Przejdź do zawartości

chcieć

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

chcieć (język polski)

[edytuj]
wymowa:
​?/i, IPA: [xʲt͡ɕɛ̇t͡ɕ], AS: [χʹćėć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.
​?/i
znaczenia:

czasownik modalny niedokonany

(1.1) odczuwać chęć zrobienia czegoś
odmiana:
(1.1) koniugacja VIIa z obocznościami
 
formaliczba pojedynczaliczba mnoga
1. os.2. os.3. os.1. os.2. os.3. os.
bezokolicznikchcieć
czas teraźniejszychcę chcesz chce chcemy chcecie chcą
czas przeszłymchciałem chciałeś chciał chcieliśmy chcieliście chcieli
żchciałam chciałaś chciała chciałyśmy chciałyście chciały
nchciałom chciałoś chciało
tryb rozkazującyniech chcęchciej niech chcechciejmy chciejcie niech chcą
przykłady:
(1.1) Mamo, nie chcę dziś iść do szkoły.
składnia:
(1.1) chcieć + B. lub + D. • z pojęciami abstrakcyjnymi (wolność, sprawiedliwość, pokój, …) tylko + D. • nie chcieć + D. • chcieć + bezok.
kolokacje:
(1.1) chce mi się spać / jeść / … = chcę spać / jeść / … (= jestem senny / głodny / …)
synonimy:
(1.1) pragnąć, pożądać, mieć chęć, mieć ochotę, odczuwać brak, potrzebować, życzyć sobie, pot. mieć chrapkę, napalić się
antonimy:
(1.1) nie chcieć, nie pragnąć, odmawiać, rezygnować
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. chciwość ż, zachcianka ż, chciejstwo n, chcica ż, chcenie n, zechcenie n
czas. zechcieć dk.
przym. chciwy
przysł. chciwie
związki frazeologiczne:
chcąc nie chcąc • chcieć, a nie móc, to piekło[1] • chcieć to móc • cierp ciało, kiedy ci się chciało • dla chcącego nic trudnego • jakby chciał, a nie mógł • kogo Pan Bóg chce ukarać, temu rozum odbiera • kto chce krowę doić, powinien ją paść • kto chce psa uderzyć, ten kij zawsze znajdzie • nie chce góra przyjść do Mahometa, przyszedł Mahomet do góry • niech się dzieje, co chce
etymologia:
prasł. *xъtěti[2]
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 4/1951, s. 1.
  2. ↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=chcieć&oldid=8460292”