Belgesel

Kapitalizmin miadını doldurduğu iddialarına mukabil kapitalist üretim şekillerinin kendini başka formlar altında gösterdiğini görmek güç değildir. Çalışmada tüketimin bütün dünyayı kuşatarak toplumları niteleyen bir sıfatı elde edecek güce sahip olması sonucunda zaten yoğun bir sömürüye maruz kalan çalışanların insanlara tüketebilecekleri yeni metaları hızla yetiştirmek adına içinde bulundukları şartlar; insanın "zaman" karşısında acze düşerek "değer"lerini, "inanç"larını, "ruh"unu ve en nihayetinde "kendi"ni acımasızca ve bir o kadar da keyifle, birazdan tükenecek bir hazla tükettiği gerçeği; modernite ve küreselleşmenin insanı nasıl birer "etten makine" haline getirdiği; hızla akıp giden hayatta "insan"ın dünyayı kuşatan yığınlar arasında nasıl küçücük kalmayı başardığı; yönetmenliğini Ron Fricke'in üstlendiği, yapımcılığını Mark Magidson'ın yaptığı 2011 yapımı belgesel film "Samsara" örneğinde incelenmiştir. Belgeselin en güçlü kırk üç karesi tespit edilerek göstergebilimsel çözümleme yöntemi ile betimlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre; modernite kıskacında insan kaybettiği kutsal ruhu sebebiyle daha fazla tüketmeye yönelmekte ve büyük bir sömürüye uğrayarak günden güne insanlığını yitirmektedir.

Summary
Survivor as a concept is used in place of 'victim' for the individuals who have been subjected to sexual violence at any time in their lives. The concept was born within feminist studies in search of new language(s) and concept(s) that would offer different perspectives. Through the articulation of queer studies into feminism, language has begun to be conceived as a means to shake the norms. In this sense, both feminism and queer theory have become important tools to challenge the myths about sexual violence, as well as to develop strategies to empower the survivor. This study aims to analyze the repercussions of the survivor (from sexual violence) as a concept in documentary cinema by making use of feminist and queer research and documentary cinema literature. In order to do so, the survivor concept will be discussed first, and then the following examples selected as samples will be analyzed within the context of arguments that the concept is referring to Dreamcatcher (Longinotto, 2015), Primas (Bari, 2017) and Paternal Rites (Rosskam, 2018).
*
Özet
Hayatta kalan kavramı hayatının herhangi bir döneminde cinsel şiddete maruz kalmış bireyler için 'mağdur' veya 'kurban' yerine kullanılmaktadır. Bu kavram farklı bakış açıları sunan dil(ler) ve kavram(lar) arayışında olan feminist çalışmaların içinde doğmuştur. Queer çalışmaların feminizme eklemlenmesiyle “dil” normları sarsmak için kullanılmıştır. Bu anlamda, feminizm ve queer teori cinsel şiddet mitleriyle mücadele etmek ve hayatta kalanı güçlendiren stratejiler geliştirmek için önemli bir araç haline gelmiştir. Bu çalışma feminist ve queer araştırmalardan ve belgesel sinema literatüründen faydalanarak (cinsel şiddetten) hayatta kalan kavramının belgesel sinemaya yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikle hayatta kalan kavramının işaret ettiği olasılıklar tartışılacak ve sonrasında örneklem olarak belirlenen Dreamcatcher (Longinotto, 2015), Primas (Bari, 2017) ve Paternal Rites (Rosskam, 2018) adlı belgeseller hayatta kalan kavramının işaret ettiği olasılıklar bağlamında çözümlenecektir.

Kuzeyli Nanook filmi 1922 yılında sinemaya getirdiği yeni bir tarz ile sinemanın gelişimine asla azımsanamayacak katkılar sunmuştur. Ama bugün anladığımız ve kabul ettiğimiz belgesel film özelliklerini filmin gerçekliği kurgulanma şekli ve biçimi açısından sorunlar barındırdığı ve kurmaca yönünün gerçekliği bastırdığı sebepleri ile tam sergileyemediği de aşikardır ve filme dair haklı eleştirilerin membaını da bu durum oluşturmaktadır.

Dijital teknolojilerin getirdiği yenilikler ve etkileşim gibi kavramlar; ekonomi, iletişim ve politika gibi farklı çalışma alanlarında etkisini hissettirmektedir. Bu dönüşümler yeni kavramsal yaklaşımları, açıklamaları ve disiplinler arası çalışmaları beraberinde getirmektedir. Belgesel yapımların tarihsel süreç içerisindeki gelişimleri incelendiğinde, sinema ve televizyon gibi ortamlarda gösterim için üretildikleri görülmektedir. İnternet, cep telefonları, web teknolojisi gibi yeni iletişim ortamlarının üretim sürecine girmesiyle anlatısal formlarında bir dönüşüm yaşanmaya başlamıştır. Gerçekleştirilen araştırmalarda etkileşim, katılım ve belgesel yapısında yeni anlatım olanakları gibi konular dijitalleşmenin etkileri odak noktasına alınarak değerlendirilmeye başlanmıştır.
    Bu çalışmada, dijital teknolojilerin belgesel alanına olan etkileri etkileşimli belgesel kavramı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Dijital teknolojiler belgesel alanını 1990’lı yıllardan itibaren artan bir biçimde etki altına almaya başlamıştır. Belgesel yapım alanında dijital teknolojilerin kullanılmasıyla hem ses ve görüntü kalitesi artmış hem de maliyetlerde bir düşüş yaşanmıştır. Belgesel yapımların çekim, yapım ve dağıtımı dijital teknolojiler sayesinde daha az kişiyle hatta tek bir kişiyle düşük maliyetlerle gerçekleştirilebilir hale gelmiştir. Ayrıca 1990’lı yıllarla birlikte tüm dünyaya yayılmaya başlayan İnternet ağı ile belgeselciler, bu yeni iletişim ortamıyla belgesel yapımların üretim ve dağıtımı arasında bir bağlantı kurma arayışına girmiştir.
    Sinema ya da televizyon için yapılmış olan belgesel yapımların seyircisiyle kurduğu tek yönlü olan pasif ilişkiden farklı olarak, etkileşimli belgesel, daha çok ilişkisel bir varlık olarak karşımızda durmaktadır. Gerçekleştirilen çalışmada seyircinin, yapımcısının ve yapımın karşılıklı etkileşime girdikleri ve belgeselin gerçekliğinin bu ilişki ağı içerisinde oluşturulduğu bir yapı olarak etkileşimli belgesele odaklanılmaktadır. Etkileşimli belgesel, yeni anlatısal yapıların oluşumu ve seyircisiyle kurduğu etkileşimli ilişki çerçevesinde değerlendirilmektedir. Çalışmada yöntem olarak literatür taraması kullanılmakta olup, etkileşimli belgesel örnekleri de elde edilen bilgiler doğrultusunda ele alınmaktadır.
Anahtar kelimeler: Dijital teknolojiler, belgesel sinema, etkileşimli belgesel, belgeselde yeni anlatım olanakları, yeni medya.
Transformations of Digital Interaction Technologies in Documentary Films: Interactive Documentaries
Abstract
Effects of innovations and concepts of interaction brought by digital technologies can be seen on different study fields such as economy, communication and politics. These transformations bring new conceptual approaches, explanations and interdisciplinary studies. When the development of documentary production in the historical process is examined, it is seen that they are produced for such environments as cinema and television. With the introduction of new communication environments such as the Internet, mobile phones and web technology, a transformation in the narrative forms has begun. In the studies carried out, topics such as interaction, participation and new narrative opportunities in the documentary structure were started to be evaluated by taking the effects of digitalization into focus.
In the study, the effects of digital technologies on documentary field are evaluated within the framework of interactive documentary concept. Digital technologies have begun to increasingly influence the documentary field since the 1990s. With the use of digital technologies in the field of documentary production, both audio and video quality has increased and costs have decreased. With the help of digital technologies, shooting, production and distribution of documentary productions has become possible with less people and even one person at low costs. In addition, with the Internet network that began to spread all over the world in the 1990s, documentaries have sought to establish a connection between this new communication environment and the production and distribution of documentary productions.
    Unlike the passive relationship that the one-way documentary productions made for the cinema or television with the audience, interactive documentary stands as a more relational entity. The study focuses on interactive documentaries as a structure in which the audience, the producer and the production interact and the reality of the documentary is formed within this network of relationships. The interactive documentary is evaluated within the framework of the formation of new narrative structures and the interactive relationship with the audience. In this study, literature review is used as a method and interactive documentary samples are handled according to the information obtained.
Key words: Digital technologies, documentary cinema, interactive documentary, new narrative opportunities in the documentary, new media.

