Przejdź do zawartości

Paul McCartney

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Paul McCartney
Ilustracja
Paul McCartney podczas koncertu w Krakowie (2018)
Imię i nazwisko

James Paul McCartney

Data i miejsce urodzenia

18 czerwca 1942
Liverpool

Instrumenty

gitara basowa, fortepian, organy, gitara akustyczna, gitara elektryczna, perkusja, instrumenty perkusyjne, ukulele

Typ głosu

tenor

Gatunki

rock-n-roll, rock, pop-rock, muzyka poważna, folk-rock, folk, blues-rock

Zawód

autor tekstów, kompozytor, muzyk, wokalista, aktywista

Aktywność

od 1957

Wydawnictwo

Parlophone, Capitol, Apple, CBS Records, EMI, Hear Music, Universal Music

Powiązania

The Quarry Men, The Beatles, Wings, The Fireman, Michael Jackson

Instrument
Höfner 500/1
Rickenbacker 4001
Gibson Les Paul
Odznaczenia
Odznaka Rycerza Kawalera (Wielka Brytania) Kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Zasługi (Chile) Wielki Oficer Orderu Zasługi Naukowej i Kulturalnej Gabrieli Mistral (Chile) Kawaler Orderu Słońca Peru Order Towarzyszy Honoru (Wielka Brytania)
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Sir James Paul McCartney[1] (wym. [ˈdʒeɪmz ˈpɔ:l məˈkɑ:tni][2]; ur. 18 czerwca 1942 w Liverpoolu) – brytyjski kompozytor, multiinstrumentalista i piosenkarz, kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego. Znany głównie jako członek grupy The Beatles, która sprzedała najwięcej płyt spośród wszystkich zespołów w historii[3].

Kompozytor muzyki rockowej, filmowej, poważnej oraz elektronicznej. Znany jest także z częstych udziałów w projektach charytatywnych. Napisana przez niego piosenka „Yesterday” jest najczęściej granym przez innych artystów utworem w historii, a także najczęściej graną piosenką w amerykańskich mediach – ponad 7 mln razy[4]. Inna stworzona przez niego piosenka, „Mull of Kintyre” z 1977, była pierwszym singlem sprzedanym w ponad 2 mln nakładzie w Wielkiej Brytanii. Pozostał najlepiej sprzedającym się singlem aż do 1984.

Przedsiębiorstwo MPL Communications, którego właścicielem jest McCartney, posiada prawa autorskie do ponad 3 tys. piosenek. W katalogu znajdują się m.in. wszystkie piosenki napisane przez Buddy’ego Holly’ego oraz musicale: Guys and Dolls, Grease i Chór.

Jest także malarzem, obrońcą praw zwierząt, wegetarianinem, nauczycielem muzyki, aktywistą w kampaniach przeciw minom lądowym, wybijaniu fok i długowi trzeciego świata.

Wpisany w Księdze Rekordów Guinnessa jako muzyk i kompozytor, który osiągnął największy sukces w historii muzyki[5], dzięki ponad 60 złotym płytom i setkom milionów sprzedanych płyt. Był członkiem spółki kompozytorskiej Lennon/McCartney, która odniosła największy sukces w historii muzyki i miała ogromny wpływ na innych twórców[6]. Po rozpadzie The Beatles wraz z żoną, Lindą McCartney, założył zespół Wings, a po jego rozwiązaniu z powodzeniem kontynuował karierę solową.

Jest zdobywcą wielu nagród. Otrzymał odznaczenie (MBE) w 1965 i był pasowany na kawalera tego orderu w 1997. Ponadto 4 maja 2018 został uhonorowany przez Królową Elżbietę II – Orderem Towarzyszy Honoru[7], za swój wkład w muzykę w Wielkiej Brytanii i na całym świecie. Order of the Companions of Honour odebrał w Pałacu Buckingham, w obecności swojej żony Nancy Shevell.

