Przejdź do zawartości

16 Eskadra Towarzysząca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
16 Eskadra Towarzysząca
16 Eskadra Obserwacyjna
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1937

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

19 maja

Rodowód

13 eskadra towarzysząca

Dowódcy
Pierwszy

kpt. obs. Tadeusz Nowacki

Ostatni

kpt. obs. Eugeniusz Lech

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Warszawa-Okęcie
we wrześniu 1939
Pęchery
Belsk
Kołbiel
Brześć
Folwark Niepokojczyce
Brody-Hutniki
Tarnopol
Horodenka
Kołomyja

Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko[a]

Rodzaj wojsk

Lotnictwo

Podległość

VI/1 dywizjon towarzyszący

Pilot Mieczysław Halicki w składzie 16 eskadry

16 Eskadra Towarzysząca (obserwacyjna, łącznikowa) – pododdział lotnictwa Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

16 eskadra towarzysząca została sformowana w 1937. W kampanii wrześniowej jako 16 eskadra obserwacyjna była jednostką dyspozycyjną dowódcy Okręgu Korpusu nr I, a następnie naczelnego dowódcy Lotnictwa.

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

16 eskadra towarzysząca została zorganizowana w październiku 1937 na podstawie rozkazu DDO MSWojsk. L.dz. 4359 z 19 lipca 1937. Sformowania dokonano na lotnisku Okęcie w Warszawie w ramach 1 pułku lotniczego. Pododdział powstał na bazie IV plutonu IV/13 eskadry towarzyszącej. Wyposażenie stanowiły samoloty Lublin R-XIIID[1]. Wraz z 13 i 19 eskadrą eskadra tworzyła VI/1 dywizjon towarzyszący. Sprawność ćwiczebną osiągnęła na przełomie 1937/1938 roku. W lutym 1938 I/16 pluton ćwiczył współdziałanie ze sztabem 9 Dywizji Piechoty. Następnie, załogi eskadry odleciały na poligon Błędów odbywając tam szkołę ognia. Program strzelecki kończono na poligonie Pohulanka. Ćwiczenia letnie przeprowadzono na przełomie sierpnia i września w remach manewrów jednostek DOK nr I[1].

Działania 16 eskadry obserwacyjnej w 1939

[edytuj | edytuj kod]

Z nadejściem wiosny 1939 oba plutony eskadry uczestniczyły w ćwiczeniach w rejonie Czerwonego Boru, a w czerwcu odbyły szkołę ognia na poligonie Trauguttowo[1].

Mobilizacja eskadry

[edytuj | edytuj kod]

W dniach 24 i 25 sierpnia na macierzystym lotnisku Okęcie dokonano mobilizacji eskadry, a jednostka została przemianowana na 16 eskadrę obserwacyjną[2] (łącznikową[3]).

W nocy z 27 na 28 sierpnia 1939 rzut kołowy przemieścił się na lotnisko polowe Pęchery[4]. 31 sierpnia na tym lotnisku wylądował rzut powietrzny: 7 samolotów obserwacyjnych Lublin R-XIIID i 2 samoloty łącznikowe RWD-8[5].

Działania eskadry w kampanii wrześniowej

[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej eskadra była jednostką dyspozycyjną dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, a następnie naczelnego dowódcy Lotnictwa[6][5].

1 i 2 września, przebywając w dyspozycji gen. dyw. Edwarda Trojanowskiego, nie prowadziła żadnej działalności bojowej. 3 września dowódca eskadry otrzymał rozkaz przesunięcia jednostki do Ogrodzienic. Tam również nie nadchodziły rozkazy bojowe. W tym czasie w Ogrodzienicach wylądowały samoloty Instytutu Technicznego Lotnictwa i Polskich Linii Lotniczych LOP. 4 września eskadra wróciła na lądowisko Pęchery[7]. 5 września nastąpił przerzut eskadry na lądowisko Kołbiel. Z tym dniem eskadra stała się jednostką łącznikową naczelnego dowódcy Lotnictwa. Przy lądowaniu ppor. Mirosław Maciejewski rozbił samolot. Z braku możliwości naprawy, samolot spalono[8]. 6 września nastąpiła kolejna zmiana lądowiska. Samoloty poleciały do Czerwonego Boru. 10 września padł rozkaz o przesunięciu eskadry na lotnisko Niepokojczyce[7]. 11 września załoga por. obs. Lemieszonek i plut. pil. Halicki poleciała z rozkazami gen. Józefa Zająca dla: dowódcy „Armii Karpaty”, a załoga ppor. obs. Kiełkiewicz i ppor. pil. Szajdecki z analogicznymi rozkazami dla dowódcy Brygady Pościgowej. 12 września, prawdopodobnie z powodu braku łączności ze sztabem gen. Zająca, zadań bojowych eskadra nie wykonywała. 13 września nastąpiło przesunięcie eskadry na lotnisko Hutniki. 14 września lotnisko Hutniki zostało zbombardowane przez Luftwaffe. Uszkodzony został jeden samolot. Po bombardowaniu rzut powietrzny odleciał na lądowisko koło Tarnopola. Podczas lądowania samolot ppor. obs. Kiełkiewicza i kpr. pil. Wojczyńskiego uszkodził podwozie[9]. 15 września nastąpił odlot eskadry na lądowisko koło Horodenki. Z powodu awarii silnika ppor. pil. Maciejewski i kpr. Szypulewski nie wystartowali, a sierż. pil. Murzynowski przy lądowaniu rozbił RWD-8. 16 września jeden R-XIII i RWD-8 przerzucono w rejon Kołomyi, a rzut kołowy skierowano do Kornic. 17 września dowódca eskadry otrzymał rozkaz ewakuacji samolotów i personelu do Rumunii. Z braku map i niekorzystnych warunków atmosferycznych kpt. Eugeniusz Lech kazał spalić samoloty i z całym rzutem kołowym oraz personelem latającym przekroczył w godzinach wieczornych granicę polsko-rumuńską[9].

