Droit Canonique

ISBN 978-606-37-0372-0

Acest amplu proiect de cercetare, pe care autorul îl propune cititorilor săi, dorește surprinderea unei perioade controversate din punct de vedere istoric și zbuciumate din punct de vedere eclezial, respectiv perioada secolelor XIX-XX, reprezentând, mai ales în Țările Române, nu doar pentru dreptul canonic ortodox, ci și pentru alte discipline teologice momentul apariției lor ca științe teologice, moment ce necesita un sistem, o doctrină, o viziune unitară, dar mai ales o identitate. Trebuie să precizăm, de asemenea, că există, din păcate, puține abordări ortodoxe care să chestioneze tocmai această natură a disciplinelor teologice. Din dorința de a depăși această polarizare a teologiei ortodoxe, autorul a ales această temă din mai multe motive. În primul rând, studierea problemei naturii dreptului canonic și a canoanelor poate reprezenta, după cum arată autorul, o cheie de dialog inter-ortodox și inter-ecumenic.

Starting from the historical moment of the papal renunciation by Pope Benedict XVI and the appointment of the Argentinean Cardinal Jose Mario Bergoglio as Roman Pontiff, by the name of Pope Francisc, this article proposes an overview of the canonical form related to the canonical election of Saint Peter's Successor. After clarifying the concepts of " The Vacancy of the Apostolic See " and that of " papal renunciation " , this study will present the electoral procedure for choosing the new Pope, according to the form modified by the Apostolic Letter, issued motu proprio, Normans Nonnullas.

La vacanza della sede episcopale da sempre rappresenta un momento tra i più delicati nella vita di una Chiesa particolare ed in genere, a motivo della similitudine degli effetti, viene studiato dalla dottrina e disciplinato dal Legislatore congiuntamente all'ipotesi di sede episcopale impedita. In realtà le due fattispecie differiscono non solo perché la sede vacante appartiene alla normalità fisiologica della vita di una Chiesa particolare, mentre la sede impedita è piuttosto una patologia, ma soprattutto in quanto nella prima situazione viene meno la stessa giurisdizione episcopale di diritto divino del vescovo sulla Chiesa particolare cosa che non accade nella seconda ipotesi 1. Ecco, dunque, che metodologicamente appare corretto trattare una questione senza necessariamente dover richiamare anche l'altra. Altro aspetto da tenere in considerazione è l'inquadramento storico giuridico dell'istituto, rappresentando il caso della vacanza della sede * Esula dai fini del presente lavoro quanto attiene alla vacanza della sede romana e delle altre sedi patriarcali, come pure delle altre circoscrizioni ecclesiastiche equiparate alle diocesi o alle eparchie. 1 In dottrina si è tentato di individuare i criteri e principi posti alla base della disciplina canonica circa il governo interinale delle Chiese, in particolare ne sono stati segnalati quattro: 1) portare avanti le attività iniziate dal vescovo; 2) non equiparabilità nelle forme e nei contenuti tra governo interinale e quello episcopale sede plena; 3) evitare che dalla situazione di vacanza possa arrivare nocumento alla Chiesa particolare o pregiudicarne lo status in vista dell'arrivo del nuovo vescovo; 4) garantire una continuità di stile tra il governo interinale e quello precedente. Cfr. A. P. NORD, Sede Vacante, Diocesan Administration, Editrice Pontificia Università Gregoriana, Roma 2014, pp. 26-29. Questi quattro principi radicano nel fatto che la Chiesa particolare, i suoi fedeli e i suoi beni, cadono sotto l'unica e diretta responsabilità del vescovo, mentre il clero è essenzialmente un collaboratore di quest'ultimo, cfr., ibidem, pp. 29-36. Di diverso avviso è il Torquebiau a detta del quale l'assunzione del governo della comunità da parte del clero in caso di sede vacante non è altro che la coerente conseguenza del ruolo pressoché paritario tra vescovo e clero nel governo della comunità, P. TORQUEBIAU, Chapitre des Chanoines, in DDC, vol. 3, coll. 530-595, in particolare coll. 533-536, testimoniato anche dalla partecipazione dei presbiteri e dei diaconi ai concili, cfr. ibidem, coll. 543. Secondo il cardinal De Luca tale potere in capo al clero non sarebbe frutto di un privilegio o una delega ma della reviviscenza di un diritto proprio, cfr. Cardinal De Luca, cfr. infra.