Został uznany za jednego ze 100 żyjących geniuszy, na podstawie e-mailowego sondażu przedsiębiorstwa konsultingowego Creators Synectics[8].

Dwukrotnie wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame – w 1988 wraz z The Beatles i w 1999 jako artysta solowy[9].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

1942–1957: Dzieciństwo i lata młodzieńcze

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 18 czerwca 1942 w Walton General Hospital w Liverpoolu, gdzie jego matka, Mary Patricia z domu Mohin, pracowała jako pielęgniarka na oddziale położniczym[10][11]. Jego ojciec, James „Jim” McCartney, był sprzedawcą bawełny, strażakiem i bandżystą jazzowym[12][13]. Paul został ochrzczony w obrządku rzymskokatolickim, aczkolwiek wychowywany był bezwyznaniowo ze względu na fakt, iż matka była katoliczką, a ojciec – protestantem nastawionym agnostycznie[14][15]. Podobnie jak wielu mieszkańców Liverpoolu McCartney ma korzenie irlandzkie[16]; jego dziadek ze strony matki – Owen Mohin/Mohan urodził się w Tullynamalrow w hrabstwie Monaghan w Irlandii i w 1905 poślubił Mary Theresę Danher z Toxteth[14]. Ma młodszego o półtora roku brata Michaela (ur. 7 stycznia 1944)[12][14].

Ze względu na pracę rodziców wielokrotnie się przeprowadzał, mieszkał m.in. w Anfield, północno-zachodniej dzielnicy Liverpoolu, po II wojnie światowej przeniósł się z rodziną do domu w Kowlsely w Wallasey, a w 1955 zamieszkali w domu przy Forthlin Road 20 w Allerton[10]. W dzieciństwie śpiewał w chórze kościelnym i uczestniczył w przesłuchaniu do chóru przy katedrze anglikańskiej, ale został odrzucony, bo nie umiał czytać nut[15]. Dzięki ojcu zafascynował się artystami, takimi jak Fats Waller czy Fred Astaire, później był też fanem Elvisa Presleya, Lonnie Donegana, Eddie’ego Cochrana, Roberta Vincenta i Little Richarda[17]. W 1955 napisał swój pierwszy autorski utwór – „I Lost My Little Girl”[13]. Próbując otrząsnąć się po śmierci matki, która zmarła 31 października 1956 wskutek choroby nowotworowej (rak piersi), poświęcił się grze na gitarze, kontynuował też pisanie piosenek[13][18]. Od dziecka jest osobą leworęczną[13], dlatego grał na gitarze odwróconej do góry nogami[19]. Po śmierci matki zamknął się w sobie, opuścił się w nauce, zaczął wagarować i wkroczył w okres nastoletniego buntu[20].

1956–1960: The Quarrymen i The Silver Beetles

[edytuj | edytuj kod]
Emblemat zespołu The Quarrymen z McCartneyem

15 czerwca 1956 podczas Woolton Fête, uroczystości podsumowującej rok szkolny w Quarry Bank Grammar School odbywającej się w ogrodzie kościoła pw. Świętego Piotra w Woolton, poznał Johna Lennona, współtwórcę i członka zespołu The Quarrymen[21]. Kolejny raz spotkali się 6 lipca 1957 na kolejnej edycji Woolton Fête, na której zespół Lennona grał koncert[22], a McCartney dołączył do nich na scenie, prezentując covery rockandrollowych przebojów: „Long Tall Sally”, „Tutti Frutti”, „Be-Bop-a-Lula” i „Twenty Flight Rock”[23][24]. Następnego dnia wziął udział w próbie zespołu[23], a 18 października zadebiutował na scenie wystąpem z The Quarrymen na zabawie tanecznej Klubu Konserwatywnego w New Clubmoor Hall w Liverpoolu[25]. Podjął też studia na Liverpool Art College, ale opuszczał wiele zajęć (co skutkowało niezdaniem egzaminów i powtarzaniem jednego roku), a czas wolny poświęcał na doskonalenie gry na gitarze[26]. Latem 1957 wziął udział w konkursie młodych talentów zorganizowanym na obozie w Filey w Yorkshire, na którym wykonał covery piosenek „Bye Bye Love” zespołu The Everly Brothers i „Long Tall Sally” Little Richarda[27].