Belgesel sinemanın gelişimini tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkan toplumsal gelişmelerden ve medya
teknolojisindeki yeniliklerden ayrı olarak değerlendirmek mümkün değildir. Belgesel yapımların ve belgesel film
yapımcısının rolünün ne olduğuna ilişkin cevaplar bu tarihsel perspektifte tekrar tekrar gözden geçirilmektedir.
Farklı platformlarda izlenmesi için (sinema perdesi, televizyon ya da çevrimiçi ortamlar) üretilmiş olan
belgesellerde sosyal, politik, estetik ve teknolojik açıdan önemli olan ve devam eden değişikliklerin içeriğine
bakıldığında; yeni dijital üretim, kurgu ekipmanı, televizyon formatlarındaki artış, sinemasal özelliklerdeki
patlama, çekimlerin çeşitli video paylaşım platformlarında yayılması gösterilmektedir.
Belgesel sinema dünyasına dijital çağın getirdiği yenilikler yapım öncesi, yapım aşaması, yapım sonrası ve dağıtım
aşamaları olarak özetlenebilir. Görece olarak ucuz olan dijital teknoloji, belgesel üretim sürecine dâhil olmak
isteyenlerin sayısını ve çeşitliliğini arttırmıştır. Film yapımcıları, çeşitli kesimlerden aktivistler, bu alanda olmak
isteyen yenilikçiler, dünyanın farklı yerlerinden olan girişimciler gibi farklı kesimden olanlar belgesel yapımlarda
etkin olmak için bu alana giriş yapmaktadır. Yapımın yanı sıra dağıtım ve sergileme açısından da dijital teknolojiler
belgesel yapımlara yeni platformlar sağlamaktadır. Seyirci kitlesine erişmek için geleneksel iletişim kanallarına
ihtiyaç ortadan kalkmaktadır.
Bu çalışmada dijital teknolojinin geleneksel belgesel film yapımına getirdiği yenilikler üzerinde durulmaktadır.
Dijital çağda belgesel film yapım aşaması ve yapım sonrası süreçte maliyetlerin düştüğü ve düşük bütçeli yapımları
gerçekleştirmenin önünün açıldığı görülmektedir. İnternetin alternatif bir iletişim platformu olması konusuna
yöneltilen eleştiriler göz önünde bulundurularak belgesel yapımlar üzerindeki etkileri üzerinde durulmaktadır.
Günümüzde medya kanallarının artmasıyla birlikte daha sofistike hale gelen izleyici eğleneceği filmler değil
kendisini zorlayacak, meydan okuyacak belgesel yapımların arayışındadır.
Anahtar Kelimeler: Belgesel sinema, dijital teknoloji, dijital ve çevrimiçi belgeseller, belgeselin yeni formları.

Agnès Varda'nın Les Glaneurs et la glaneuse (A(r)tık Toplayıcılar ve Ben, 2000) belgesel filminin ayırt edici niteliklerinden biri, filmin seyri esnasında ve sonrasında (sinema salonundan ayrıldıktan sonra ve ilerleyen zamanlarda filmi hatırladıkça) seyircisinin yaşam gücünü artırmasıdır. Bu metinde, söz konusu belgesel filmin seyircisinde yaşam gücünü artıran kaynaklardan ortaya konabilen üçü tartışılacaktır. Bunlar, sırasıyla, Varda'nın bu belgesel filminde kendini "görüntü toplayıcı kadın sinemacı" olarak konumlaması; yaşamı boyunca geliştirdiği ve cinécriture (sineyazı) olarak adlandırdığı sinema yapma biçiminin kurucu nitelikleri; ve son olarak, filminin özneleri ve seyircisiyle kurduğu özgün ilişkilerdir. Varda (2000b) "dolanan bir yol filmi" (wandering-road-documentary) olarak tasarladığı bu belgeselinde karşılaşmalara ve diyaloğa açık kalır. Her bir sosyal aktörle yaşadığı karşılaşmada kendini gözden geçirir; karşılaştığı sosyal aktörün anlatılarını, kendi bedeni, düşünceleri, duyguları üzerinden akıtır. Birlikte ürettiği sanatçılarla yola çıkar; karşılaşmalar içinde diyaloğa girdiği sosyal aktörlerin filmini yapılandırması için onlara yer açar; seyircisinin filminin içine girebilmesi için aralıklar bırakır; özdüşünümsellik içinde kendini aşındırarak filmini kurgular. Varda duygularına dair ifadelerini ve bedeninin imgelerini bu filme dahil ederek yaşamın akışına, zamanın yıpratıcı etkisine, ölümün gelişine dair düşüncelerini gözden geçirir.

Özet: Kuzey Afrika’da başlayan, daha sonra Ortadoğu’ya, ABD’ye, Avrupa ve Latin Amerika’ya yayılan; Arap Baharı, İşgal Hareketi (Occupy), Öfkeliler (Indignados) gibi farklı adlarla anılan toplumsal hareketler içinde, çokluklar, çok geniş bir aralıkta sosyal, politik, ekonomik ve kültürel talepler ortaya koydu (Hardt ve Negri, 2013). Benzer bir toplumsal hareket, 27 Mayıs 2013 tarihinde, İstanbul’da, Gezi Parkı’nda başladı ve kısa sürede Türkiye’ye yayıldı. Gezi Direnişi sürecinde, merkezi bir örgütlenme dışında, enformel ağları kullanarak bir araya gelen ve heterojen nitelikler gösteren çokluklar, coşkun bir yaşam kudretiyle, neredeyse direnişin her anını kayıt altına aldılar. Kameralar her yerdeydi! Sanki, Gezi Direnişi’nin her anını kapsayan, çok katmanlı bir belgeseli yapılıyordu. Gezi Direnişi’nin, çoklukların yaşam gücünü artıran, heyecan dolu duygulanımları sinemacıları da sardı. Bu noktada, sinemacıların kendilerine sordukları temel soru, Gezi Direnişi belgeselinin nasıl yapılabileceği, nasıl yapılması gerektiği sorusuydu. Gezi Direnişi’ni kavramamızı sağlayabilecek, onu aktarabilecek olası yeni belgesel biçimlerinden ve yapım anlayışlarından biri, Gezi Direnişi’ni kayıt altına alan farklı aktörleri ve onların ürettiği görüntüleri üretim sürecine dahil etmek olabilir. Böyle bir yeni belgesel biçimini ve yapım anlayışını geliştirebilmek için öncelikle bir kavramsal çerçeveye ihtiyacımız var. İşte, bu yazı, bu doğrultuda, bir kavramsal çerçeve kurma denemesidir.

Anahtar Sözcükler: Gezi Direnişi, belgesel sinema, kolektif bellek, teknik, montaj, yeni medya

Bu çalışma, Pelin Esmer'in yönettiği Oyun adlı belgesel üzerine odaklanmaktadır. Oyun bir belgesel olarak kadın deneyimlerini görünür ve paylaşılır kılmak açısından önemli bir sorumluluk üstlenmiştir. Üstelik akıcı dili ile yurt içinde ve yurt dışında birçok festivalde ilgi çekmiş, adeta belgeselin prestijini tekrar hatırlamamıza yarayan bir iş olmuştur. Bu çalışmada, bu belgesel kapsamında kadınlarla ilgili belgesellerin üstlenmesi gereken biçimsel ve içeriksel sorumluluklar üzerine yoğunlaşılacağı gibi, cinsiyet, feminist belgesel, karşı-sinema ve kadın temsilleri üzerine de odaklanılacaktır.

Sinemanın ilk toplu gösterimini 1895 yılında Paris’te Grand Café’de Lumiére kardeşler tarafından gerçekleştirmesinden sonra, teknolojik gelişmelerle birlikte artan bir türsel çeşitlilikle örnekler vermeye devam etmiştir. Farklı türlerin anlatısal yapılarının gelişimi, dönüşümü ve çeşitlenmesi konusunda pek çok farklı ismin önemli etkisi bulunmuştur. İlk örnekleri veren öncülerin içerisinde kurmaca film alanında Edison, Méliés, Porter gibi isimler başı çekerken, kurmaca olmayan film alanında Lumiére kardeşler, Flaherty, Vertov gibi isimler yapımlarıyla önemli katkılarda bulunmaktadırlar.
Sinemanın ilk yıllarında çekilen filmlerde, gündelik yaşamı olduğu gibi seyircisine aktaran yapımlar gerçekleştirilmiştir. Bunların yanı sıra kurmaca olan, fantastik bir dünyanın kapısını aralayan ya da kurmaca olan ancak konusuna daha gerçekçi yaklaşan yapımlar yapılmıştır. Bu iki farklı yaklaşım belgesel ve kurmaca filmler olarak türsel açıdan temel bir ayrışma ortaya koymuştur. Kurmaca olmayan ilk örneklerin içerisinde kısa sokak görüntüleri, haber filmleri ve uzak ülkelerin çeşitli görsel unsurları yer almıştır. Yapımlar kısa sürede hem içerik olarak çeşitlenmiş hem de süre olarak uzamıştır.
Belgesel filmler sinemanın başlangıcından dijital teknolojik gelişmelere doğru gelişen tarihsel süreç içerisinde anlatısal yapısında çok farklı örnekler ortaya koyarak seyircisiyle buluşmuştur. Bu anlatısal yapıda yaşanan dönüşümleri alanda çalışan araştırmacılar farklı türsel gruplandırmalarla değerlendirmişlerdir. Bu türsel gruplandırmaların içerisinde çalışma çerçevesinde Eric Barnouw’un gerçekleştirdiği belgeselin tarihsel gelişimini göz önünde bulunduran türsel sınıflandırmaya odaklanılarak, yaşanan dönüşümler ele alınmaktadır. Çalışmada yöntem olarak literatür taraması kullanılmıştır. Literatürden elde edilen belgeselin tarihsel gelişimine ilişkin bilgiler film örnekleriyle birlikte ele alınmıştır.
Anahtar Sözcükler: Belgesel Sinema, Türsel Tartışmalar, Eric Barnouw, Belgesel Türleri.