Καθηγητής του Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Στην δίνη ενός κανονικού κενού. Η δυσθήρατη Εκκλησιαστική Δικαιοσύνη (Παρέμβαση) 1 Έχει πολλή μεγάλη σημασία, για την προσέγγιση του επίμαχου αυτού ζητήματος, να δούμε ως ύψιστα και έσχατα τα ερωτήματα της Ιστορίας, της Εκκλησίας, της κοινωνίας και της Πολιτείας, μέσα μάλιστα στο πλαίσιο της πολύπτυχης διαλεκτικής τους σχέσης. Πράγματι, η προσέγγιση του Κανονικού Δικαίου ή, ακριβέστερα, της επιχειρούμενης από την Εκκλησία Κανονικής Οικονομίας 2 , δεν έχει την ίδια βαρύτητα με την κριτική από την άποψη του δικαίου της λογικής και του πολιτειακού Εκκλησιαστικού Δικαίου, καθώς πρόκειται για δύο ετεροσήμαντα επιστημονικά και ερευνητικά πεδία. Είναι σαφές ότι η ανακρίβεια του Εκκλησιαστικού Δικαίου στην έννοια της Εκκλησίας βασίζεται στο ότι η Εκκλησία, εάν κάποιος αφαιρέσει από αυτήν όλα τα εγκόσμια χαρακτηριστικά, είναι μόνον μία άλλη πραγματικότητα, στην διάκριση της οποίας έδιδε μεγάλη έμφαση ο Χριστός, όταν έλεγε· « Βασιλεία μή ἡ ἡ ἐ ο κ στιν κ το κόσμου τούτου» ὐ ἔ ἐ ῦ 3 . Η Εκκλησία, όμως, είναι σαφώς και συνάθροιση, είναι κάτι το κοινωνικό και μάλιστα κάτι ιστορικά επίγειο, γεγονός που την κατατάσσει εξ ορισμού στην πολιτειακή έννομη τάξη. Η συνεργεία, π.χ., η συνεταιρικότητα, η συναλληλία κ.ά., δεν θα μπορούσαν ασφαλώς να αποκοπούν ούτε και από την πιο εκλεπτυσμένη εκκλησιολογική έννοια της Εκκλησίας. Αυτά, ωστόσο, τα θεσμικά ιδιώματα εμπεριέχουν στους κόλπους τους και άλλες πραγματικότητες, που υποστατικά δεν αγγίζονται, και δεν μπορούν εξ άλλου να προσεγγισθούν, από την Νομική Επιστήμη. Γι' αυτό και το Εκκλησιαστικό Δίκαιο, όπως αυτό θεραπεύεται στο πλαίσιο της Νομικής Επιστήμης, δεν διαθέτει μεθοδολογικά, όπως θα δούμε 1 Δημοσιευθέν εν Νομοκανονικά, τ. 13, τεύχ. 2 (2015), σελ. 179-187. 2 Βλ. κατωτέρω. 3 Ιω. 18, 36. 2 παρακάτω, τον απαραίτητο εξοπλισμό, για να μετέλθει πλήρως αυτής της πολύπτυχης πραγματικότητας που ακούει στο όνομα Εκκλησία, καθώς αυτό εξ ορισμού αδυνατεί να την καλύψει καθολικά και συνολικά. Θα είχε ενδιαφέρον, για το ζήτημα που θα προσεγγίσουμε και θα ψηλαφήσουμε παρακάτω, να αναφερθούμε λίγο αναλυτικώτερα σε αυτόν τον παράγοντα. Γνωρίζουμε απολύτως τα αισθητά όρια της Νομικής και της Θεολογίας,καθώς και τις αντίστοιχες μεθοδολογίες τους -, όσο και τα γνωστικά πεδία τους, εκεί δηλ. που τέμνονται διαλεκτικά ή, ακριβέστερα, αλληλοπεριχωρητικά, αλλά και εκεί που παραμένουν στεγανώς αδιάτμητα. Ένα δειγματοληπτικό παράδειγμα αρκεί. Στο ερώτημα: Θα μπορούσε η Νομική Επιστήμη να αποφανθεί θεολογικά για αυτό που λέει η Θεολογία και ορίζει η Εκκλησία ως Σώμα και Αίμα Χριστού; Η απάντησή της, η τίμια επιστημονικώς και μεθοδολογικώς, θα ήταν «όχι»!... Αυτό δείχνει, μεταξύ άλλων στην περίπτωση αυτή, ότι, όταν το μαρτυρεί και το αποδέχεται, τότε είναι συνεπής με αυτό που η ίδια η Νομική υπηρετεί στον χώρο της Επιστήμης και δεν νοθεύει, εάν παραμένει τελικά σε αυτήν την προοπτική, την [νομική] μεθοδολογία και την δεοντολογία της. Με την έννοια αυτή, αναπτύσσεται η αποστολή του Εκκλησιαστικού Δικαίου με αρμονία και συνέπεια μέσα στο πανεπιστημιακό θεσμικό πλαίσιο και το ακαδημαϊκό περίγραμμα της Νομικής Επιστήμης, και με προσφορά υπηρεσίας στην Εκκλησία με εξειδικευμένη γνωμοδοτική δραστηριότητα. Συνεπώς, ένας Νομικός του Εκκλησιαστικού Δικαίου, ένας Εκκλησιαστικολόγος, με επίγνωση και συνείδηση της ως άνω μεθοδολογίας, θα σταματούσε μέχρις εδώ. Γι' αυτό ακριβώς και δεν θα μπορούσαμε να δεχθούμε Εκκλησιαστικολόγο να εισηγείται, για παράδειγμα, την «κανονική ποινή της α-κοινωνησίας», γιατί, για εκείνον, δεν μπορούσε να γίνεται ποινή