çocuğa Görelik

Çocuk edebiyatı, ana sınıfından başlamak üzere okur ve yazarlığın temelini oluşturmaktadır. Edinilen bilgilerin büyük bir kısmı okumayla alınır. Bu nedenle çocuğun hayal gücünün gelişmesinde çocuk edebiyatının rolü yadsınamaz. Bu çalışmada Sevim Ak’ın “Vanilya Kokulu Mektuplar” adlı eseri ile Çetin Öner’in “Gülibik” adlı eseri karşılaştırılacaktır. Bu eserler çocuğa görelik ilkeleri bakımından ele alınacaktır ve bu çalışmada iki eser de çocuğa görelik ilkeleri bağlamında içerik (tema, konu, karakterler, dil ve anlatım) ve tasarım (kâğıt, sayfa düzeni, resimler) başlıkları altında incelenecektir.

Children's literature is the foundation of literacy and writing, starting from kindergarten.  Most of the information obtained is taken by reading. Therefore, the role of children's literature in the development of the child's imagination can’t be denied. In this study, Sevim Ak's "Vanilla Scented Letters" will be compared with Çetin Öner's "Gülibik". These works will be discussed in terms of the principles of relativity to the child and in this study, both works will be examined under the titles of content (theme, subject, characters, language and expression) and design (paper, page layout, drawings) in the context of the principles of child relativity.

Türkçe dersi, okuma-yazma öğretimi sürecinden ortaokulun son sınıfına kadar, belirlenen kazanımlar doğrultusunda dil gelişimi sürecinin örgün eğitimde üzerine yerleştirildiği en temel basamaktır. Bu süreçte Türkçe ders kitaplarının dört temel dil becerisini kazandırmada ve geliştirmede en öncül materyal olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Türkçe ders kitapları, her ne kadar ülkemizdeki öğretim programlarında ölçüt alınan yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlansa da, ulaşılması hedeflenen kazanımlar göz önüne alındığında, kitapların eğitsel yönünde farklı sorunları olduğu yapılan birçok çalışmada ortaya konmuştur. Ders kitaplarının önemli eğitsel özelliklerinden biri de metinlerle birlikte kullanılan görsellerdir. Bu çalışmada 2013-2014 eğitim-öğretim yılında okutulan Zambak Yayınevine ait ilkokul 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki metinlerle görsellerin resim-metin ilişkisi açısından değerlendirmesi yapılmıştır. Betimsel bir çalışma olan araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Metinde kullanılan görsel sayısı, görsellerin metinde konumlandırılma şekli, kullanılan renkler ve renklerin çocuğa göreliği, resim-metin ilişkisi kategorilerine bakılarak değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışmada incelenen 56 görselden sadece 18 tanesinde resim-metin ilişkisi yeterli düzeyde bulunmuştur. Görsellerin 26 tanesi resim-metin ilişkisi açısından yeterli değildir. 12 tanesinde ise ilişkinin kısmen yeterli olduğu tespit edilmiştir.

Turkish lesson is the most basic step in which language development process is placed on formal education in line with acquisitions established, from reading-writing training process to the last class of secondary school. In this process, it is an unquestionable fact that Turkish textbook is the most leading material in bringing and development of four basic language skills. Even if Turkish textbooks are prepared according to constructivist approach taken as a basis in education programs in our country, when acquisitions which are targeted to access are taken into consideration, it was revealed in many studies that textbooks have different problems in instructional aspect. One of the important instructional features of textbooks is illustrations used together with texts. In this study, texts and illustrations in elementary school 1st Class Turkish textbook belonging to Zambak Press were examined in terms of image-text relation. In the research that is a descriptive study, document review method was used. Number of illustration used in text, positioning form of illustrations in text, colors used and relativity of colors to child were evaluated according to image-illustration relation categories. Adequate image-text relation was found only in 18 of 56 illustrations examined in the study. 26 of illustrations are not adequate in terms of image-text relation. It was found that relation is partially adequate in 12 of illustrations.