HISTORICAL EVALUATION OF TRANSFORMATIONS IN THE NARRATIVE STRUCTURE OF DOCUMENTARY


ABSTRACT
Cinema continued to give examples with the diversity of the genres, which was increased by technological developments, after the first mass demonstration was carried out by the Lumiére brothers in the Grand Café in Paris in 1895. Many different names have been found to be important in the development, transformation and diversification of the narrative structures of different genres. Edison, Méliés and Porter are among the pioneers of fiction, while Lumiére brothers, Flaherty and Vertov have made important contributions to the non-fiction
film.
In the films taken during the early years of cinema, the productions that convey the daily life to the audience were realized. In addition to these, there have been productions that are fictional, which open the door of a fantastic world or which are fictional, but which are more realistic. These two different approaches revealed a fundamental separation of genres from documentary and fiction films. The first non-fiction examples included short street images, news films and various visual elements of distant countries. In a short time, the productions were both varied in content and extended in duration.
Documentary films met with the audience by revealing many different examples in the narrative structure within the historical process from the beginning of cinema to digital technological developments. The researchers working in the field evaluated the transformations in this narrative structure with different types of groupings. Within the scope of this group of studies, the focus of the work is on the transformations experienced by the documentary with a focus on the classification of the genre by Eric Barnouw. The literature review was used as a method in the study. The historical development of the documentary obtained from the literature is discussed together with the film examples.
Keywords:  Documentary  Film,  Genre  Discussions,  Eric  Barnouw,  Genres  Of Documentaries.

Sinemanın başlangıcından itibaren kaynak olarak çok farklı unsurlara başvurduğu görülmektedir. Bunların içerisinde edebiyat, tiyatro ve tarih gibi alanlarla görsel olarak resim, fotoğraf gibi kaynaklar öne çıkmaktadır. Sinema, hem konu hem de tasarım olarak bu alanlarla beslenirken, kendi anlatım olanaklarını da yıllar içerisinde şekillendirmiştir. Gerçekleştirilen bu çalışmada, sinemanın kaynak olarak başvurduğu alanlardan tarihe odaklanılmaktadır. Tarihsel konulara odaklanan sinema filmleri içeriğinde hem kurmaca hem de kurmaca olmayanları barındırmaktadır. Tarihi konuları değerlendiren filmler eğitim gibi alanlarda işlevsellik kazanmaktadırlar. Tarihi unsurları ele alan filmler çeşitli eğitsel amaçların yerine getirilmesinde önemli roller üstlenebilmektedirler. Bu durumda, tarihten kaynak olarak yararlanan filmlerin kendileri tarih alanında eğitim konusunda birer kaynağa dönüşebilmektedirler.
Geçmişin daha soyut ya da anlaşılmaz unsurları, konusunu tarihten alan filmlerle daha somut bir hale gelebilmektedir. Tek başlarına bağımsız olarak belge değerleri bulunmamakla birlikte, tarihi olaylara ilişkin ilginç bilgiler içermektedirler. Bu filmler, öğretmenlere öğrencilerinin tarihi keşfetmeleri için bir olanak sağlamaktadırlar. Gerçekleştirilen bu çalışmada, filmlerin eğitim açısından sahip olduğu avantajlı özelliklerden yola çıkarak, konusunu tarihten alan filmlerin eğitsel materyal olarak kullanılması değerlendirilmektedir. Çalışmanın amacı tarihe odaklanan filmlerin, eğitsel materyal olarak sahip olduğu potansiyelin neler olduğunu literatürden derlenen bilgiler ile ortaya koymaktır. Literatür taramasının yöntem olarak kullanıldığı bu çalışmada, tarihe odaklanan filmlerin içerik olarak kurmaca ve kurmaca olmayan unsurları barındıranlarla birlikte büyük bir çeşitlilik taşıdığı sergilenmektedir.
Anahtar kelimeler:  Tarih ve film, sinema ve eğitim, kurmaca film, belgesel film, belgesel- drama.
RESTORING THE PAST: USING FILMS IN HISTORY COURSES

ABSTRACT
Since the beginning of cinema, it can be seen that it has resorted to many different elements as sources. Among these, literature, theater and history, as well as visual sources, such as photography stands out. While cinema is fed with these fields in terms of both subject and design, it has shaped its own narrative possibilities over the years. This study focuses on historical films as a reference. The films that focus on historical subjects contain both fiction and non-fiction. Films evaluating historical subjects gain functionality in areas such as education. Films dealing with historical elements can play important roles in fulfilling various educational objectives. In this case, the films that make use of history as a source can turn into a source for education in the field of history.

More abstract or incomprehensible elements of the past can become more concrete with films that take their subject from history. They do not have document values independently, but they contain interesting information about historical events. These films provide teachers with an opportunity for their students to explore historical topics. In this study, based on the advantageous features of the films in terms of education, the use of films that take the subject of history as an educational material is evaluated. The aim of the study is to reveal the potential of films focusing on history as educational material with the information collected from the literature. In this study, where literature review is used as a study method, it is shown that films that focus on history carry a great variety with containing fictional and non-fictional elements.

Keywords: History and film, cinema and education, fiction film, documentary film, documentary-drama.

Gezi Direnişi’ni de içine alan Arap Baharı, Occupy, Öfkeliler gibi toplumsal ha- reketlerin ortak özelliklerinden biri, yaşanan toplumsal olayların belgeselciler, foto/ video muhabirler, video aktivistler ya da devletin kolluk güçlerinin kameramanların- dan daha çok ve artan oranda eylemciler ve tanık yurttaşlar tarafından görsel-işitsel olarak kayıt altına alınmalarıdır. Bu son grubun ürettiği görsel-işitsel materyal yığı- nı göz ardı edilemeyecek düzeyde ciddi bir yekûn tutmaktadır. Tam olarak miktarı- nı bilemesek de, kişisel depolama alanlarında saklanan, torrentlerde biriktirilen, kıs- men de sosyal medyada ve internet video platformlarında paylaşılan bu görsel-işit- sel materyal, Gezi Direnişi ve benzeri toplumsal hareketlerin kolektif belleği, tarihya- zımı ve belgesel yapımı için çok kıymetli. Bu makalenin temel sorusu, bu görsel-işit- sel materyalin Gezi Direnişi (veya benzeri bir toplumsal hareket) belgeselinin üreti- minde kullanılması ile yetinilmeyip, yeni belgesel biçimleri ve yapım anlayışları içinde, söz konusu materyali üreten eylemcilerin ve tanık yurttaşların da belgesel üretim sü- recine nasıl dahil edilebileceğidir. Burada, bu yeni belgesel biçimlerinden birinin “ye- ni medya belgeselciliği” içinde “veritabanı belgeseli” olabileceği iddia ediliyor. Veri- tabanı belgeselinin, tüm yeni medya belgesel türleri gibi etkileşimli olmasının yanı sı- ra, katılıma ve birlikte üretime açık olma niteliklerinin Gezi Direnişi’ni anlamakta bi- ze yardımcı olacağı ortaya konuyor. Bu bağlamda, örnek veritabanı belgeselleri üze- rinden, üretici olarak veritabanı belgeselcisinin sunduğu montaj aracı ile eylemcilerin ve tanık yurttaşların üretim sürecine katılımı ve birlikte yaratımın imkânlılığı eleştirel biçimde sorgulanıyor.