αυτό, που δεν αγγίζεται από την νομική μεθοδολογία και που αποτελεί συνάμα το ύψιστο κίνητρο προσωπικής κοινωνίας για τον χριστιανό πιστό, και που, επεκτείνοντας λίγο τον λόγο θεολογικά, η αγάπη και ο έρωτας δεν μπορούν να γίνουν τιμωρία, ιερά τιμωρία, ακριβώς γιατί είναι εξ ορισμού ασύμβατα με την όποια νομική έννοια της ποινής. Και στο σημείο αυτό, με μεθοδολογική επίγνωση και ακαδημαϊκή συνέπεια, θα λέγαμε διαπιστωτικά· «Τα όρια της Νομικής φτάνουν μέχρις εδώ. Τον λόγο από εδώ και πέρα έχουν οι Θεολόγοι, για την κανονική θέαση του προκειμένου επιτιμιακού ζητήματος». Την αναγκαία υποχώρηση κάτω από αυτήν την προϋπόθεση δεν θα μπορούσε να καλύψει ο νομικός, εφ' όσον το πεδίο παραμένει αμιγώς της Θεολογίας εγκολπώνει δύο πραγματικότητες, αυτές της Βασιλείας και της Ιστορίας, ενώ το Εκκλησιαστικό Δίκαιο της Νομικής κινείται στην διάσταση μιας και μόνης πραγματικότητας, σε αυτή της Ιστορίας. Σε αυτόν τον λόγο οφείλεται και το γεγονός ότι το «Πολιτειακό Εκκλησιαστικό Δίκαιο» αδυνατεί να αφομοιώσει στο πεδίο δράσης του τις δύο αυτές πραγματικότητες και μένει εγκλωβισμένο στην μία πραγματικότητα της Ιστορίας. Και από εδώ αρχίζουν οι δυσκολίες στην διαλεκτική τους σχέση. Πράγματι, ίσως η απλή αναγνώριση ότι ο όρος «Πολιτεία» είναι μία ανθρώπινη επινόηση και ένα απόλυτα ενδο-ιστορικό δημιούργημα, από μόνη της αρκεί, για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος της σημασίας του γεγονότος, ότι η «Εκκλησία» υπάρχει συνάμα και ενδο-ιστορικά και εξω-ιστορικά/εσχατολογικά. Επειδή η Εκκλησία υπάρχει και εντός και πέρα από την Ιστορία, η ίδια δεν μπορεί ποτέ να είναι αποκλειστικό και περιοριστικό υποκείμενο δικαίου κάποιας πολιτειακής έννομης τάξης. Επομένως, η Εκκλησία, υποστατικά, δεν αγγίζεται εξαντλητικά ούτε από το Εκκλησιαστικό Δίκαιο καθ' εαυτό, ούτε από την εκάστοτε πολιτειακή έννομη τάξη, ούτε από την νομοθετική παραγωγή της, γιατί το εσχατολογικό «είναι» της παραμένει (το ίδιο) στο μέλλον, στο παρόν και στο παρελθόν 8 ... Όμως, πώς εκφράζεται/κινείται εντός της Ιστορίας η Εκκλησία, η οποία είναι ταυτόχρονα ενδοιστορική και εξω-ιστορική, για τα φαινόμενα, τα οποία εμφανίζονται στον άνθρωπο ενδο-ιστορικά ως πολιτειακή πραγματικότητα και ως καθημερινότητα βίου; Φαίνεται ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι, ότι η Εκκλησία όχι μόνον δικαιούται αλλά και καλείται και οφείλει να παρεμβαίνει τόσο με εσχατολογικό προσανατολισμό (αυτό είναι η Θεία Λειτουργία εντός της Ιστορίας) όσο και με οντολογικούς οδοδείκτες (αυτό είναι οι Ιεροί Κανόνες) στην διανθρώπινη ενιστορική αυτή πορεία, με απώτερο σκοπό την ενότητα της διαφοράς μεταξύ ανθρώπινης ενδο-ιστορικής και εσχατολογικής ύπαρξης. Πολλοί όροι, είναι αλήθεια, επινοήθηκαν από την Φιλοσοφία ή τον Νομικό χώρο, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, μεταμορφώθηκαν από την Θεολογία και την Κανονική Οικονομία, ώστε να καταστούν ικανοί να διατυπώσουν μία Αλήθεια που ξεπερνά κάθε κτιστή έννοια και κάθε ανθρώπινη λέξη: έγιναν εικονικοί. Αυτόν τον εσχατολογικό εικονισμό φέρουν μέσα τους [και] οι Ιεροί Κανόνες της Εκκλησίας του Χριστού και της Βασιλείας -και όχι της Εκκλησίας της Πολιτείας -, που τους 8 Πρβλ. Εβρ. 13,8. 9 διαφοροποιούν άρδην από την όποια νομική ή φιλοσοφική νόρμα της Πολιτείας ή της Κοινωνίας μέσα στην Ιστορία. Και, τέλος, στην απόπειρά μας αυτή να εμβαθύνουμε στους Εκκλησιακούς Κανόνες, είναι πολύ σημαντικό να αποφύγουμε την καθιερωμένη πλέον διολίσθηση στους κόλπους της Εκκλησίας, δηλαδή την διολίσθηση της νομικής απολυτοποίησης των Κανόνων, που συνιστά εξ ορισμού έναν κανονολογικό αρειανισμό «γυμνή τη κεφαλή»…

