Przejdź do zawartości

Języki urzędowe Rosji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł od 2022-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Uwagi: tlumaczenie.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ogólnonarodowym językiem urzędowym na całym terytorium Rosji jest język rosyjski, co jest zapisane w art. 68 ust. 1 Konstytucji[1], ust. 2. gwarantuje prawo republik wchodzących w skład Rosji do ustanowienia własnych dodatkowych języków urzędowych funkcjonujących obok rosyjskiego.

Obecnie w skład Rosji wchodzi 21 republik. 20 z tych republik skorzystało z prawa deklarowania własnych języków urzędowych, tylko Karelia nie zatwierdziła we własnej konstytucji dodatkowego języka urzędowego (niemniej języki karelski, fiński i wepski ustanowione są jako dodatkowe języki na niektórych obszarach republiki).

Lista republik w składzie Rosji, które oprócz języka rosyjskiego zatwierdziły własne języki urzędowe

[edytuj | edytuj kod]
  1. Republika Adygei (Adygeja): język adygejski[2]
  2. Republika Ałtaju (Ałtaj): język ałtajski[3]
  3. Republika Baszkirii (Baszkiria): język baszkirski[4]
  4. Republika Buriacji (Buriacja): język buriacki[5]
  5. Republika Chakasji (Chakasja): język chakaski[6]
  6. Republika Czeczeńska (Czeczenia): język czeczeński[7]
  7. Republika Czuwaska (Czuwaszja): język czuwaski[8]
  8. Republika Dagestanu (Dagestan): języki narodów Dagestanu[9]
  9. Republika Inguska (Inguszetia): język inguski[10]
  10. Republika Sacha (Jakucja): język jakucki[11]
  11. Republika Kabardyjsko-Bałkarska (Kabardo-Bałkaria): język kabardyjski, język bałkarski[12]
  12. Republika Kałmucji (Kałmucja): język kałmucki[13]
  13. Republika Karaczajsko-Czerkieska (Karaczajo-Czerkiesja): język abazyński, język karaczajski, język nogajski, język czerkeski[14]
  14. Republika Komi (Komi): język komi[15]
  15. Republika Maryjska (Mari El): język maryjski (górnomaryjski i wschodniomaryjski)[16]
  16. Republika Mordwińska (Mordowia): język mordwiński (moksza, erzja)[17]
  17. Republika Północnoosetyjska – Alania (Osetia Północna): język osetyński[18]
  18. Republika Tatarstanu (Tatarstan): język tatarski[19]
  19. Republika Tuwy (Tuwa): język tuwiński[20]
  20. Republika Udmurcka (Udmurcja): język udmurcki[21]
  21. Republika Krymu[22](Krym): język ukraiński, język krymskotatarski

Liczba języków urzędowych

[edytuj | edytuj kod]

Dokładne określenie liczby języków urzędowych Rosji nie jest możliwe z kilku powodów.

W Dagestanie oficjalnie urzędowymi są „języki narodów Dagestanu“, ale oficjalnej listy narodów (i języków) nie ma. Spis narodowy 2002 odnotował 23 języki[23] narodów, które można określić za historycznie zamieszkujących Dagestan[potrzebny przypis]. Władze dagestańskie informują, że na terenie republiki istnieją 102 narody i narodowości, z czego 14 jest "obdarzonych politycznymi atrybutami"[24], a 30 to narody i narodowości „rdzenne“[25]. Jednak żaden z języków wprost nie został określony jako urzędowy.

Konstytucja Republiki Ałtaju określa jako język urzędowy obok rosyjskiego też „język ałtajski“, lecz w nauce współczesnej przyjęte jest dzielenie na dwa języki: południowoałtajski oraz północnoałtajski.

Konstytucja Republiki Kabardyksko-Bałkarskiej określa jako języki urzędowe obok rosyjskiego też „język kabardyński, język bałkarski“. Konstytucja Republiki Karaczajo-Czerkieskiej określa jako języki urzędowe obok rosyjskiego też „język abazyński, język karaczajski, język nogajski, język czerkeski“. Klasyfikacje naukowe deklarują język kabardyjski jako ten samy język co i „język czerkeski“. Tak samo język bałkarski jest uznawany przez naukę jako ten sam wspólny język karaczajsko-bałkarski co i „język karaczajski“.