McCartney i Lennon szybko się zaprzyjaźnili oraz zaczęli tworzyć pierwsze wspólne utwory[28][29]. W początkach ich przyjaźni Mimi Smith, ciotka i opiekunka Lennona, nie akceptowała McCartneya, ponieważ pochodził z „klasy robotniczej”, poza tym nazywała go „małym przyjacielem Johna”[30]. Ojciec McCartneya powiedział synowi, że Lennon „wpakuje go w kłopoty”, jednak pozwolił The Quarrymen odbywać próby w swoim domu[31][32][33]. Do The Querrymen wkrótce dołączyli George Harrison[34] i Stuart Sutcliffe[35][36]. W tym składzie w sierpniu 1960 zagrali w Hamburgu pierwszy koncert jako The Beatles[37][38].

 Osobny artykuł: The Beatles.

1960–1970: Solowe początki

[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie z Hamburga zgłosił się do biura pośrednictwa pracy i zaczął pracować w firmie przewozowej i przy nawijaniu uzwojeń w firmie „Massey and Coggins”, a po dwóch miesiącach wrócił do muzyki[39].

McCartney podczas koncertu The Beatles (1964)

Równolegle z działalnością w The Beatles tworzył piosenki dla innych wykonawców. W 1964 nawiązał współpracę z duetem Peter and Gordon, dla którego napisał przebój „A World Without Love” oraz utwory: „Nobody I Know”, „I Don’t Want to See You Again” i „Woman”[40]. W 1969 napisał piosenkę „Penina” dla Carlosa Mendesa[41].

12 lipca 1966 z Lennonem odebrał trzy nagrody muzyczne im. Ivora Novella za utwory: „Help!”, „Yesterday” i „We Can Work It”[40]. W tym samym roku skomponował z George’em Martinem muzykę do filmu Nowożeńcy (The Family Way, 1967)[42][43]. W latach 60. zaczął pracować jako producent muzyczny[44]; współtworzył piosenki m.in. Mary Hopkin, Billy’ego Prestona, Jackiego Lomaxa, Brute’a Force’a oraz zespołów: Cliff Bennett and the Rebel Rousers, Badfinger, Black Dyke Mills Band, Trash i The Fourmost[45][43].

W październiku 1969 rozgłośnia radiowa WKNR w Detroit przekazała informację o śmierci McCartneya, co rozpoczęło serię kolejnych teorii spiskowych wokół rzekomych okoliczności zgonu artysty[46][47]. McCartney w odpowiedzi na plotki udzielił wywiadu tygodnikowi „Life” i wziął udział w okładkowej sesji zdjęciowej z żoną i dziećmi[47].

10 kwietnia 1970 ogłosił w wywiadzie dla czasopisma „Daily Mirror”, że odchodzi z The Beatles[48]. Tydzień później wydał pierwszy solowy album, zatytułowany po prostu McCartney, który w miesiąc od premiery rozszedł się w nakładzie 1 mln egzemplarzy[49], mimo że zebrał chłodne recenzje od krytyków i widzów[50]. Mc Cartney umieścił na płycie m.in. utwór „Maybe I’m Amazed”[51], który zajął 338. miejsce w rankingu 500 piosenek wszech czasów według redakcji magazynu „Rolling Stone”.

Od 1971: Kariera z Wings i solowa

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Wings.