Göç, bireylerin ve grupların bir yerden başka bir yere gitmeleridir. Göçlerin nedenlerine bakıldığından bunların çok çeşitli olduğu görülmektedir. Bunların içerisinde sıklıkla üzerinde durulanları şu şekilde sıralamak mümkün: Finansal olarak güvenli bir gelecek sağlamak, hayat standartlarını yükseltmek, eğitim, yakın çevreden birinin göç etmesinden etkilenme, politik nedenler, savaş, ailevi nedenler ve doğal afetler.
Göçler bir ülke sınırları içerisinde ya da dışarısında nüfusun yer değiştirmesi şeklinde olabilirken, göç veren ve alan bölgelerin ikisinin de nüfusun gerçekleştirdiği bu hareketlilikten etkilendiği görülmektedir. Ekonomik, sosyolojik, psikolojik ve kültürel alanlarda etkileri gözlemlenebilen göç olgusunun sanatın farklı dallarına konu olmasının yanı sıra sinemaya da sıklıkla kaynaklık ettiği görülmektedir.
Bu bildiri çerçevesinde sinemada kurmaca olmayan yapımlarda diğer bir deyişle belgesel filmlerde göç olgusu ele alınmaktadır. Belgesel yapımlar “senaryosuz” olup “gerçek” hayatın peşindeyken, izleyicilerinin entelektüel aydınlanma, politik ve toplumsal bilinç kazanma yönündeki ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Kurmaca yapımlarda olduğu gibi kendi içerisinde farklı türler çerçevesinde değerlendirilebilen bu yapımlar, toplumsal yapıda gerçekleşen olayların etkisine son derece açıktır.
Bildiri çerçevesinde göç olgusu belgesel yapımların içerisinden seçilmiş olan Angela Melitopoulos’un 1999 yılında çektiği Passing Drama isimli yapımı örneğinde değerlendirilmektedir. Yapımda metaforik göndermeler, net olmayan görüntüler, üst üste bindirilmiş sesler kullanılarak, göç çerçevesinde yaşanan dramın bize uzaklığı ve kavranmasının güçlüğünün altı çizilmekte, bunu anlamak için de büyük bir çabanın gerektiği vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Göç, göçmenlik, sinema, toplumsal olaylar ve kurmaca olmayan yapımlar, belgesel sinema.
MIGRATION AND DOCUMENTARY CINEMA: ANGELA MELITOPOULOS' PASSING
DRAMA
ABSTRACT
Migration is where individuals and groups go from one place to another. It is seen that there are a wide variety of reasons for the migration. It is possible to list the frequent ones as follows: to provide a financially secure future, to raise living standards, to get a good education, to be influenced by the migration of a close person, political causes, war, family causes and natural disasters.
Migrations may be in the form of displacement of population within or outside the borders of a country, while both of the migrating and exploiting regions appear to be influenced by this movement of the population. The phenomenon of migration, which can be observed in economic, sociological, psychological and cultural fields, is not only subject to different branches of the art but also frequently leads to cinema.
This paper focuses on the migration phenomenon in non fiction films. Documentary productions meet the needs of the viewers in order to gain intellectual enlightenment, political and social consciousness while they are "without scenario" and pursuing "real" life. These productions, which can be evaluated within the framework of different genres of documentary films, are very open to the effects of events in the social structure.
The migration phenomenon is evaluated in Passing Drama (1999) by Angela Melitopoulos. The emphasis is on metaphoric sentiments, unclear images, superimposed voices in production, underlining the distance of the immigrants’ dramatic lives from our comfortable lives and emphasizing the need for a great deal of effort to understand this dramatic life stories.

Key Words: Migration, immigration, cinema, social events and non-fiction productions, documentary cinema.

According to Ulus Baker, the twentieth century has been lived within the idea of ‘opinion,’ which determined some of the major themes in social sciences. He argued that, consequently, social sciences have been turned into a kind of doxology. And, as an encounter to this situation, he suggested “sociology of affects.” Hence, he has formulated his sociology of affects through an audio-visual pedagogy, utilizing video apparatuses and thinking through images of documentary cinema. Therefore, in this essay, I focused on his problematization and formulation of the relations among video, documentary cinema and social sciences to constitute sociology of affects by walking on the paths of his thoughts…

Look of Silence(Sessizliğin Bakışı, Oppenheimer, 2014) 1965 yılının Endonezya’sında, “komünistlere” yönelik işlenen cinayetlerin izlerini sürerken yaklaşık 50 yıl sonra yaşanan yüzleşmelere odaklanır. Bu belgeselin çalışma için önemi, filmin belgesel sinema hakkında temel bir soru için tartışma ortamı sağlamasıdır: Belgesel sinemanın, bilimsel ve sanatsal yaratı arasında konumu nedir? Çalışmanın ilk bölümünde, Benjamin’in (2002) “cerrah titizliğinde görsel bilinçaltını inceleyen kamera” tespiti ödünç alınarak belgesel filmdeki gerçekliğin bilimsel ve sanatsal değerine ilişkin görüşler sunulacaktır. İkinci bölümde,Sessizliğin Bakışı filminde yakın planları tercih eden ve sessizliği bir motif olarak kullananOppenheimer’ın bireysel ve toplumsal acıları aktarma yöntemi çözümlenecektir. Geçmişe yönelik bir hesaplaşmanın güncel görünümleri olan yüzleşme ve kriz anları üzerinde durulacak; ayrıntı çekimlerdeki kişisel ifadelerin, doğallığın ve sessizlik motifininkullanımları incelenecek ve de filmin belgeleme / estetik etki yaratma işlevleri sorgulanacaktır.

Sinema elli saniyelik 17 metre uzunluğundaki ilk filmlerden, anlatım olanaklarının çeşitlenmesine, teknolojik anlamda görüntü kayıt edilmesinde yaşanan ilerlemelere ve farklı film türlerinin doğuşuna doğru dönüşüm geçirerek; giderek zenginleşen bir alan olma özelliğine sahip olduğunu göstermiştir. Sinema tarihini başlatan ilk filmlere bakıldığında bunların bir kısmının, Lumiére kardeşlerin kameralarını hayatın içerisinden olayları kayıt etmekte kullanmaları sonucunda ortaya çıktıkları görülmektedir. Belgeselin yapısal özelliklerinin ilk örneklerini oluşturan bu filmlerde, ilk önce Lumiére’lerin yaşadıkları Lyon şehrinin sokakları, insanları, gündelik hayatın rutiniyle yer almaktadır. Kısa bir zaman içinde ise bu görüntülere dünyanın farklı köşelerinde yaşayan insanların hayatlarından ve yaşadıkları coğrafyadan görüntüler de eklenerek, çeşitlilik sağlanmıştır.
Sinema alanında, çekilen ilk kurmaca ve belgesel yapımlarla birlikte ele aldıkları konularına tamamen farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Belgesel yapımlar gerçek insanlara, mekânlara ve olaylara odaklanırken; kurmaca olan yapımlar fantastik unsurlardan ya da gerçek olaylardan esinlenerek oluşturulan hikâyelere kadar çeşitli kaynaklara yönelebilmektedirler. Özellikle belgesel alanında anlatımın farklılaşması anlamında kamera teknolojisinde yaşanan gelişmelerin büyük katkısının olduğu görülmektedir. Kameranın 1960’lı yıllardaki teknolojik olarak geliştirilmesi yönünde yapılan çalışmalarla, belgesel alanında sinema gerçek (cinéma vérité), doğrudan sinema (direct cinema), doğal bakış (candid eye) gibi adlandırılan türlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Alanda gerçekleştirilen teknolojik gelişmelerden etkilenen yapımlar, yönetmen/yapımcının benimsediği role ve konusuna yaklaşımı açısından yenilikçi unsurları ortaya çıkartmışlardır.
Gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı; belgesel türlerindeki yeni anlatım olanaklarından iş birliği yaklaşımlarının özelliklerini belirlemektir. Bu özellikler hem çevrimdışı hem de çevrimiçi yapımlar çerçevesinde ortaya konulmaktadır. Belgesel yapımında çevrimiçi iş birliği yöntemlerinin ortaya konulması, İnternet teknolojisinin belgesel yapımların anlatım olanaklarını, yeni belgesel türlerinin ortaya çıkması açısından ne şekilde etkilediğini sergilemek açısından önem taşımaktadır. Çalışmada yöntem olarak literatür taraması kullanılmış olup, literatürde iş birliği yaklaşımının taşıdığı özellikler, gerçekleştirilen belgesel yapımlarla birlikte değerlendirilmiştir.

