Leopold Stokowski

Leopold Stokowski
	; Leopold Stokowski
Imię i nazwisko	Leopold Anthony Stokowski
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1882 ; Londyn
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	13 września 1977 ; Nether Wallop
Przyczyna śmierci	zawał serca
Instrumenty	organy
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Leopold Anthony Stokowski (ur. 18 kwietnia 1882 w Londynie, zm. 13 września 1977 w Nether Wallop) – brytyjski dyrygent polskiego pochodzenia.

Założyciel American Symphony Orchestra (1962), laureat honorowego Oscara (1941) za „wkład w realizację pełnometrażowego filmu animowanego” Fantazja (1940) Walta Disneya. Był znanym wykonawcą muzyki poważnej, brał udział w filmach muzycznych (np. Ich stu i ona jedna, 1937).

Życiorys

Urodził się 18 kwietnia 1882 (sam podawał datę o 5 lat późniejszą, która jednak jest nieprawdziwa) w polsko-irlandzkiej rodzinie mieszkającej w Londynie jako syn Bolesława Stokowskiego i jego żony Annie-Marion z d. Moore. Od 1896 kształcił się w londyńskim Royal College of Music, w 1898 został członkiem Royal College of Organists. Prowadził też chóry w londyńskich kościołach. Stopień bakałarza zdobył w 1903 w oksfordzkim Queen's College.

W 1905 przyjechał do USA, gdzie spędził większość lat życia^[1]. Początkowo pracował w nowojorskim kościele Św. Bartłomieja jako organista i kierownik chóru. W 1908 zaczął dyrygować Cincinnati Symphony Orchestra (w tym celu przygotowywał się przez pewien czas w Paryżu). W 1912 został kierownikiem Philadelphia Orchestra^[2]. Zaczął zdobywać coraz większą popularność dzięki oryginalnym występom. Na początku kariery w Ameryce często był mylony z Zygmuntem Stojowskim, ze względu na podobne nazwiska.

W styczniu 1939 podpisał umowę z Waltem Disneyem na stworzenie materiału dźwiękowego do filmu Fantasia, na który składały się film Uczeń czarnoksiężnika oraz siedem innych muzycznych kreskówek. Ścieżkę dźwiękową Stokowski nagrał wraz ze współpracownikami latem 1939 w macierzystej sali koncertowej Orkiestry Filadelfijskiej, w Philadelphia Academy of Music. Premiera, będącego połączeniem animacji i muzyki poważnej w pełnometrażowej wersji, filmu odbyła się w listopadzie 1940, a w 1941 Stokowski i Disney otrzymali zań Honorowe Oscary^[1]^[3].

W 1940 Stokowski założył All-American Youth Orchestra, zaczął też dyrygować NBC Symphony Orchestra (wspólnie z Arturo Toscaninim). W 1944 pomógł stworzyć New York City Symphony Orchestra, a rok później założył Hollywood Bowl Symphony Orchestra. Pod koniec lat 40. został głównym dyrygentem Filharmonii Nowojorskiej. Od 1955 do 1961 był muzycznym dyrektorem Houston Symphony Orchestra. W 1962 założył American Symphony Orchestra, którą prowadził do 1973^[4].

Przyczynił się do rozpropagowania muzyki Andrzeja Panufnika w USA. Przybliżył amerykańskiej publiczności również inne utwory współczesnych polskich kompozytorów, m.in. Witolda Lutosławskiego^[2] i Bolesława Szabelskiego.

W maju 1972 powrócił do Anglii. Zmarł 13 września 1977 na zawał serca w miejscowości Nether Wallop, położonej w hrabstwie Hampshire (południowa Anglia).

Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była amerykańska pianistka koncertowa, Olga Samaroff (urodzona jako Lucie Hickenlooper), byli małżeństwem w latach 1911–1923. Z tego związku pochodzi jedna córka, Sonya Stokowski, aktorka, która wyszła za mąż za Willema Thorbecke; para osiedliła się w USA z czwórka swoich dzieci: Noelem, Johanem, Leifem i Christine. Jego druga żona Evangeline Love Brewster Johnson była spadkobierczynią firmy Johnson & Johnson. Byli małżeństwem w latach 1926–1937, mieli dwie córki: Glorię Lubę Stokowski i Andreę Sadja Stokowski. Trzecią żoną (1945–1955) była Gloria Vanderbilt (urodzona w 1924), z którą miał dwóch synów: Leopolda Stanislausa Stokowskiego, urodzonego w 1950 roku i Christophera Stokowskiego, urodzonego w 1952 roku.

Leopold Stokowski został pochowany na cmentarzu East Finchley, w północnej części Londynu^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Geniusz i szarlatan. dziennik.com, 3 maja 2013. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)].
↑ ^a ^b Leopold Stokowski. lutoslawski.org.pl. [dostęp 2020-11-21].
↑ W filharmonii wystąpił dyrygent, który komponował dla Disneya. expressbydgoski.pl, 17 sierpnia 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-22)].
↑ Stokowski Leopold. rmfclassic.pl. [dostęp 2020-11-22].
↑ East Finchley Cemetery. westminster.gov.uk. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Kulisy powstania muzyki do filmu Fantasia. hi-fi.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-19)].

[Dziennik-1] Geniusz i szarlatan. dziennik.com, 3 maja 2013. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)].

[Dyrygent-2] Leopold Stokowski. lutoslawski.org.pl. [dostęp 2020-11-21].

[3] W filharmonii wystąpił dyrygent, który komponował dla Disneya. expressbydgoski.pl, 17 sierpnia 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-22)].

[4] Stokowski Leopold. rmfclassic.pl. [dostęp 2020-11-22].