Looking at the reality of the child, the reality of the child means to catch the reality of the child's world and the reality he sees. Textbooks are an important educational tool in providing quality and modern education in our rapidly changing and developing world day by day. Because textbooks are one of the most important materials that can be easily reached by every student who creates awareness for the child in education and training. The stories in Turkish textbooks are also literary texts which are read by the child. In this study, children who have a narrative narration from the texts of the first grade Turkish textbook of the Ministry of National Education published in the 2017-2018 academic year were examined and the reality of the children was searched. In the narrative texts examined, it was seen that the events in the world of adults, where the reality of children were not sufficiently given, were given more information to the children, and the reality of these texts was more adult reality. When the children cannot find anything in their own worlds in the texts they read, they probably develop a negative perspective against the reading action and also do not accept the impositions of the adult world. In the books they receive, it is normal for the children to see the reality of adults instead of their reality in the texts they appear to be boring. For this reason, it is important that children's reality is handled in the works written for children and attention to the principle of relativity to the child.
Çocuk gerçekliği, gerçeğe çocuğun gözüyle bakmak, çocuğun dünyasını, onun gördüğü gerçeği yakalamak anlamına gelmektedir. Ders kitapları gün be gün hızla değişen ve gelişen dünyamızda kaliteli ve modern bir eğitimin verilmesinde önemli birer eğitim aracıdır. Çünkü ders kitapları çocuğa eğitim ve öğretimde yol gösteren, çocukta farkındalık yaratan her öğrencinin kolayca ulaşabildiği en önemli materyallerdendir. Türkçe ders kitaplarındaki öyküler de ders durumuna yönelik kazanımların gerçekleştirilmesinde etkili olan, çocuğun severek okuduğu edebî metinlerdir. Bu çalışmada 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında okutulan MEB Yayınlarına ait ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metinlerinden öyküleyici anlatıma sahip olanları incelenerek çocuk gerçekliği aranmıştır. İncelenen öyküleyici metinlerde çocuk gerçekliğine yeterince yer verilmediği yetişkinlerin dünyasında geçen olayların anlatılarak çocuklara daha çok bilgi verildiği, bu metinlerde daha çok yetişkin gerçekliğinin işlendiği görülmüştür. Çocuklar okudukları metinlerde kendi dünyalarından bir şeyler bulamadıkları zaman muhtemelen okuma eylemine karşı olumsuz bir bakış açısı geliştirmekte ve ayrıca yetişkin dünyasına ait dayatmaları kabul etmemektedirler. Ellerine aldıkları kitaplarda, karşılarına çıkan metinlerde kendi gerçeklikleri yerine yetişkin gerçekliğini gören çocuklara okuma eyleminin sıkıcı gelmesi normaldir. Bu sebeple çocuklar için kaleme alınan eserlerde çocuk gerçekliğinin işlenmesi, çocuğa görelik ilkesine dikkat edilmesi önemlidir. Anahtar Kelimeler: Çocuk gerçekliği, çocuğa görelik, ders kitabı, öyküleyici metin. 1 Dr. Öğr. Üyesi, Kastamonu Üniversitesi, ssimsek@kastamonu.edu.tr. 2 Bu çalışma 13-15 Eylül 2018 tarihlerinde Kuşadası'nda düzenlenen II. Uluslararası Eğitim Araştırmaları ve Öğretmen Eğitimi Kongresi'nde sunulan aynı adlı bildirinin genişletilmiş hâlidir.