Bilans działań[9][10]
Działania eskadry
Loty bojowe w tym łącznikowe Zestrzelenia
12 12 0
Straty eskadry
Zaginieni ppor. Maciejewski, kpr. Szypulewski
Samoloty
Stan Uzupełnienie Zniszczone Ewakuacja
7 Lublin R-XIIID 0 7 0

Żołnierze eskadry

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy eskadry[3]
Stopień, imię i nazwisko Okres pełnienia służby
kpt. obs. Tadeusz Nowacki 1937 – XI 1938
kpt. dypl. pil. Władysław Polesiński XI 1938 – 1939
kpt. obs. Franciszek Kalinowski 1939 – 15 VII 1939
kpt. obs. Eugeniusz Lech 15 VII 1939 – IX 1939
Personel eskadry w marcu 1939[11][b]
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
dowódca eskadry kpt. dypl. pil. Władysław Polesiński
dowódca I/16 plutonu por. Mieczysław Sadowski
dowódca II/16 plutonu kpt. Mieczysław Kwieciński
obserwator por. Jan Lemieszonek
obserwator por. Jerzy Stachurski
obserwator por. Władysław Wilkiewicz
Personel eskadry we wrześniu 1939[13][14]
Stanowisko Stopień imię i nazwisko
dowódca eskadry kpt. obs. Eugeniusz Lech
dowódca I/16 plutonu por. obs. Jan Lemieszonek
dowódca II/16 plutonu por. obs. Jerzy Stachurski
szef mechaników st. majster wojsk. Franciszek Jarmurzyk
szef eskadry sierż. Franciszek Smykowski
Obserwatorzy Piloci

por. Józef Kwieciński
por. Kazimierz Mrozowski
ppor. Roman Błaszak
ppor. Jerzy Homan
ppor. Antoni Kiełkiewicz
ppor. Stanisław Likindorf
ppor. Marian Piotrowski
ppor. Józef Rojek

ppor. Józef Szajdecki
ppor. rez. Mirosław Maciejewski
st. sierż. Ludwik Cybulski
st. sierż. Marian Niepiekło
sierż. Feliks Murzyński
plut. Mieczysław Halicki
plut. Mieczysław Kończewski
plut. Wacław Szypulewski
kpr. Edward Wojczyński

Samoloty eskadry

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1939 na uzbrojeniu eskadry znajdowało się 7 samolotów Lublin R.XIII[7] i 2 RWD-8[5].

  1. Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220). W skład Sił Zbrojnych II RP wchodziły wojska lądowe nazywane ówcześnie wojskiem i Marynarka Wojenna. Wojsko składało się z jednostek organizacyjnych wojska stałego i jednostek organizacyjnych Obrony Narodowej, a także jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza.
  2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Pawlak 1989 ↓, s. 143.
  2. Pawlak 1982 ↓, s. 187.
  3. a b Pawlak 1989 ↓, s. 143-144.
  4. Pawlak 1989 ↓, s. 144.
  5. a b c Pawlak 1991 ↓, s. 350.
  6. Koliński 1978 ↓, s. 86.
  7. a b c Pawlak 1991 ↓, s. 352.
  8. Pawlak 1982 ↓, s. 197.
  9. a b c Pawlak 1991 ↓, s. 353.
  10. Pawlak 1982 ↓, s. 198.
  11. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 773.
  12. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  13. Pawlak 1991 ↓, s. 350-351.
  14. Pawlak 1982 ↓, s. 196.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Izydor Koliński: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1982. ISBN 83-206-0281-5.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]