[5] East Finchley Cemetery. westminster.gov.uk. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

1926–1950	Warner Bros. / Charlie Chaplin (1928) Walt Disney (1932) Shirley Temple (1934) D.W. Griffith (1935) The March of Time / W. Howard Greene i Harold Rosson (1936) Edgar Bergen / W. Howard Greene / Museum of Modern Art Film Library / Mack Sennett (1937) J. Arthur Ball / Walt Disney / Deanna Durbin i Mickey Rooney / Gordon Jennings, Jan Domela, Devereaux Jennings, Irmin Roberts, Art Smith, Farciot Edouart, Loyal Griggs, Loren L. Ryder, Harry D. Mills, Louis Mesenkop, Walter Oberst / Oliver T. Marsh i Allen Davey / Harry Warner (1938) Douglas Fairbanks / Judy Garland / William Cameron Menzies / Motion Picture Relief Fund (Jean Hersholt, Ralph Morgan, Ralph Block, Conrad Nagel) / Technicolor Company (1939) Bob Hope / Nathan Levinson (1940) Walt Disney, William Garity, John N. A. Hawkins i RCA Manufacturing Company / Leopold Stokowski i jego współpracownicy / Rey Scott / Ministrowie informacji Wielkiej Brytanii (1941) Charles Boyer / Noël Coward / Metro-Goldwyn-Mayer (1942) George Pal (1943) Bob Hope / Margaret O’Brien (1944) Republic Studio, Daniel J. Bloomberg i Republic Studio Sound Department / Walter Wanger / The House I Live In / Peggy Ann Garner (1945) Harold Russell / Laurence Olivier / Ernst Lubitsch / Claude Jarman Jr. (1946) James Baskett / Thomas Armat, William Nicholas Selig, Albert E. Smith i George Kirke Spoor / Bill and Coo / Dzieci ulicy (1947) Walter Wanger / Monsieur Vincent / Sid Grauman / Adolph Zukor (1948) Jean Hersholt / Fred Astaire / Cecil B. DeMille / Złodzieje rowerów (1949) Louis B. Mayer / George Murphy / Mury Malapagi (1950)
1951–1975	Gene Kelly / Rashōmon (1951) Merian C. Cooper / Bob Hope / Harold Lloyd / George Mitchell / Joseph M. Schenck / Zakazane zabawy (1952) 20th Century-Fox Film Corporation / Bell & Howell Company / Joseph Breen / Pete Smith (1953) Bausch & Lomb Optical Company / Danny Kaye / Kemp Niver / Greta Garbo / Jon Whiteley / Vincent Winter / Wrota piekieł (1954) Samuraj (1955) Eddie Cantor (1956) Society of Motion Picture and Television Engineers / Broncho Billy Anderson / Charles Brackett / B.B. Kahane (1957) Maurice Chevalier (1958) Buster Keaton / Lee De Forest (1959) Gary Cooper / Stan Laurel / Hayley Mills (1960) William L. Hendricks / Fred L. Metzler / Jerome Robbins (1961) William J. Tuttle (1964) Bob Hope (1965) Yakima Canutt / Y. Frank Freeman (1966) Arthur Freed (1967) John Chambers / Onna White (1968) Cary Grant (1969) Lillian Gish / Orson Welles (1970) Charlie Chaplin (1971) Charles S. Boren / Edward G. Robinson (1972) Henri Langlois / Groucho Marx (1973) Howard Hawks / Jean Renoir (1974) Mary Pickford (1975)
1976–2000	Margaret Booth (1977) Walter Lantz / Laurence Olivier / King Vidor / Museum of Modern Art Department of Film (1978) Hal Elias / Alec Guinness (1979) Henry Fonda (1980) Barbara Stanwyck (1981) Mickey Rooney (1982) Hal Roach (1983) James Stewart / National Endowment for the Arts (1984) Paul Newman / Alex North (1985) Ralph Bellamy (1986) Eastman Kodak Company / National Film Board of Canada (1988) Akira Kurosawa (1989) Sophia Loren / Myrna Loy (1990) Satyajit Ray (1991) Federico Fellini (1992) Deborah Kerr (1993) Michelangelo Antonioni (1994) Kirk Douglas / Chuck Jones (1995) Michael Kidd (1996) Stanley Donen (1997) Elia Kazan (1998) Andrzej Wajda (1999) Jack Cardiff / Ernest Lehman (2000)
2001–2025	Sidney Poitier / Robert Redford (2001) Peter O’Toole (2002) Blake Edwards (2003) Sidney Lumet (2004) Robert Altman (2005) Ennio Morricone (2006) Robert F. Boyle (2007) Lauren Bacall / Roger Corman / Gordon Willis (2009) Kevin Brownlow / Jean-Luc Godard / Eli Wallach (2010) James Earl Jones / Dick Smith (2011) D.A. Pennebaker / Hal Needham / George Stevens Jr. (2012) Angela Lansbury / Steve Martin / Piero Tosi (2013) Jean-Claude Carrière / Hayao Miyazaki / Maureen O’Hara (2014) Spike Lee / Gena Rowlands (2015) Jackie Chan / Lynn Stalmaster / Anne V. Coates / Frederick Wiseman (2016) Charles Burnett / Owen Roizman / Donald Sutherland / Agnès Varda (2017) Marvin Levy / Lalo Schifrin / Cicely Tyson (2018) David Lynch / Wes Studi / Lina Wertmüller (2019) Samuel L. Jackson / Elaine May / Liv Ullmann (2021) Euzhan Palcy / Diane Warren / Peter Weir (2022) Angela Bassett / Mel Brooks / Carol Littleton (2023)