I discorsi del Papa al Tribunale della Rota Romana offrono al giurista spunti per una riflessione sempre più aderente alla verità e di conseguenza più attenta ai diritti dei fedeli e agli altri beni protetti dall'ordinamento canonico. Tra di essi spunta il vincolo matrimoniale, il quale essendo per i battezzati, la stessa realtà della creazione elevata alla dignità di sacramento, ha una sostanza e valore universali, ed è cellula fondante della società, non solo di quella ecclesiale ma dell'intera comunità umana.
In questo senso non è privo d'interesse sottolineare come nelle più recenti allocuzioni alla Rota si intravveda nelle parole del Pontefice l'intenzione di trattare i grandi temi che riguardano il disegno divino sul matrimonio, sottraendolo a dibattiti incentrati su questioni che interesserebbero solo (o quasi) i tribunali della Chiesa, per lo più questioni processuali o sostanziali riferite alle cause di nullità del matrimonio canonico.
Non a caso le parole rivolte all'alto Tribunale il 28 gennaio del 2002, si pongono in continuità con quelle degli anni precedenti, con le quali si voleva ribadire l'insegnamento sulla dimensione naturale del matrimonio e della famiglia  e quello sull'indissolubilità di ogni vera unione coniugale . Il Papa propone ai giuristi uno dei compiti più urgenti e primari nell'odierna cultura secolarizzata: quello di riscoprire cos'è il matrimonio, non solo per i cristiani ma per tutti, poiché di matrimonio (l’istituto matrimoniale) ne esiste uno solo. Ed è proprio per questo che le parole del Papa «fanno notizia», anche se spesso i media ne danno una lettura parziale quando non distorta, cogliendone gli aspetti più «polemici» che non sono generalmente i più rilevanti.