Anahtar kelimeler: Belgesel, belgesel türleri, dijital medya ve belgesel, iş birlikli belgeseller

NEW EXPRESSION OPPORTUNITIES IN THE DOCUMENTARY AREA:  COLLABORATION APPROACHES
ABSTRACT
From the first films of fifty-second length of 17 meters, the cinema has shown that it is an area that is enriched by transforming towards the emergence of different film genres and advances in the recording of images in technological terms. When we look at the first films that started the history of cinema, it was seen that these were the results of the Lumière brothers using their cameras to record events from life. In these films, which are the first examples of the structural features of the documentary, the streets of the city of Lyon, where the Lumière brothers lived, take place with the routine of daily life. In a short time, the images of people living in different corners of the world and the geography they live in were added to these images.
In the field of cinema, totally different approaches were developed with the first fiction and documentary productions. While documentary productions focus on real people, places and events; fictional productions can turn to a variety of sources, from fantasy elements or stories inspired by real events. Especially in the field of documentary, it is seen that developments in camera technology have a great contribution in terms of differentiation of narration. With the technological development of the camera in the 1960s, it is observed that genres such as cinéma vérité, direct cinema and candid eye have emerged in the field of documentary. The productions affected by the technological developments in the field have revealed innovative elements in terms of the approach of the director/producer to the issues in the productions and the role they adopted.
The aim of this study is to determine the characteristics of collaboration approaches which are new narrative opportunities in documentary genres. These features are introduced in both offline and online productions. Introducing online collaboration methods in documentary production is important in terms of showing how Internet technology affects the narrative possibilities of documentary productions in terms of the emergence of new documentary genres. In the study, literature review was used as a data gathering method and the features of the collaborative approach in the literature were evaluated together with the documentary productions.
Keywords: Documentary, documentary genres, digital media and documentary, collaborative documentaries

Tarih boyunca insan ve doğa arasındaki ilişki, tabi olmak ve hükmetmek dikotomisi 1 içine hapsolmuş gibidir. İlkel olarak adlandırılan insanların doğanın bir parçası olduklarını kabul etmeleri, ona bir ruh atfederek korumaya çalışmalarıyla, modern insanın onu sadece yapacakları önünde bir engel ve ya sadece bir ham madde olarak görmesi kendi içinde bir tezatlığa işarettir. İlkel olan doğaya verilen zararın kendisine yansıyacağını bilirken, modern olan umursamaz tavırlı ve sorunları gelecek kuşaklara havale etmiş gibidir. Bir klasik olan Claude Levi Strauss'un Yaban Düşünce kitabı, Batı değer merkezli modernizmin, küçümsediği ve anlamak istemediği düşünce sistemi üzerine Etnolojik (Budunbilim) tesbitler ve tanımlamalar geliştirmiştir (Strauss 1994). Modernizmin belli vasıflarıyla bir ilerle olmasının yanında, sorunlarının da olduğunu, Tahsin Yücel Strauss'dan şu şekilde aktarmaktadır; "İnsanın doğadan koparılması ve üstün, egemen varlık durumuna getirilmesiyle başlanmıştır işe; böylece en yadsınmaz özelliğinin, yani canlı varlık niteliğinin silinebileceği sanılmıştır. Bu ortak nitelik görülmezlikten gelinerek her türlü aşırılığa olanak sağlanmıştır. Batılı insan, özellikle tarihinin son dört yüzyılında, insansallıkla hayvansallığı birbirinden kesinlikle ayırmayı bir hak olarak benimsemekle birinden aldığı her şeyi ötekine vermekle, uğursuz bir dönemi başlattığını, durmamacasına daraltılan bu sınırın insanları da birbirinden uzaklaştırmaya ve gittikçe daha sınırlı bir azınlık yararına, bir insanlık ayrıcalığı istemeye yarayacağını, bu insanlığınsa, ilkesini ve kavramını özsaygıdan aldığı için, daha doğar doğmaz çürüyeceğini anlayamamıştır" (Akt. Yücel, 1994:9). Endüstri Devrimi'yle artık geri dönüşü olmayan doğaya tahakküm kurma ve kendini bir tür olmanın dışında diğer canlılardan ayrıştıran bu tavır, insanın çürümesine ve " ruh " unu kaybetmesine yol açmadı mı? Post-modernizmi bir burjuva ideolojisi olarak tanımlayan kuramcıların haklı eleştirileriyle birlikte, Jacques Derrida'nın bir kavramsallaştırma olarak " hayvan " tanımına karşı çıkması haklı bir tutum değil midir? 2 Şiddet tekelini elinde bulunduran insan, rekabet ve sahip olmak gibi değerlere önem atfettikçe, kuşkusuz ilk hedefi diğer türler olmuştur. Açlığını gidermesi ve soğuktan korunmasının ötesinde, depolama, kendine saklama ve zenginlik göstergesi olan bu tahakküm, nihayettin de bazı türlerin yok olmasına neden olmadı mı? Zeynep Direk'e göre; " Derrida, bizi hayvan soykırımına dayanan bir kültüre karşı körleştiren, vahşeti kanıksatan ve sorunsallaştırılamaz kılan " Mutlak Efendi " adını verdiği Öteki'nin aksiyomatiğini dekonstrüksiyona uğratmakla ilgilenir " (2015 para. 2). İnsanın bir tür olmasının yanında, kendisinin dışında olarak tanımladığı doğa ontolojik olarak nerededir? İnsan nerededir? Doğanın bir parçasıdır insan, kendisini nasıl tanımladığı nerede varolduğundan bağımsız düşünülemez.

Toplumun McDonaldlaştırılmasına Karşı Duran Mclibel Belgeseli Hakkında Youtube’da Yürütülen Tartışmaların Kültürel Özellikleri. Sosyal Medya Okuryazarlığı. (Ed. Gül Dilek Türk). Nobel Akademik Yayıncılık

(Özet)
2005 yapımı McLibel (McDonalds Davası) adlı belgeselde yönetmenler Franny Armstrong ve Ken Loach, McDonalds şirketinin, devasa fast food restoran zinciri olarak ürünlerini ve ticari uygulamalarını kınayan bir broşür dağıtan Londra Greenpeace çevreci kolektifinin iki üyesini (David Steel ve David Morris) merkeze alan, İngiltere tarihinin en uzun süren meşhur "McLibel" davasını araştırır. Dava McDonalds'a açılmıştır ve onun toplumdaki zararlı etkilerini durdurmayı amaçlar. Bu makale ise belgesele yönelik YouTube özelindeki sosyal medyada yürütülen kamplaşma, marjinalleşme ve siber linç kavramlarını merkeze alarak belgeselin sosyal medyadaki tartışılma biçimini inceleme konusu yapar.

(Summary)
In the documentary McLibel (The McDonalds Case, 2005), directors Franny Armstrong and Ken Loach feature two members of the Greenpeace environmental collective of London (David Steel and David Morris), who distribute a leaflet denouncing the McDonalds company's products and business practices as a massive chain of fast-food restaurants, England. . The documentary investigates the longest-running infamous "McLibel" case in history. The lawsuit was filed against Mcdonald's and aims to stop its harmful effects on society. This article focuses on the concepts of polarization, marginalization and cyber lynching in the social media-specific to YouTube, and examines the way the documentary is discussed in social media comments.

Belgesel drama türündeki yapımlar belgeseller ve dramatik filmler arasında melez bir tür olarak durmaktadırlar. Türe ilişkin farklı özelliklerine vurgu yapan tanımlar alanda çalışan araştırmacılar tarafından ortaya konulmuştur. Bu yapımlar izleyiciyi, aslında gerçekleşen tarihsel olaylara ilişkin belirli bir yorumu kabul ettirmek üzere tasarlanmışlardır. Belgesel dramaların gerçeklikte bir temelleri bulunmakla birlikte yazarların ve yönetmenlerin izleyiciyi sarmak ve eğlendirmek arzusundan büyük ölçüde etkilenmektedirler (D’Sa, 2005, s. 9). Televizyon programcılığının son yirmi yılındaki en popüler türlerinden birisi olarak gösterilen belgesel dramaların, özelliklerinin ne olduğuna ilişkin farklı düşünceler bulunmakla birlikte, genel olarak kabul gören görüşe göre belgesel dramalar izleyicisine gerçekliğe ilişkin bir yorum  ya  da  bakış  açısı  sağlamaktadırlar.  Ayrıca  tarihi  doğruluk  ve  gerçekliğe  dayalı güvenirlik içermektedirler. Televizyon belgesel dramaları, anlatısal uylaşımlar ve spesifik prodüksiyon teknikleri gibi sinema filmlerinden büyük ölçüde yararlanmaktadırlar. Belgesel drama türündeki yapımların televizyon için yapılan filmler kategorisi içinde yer aldığını ifade eden Carveth (1993), bu yapımların varlıklarının televizyonun ekonomisiyle yakından ilişkili olduğunu  belirtmektedir.  Bu  televizyon  filmleri  popüler  ve  karlı  olduklarını  ortaya koyduklarından, sinemada gösterime girmiş olan filmlerin televizyonda yayınlanması pahalı olduğunda, televizyon yöneticileri bu filmlerin yapımına yönelmektedirler.
Bu yapımlar hem televizyon hem de sinema için üretilmekte olup, konularını gerçekte var olmuş olan olaylardan almaktadırlar. Konuları itibariyle belgesel, yapım özellikleri olarak ise kurmaca sınırlarında dolaşan belgesel drama yapımlara ilişkin; kuramsal tartışmalara, tarihçelerine, ele aldıkları konulara ve gerçekliği sunumlarına odaklanan çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmalar belgesel yapımların farklı ülkelerde geçirdikleri dönüşümü sergilemek açısından da önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı; tüm dünyada benzer örnekleri olan belgesel dramaların geçirdiği dönüşümü, tarihsel gelişimini ve ortaya konulan yapımların özelliklerini ele almaktır.

