5. desember

Snið:DesemberDagatal 5. desember er 339. dagur ársins (340. á hlaupári) samkvæmt gregoríska tímatalinu. 26 dagar eru eftir af árinu.

Helstu atburðir

• 1484 - Innósentíus 8. páfi gaf út Summis desiderantes, tilskipun sem skipaði Heinrich Kramer og Jacob Sprenger rannsóknardómara til þess að uppræta meintar nornir í Þýskalandi, og markaði það upphafið að einhverjum umfangsmestu nornaveiðum sögunnar.
• 1492 - Kristófer Kólumbus varð fyrstur Evrópumanna til þess að stíga á land á Hispaníólu.
• 1590 - Niccolò Sfondrati varð Gregoríus 14. páfi.
• 1796 - Í Reykjavíkurskóla var frumsýnt leikritið Slaður og trúgirni eftir Sigurð Pétursson. Síðar fékk það nafnið Hrólfur.
• 1848 - Gullæðið í Kaliforníu hófst er forseti Bandaríkjanna, James K. Polk, staðfesti fyrir Bandaríkjaþingi að mikið magn af gulli hafi uppgötvast í Kaliforníu.
• 1926 - Kvikmyndin Beitiskipið Pótemkín eftir Sergei Eisenstein var frumsýnd.
• 1932 - Lyfjafræðingafélag Íslands var stofnað.
• 1932 - Þýskættaði eðlisfræðingurinn Albert Einstein fékk bandaríska vegabréfsáritun.
• 1933 - Áfengisbanninu í Bandaríkjunum lauk.
• 1934 - Abissiníudeilan: Ítalskur her gerði árás á Wal Wal í Abissíníu og náði borginni á sitt vald eftir 4 daga.
• 1936 - Sovétríkin tóku upp nýja stjórnarskrá og Kirgistan gerðist Sovétlýðveldi.

• 1941 - Bók John Steinbeck Sea of Cortez var gefin út (Steinbeck notaði upplýsingar sem hann safnaði við skrif þessarar bókar til að þróa sjávarlíffræðinginn Doc, sem kemur fyrir í bókinni Ægisgötu (Cannery Row).
• 1945 - Sveit fimm sprengjuflugvéla á vegum Bandaríka flotans týndist í Bermúda-þríhyrningnum.
• 1968 - Jarðskjálfti af stærðinni 6 stig fannst í Reykjavík og var hann sá snarpasti frá 1929.
• 1978 - Sovétríkin skrifuðu undir vináttusamning við kommúnistastjórn Afganistan.
• 2003 - Fyrsta breytingin á íslensku gerð á íslensku Wikipedia (sjá sögu Wikipedia).

Fædd

• 1377 - Jianwen keisari í Kína (d. 1402)
• 1443 - Júlíus II páfi (d. 1513)
• 1537 - Ashikaga Yoshiaki, japanskur sjógún (d. 1597)
• 1539 - Fausto Paolo Sozzini, ítalskur guðfræðingur (d. 1604)
• 1547 - Ubbo Emmius, hollenskur sagnfræðingur og stærðfræðingur (d. 1625)
• 1595 - Henry Lawes, enskt tónskáld (d. 1662)
• 1687 - Francesco Geminiani, ítalskur fiðluleikari og tónskáld (d. 1762).
• 1724 - Björn Halldórsson, prestur í Sauðlauksdal (d. 1794).
• 1782 - Martin Van Buren, 8. forseti Bandaríkjanna (d. 1862)
• 1803 - Fjodor Tuttsjev, rússneskt ljóðskáld
• 1820 - Afanasy Fet, rússneskt ljóðskáld(d. 1892)
• 1830 - Christina Rossetti, breskt ljóðskáld (d. 1894)
• 1839 - George Armstrong Custer, bandarískur hershöfðingi (d. 1876)
• 1868 - Arnold Sommerfeld, þýskur eðlisfræðingur (d. 1951).
• 1874 - Rögnvaldur Ólafsson, íslenskur arkitekt (d. 1917).
• 1879 - Clyde Cessna, bandarískur flugvélaframleiðandi (d. 1954)
• 1890 - Fritz Lang, austurrískur kvikmyndaleikstjóri (d. 1976)
• 1896 - Carl Ferdinand Cori, bandarískur lífefnafræðingur og Nóbelsverðlaunahafi (d. 1984)
• 1901 - Walt Disney, bandarískur teiknimyndaframleiðandi (d. 1966)
• 1901 - Werner Heisenberg, þýskur eðlisfræðingur Nóbelsverðlaunahafi (d. 1976)
• 1902 - Strom Thurmond, bandarískur stjórnmálamaður (d. 2003)
• 1903 - Cecil Frank Powell, breskur eðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi (d. 1969)
• 1906 - Otto Preminger, bandarískur kvikmyndaleikstjóri, framleiðandi og leikari (d. 1986)
• 1914 - Hans Hellmut Kirst, þýskur rithöfundur (d. 1989)
• 1927 - Bhumibol Adulyadej, Konungur Taílands
• 1932 - Sheldon Lee Glashow, bandarískur eðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi
• 1932 - Little Richard (Richard Wayne Penniman), bandarískur söngvari og píanisti
• 1940 - Peter Pohl, sænskur rithöfundur.
• 1940 - Guðbrandur Valdimarsson, íslenskur leikari.
• 1943 - Jim Marrs, bandarískur samsæriskenningasmiður.
• 1944 - Jeroen Krabbé, hollenskur leikari
• 1946 - José Carreras, spænskur tenórsöngvari
• 1956 - Brian Backer, bandarískur leikari
• 1979 - Matteo Ferrari, ítalskur knattspyrnumaður
• 1985 - Frankie Muniz, bandarískur leikari

Dáin

• 749 - Sankti Jóhann af Damaskus, guðfræðingur
• 1082 - Ramon Berenguer II, greifi af Barcelóna
• 1560 - Francis II konungur af Frakklandi (f. 1544)
• 1624 - Gaspard Bauhin, svissneskur grasafræðingur (f. 1560)
• 1749 - Pierre Gaultier de Varennes et de la Vérendrye, landkönnuður og kaupmaður í Nýja Frakklandi (b. 1685)
• 1770 - James Stirling, skoskur stærðfræðingur (f. 1692)
• 1791 - Wolfgang Amadeus Mozart, austurrískt tónskáld (f. 1756).
• 1870 - Alexandre Dumas eldri, franskur rithöfundur (f. 1802).
• 1891 - Pedro II Brasilíukeisari (f. 1825)
• 1925 - Władysław Reymont, pólskur rithöfundur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1867)
• 1950 - Shri Aurobindo, indverskur gúrú (f. 1872)
• 1951 - Shoeless Joe Jackson, bandarískur hafnaboltaleikmaður (f. 1889)
• 1963 - Karl Amadeus Hartmann, þýskt tónskáld (f. 1905)
• 1963 - Sri Deep Narayan Mahaprabhuji, indverskur hindúasálkönnuður
• 1965 - Joseph Erlanger, bandarískur lífeðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1874)
• 1991 - Richard Speck, bandarískur fjöldamorðingi (f. 1941)
• 2002 - Ne Win, leiðtogi Búrma (f. 1911).
• 2008 - Rúnar Júlíusson (Rúni Júl), tónlistamaður. (f. 1945)

Hátíðis- og tyllidagar

• Alþjóðadagur sjálfboðaliða.