This articles offers practical guidelines for religious institutes facing decline in an uncertain and changing world. In this difficult but grace-filled time, a community can live today's challenges with the same courage, fidelity and creativity that have marked its entire history. It discusses developing a timeline, identifying the covenant(s) and/or partnership(s) that will be helpful along the way and arranging for transition in:
    Sponsorship
    Eldercare
    Administration, Temporal Goods and Finance, and
    Leadership, both Canonical and Pastoral

Στη σύγχρονη εποχή, το αίτημα της επικαιροποίησης των κανόνων της Εκκλησίας και της σύνδεσής τους με το εκάστοτε ιστορικό γίγνεσθαι, τίθεται ολοένα και πιο επιτακτικά. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το σχετικό με την ανανέωσή τους αίτημα το οποίο εν πολλοίς συνδέεται-όχι τυχαία-με την προσπάθεια της ερμηνευτικής τους προσέγγισης ή και την επανερμηνεία τους. Ειδικότερα το ζήτημα της ερμηνευτικής και επανερμηνείας των κανόνων, θα μας απασχολήσει διεξοδικά στην παρούσα μελέτη στις ακόλουθες κατευθύνσεις: Στο πρώτο μέρος της ανά χείρας εργασίας διερευνάται και συνεξετάζεται η θέση και η αποστολή των κανόνων τόσο στην Ορθόδοξη όσο και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, θα ασχοληθούμε με την ερμηνευτική προσέγγιση και τα κριτήρια ερμηνείας των ιερών κανόνων. Τέλος, στο τρίτο και τελευταίο μέρος της μελέτης μας, θα ασχοληθούμε με τις ερμηνευτικές διαφοροποιήσεις των κανόνων μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Τέλος, θα εγκύψουμε στο ζήτημα της ανανέωσης και επικαιροποίησης των κανόνων.

A l’exception d’une petite trentaine de pays, toutes les nations du monde possèdent une armée. Au sein de ces forces militaires, des hommes et des femmes font le choix de se mettre au service de leurs concitoyens, en dépassant leurs intérêts propres. Leur mission les amène à côtoyer une détresse extrême, la mort, des blessures visibles et invisibles ou à en être l’objet, et parfois l’auteur. Cette spécificité de la vie militaire est la principale raison d’être d’un soutien de l’homme qui va au-delà des aspects physiques, psychologiques et sociaux. Face au danger imminent de la mort, le besoin d’une assistance spirituelle se fait ressentir. Aussi, un service d’aumônerie militaire existe dans de nombreux pays. L’absence de position commune pour son organisation est remarquable, chaque Etat déterminant sa propre politique et sa propre législation dans ce domaine.

La diversité des réponses apportées aux demandes religieuses dans les armées nationales dépend avant tout du rapport entre l’Etat et les appartenances religieuses des militaires et de leurs familles. Chaque État reste maître de la position qu’il adopte : neutralité ou reconnaissance d’une religion officielle, avec ou sans prise en compte de la pluralité religieuse.

Dans les démocraties occidentales, le régime de laïcité n’est pas une exception française. Le principe de séparation entre l’Etat et les institutions religieuses peut se concevoir de différentes manières.

Dans cette étude, nous examinerons la compréhension de la notion de laïcité et le statut de l’aumônerie militaire dans le contexte particulier des Etats-Unis d’Amérique.

Análisis de la problemática canónica originada por el cierre de comunidades religiosas y las modificaciones canónicas operadas en Institutos Religiosos, con especial atención al destino de los bienes temporales.
Analysis of the canonical problems caused by the closure of religious communities and the canonical modifications operated in Religious Institutes, with an special attention to the destination of temporal goods.