W 1971 wydał drugi solowy album pt. Ram, który nagrał z żoną, Lindą McCartney[50]. Płytą powtórzył sukces sprzedażowy swojego solowego debiutu, jednak i tym razem nie zyskał przychylności krytyków[52]. W latach 1971–1981 był liderem założonego przez siebie zespołu Wings, z którym m.in. wylansował przeboje: „Live and Let Die” (ze ścieżki dźwiękowej do filmu Żyj i pozwól umrzeć), „Jet” i „Mull of Kintyre”[53]. Po rozpadzie grupy kontynuował solową karierę koncertową i wydawniczą. Zajął się także wydawaniem nagrań i nabywaniem praw do utworów innych wykonawców[54]. Współpracował także z innymi artystami, m.in. nagrał piosenki: „Ebony and Ivory” ze Stevie Wonderem oraz „The Girl Is Mine” i „Say Say Say” z Michaelem Jacksonem, a także albumy: Press to Play (1985) z Erikiem Stewartem i Flowers in the Dirt (1989) z Elvisem Costellą[55]. Zagrał główną rolę w negatywnie przyjętym przez krytyków filmie Petera Webba My Regards to Broadstreet (1984), do którego sam napisał scenariusz[56]. W 1985 zagrał podczas koncertu o charakterze charytatywnym Live Aid[56]. 26 września 1989 koncertem w Drammen rozpoczął swoją pierwszą solową trasę koncertową po świecie, którą zakończył 29 lipca 1990. W 1991 wydał Oratorium liverpoolskie Paula McCartneya, które stworzył z Carlem Davisem z okazji 150. rocznicy powstania Królewskiej Orkiestry Filharmonicznej w Liverpoolu[57].

McCartney (2018)
Gwiazda McCartneya w Hollywood Walk of Fame

14 czerwca 2008 wystąpił w Kijowie. 3 czerwca 2010 za całokształt twórczości w dziedzinie muzyki popularnej z rąk prezydenta USA Baracka Obamy odebrał nagrodę im. Gershwinów przyznawaną przez Bibliotekę Kongresu Stanów Zjednoczonych[58]. 22 czerwca 2013 wystąpił na Stadionie Narodowym w Warszawie w ramach trasy koncertowej Out there!; koncert został ciepło przyjęty przez fanów. Za występ podczas ceremonii otwarcia Igrzysk Olimpijskich w 2012 dostał symbolicznego funta (taka suma pojawiła się na ich kontrakcie z organizatorami olimpiady, co było wymagane przez brytyjskie prawo)[59][60].

Pojawił się w piątej części cyklu: Piraci z Karaibów: Zemsta Salazara[61]

W 2018 wystąpił w Krakowie. W 2019 napisał książkę dla dzieci pt. „Hey Grandude!” (pol. „Hej, przedziadku!”), do której stworzenia zainspirowały go własne relacje z wnukami; „Grandude” to przezwisko, które McCartneyowi nadał jeden z wnuków. 11 grudnia 2020 wydał album pt. „McCartney III”.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Paul i Linda McCartneyowie (1976)

W latach 60. spotykał się z Dorothy Rhone, Iris Storm, aktorką Jill Haworth, Winoną Williams i dziennikarką Francine Schwartz[62]. Był zaręczony z aktorką Jane Asher, z którą rozstał się w grudniu 1967 po czterech latach związku[63][64]. W 1968 związał się z Lindą Eastman, którą poślubił 12 marca 1969 w Londynie[65]. Ma z nią dwie córki: Mary (ur. 1969) i Stellę (ur. 1971), oraz syna Jamesa (ur. 1977)[66].

McCartney z flagą Ukrainy (2022)

W latach 60. zaczął zażywać narkotyki, m.in. palił marihuanę, próbował LSD i przyjmował kokainę, a po rozpadzie grupy The Beatles – również heroinę[67]. W 1967 podpisał petycję do brytyjskich władz, której sygnatariusze domagali się legalizacji marihuany[68]. 16 stycznia 1980 został zatrzymany na lotnisku Narita w Japonii, a następnie aresztowany za posiadanie przy sobie 219 g marihuany; wyszedł na wolność po dziewięciu dniach pobytu w więzieniu[69].

