Siarczan magnezu

Siarczan magnezu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	siarczan magnezu
addyt.	tetraoksydosiarczan(2−) magnezu
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	siarczan magnezu
Stocka	siarczan(VI) magnezu
inne	sól gorzka, sól angielska, sól z Epsom
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	MgSO; 4
Masa molowa	120,415 g/mol
Wygląd	biały, bezwonny, krystaliczny proszek
Minerały	epsomit, kizeryt
	Identyfikacja
Numer CAS	7487-88-9
PubChem	24083
DrugBank	DB00653
SMILES
	[Mg+2].[O-]S([O-])(=O)=O
Właściwości
	Gęstość
	2,66 g/cm³ (20 °C, bezwodny); ciało stałe; 1,68 g/cm³ (20 °C, sześciowodny); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	300 g/l (20 °C)
Temperatura rozkładu	1124 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-06-29]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
	Podobne związki
Inne aniony	wodorotlenek magnezu
Inne kationy	siarczan wapnia
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	V04CC02
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siarczan magnezu, pot. sól gorzka, MgSO
4 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu siarkowego i magnezu.

Otrzymywanie

Siarczan magnezu otrzymuje się przez oczyszczenie jego minerałów – kizerytu (MgSO
4·H
2O; głównym jego zanieczyszczeniem jest NaCl) lub langbeinitu (K
2SO
4·2MgSO
4), przez izolację z naturalnych wód o wysokiej jego zawartości, a także poprzez traktowanie MgO (uzyskiwanego z wody morskiej) lub magnezytu (MgCO
3) kwasem siarkowym^[3]:

MgO + H
2SO
4 → MgSO
4 + H
2O

MgCO
3 + H
2SO
4 → MgSO
4 + H
2O + CO
2↑

Sól bezwodną otrzymuje się przez ogrzewanie wyższych hydratów w temp. 70 °C, co prowadzi do powstania monohydratu MgSO
4·H
2O, który następnie odwadnia się całkowicie w temp. 500 °C (pierwszy etap pomija się, jeśli substratem jest kizeryt, czyli monohydrat)^[3].

Właściwości

Kryształy siedmiowodnego siarczanu magnezu

Bezwodny siarczan magnezu to biała, dobrze rozpuszczalna w wodzie (33,5 g w 100 g H₂O) substancja drobnokrystaliczna. W stanie bezwodnym wykazuje silne właściwości higroskopijne. Tworzy kilka hydratów, najważniejsze spośród nich to heptahydrat MgSO
4·7H
2O (minerał epsomit, sól gorzka, sól angielska) oraz monohydrat MgSO
4·H
2O, występujący w przyrodzie jako minerał kizeryt. W temperaturze pokojowej trwały jest heptahydrat. Po ogrzaniu do ok. 150 °C przechodzi on w MgSO
4·H
2O, który odwadnia się całkowicie powyżej 200 °C. Po dodaniu do wody wywołuje ścieśnienie jej struktury, prowadzące do spadku objętości (graniczna cząstkowa objętość molowa siarczanu magnezu wynosi –1,4 cm³/mol, tzn. dodanie jednego mola do dużej objętości wody powoduje spadek objętości o 1,4 cm³)^[4].

Zastosowanie

bezwodny jest środkiem suszącym stosowanym laboratoryjnie i przemysłowo
w lecznictwie między innymi jako środek przeczyszczający oraz środek tokolityczny
w weterynarii
składnik płynu Oliwkowa
do obciążania bawełny
w farbiarstwie
do wyrobu wód mineralnych
w rolnictwie roztwór siarczanu magnezu wykorzystuje się do dolistnego nawożenia magnezem przez oprysk.

Nazwy sól angielska oraz epsomit pochodzą stąd, że związek ten był początkowo produkowany poprzez odparowywanie wody mineralnej ze źródeł bijących niedaleko miejscowości Epsom w środkowej Anglii i sprzedawany jako lek przeczyszczający w całej Europie. W USA i Wielkiej Brytanii sól ta jest wciąż nazywana solą z Epsom (Epsom salt).

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne

Podanie dożylne roztworu siarczanu magnezu w zaawansowanych zabiegach resuscytacyjnych u dorosłych jest wskazane przy^[5]:

migotaniu komór opornym na defibrylację, przy podejrzeniu hipomagnezemii
tachyarytmiach komorowych przy podejrzeniu hipomagnezemii
wielokształtnym częstoskurczu komorowym
zatruciu digoksyną

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Magnesium sulfate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 2330 [dostęp 2018-08-29] (niem. • ang.).
↑ Siarczan magnezu (nr 203726) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-06-29]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b Margarete Seeger, Walter Otto, Wilhelm Flick, Friedrich Bickelhaupt, Otto S. Akkerman: Magnesium Compounds. W: Ullmann’s Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 2005, s. 27–32. DOI: 10.1002/14356007.. ISBN 978-3-527-30673-2.
↑ Peter William Atkins: Chemia fizyczna. PWN, 2001, s. 156. ISBN 83-01-13502-6.
↑ Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji 2005.

Bibliografia

Adam Bielański: Chemia ogólna i nieorganiczna. Wyd. I. Warszawa: PWN, 1970.
Witold Mizerski: Tablice chemiczne. Wyd. III. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2003. ISBN 83-7350-031-6.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[GESTIS-1] Magnesium sulfate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 2330 [dostęp 2018-08-29] (niem. • ang.).

[2] Siarczan magnezu (nr 203726) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-06-29]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Ullmann-3] Margarete Seeger, Walter Otto, Wilhelm Flick, Friedrich Bickelhaupt, Otto S. Akkerman: Magnesium Compounds. W: Ullmann’s Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 2005, s. 27–32. DOI: 10.1002/14356007.. ISBN 978-3-527-30673-2.

[4] Peter William Atkins: Chemia fizyczna. PWN, 2001, s. 156. ISBN 83-01-13502-6.

[5] Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

A06AA – Leki zmiękczające masy kałowe	parafina ciekła dokuzynian sodu
A06AB – Kontaktowe leki przeczyszczające	oksyfenizatyna bisakodyl dantron fenoloftaleina olej rycynowy sennozydy ziele kruszyny pikosiarczan sodu bisoksatyna
A06AC – Leki zwiększające objętość mas kałowych	nasiona babki płesznika etuloza ziele zatwaru len metyloceluloza pszenica polikarbofil (w postaci soli wapnia)
A06AD – Leki przeczyszczające działające osmotycznie	węglan magnezu tlenek magnezu nadtlenek magnezu siarczan magnezu laktuloza laktitol siarczan sodu pentaerytrytyl makrogol mannitol fosforan sodu sorbitol cytrynian magnezu winian sodu
A06AG – Wlewki doodbytnicze	fosforan sodu bisakodyl dantron glicerol olej sorbitol dokuzynian sodu laurylosiarczan sodu
A06AH – Antagonisty opioidowe o wybiórczym działaniu obwodowym	metylnaltrekson alwimopan naloksegol nalokson naldemedina
A06AX – Inne leki przeczyszczające	glicerol lubiproston linaklotyd prukalopryd tegaserod plekanatyd tenapanor elobiksybat