Anahtar kelimeler: Belgesel, belgesel drama, melez türler, televizyon programı türleri.



DOCUDRAMA FILMS ON TELEVISION

ABSTRACT

The productions in the docudrama style stand as a hybrid species between the documentaries and the dramatic films. Definitions that emphasize different features of the genre are presented by researchers. These productions are designed to introduce a certain interpretation of the historical events that actually took place. The existence of documentary dramas has a real basis and is greatly influenced by the desire of the writers and directors to wrap and entertain the audience (D’Sa, 2005, s. 9).
Docudramas are shown as one of the most popular genres of television programming in the last two decades and there are different thoughts about what their characteristics are, and in a generally accepted view, documentary dramas provide to their viewer an interpretation or perspective of reality. They also include reliability based on truth and reality. Television docudramas make great use of cinema films such as, narrative conventions and specific production  techniques.  Carveth  (1993)  stated  that  documentary  drama  productions  are included in the category of films made for television, and these productions indicate that their assets are closely related to television economy. Television executives are turning to the making of these films because they show that television films are popular and profitable. These productions are being produced for both television and cinema and they take their subjects from events that actually exist. Docudrama films carry the feature of documentaries as their subjects and the characteristics of docudrama as their production features. These films attract attention and there are many theoretical research about their history and the topics they are dealing with. These studies are also important in terms of exhibiting the transformation of documentary  productions  in  different  countries.  The  aim  of  this  study  is  revealing  the historical development of the docudramas and the features of these films.

Key words: Documentary, docudrama, hybrid genres, genres of television programs.

THE DOCUMENTARY PRODUCTIONS WHICH ARE IN THE INTERCEPTION POINT OF CINEMA AND AVANT-GARDE ART MOVEMENTS
ABSTRACT
With the rise of the cinema all other art branches are affected of this. Artists looked over their roles and art branch in the means of the opportunuties of new expression that cinema put forward; and some other made a move for experimental studies in the field of cinema. Painters were in the lead, sculptors, musicians, writers, architects and photographers came together in the cinema clubs that appeared in 1920s and expressed their points of views on the films and also exhibited their experimental studies.
Artists focus on the composition of various forms of movements, light and textures instead of fictional construction of cinema. Abstractions attract attention in the first works that experimentality leads. These works are related with reality both they seem to be distant from documentary productions. Artists set out from the reality in the first stage. These works that they put forward are the expression of the impressions that were created on this reality.
Every kind of reality can become resources to documentary film studies of artists which lean also abstractions. In the framework of this paper, four artists and their films in the focus of experimental studies are examined. These are Swedish avant-garde artist and filmmaker Viking Eggeling; German painter, graphic artist, avant-gardist, film director Hans Richter; French painter, sculptor and filmmaker Fernand Léger; American painter and photographer Charles Sheeler; American photographer and filmmaker Paul Strand. The primary objective of this study is to evaluate avant-garde approaches that can be seen in the documentary productions in the framework of Eggeling, Richter, Léger, Sheeler and Strand’s films. In order to accomplish this goal literature review and film analysis have been used as research methods. This study is a significant endeavor in demonstrating close interaction of documentary productions with other areas of arts and diversification of expression in such close contact with.

Türk Sinema tarihinin erken döneminde, sinemanın gelişimine katkıda bulunmuş şahsiyetler mevcuttur. Bu öncü şahsiyetlerin çalışmaları, Türk sinemasının ilk örnekleri olarak tarihe geçmiştir. Türk Sinemasının öncü isimlerinden biri de Kenan Erginsoy’dur. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Müdafaa-i Milliye Cemiyeti için belge ve haber filmleri çekmiştir. 1919 tarihinde Almanya’da çekilen “Die Tote Wacht” (Koruyan Ölü) filminin görüntü yönetmenliğini ve kameramanlığını Kenan Erginsoy yapmıştır. Celal Esat Arseven’in yönetmenliğini yaptığı film, yurtdışında çekilen ilk Türk filmi olarak kaydedilmiştir. İstanbul’da Devlet Matbaasında bir süre memuriyette bulunduktan sonra Ankara’da Kulüp Sinemasının Müdürlüğünü yapmıştır. 1930 yılında Atatürk’ün uzun yurt gezisini kameraya almak üzere davet edilmiştir.  Bu geziyi filme çektikten sonra 1932 yılında Ankara Halkevi’ne sinema mütehassısı olarak işe alınmıştır. Bu süre içinde Atatürk’ün yurt içi gezilerini ve Atatürk’ün aktüel görüntülerini filme kaydetmiştir. Atatürk’ün Cenaze Törenini de filme kaydeden kameramanlar arasında Kenan Erginsoy da olmuştur. 1936 yılında Ankara Halkevi için,  1941 yılında Yardımsevenler Derneği için kısa tanıtım filmleri çekmiştir. 1951 yılında “Mehmetçik Kore’de” adlı belgesel filmi yapmıştır. 1946 yılında “Sonsuz Acı” ve 1955’de “Karacaoğlan” adlı uzun metraj filmlerin görüntü yönetmenliğini yapmıştır. 1967’de hayatını kaybeden Kenan Erginsoy, Türk Sinemasının ilk kameramanlarından ve görüntü yönetmenlerinden biri olarak tarihe geçmiştir.

Sinemanın başlangıç yılları olan 1920’li yıllarda, avangart filmler yavaş yavaş metropollere dönüşmekte olan şehirlerin, yeni, hızlı ve karmaşık olan yapısını ele almaktadır. Bu filmlerin modern şehirlerin gücünü, belirsizliklerini ve heyecanını odak noktasına koydukları görülmektedir. Hem Avrupa’da hem de Amerika Birleşik Devletleri’nde “şehir senfonileri” olarak ele alınan bu filmler, şehirlerdeki gündelik hayattan görüntüleri bir araya getirmektedirler. Erken döneme ait filmler ve bunların ardılları, durumların ya da insanların “nesnel” gerçekliğinden uzaklaşarak; ruh hali, zaman ve mekânın şiirsel manipülasyonu aracılığıyla anlatılabilecek olan içsel hakikati elde etmenin peşindedirler. 
Şehir senfonisi filmlerin içerisinde şehirlerdeki mimari yapılar ve fonksiyonel tasarımlar üzerinde duranlar da bulunmaktadır. Bu filmler gündelik hayatın izlenimlerini, modern şehir hayatının bir parçası olan mimariye, modellere ve ritme odaklanarak aktarmaktadırlar. Bu filmlerde, gündelik hayatın koşturmacası içerisindeki şehir sakinlerinin gözünden kaçan detaylar ve insanları çevreleyen çeşitli yapılar odak noktasında bulunmaktadır.
Bu çalışmada, şehir senfonilerinin bir parçası olan ve mimari yapılara odaklanan belgesel filmler ele alınmaktadır. Literatür taramasıyla şehir senfonilerine ilişkin elde edilen bilgiler, film örnekleriyle birlikte değerlendirilmiştir. İncelenen belgesel filmlerden biri, Fransız-Amerikalı yönetmen Robert Florey'in yönettiği Gökdelen Senfonisi’dir (Skyscraper Symphony, 1929). Diğer film ise, Hollandalı belgesel film yönetmeni Joris Ivens'in yönettiği Köprü’dür (The Bridge, 1928). Bu filmler sinema ile mimarlık gibi diğer sanatlar arasındaki yakın bağları ortaya koymak açısından da önemli bir role sahiptir.
Anahtar kelimeler: Şehir senfonileri, belgesel film, avangart film, Robert Florey, Joris Ivens

Intersection of Architectural and Functional Designs in Documentary Films: Skyscraper Symphony and The Bridge

Abstract
In the the 1920s which is the very begining year of the cinema, avant-garde movies that embrace all sorts of new, fast, and complexity of city emerged. These movies focus on the power, ambiguity and excitement of modern cities.  In both Europe and the US, these films that became known as "city symphonies" assemble images of everyday life in the cities. These early films and their successors move away from the "objective" reality of situations or people in order to capture an inner truth that can only be narrated by poetical manipulations of mood, time, and space.
In the city symphonies there are films that focus on the various architectural structures in the cities and their functional designs. These films carry the impressions of everyday life by focusing on architecture that is part of the modern city life, models and rhythm. In these films various structures that surround people are focus point and details escaped the eyes of the inhabitants of cities in everyday hassle is emphasized.
This paper discusses documentary films that are part of the city symphonies and focus on architectural structures. One of the documentary films is Skyscraper Symphony (1929) which is directed by French-American director Robert Florey. The other film is The Bridge (1928) directed by Dutch documentary film director Joris Ivens. These films have an important role in terms of revealing close links between cinema and other arts such as architecture.
Key Words: City symphonies, documentary film, avant-garde film, Robert Florey, Joris Ivens