28 lutego 2022 wyraził poparcie dla Ukrainy w swoich mediach społecznościowych w rosyjskiej inwazji na ten kraj[70][71]. Umieścił także linki organizacji antywojennych na Twitterze[72].

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobne artykuły: dyskografia Paula McCartneya i dyskografia The Beatles.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Paul McCartney knighted [online], HISTORY [dostęp 2024-01-29] (ang.).
  2. ↑ John C. Wells: Longman Pronunciation Dictionary. 2008. ISBN 978-1-4058-8118-0.
  3. ↑ Aoron Smith, Ben Rooney: Beatles’ remastered box set, video game out. money.cnn.com. [dostęp 2009-08-09]. (ang.).
  4. ↑ The BMI Top 100 Songs. 2007. [dostęp 2007-03-04]. (ang.).
  5. ↑ Paul McCartney: When I’m 64. 2007. [dostęp 2007-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 czerwca 2006)]. (ang.).
  6. ↑ The Lennon-McCartney Songwriting Partnership. 2007. [dostęp 2007-03-04]. (ang.).
  7. ↑ Rhian Daly, Sir Paul McCartney made Companion Of Honour at Buckingham Palace for contribution to music [online], NME, 4 maja 2018 [dostęp 2024-06-16] (ang.).
  8. ↑ Polak wśród 100 żyjących geniuszy. 2007. [dostęp 2007-10-29]. (pol.).
  9. ↑ Paul McCartney: inducted in 1999. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  10. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 9, 11–12.
  11. ↑ Spitz 2005. s. 75.
  12. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 9.
  13. ↑ a b c d Dariusz Michalski, Lennon, Wydawctwo Art „B” Press, 1991, s. 25, ISBN 83-900107-4-7.
  14. ↑ a b c Miles 1998. s. 4.
  15. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 12.
  16. ↑ Miles 1998. p3.
  17. ↑ Benson 1992 ↓, s. 14, 22, 24.
  18. ↑ Benson 1992 ↓, s. 15–16.
  19. ↑ Benson 1992 ↓, s. 24.
  20. ↑ Benson 1992 ↓, s. 21.
  21. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 20.
  22. ↑ Spitz 2005. p93.
  23. ↑ a b Michalski 1991 ↓, s. 26.
  24. ↑ Benson 1992 ↓, s. 17–19.
  25. ↑ Benson 1992 ↓, s. 19.
  26. ↑ Benson 1992 ↓, s. 23–24, 26.
  27. ↑ Benson 1992 ↓, s. 27.
  28. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 27.
  29. ↑ Benson 1992 ↓, s. 20.
  30. ↑ Miles 1998. p44.
  31. ↑ Miles 1998. pp32-38.
  32. ↑ Inside ForthlinRoad. nationaltrust.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-13)]. Retrieved: 12 November 2006.
  33. ↑ Benson 1992 ↓, s. 23.
  34. ↑ Robert Sankowski. Narodziny gwiazd. „Ale Historia”. 49/2015 (203), s. 9–10, 2015-12-07. Agora SA. (pol.). 
  35. ↑ Miles 1998. pp47-50.
  36. ↑ Cynthia Lennon „John” 2006. p94.
  37. ↑ Cynthia „John” 2006. p67.
  38. ↑ Coleman, Ray (1984). Lennon: The Definitive Biography. Pan Books. p212.
  39. ↑ Benson 1992 ↓, s. 43.
  40. ↑ a b Michalski 1991 ↓, s. 166.
  41. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 272.
  42. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 180.
  43. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 106.
  44. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 240.
  45. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 270–271, 284–285.
  46. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 296–297.
  47. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 161.
  48. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 338.
  49. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 348.
  50. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 171.
  51. ↑ Benson 1992 ↓, s. 166.
  52. ↑ Benson 1992 ↓, s. 171, 173.
