha idade superior aos corenta anos.^{[Cómpre referencia]} Esta campaña publicitaria supón ser a primeira na que Ana Belén cede a súa imaxe a unha marca privada determinada.

O 12 de marzo de 2008 rendéuselle unha homenaxe como actriz cinematográfica na XIV Mostra de Cine Español de Tudela. Nela proxectouse a película La Corte de Faraón e fíxose un coloquio no que estivo ela como invitada xunto ao director da película, José Luis García Sánchez.

O 14 de abril de 2008 participa nunha homenaxe ao falecido guionista Rafael Azcona, recitando un poema sobre o escenario do Círculo de Bellas Artes de Madrid.

Este ano tamén colabora coa ONG Survival International, poñendo a súa voz á narración do documental Indígenas aislados, xunto ao actor Óscar Jaenada.

O 14 de xuño de 2008 colaborou no concerto Para la liberdad, dirixido por José Carlos Plaza no Palacio de Vista Alegre en Madrid, en homenaxe aos cincocentos presos e represaliados políticos do Franquismo. Nel cantou La muralla, España, camisa blanca de mi esperanza e Rumbo al Sur.

O 7 e 8 de novembro do 2008 participou xunto a miles de persoas anónimas no concerto internacional homenaxe ao falecido Presidente Chileno Salvador Allende, conmemorando así o ano do seu centenario. Na organización de devandito evento está profundamente implicado o seu marido Víctor Manuel e nel participaron moitos artistas de carácter internacional. Celebráronse dous concertos consecutivos os días 7 e 8 de novembro de 2008 no Estadio Nacional de Chile baixo o título 100 anos, 1000 soños.

A finais de xullo de 2008 o seu fillo David converteuna en avoa dunha nena.

La plaça del diamant

O 28 de abril de 2008, Ana Belén realizou no Teatro Español de Madrid un espectáculo onde recitou e interpretou unha lectura dramatizada dun fragmento da mítica obra literaria catalá La plaça del diamant da escritora Mercè Rodoreda, por medio dunha versión traducida ao castelán dirixida por Joan Ollé. Conmemorando o centenario do nacemento da súa autora, devandito espectáculo pertence ao calendario de actividades internacionais que promocionan a cultura catalá en todo o mundo baixo a coordinación do Institut Ramon Llull (IRL) e o apoio da Generalitat de Cataluña e o Centro Cultural Blaquerna. Sobre unha íntima posta en escena, Ana Belén deu vida a través dun monólogo a Colometa. O espectáculo viaxou no outono e representouse tamén en México, durante o festival anual de Guanajuato.

Tal para cual

O 26 de xuño de 2008, Ana Belén e Víctor Manuel iniciaron unha xira conxunta Tal para cal, na que presentaron cancións dos seus discos en solitario: Anatomía e No hay nada mejor que escribir una canción, respectivamente. Xuntos protagonizaron un espectáculo, que percorreu España por cidades como León, Zaragoza, Madrid ou Barcelona e que viaxou a países como México, Chile, Costa Rica e Colombia.

Xira con Rosa Torres-Pardo, regreso á televisión, novo álbum e Electra. 2011-2013

Música callada. La vida rima

O 7 de abril de 2011 inicia en Bilbao unha xira coa pianista Rosa Torres-Pardo. O espectáculo, con guión de Luis García Montero e dirixida por José Carlos Plaza, leva por título Música callada. La vida rima e está composto de textos poéticos e pezas musicais. Percorren teatros e auditorios de España, en cidades como Bilbao, Madrid, Xaén, Mérida ou Santiago de Compostela.

Colaboracións televisivas: Cheers e Hospital Central

En setembro de 2011 intervén no primeiro capítulo da versión española da serie Cheers, interpretando a Emilia, a prometida do personaxe que encarna Antonio Resines. En 2012 tamén participa como invitada especial nun capítulo da vixésima tempada da serie Hospital Central, dando vida a Ana Besteiro, unha psicóloga que sofre agorafobia.

A los hombres que amé

O 15 de novembro de 2011 Ana Belén publica un novo álbum de estudio, A los hombres que amé, co que rompe catro anos de silencio discográfico. No disco recrea cancións de 14 dos seus autores preferidos, entre os que figuran Joaquín Sabina, Víctor Manuel, Kiko Veneno, Joan Manuel Serrat e Chico Buarque. Como primeiro sinxelo extráese unha versión do clásico de Luis Eduardo Aute Las cuatro y diez. Con este disco, a artista protagoniza un especial musical emitido por La 1 en Noiteboa. O álbum é certificado Disco de Ouro polas súas vendas en España. En marzo de 2012, a cantante emprende unha xira para presentar o álbum, que a leva a ofrecer o seu primeiro concerto no Teatro do Liceo de Barcelona e a actuar durante 5 noites consecutivas no Teatro Español de Madrid.

Electra

Ana Belén regresa ao Festival de Teatro de Mérida na súa 58ª edición para encarnar a Electra. A dirección da montaxe corre a cargo de José Carlos Plaza e a adaptación da traxedia de Eurípides é obra de Vicente Molina Foix. No espectáculo, que se representa do 20 ao 29 de xullo de 2012, a actriz comparte escenario con Julieta Serrano e Fran Perea, entre outros. A obra obtén o Premio Ceres do Público ao mellor espectáculo da 58ª edición do Festival.