ÖZET Belgesel sinemanın ilk örnekleri sinemanın başlangıç yıllarında, hem teknolojik hem de anlatım olanakları açısından yeni unsurların denendiği ve keşiflerin yapıldığı bir dönemde verilmiştir. Bu ilk örneklerin içerisinde, çeşitli sokak görüntüleri, ünlü kişilerin evlenmeleri, cenazeler, taç giyme törenleri, askeri geçit törenleri gibi haber içeriklerinin yanı sıra egzotik ülkelerde yaşayan halkların geleneksel uygulamalarını kapsayan seyahat filmleri de yer almaktadır. Bu kısa filmlerde kamera gerçek olaylara yönelmekte ve seyircisine aktarmaktadır. Belgesel yapımlar, tarihsel süreç içerisinde ilk örneklerini verirken bir yandan da alana katılan insanların ele aldıkları konulara yaklaşımlarının farklı olması ve teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak türsel bir çeşitlilik ortaya koymuşlardır. Teknolojik gelişmelerin belgesel yapımcılarına sağladığı olanakların içerisinde görece olarak maliyetlerde düşüş ve farklı platformlarda yapımların dağıtımının gerçekleştirilmesi yer almaktadır. Belgesel yapım alanına ilgi duyanların katılımı dijital teknolojilerin daha ulaşılabilir hale gelmesiyle artmaktadır. Ayrıca farklı anlatım özelliklerine sahip olan yapımlar da yine dijital teknolojilerin sağladığı fırsatlar sayesinde seyircisiyle buluşmak için yeni iletişim platformlarında yerlerini almaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmada yeni teknolojik gelişmelerin belgesel alanına olan etkileri dijital oyunlar odağında ele alınmaktadır. Bu oyunların içerisinde, geçmişte gerçekleşmiş olan olayların gerçeğe uygun bir biçimde canlandırılarak hedef kitlesine sunanlar bulunmaktadır. Bu oyunlar gerçekte var olmuş olan olaylardan yola çıkmakta ve içerik gerçekliğe uygun bir biçimde canlandırılmaktadır. Bu oyunları oynayan kişilere, o olaylara dâhil olmuş olan kişilerin neler deneyimlemiş olabilecekleri hissettirilmeye veya yaşatılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca bu oyunlar aracılığıyla oyuncular, bazı tarihi gerçekler ya da güncel politik sorunlar üzerine var olan tartışmaların içerisine çekilmeye çalışılmaktadır. Çalışmada dijital oyunların belgesel niteliği var olan örnekler üzerinden tartışılmaktadır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için de çalışmada yöntem olarak literatür taraması kullanılmaktadır. Anahtar kelimeler: Dijital oyunlar, belgesel sinema, dijital teknolojiler ve belgesel sinema, etkileşim ve belgesel sinema. ABSTRACT The first examples of documentary cinema were given throughout the early years of cinema, during the period when discoveries were made and new elements were tried in terms of both the technological and expression possibilities of the cinema. In the first examples, there are various street images, marriages of celebrities, funerals, coronation ceremonies, military parades, as well as travelogues covering the traditional practices of the people living in exotic countries. In these short films, the camera focuses on real events and conveys it to the audience. While documentary productions give their first examples in the historical process, they have shown a diversity of species as a result of the technological developments and the different approaches of the people involved in the field. Digital technological developments include the reduction of costs and the distribution of productions in different platforms within the opportunities are ensured to the documentary filmmakers. The participation of those who are interested in documentary production is increasing as digital technologies become more accessible. In addition, the productions with different narrative features also take their places on new communication platforms to meet with the audience thanks to the opportunities provided by digital technologies. In this study, the effects of new technological developments on the documentary are discussed in the focus of digital games. Within these games, there are those who present the events that took place in the past in a true manner and present them to their target audience. In the content of the games, there are elements of the actual events taking place in documentary productions. These games are based on the events that have actually come into 1 Ordu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sinema ve TV Bölümü,

Bir tap* dansçısının günlük yaşamın, şehrin, adımların ritmini yakalamak için çıktığı yolda tesadüfi bir şekilde Gezi Direnişi ile buluşmasını konu eden One Million Steps (Bir Milyon Adım) belgeseli dünya prömiyerini 13 Haziran'da 8. Documentarist kapsamında Beyoğlu Ses Tiyatrosu'nda yaptı.

Afganistan’ın ücra köy ve kasabalarında yaşayan insanların birçoğu 9/11 saldırılarına dair haberleri, haftalar sonra duymuş, saldırılara ait görüntülerin tüm Afganistan’da bilinir hale gelmesi için aylar geçmesi gerekmişti. Afgan halkının dünya gündemiyle ilgili böylesine inanılmaz bir haber senkronizasyonu sorunu yaşaması, ülkedeki sosyoekonomik koşulların yanı sıra o dönemde iktidarda olan Taliban’ın, 9/11 saldırılarına dair haber ve görüntüleri yasaklamış olmasından da kaynaklanıyordu. Afgan halkının 9/11 saldırıları kadar, saldırıların hemen ardından ortaya atılan ve kapsamı her geçen gün daha da genişleyen komplo teorilerinden haberdar olması da oldukça uzun sürmüştü.

Afganistan coğrafyasını eşine az rastlanır kaotik bir uluslararası müdahalenin savaş alanına çeviren 9/11 saldırıları, Afgan halkının kolektif belleği ve sosyokültürel kodlarında, geçmişi asırlar öncesine uzanan kaotik
bir istila fırtınasının yepyeni dalgalarından birinin kıvılcımıydı aslında. 9/11 Saldırıları, Asya kıtasının kalbindeki coğrafi konumuyla asırlardır çeşitli devletlerce tahrip edildikten sonra, sömürgecilik fırtınası başladığında İngiltere ve Rusya tarafından işgal edilmiş olan Afganistan’ın, bu defa Amerika Birleşik Devletleri’nin liderliğindeki askeri bir koalisyonca işgal edilmesine ortam hazırlamıştı. Afganistan coğrafyasını 21. yüzyılın şafağında adeta bir “gayya kuyusu” haline getiren bu yeni işgal süreci, ülkedeki siyasi tarih açısından farklı, sosyokültürel ve sosyopsikolojik açıdan farklı sonuçlar doğuracaktı.

Medya, toplumu doğrudan ve birçok açıdan etkileyen büyük bir güçtür. Tarih boyunca çeşitli medya kolları, toplumun yaşam tarzını, fikirlerini etkileyebilen; neredeyse toplumun her kesimine ulaşabilen bir araç olmuştur. Bu çeşitli medya kolları (televizyon, gazete, sosyal medya, internet siteleri gibi), insanların iletişim kurmasını, haber alabilmesini, gündem takibi yapabilmesini ve hatta hayatın yorucu koşuşturmacası içinde bir süre de olsa nefes alabilmesini sağlar. İnsanların hayatında bu denli büyük etki sağlayabilecek, güçlü bir aracın, topluma neyi nasıl yansıttığı oldukça önemlidir. Bu bağlamda, kadın odaklı medyaya bakıldığında kadının medyada obje olarak var olduğunu söylemek ne yazık ki mümkün. Eğer bir medya kolunun (filmin/dizinin/kitabın/haberin) odağında bir kadın varsa, o kadının ya bedeni ya da duyguları üzerinden temsil edildiğini; kadının başarısıyla -daha doğrusu sadece başarısıyla- yer alamadığını görüyoruz. Bir haberin ana konusu bir kadının başarısıysa eğer, mutlaka o haberde, o kadının fiziksel bir özelliği, kaç çocuk sahibi olduğu ya da evli olup olmadığı da yer alıyor. Kadın sadece başarısıyla bir haberin odağında olamıyor. Bunun dışında, eğer bir kadın işinde başarılı fakat evli ve çocuklu değil ise “kadın çiçektir, annedir, kardeştir, eştir” kavramlarından soyutlanıp hemen sert, ruhsuz, şeytani ya da eksik olduğuna dair göndermelere başvuruluyor. Dolayısıyla, kadın ne medyada ne de toplumda, fiziksel özelliklerinden, ruhsal durumundan ya da medeni durumundan bağımsız olarak yer alamıyor. Medya gibi büyük bir aracın kadını bu şekilde “sunması” da doğal olarak toplumda kadının varlığının bu normlar dışında kabul görmemesine sebep oluyor. Tam olarak bu konu üzerine yoğunlaşan Miss Representation adlı belgeselde de kadın odaklı medyanın, kadının toplumda var olamayışında büyük bir etmen olan ataerkil sistemi beslediğinin vurgulandığını söylemek mümkün. Belgesel, medyanın, diziler, filmler, reklamlar, haberler ve daha fazlası aracılığıyla kadının topluma bir birey, bir insan olarak kazandırılacağı yerde tam aksine kadının, toplumda bir obje dışında var olamayacağını vurgulamasına odaklanıyor. Böylece, ataerkil sistemin ötekileştirdiği kadın, medya tarafından da ötekileştiriliyor ve kadının bir insan olarak var olabilmesi iyice zor hale getiriliyor.