  53. ↑ Benson 1992 ↓, s. 176–177, 181–183, 185.
  54. ↑ Benson 1992 ↓, s. 196–197.
  55. ↑ Benson 1992 ↓, s. 200–201.
  56. ↑ a b Benson 1992 ↓, s. 200.
  57. ↑ Benson 1992 ↓, s. 205–206.
  58. ↑ Paul McCartney uhonorowany nagrodą im. Gershwinów. [dostęp 2010-05-25].
  59. ↑ London Olympics: Sir Paul McCartney Paid One Pound For ‘Isles Of Wonder’ Performance [online], idolator.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  60. ↑ Tube, DLR and London Overground | Transport for London [online], tfl.gov.uk [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-10] (ang.).
  61. ↑ Mike Fleming Jr: Paul McCartney Joins Johnny Depp & Crew For ‘Pirates Of The Caribbean: Dead Men Tell No Tales’. deadline.com, 24 marca 2016. [dostęp 2016-10-03]. (ang.).
  62. ↑ Benson 1992 ↓, s. 37, 71, 85, 140, 142–143.
  63. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 235, 273.
  64. ↑ Benson 1992 ↓, s. 70-71.
  65. ↑ Michalski 1991 ↓, s. 274, 290.
  66. ↑ Benson 1992 ↓, s. 158, 176, 184.
  67. ↑ Benson 1992 ↓, s. 125, 137, 165, 168.
  68. ↑ Benson 1992 ↓, s. 127.
  69. ↑ Benson 1992 ↓, s. 187, 190.
  70. ↑ Paul McCartney shares message of unity with Ukraine [online], faroutmagazine.co.uk, 1 marca 2022 [dostęp 2022-05-13] (ang.).
  71. ↑ Zaloguj się do Facebooka [online], Facebook [dostęp 2022-05-13] (pol.).
  72. ↑ [Remembering...] [online], Twitter [dostęp 2022-05-13] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Cynthia Lennon: A Twist of Lennon. New York: Avon, 1980. ISBN 0-380-45450-5.
  • Dariusz Michalski, Lennon, Wydawctwo Art „B” Press, 1991, ISBN 83-900107-4-7.
  • Ross Benson: Paul McCartney – poza mitem. Konrad Witkowski (tłum.). Wydawnictwo Mitel, 1992. ISBN 83-85413-22-7.
  • Bill Harry: The Paul McCartney Encyclopedia. London: Virgin Books, 2002. ISBN 0-7535-0716-1.
  • Hunter Davies: The Beatles. The illustrated and updated edition of the bestselling authorized biography. London: Cassell, 2004. ISBN 1-84403-104-7.
  • Tony Scherman: Paul. Harry Benson (zdjęcia). New York: Life Books, 2014.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Paul McCartney – albumy
Solowe albumy studyjne
Ścieżki dźwiękowe
Z Wingsami
Albumy koncertowe
Albumy z muzyką poważną
Inne muzyczne projekty
Oficjalne kompilacje

Single Paula McCartneya
Lata 70.
Lata 80.
Lata 90.
po 2000
The Beatles
Albumy studyjne
brytyjskie
Albumy studyjne
amerykańskie
Albumy
kompilacyjne
Albumy
koncertowe
EP-ki
Single wydane
w Wielkiej Brytanii i USA
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1978
1995
1996
2023
Single wydane
tylko w Wielkiej Brytanii
(Parlophone, Apple)
1962
1964
1976
Single wydane
tylko w USA
(Vee-Jay, Swan, Tollie,
Capitol, Apple)
1964
1965
1966
1970
1976
1982
Filmografia
Powiązane
Kennedy Center Honors
Lata 70.
1978
1979
Lata 80.
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Lata 90.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Lata 2000–2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata 2010–2019
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Lata 2020–2029
2020
2021
2022
2023
Nagroda Akademii Filmowej za najlepszą muzykę
1934-1939
1940-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
1990-1999
2000-2009
2010-2019
2020-2029
Grammy Lifetime Achievement Award
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029

Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie sztuki
XX wiek
XXI wiek
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paul_McCartney&oldid=74437925”