Bitwa pod Stołpiszczami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
3–4 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Bitwa pod Stołpiszczami – walki 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty gen. Daniela Konarzewskiego z oddziałami Armii Czerwonej toczone w ramach bitwy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Przebieg działań
[edytuj | edytuj kod]- Sytuacja ogólna
14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[2] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą[a] i Żukowcem[b] oraz pod Żarnówkami[c] i Niehoniczami[d]. Sowiecka 8 Dywizja Strzelców odrzuciła pod Martynówką I batalion 16 pułku piechoty, a 21 maja zdobyła Bohuszewicze[3][4]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim[5].
Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marsz. Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia.
- Działania grupy wypadowej
Na początku czerwca dowódca 14 Dywizji Piechoty gen. Konarzewski nakazał dokonanie wypadu na Kosulicze i Stołpiszcze (wioska położona 14,5 km na północny wschód od Bobrujska)[6]. Zorganizowane zostały dwie kolumny marszowe. Kolumna północna dowodzona przez ppłk. Gustawa Paszkiewicza składała się z pododdziałów 55 pułku piechoty, a w skład południowej pod dowództwem kpt. Łęgowskiego wchodziły III batalion 56 pułku piechoty, 7 i 8//56 pp, 2 i 4 kompana ckm 56 pp i 8 bateria 14 pułku artylerii polowej[7]. 3 czerwca zwiadowcy zlikwidowali placówki nieprzyjaciela i obie grupy przekroczyły linię frontu[8]. Z danych rozpoznawczych wynikało, że w Stołpiszczach stacjonuje batalion strzelców z czterema samochodami pancernymi[9].
Kolumna południowa utworzyła dwie grupy uderzeniowe. III/56 pp z baterią artylerii miał uderzyć na Stołpiszcze od południowego wschodu, a kompanie 7 i 8 obchodziły miejscowość od wschodu. 55 pułk piechoty otoczył miejscowość od północy. Nad ranem rozpoczął atak III/56 pp, a 7 i 8 kompanie zamknęły szosę na wschód od Stołpiszcza. Wycofujący się w nieładzie czerwonoarmiści, porzucali sprzęt i broń ciężką. 8/14 pap ostrzelała uciekających, jeden z samochodów pancernych zniszczono bezpośrednim trafieniem, a drugi wpadł do rowu. Kolejny został zniszczony przez blokujące szosę pododdziały II/56 pp, a ostatniemu udało się ujść[10].
Około 6.00 nieprzyjaciel wyprowadził kontratak. Działania piechoty wspierały dwa czołgi[11]. Jeden z nich uszkodziły działa 8 baterii, a kontratak załamał się. Przed południem grupę kpt. Łęgowskiego zluzowały pododdziały 55 pułku piechoty[8].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Wzięto do niewoli pięćdziesięciu jeńców, zdobyto trzy samochody pancerne, dwa ciężarowe, dwa osobowe, czołg, trzy działa i szesnaście ciężkich karabinów maszynowych[12]. Straty polskie: dziesięciu poległych, szesnastu rannych[8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
- ↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
- ↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
- ↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ Jasionek 1928 ↓, s. 14.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 135.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 395.
- ↑ Siuda 1928 ↓, s. 23.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 136.
- ↑ Siuda 1928 ↓, s. 24.
- ↑ Korsak 1991 ↓, s. 5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Stefan Jasionek: Zarys historii wojennej 55-go Poznańskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Antoni Artur Korsak: 56 pułk piechoty wielkopolskiej. Pruszków: Ajaks, 1991, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Stanisław Siuda: Zarys historji wojennej 56-go pułku piechoty wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.