Bugüne kadar hiç kullanılmayan teknolojik imkânlarla hayata geçirilerek bir ilk olma özelliği taşıyan Osmanlı Sarayları belgeseliyle tarihimiz, tüm ayrıntılarıyla gün yüzüne çıkıyor. Dolmabahçe Sarayı müdürü Dr. Cengiz Göncü'nün danışmanlığında, bilinen tarihi belgeselcilik anlayışından farklı olarak 7'den 70'e her kesimden insanımızın merak ve beğeni ile izleyeceği sürükleyici anlatımıyla şimdiye kadar hiçbir belgeselde yer almayan bilgi ve belgeler eşliğinde çarpıcı yaşam öykülerini bizlerle paylaşıyor. Dolmabahçe Sarayı ve Beylerbeyi Sarayı; Yıldız Şale Köşkü; Ihlamur, Maslak, Küçüksu, Aynalıkavak kasırları ve daha birçok köşk kasır Osmanlı Saraylarında...

Evliyâ Çelebi’nin Đstanbul’da başlayıp Kahire’de sonlandırdığı
yaklaşık elli bir yıl süren seyahatlerinin yer aldığı Seyahatnâme okura, meraklı, anladığını ve gördüğünü aktarmayı seven bir çift gözün peşi sıra gitmek, gezmek ve görmek imkânı sağlar. O, gözlerinin yabancısı olduğu şehirlere, belki de her gezgin gibi, yerleşik halkın kanıksamış bakışlarından farklı bir bakışla ve onu dinleyecek olan padişaha, devletin üst düzey yetkililerine, ulemaya, kısacası Osmanlı seçkinlerine gördüklerini aktaracağı
bilinciyle en önemli, en belirgin ve dikkat çekici unsurlara odaklanarak bakabilmiştir. Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme’sinde tanıklıklarını aktarırken çok canlı, detaylı ve okurunu/dinleyenini hiç ayak basmadığı ülkeler, şehirler hakkında bilgilendiren bir anlatım tekniği kullanır. Robert Dankoff, Evliyâ’nın sanatını edeb geleneğindeki “ikili amacıyla ilintili iki farklı güdü” olan “bilgilendirmek ve eğlendirmek” çerçevesi içine yerleştirir (Bir
Osmanlı Zihniyeti 153).

Türkiye’den Tematik Bir Belgesel Kanalı Örneği Olarak İz Tv’nin Yayın Anlayışının Basındaki Yansımaları

2000’li yıllardan itibaren gelişen dijital yayıncılık sayesinde tematik kanallar çok yönlü şekilde izleyici ile buluşmaya başlamıştır. Fakat, Türkiye'deki izleyici kitlenin, belgesel programlarını izlemeyi tercih etmediği yönünde genel bir kanı vardır. Teknolojinin gelişimi ile medya sistemlerinin bu konuda sağladığı çeşitlilik bir istisna olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma belli bir yayıncılık anlayışına sahip İZ TV içeriklerinin gazetelerin dijital versiyonları üzerinde ne ölçüde ve hangi kavramsal terminoloji ile temsil edildiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda basın taraması kapsamında; İZ TV ile ilgili haber, köşe yazısı ve röportajlar taranmış ve ana akım medyanın bir belgesel kanalı olarak İZ TV içeriklerini nasıl değerlendirdiği ve belgesel yayıncılığı içinde nerede gördüğü üzerine geliştirdiği söylemi analiz edilmeye çalışılmıştır.  Tarama sonucunda makalede yer verilen örnekler, İZ TV haberlerinin en çok yayınlandığı gazetelerden oluşmaktadır. İZ TV’nin kurulduğu yıl olan 2006’dan 2015 yılına dek ana akım medyada konu ile ilgili içerikler incelendiğinde köşe yazarları boyutunda önemli seviyede eleştirel bir yaklaşımın olmadığı gözlenirken; haber taramalarında daha çok kanalın programlarının ‘rahat izlenir’ ve ‘nitelikli’ olduğundan bahsedilmektedir.

Özet Belgesel drama filmler ele aldıkları konulara göre çeşitli kategorilere ayrılabilmektedirler. Bunların içerisinde tarihte yer almış kişilerin, olayların, güncel haberlerin ve figürlerin ele alındığı filmlerin yanı sıra gelecekte neler olabileceğine ilişkin görüşlerin ele alındığı filmler yer almaktadır. Bu yapımlar sahip oldukları konu çeşitliliği sayesinde farklı disiplinlerde eğitsel materyal olarak kullanılma potansiyeline sahiptirler. Günümüzde belgesel yapımların ve alt türlerinin altın çağını yaşadığı ve büyük bir ilgiyle çeşitli kesimler tarafından izlendiği açıktır. Bu ilgi belgesel dramaların farklı fonksiyonlarını öne çıkararak, sınıf ortamlarında yer almalarının önünü açabilmektedir. Bu çalışmada gerçekleştirilmeye çalışılan amaç, belgesel drama yapımların farklı alanlardaki derslerde hangi amaçların yerine getirilmesini sağladığının, kullanılan kaynakların ve yapımların neler olduğunun, derslerde izlemelerin nasıl gerçekleştiğinin ve eğitsel amaçlar açısından elde edilen avantajların ve karşı karşıya gelinen dezavantajların neler olduğunun belirlenmesidir. Çeşitli alanlardaki ve sınıf seviyelerindeki öğretmenlerin derslerinde belgesel drama kullanımına odaklanan çalışmada yöntem olarak yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmaktadır. Görüşme verilerinin analizinde betimsel bir analiz gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin belgesel drama yapımları derslerinde kullanmaları sonucunda, öğrencileri ders konularını öğrenmeye motive edebildikleri ve öğrenmenin daha kalıcı bir biçimde gerçekleştirilebildikleri görülmektedir. Öğretmenler derslerinde öğrencilerine gösterdikleri yapımları çevrimiçi ve çevrimdışı kaynaklardan edinmektedirler. Görüşme gerçekleştirilen öğretmenlerin çalıştıkları okulların sahip olduğu teknolojik imkânlar, görsel materyalleri öğrencileriyle paylaşmaları üzerinde belirleyicidir. Öğretmenlerin çalışmanın konusu olan yapımları öğrencilerine nasıl gösterdiklerine bakıldığında, bunları önce öğrencilerin izlemesi açısından uygun olup olmadığı çerçevesinde değerlendirdikleri daha sonrasında ise dersin konusunu anlatıp filmlerden parçaları durdurarak, yorumlarda bulunarak ve dersle izlenilen filmin içeriğini ilişkilendirerek öğrencilerine izlettikleri ortaya çıkmıştır. Anahtar Kalimeler: Belgesel drama, eğitim, film ve eğitim, yarı yapılandırılmış görüşme Abstract Docudrama films can be divided into various categories according to the topics they deal with. These include films about the history of people, events, current news and figures, as well as views on what might happen in the future. These productions have the potential to be used as educational material in different disciplines due to the diversity of subjects they have. It is clear today that the documentary productions and subspecies are in the golden age and are watched by audience with great interest. It is possible that this interest will bring forward the different functions of docudramas and put them in the classroom environment. The purpose of this study is to determine what purpose of docudrama productions are fulfilled in different lessons, what resources are used and what kind of productions they are, how these productions are watched in the classrooms, and what are the advantages and disadvantages faced in terms of educational goals. Semi-structured interview is used as the method of study that focuses on the use of docudrama in the lessons of teachers in various branches and class levels. A descriptive analysis was carried out in the analysis of interview data. As a result of the use of docudramas in the classrooms, teachers observed that the students can be motivated to learn course subjects and the learning can be more permanent. Teachers found the productions which they show to their students on various online and offline sources. It is observed that the technological facilities that the schools have had a decisive influence on sharing visual materials with students in the classrooms. When teachers were examined on how they showed the docudrama productions in their lessons, it was revealed that they watched the productions first to see whether they were sutiable for the students, then they explained the lesson's subject matter and started watching the parts from the productions. The teachers often stopped films and made comments on the subjects and revealed the connections between the lessons' subjects and topics of the docudramas.