Discografía

Álbums de estudio

En solitario

• Tierra (1973)
• Calle del Oso (1975)
• La paloma del vuelo popular (1976)
• De paso (1977)
• Ana (1979)
• Con las manos llenas (1980)
• Ana Belén (en italiano) (1981)
• Ana en Río (1982)
• Ana Belén (en portugués) (1982)
• Géminis (1984)
• A la sombra de un león (1988)
• Rosa de amor y fuego (1989)
• Como una novia (1991)'
• Veneno para el corazón (1993)
• Mírame (1997)
• Lorquiana. Poemas de Federico García Lorca (1998)
• Lorquiana. Canciones populares de Federico García Lorca (1998)
• Peces de ciudad (2001)
• Viva l'Italia (2003)
• Anatomía (2007)
• A los hombres que amé (2011)

Con outros artistas

• Para la ternura siempre hay tiempo (con Víctor Manuel) (1986)
• Ana Belén y Miguel Ríos cantan a Kurt Weill (con Miguel Ríos) (1999)

Recompilatorios

• Lo mejor de Ana Belén (1979)
• Grandes éxitos (1986)
• 26 grandes canciones y una nube blanca (1989)
• 20 éxitos (1996)
• Ana Belén en Argentina (1999)
• Los grandes éxitos...y mucho más (CD+DVD) (2008)

Álbums en directo

CD

• Víctor y Ana en vivo (1983)
• Mucho más que dos (2 CD) (1994)
• El gusto es nuestro (1996)
• Dos en la carretera (CD+DVD) (2001)
• Una canción me trajo aquí (CD+DVD) (2005)

DVD

• Mucho más que dos (1994)
• El gusto es nuestro (1996)
• Dos en la carretera (2001)
• Una canción me trajo aquí (2005)

Bandas sonoras

• Zampo y yo (1965)
• Al diablo con amor (1973)
• La Corte de Faraón (1985)
• Divinas palabras (1987)

Filmografía como actriz e directora

Película	Director	Ano
Zampo y yo	Luis Lucia	1965
Españolas en París	Roberto Bodegas	1971
Aunque la hormona se vista de seda	Vicente Escrivá	1971
Morbo	Gonzalo Suárez	1972
Al diablo, con amor	Gonzalo Suárez	1973
Separación matrimonial	Angelino Fons	1973
Vida conyugal sana	Roberto Bodegas	1974
El amor del capitán Brando	Jaime de Armiñán	1974
Tormento	Pedro Olea	1974
A flor de piel (curtametraxe)	Luis Eduardo Aute	1975
Jo, papá	Jaime de Armiñán	1975
Emilia... parada y fonda	Angelino Fons	1976
La petición	Pilar Miró	1976
El Buscón	Luciano Berriatúa	1976
La oscura historia de la prima Montse	Jordi Cadena	1977
La criatura	Eloy de la Iglesia	1977
Sonámbulos	Manuel Gutiérrez Aragón	1978
Jaque a la dama	Francisco Rodríguez	1978
Cuentos eróticos	Jaime Chávarri, Josefina Molina, Fernando Colomo	1980
La colmena	Mario Camus	1982
Demonios en el jardín	Manuel Gutiérrez Aragón	1982
La Corte de Faraón	José Luis García Sánchez	1985
Sé infiel y no mires con quién	Fernando Trueba	1985
Adiós pequeña	Imanol Uribe	1986
La casa de Bernarda Alba	Mario Camus	1987
Divinas palabras	José Luis García Sánchez	1987
Miss Caribe	Fernando Colomo	1988
El vuelo de la paloma	José Luis García Sánchez	1989
Cómo ser mujer y no morir en el intento	Ana Belén	1991
Después del sueño	Mario Camus	1992
Rosa rosae	Fernando Colomo	1993
El marido perfecto	Beda Docampo Feijóo	1993
Tirano Banderas	José Luis García Sánchez	1993
La pasión turca	Vicente Aranda	1994
Libertarias	Vicente Aranda	1996
El amor perjudica seriamente la salud	Manuel Gómez Pereira	1996
Cada día hay más besos (curtametraxe)	Gregorio Guzmán	1999
Antigua vida mía	Héctor Olivera	2001
Cosas que hacen que la vida valga la pena	Manuel Gómez Pereira	2004

Televisión

Serie/Programa	Episodio	Ano
Hora once	"Ligazón"	1968
Teatro de siempre	"Los caprichos de Mariana"	1970
Teatro de siempre	"Hamlet en los suburbios"	1970
Teatro de siempre	"La comedia nueva"	1970
Pequeño estudio	"La trampa"	1970
Novela	"Crimen y castigo"	1970
Novela	"La pequeña Dorrit"	1970-1971
Teatro de siempre	"Antígona"	1970
Hora once	"El extraño secreto de Shalken, el pintor"	1970
Hora once	"Eleonora"	1971
Juegos para mayores	"La finca"	1971
Estudio 1	"Retablo de las mocedades del Cid"	1971
Estudio 1	"Romeo y Julieta"	1972
Fortunata y Jacinta	Protagonista	1980
Petra Delicado	Protagonista	1999
Cheers	"Corbatas y pigmeos"	2011
Hospital Central	"Fobias"	2012