Konstytucja Republiki Maryjskiej określa jako języki urzędowe obok rosyjskiego też „język maryjski (górnomaryjski i wschodniomaryjski)“. Określenie w nawiasach w konstytucji wynika z tego, że język maryjski jest mocno zróżnicowany dialektalnie oraz występują w nim dwa standardy literackie: górnomaryjski i wschodniomaryjski.

Konstytucja Republiki Mordwy określa jako język urzędowy obok rosyjskiego też „język mordwiński (mokszański i erzjański)“. Te dwa języki spokrewnione – język moksza oraz język erzja – są łączone we wspólny „język mordwiński“ tylko według tradycji.

Języki z oficjalnym statusem

[edytuj | edytuj kod]

Poza językami oficjalnymi, na obszarach zwartego zamieszkiwania mniejszości narodowych, języki tych mniejszości mogą być wprowadzane jako języki z oficjalnym (urzędowym) statusem. Języki te mogą wprowadzać wszystkie jednostki administracyjne Rosji, bez względu na ich status, tj. poza republikami również kraje, obwody, czy okręgi autonomiczne, a języki te wprowadzane są przeważnie na części obszaru takiej jednostki[26]:

Oficjalny status języków mniejszości narodowych w miejscach zwartego występowania tych mniejszości nadany został również w niektórych innych jednostkach administracyjnych Rosji (Baszkiria, Buriacja, Chakasja, Czukocki Okręg Autonomiczny, Mari El, Tatarstan, Udmurcja), jednak bez dokładnego określania, o jakie języki chodzi.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Konstytucja Federacji Rosyjskiej, art. 68
  2. ↑ Konstytucja Adygei, art. 5.
  3. ↑ Konstytucja Ałtaju, art. 13.
  4. ↑ Konstytucja Baszkirii, art. 1.
  5. ↑ Konstytucja Buriacji, art. 67.
  6. ↑ Konstytucja Chakasji, art. 69.
  7. ↑ Konstytucja Chakasji. chechnya.gov.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)]., art. 10.
  8. ↑ Konstytucja Czuwaszji. chechnya.gov.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)]., art. 8.
  9. ↑ Konstytucja Dagestanu, art. 11.
  10. ↑ Konstytucja Inguszetii, art. 14.
  11. ↑ Konstytucja Jakucji, art. 46.
  12. ↑ Konstytucja Kabardo-Bałkarii, art. 76.
  13. ↑ Konstytucja Kałmucji, art. 17.
  14. ↑ Konstytucja Karaczajo-Czerkiesji, art. 11.
  15. ↑ Konstytucja Republiki Komi, art. 67.
  16. ↑ Konstytucja Mari El, art. 15.
  17. ↑ Konstytucja Mordwy, art. 13.
  18. ↑ Konstytucja Osetii Północnej, art. 15.
  19. ↑ Konstytucja Tatarstanu, art. 8.
  20. ↑ Konstytucja Tuwy, art. 5.
  21. ↑ Konstytucja Udmurcji, art. 8.
  22. ↑ Ukraina i większość społeczności międzynarodowej skupionej w Organizacji Narodów Zjednoczonych nie uznaje deklaracji niepodległości Republiki Autonomicznej Krymu i jej aneksji przez Rosję.
  23. ↑ Spis narodowy Rosji 2002/. [dostęp 2010-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-04)].
  24. ↑ Республика Дагестан - Официальный Сайт - Этнический состав населения. [dostęp 2008-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-11)].
  25. ↑ Дагестан - Официальный Сайт - Данные о территории, географии, демографической структуре. [dostęp 2008-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-11)].
  26. ↑ Закон РФ от 25 октября 1991 г. N 1807-I "О языках народов Российской Федерации"
  27. ↑ a b c Закон о языках коренных малочисленных народов Севера, проживающих на территории ХМАО. [dostęp 2010-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)].
  28. ↑ a b c Закон о родных языках коренных малочисленных народов Севера на территории Ямало-Ненецкого автономного округа. [dostęp 2010-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)].
  29. ↑ a b c d e Закон Республики Саха (Якутия) «О языках в Республике Саха (Якутия)». Глава I, статья 6
  30. ↑ a b c Закон Республики Карелия о государственной поддержке карельского, вепсского и финского языков в Республике Карелия. Статья 8, п. 1
  31. ↑ Закон Республики Алтай «О языках». Глава I, статья 4
  32. ↑ Устав Пермского края. Статья 42
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Języki_urzędowe_Rosji&oldid=71995768”