ELÇİN EFENDİYEV'İN ÇOCUK HİKÂYELERİNİN "ÇOCUĞA GÖRELİK" AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ The evaluation of elçin efendiyev's children stories in terms of "relativity to the child" MUSTAFA ÖĞÜNÇ 1 Öz 20. yüzyıl Azerbaycan edebiyatının önde gelen şahsiyetlerinden biri olan Elçin Efendiyev, 1943 yılında Bakü'de dünyaya gelmiştir. Bu dönem, Sovyet yönetiminin baskısı altında geçen, edebî eserlerin yönetimin istekleri doğrultusunda yazıldığı "sosyalist realizm" akımının son derece etkili olduğu bir dönemdir. Elçin Efendiyev, farklı türde yazdığı eserlerin yanında çocukları da unutmamıştır. Çocuklar için hikâyeler ve tekerlemeler yazarak onların eğitimine ve gelişimine katkı sağlama yoluna gitmiştir. Bu çalışmada, öncelikle Elçin Efendiyev'in hayatı ve edebî şahsiyeti üzerinde durulacak, ardından Efendiyev'in çocuklar için yazmış olduğu hikâyeler metin odaklı hikâye tahlili yöntemiyle incelenecek ve çocuğa görelik açısından değerlendirilecektir. Çalışmanın evrenini yazarın Azerbaycan'da "Çinar-Çap (Çınar Yayınevi)" tarafından yayınlanan on ciltlik Elçin-Seçilmiş Eserleri adlı derlemenin birinci cildinde yer alan on dokuz çocuk hikâyesi oluşturmaktadır.

Türkçe dersi, okuma-yazma öğretimi sürecinden ortaokulun son sınıfına kadar, belirlenen  kazanımlar doğrultusunda dil gelişimi sürecinin örgün eğitimde üzerine yerleştirildiği en temel  basamaktır. Bu süreçte Türkçe ders kitaplarının dört temel dil becerisini kazandırmada ve  geliştirmede en öncül materyal olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Türkçe ders kitapları, her ne kadar  ülkemizdeki öğretim programlarında ölçüt alınan yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlansa da,  ulaşılması hedeflenen kazanımlar göz önüne alındığında, kitapların eğitsel yönünde farklı sorunları  olduğu yapılan birçok çalışmada ortaya konmuştur. Ders kitaplarının önemli eğitsel özelliklerinden  biri de metinlerle birlikte kullanılan görsellerdir. Bu çalışmada 2013-2014 eğitim-öğretim yılında
okutulan Zambak Yayınevine ait ilkokul 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki metinlerle görsellerin  resim-metin ilişkisi açısından değerlendirmesi yapılmıştır. Betimsel bir çalışma olan araştırmada  doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Metinde kullanılan görsel sayısı, görsellerin metinde  konumlandırılma şekli, kullanılan renkler ve renklerin çocuğa göreliği, resim-metin ilişkisi  kategorilerine bakılarak değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışmada incelenen 56 görselden sadece 18  tanesinde resim-metin ilişkisi yeterli düzeyde bulunmuştur. Görsellerin 26 tanesi resim-metin ilişkisi  açısından yeterli değildir. 12 tanesinde ise ilişkinin kısmen yeterli olduğu tespit edilmiştir.

Öz Hemen her çocuğun bildiği kahramandır Robin Hood. Robin, ormanda yaşayan ve Hırsızlar Prensi olarak da anılan bir kahraman olarak çıkar karşımıza. Çocuk edebiyatı ürünlerinin içinde yer alan eserin kahramanı Robin, haksızlıklara ve adaletsizliğe kendi yöntemleriyle karşı çıkmaya çalışarak "Haksızlık ve adaletsizlik varsa hırsızlık yasaldır." mesajını ulaştırmaktadır okuyucusuna. Robin Hood adlı eser-lerin çocuğa görelik ilkesine uygun olmayan yönlerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanan bu araştır-mada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan yayınlar; kolay ulaşılabilirlik, fiyatının uygun olması ve en çok satılan Robin Hood kitapları arasında yer alması gibi kriterler dikkate alınarak ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Bu bağlamda beş farklı yayınevi tarafından basılan yayınlar temin edilmiştir. Bu yayınlar belirlenen temalara göre incelenmiş ve toplanan veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Ortaya çıkan bulgular frekanslar hâ-linde sunulmuş, ayrıca bulguları desteklemesi amacıyla eserlerden doğrudan alıntılar yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda Robin Hood adlı eserlerin içki, şiddet, yalan, hakaret ve hırsızlık gibi olumsuz birçok iletiyi bünyesinde barındırdıkları ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Robin Hood, çocuk edebiyatı, çocuğa görelik.