The author analyzes how Medieval culture and civilization in Europe was able to manage cultural, social and religious plurality and diversity without posing a threat to solidarity, openness, dynamism and the actual functioning of society using selected phenomena. The monograph explores questions connected with Medieval anthropology and the  concept of the relationship between the Church and society. Additional  chapters are dedicated to the Medieval Inquisition and the influence of Christianity on the social and economic arrangement of society and all of this from a transcultural perspective.

Roman Law: An Introduction offers a clear and accessible introduction to Roman law for students of any legal tradition. In the thousand years between the Law of the Twelve Tables and Justinian’s massive Codification, the Romans developed the most sophisticated and comprehensive secular legal system of Antiquity. Roman law remains at the heart of the civil law tradition of Europe and much of the Americas, Asia, and Africa. Roman lawyers created new legal concepts, ideas, rules, and mechanisms that most Western legal systems still apply. The study of Roman law thus facilitates understanding among people of different cultures by inspiring a kind of legal common sense and breadth of knowledge.

The dislocations of the worldwide economic crisis, the necessity of a system of global justice to address crimes against humanity, and the notorious “democratic deficit” of international institutions highlight the need for an innovative and truly global legal system – one that permits humanity to reorder itself according to acknowledged global needs and evolving consciousness.

A new global law will constitute, by itself, a genuine legal order and will not be limited to a handful of moral principles that attempt to guide the conduct of the world's peoples. If the law of nations served the hegemonic interests of ancient Rome and international law served those of the European nation-state, then a new global law will contribute to the common good of all humanity and, ideally, to the development of durable world peace. This volume offers a historical–juridical foundation for the development of this new global law.

Digesta in Nederlandse vertaling  Based on Samuel Scott's Digesta in English, published in 1932, I have translated it into 13 European languages with the deeple translator and made it available in the online legal theory journal of the Eötvös Lóránd University Faculty of Law in Budapest, in the supplement of the Legal Theory Review. Although this makes Digesta just over 3,000 pages, the online format allows for this, so I have not separated the 50 books into separate volumes, but have put them together in a single structure. By publishing the translations on the online portal academia.edu, legal scholars will also have privileged access to the Digesta in all thirteen languages, published in a single structure.

The study compares the canons on administrative recourse in the Latin and Eastern Codes and finds them the same or similar in most respects, but there are some key differences. The Eastern law obliges the hierarchical superior to render a decision on the recourse within sixty days; this is not found in the Latin law. In the Latin Code, the higher authority may amend, modify, or replace the lower authority's decree in deciding the recourse, but the Eastern legislation allows this only if permitted by the particular law of the Church sui iuris. Another difference is that the CIC allows the conference of bishops or, if the conference has not acted, the diocesan bishop to set up a special agency that could help the parties seek an equitable solution to the dispute; this provision not mentioned in the CCEO. The A. concludes with some critical observations on the norms for administrative recourse. RÉSUMÉ-L'étude compare les canons sur le recours administratif dans les Codes latin et oriental, les trouvant, dans l'ensemble, pareils ou sem-blables; mais il y a quand même des différences importantes. Le droit oriental oblige le supérieur hiérarchique à rendre une décision sur le recours dans les soixante jours, ce qui ne se retrouve pas dans le droit latin. Dans le Code latin, l'autorité supérieure peut amender, modifier ou remplacer le décret de l'autorité inférieure en décidant du recours, ce que la législation orientale ne permet que si le droit particulier de l'Église sui iuris le prévoit. Une autre différence se situe dans le fait que le CIC admet que la conférence des évêques ou, si la conférence n'a pas agi, l'évêque diocésain, décide que soit constituée une agence spéciale qui puisse aider les parties à en arriver à une solution au conflit qui soit équitable; cette provision n'est pas mentionnée dans le CCEO. L'A. conclut avec quelques observations critiques sur les normes pour le recours administratif. 266 studia canonica | 54, 2020

Η σημερινή συνάντηση συνιστά για τον ομιλούντα μία πρωτότυπη ευκαιρία, που θέτει την Εκκλησιακή συνοδικότητα σε διαλεκτική σχέση και σε διάλογο με τους Ιερούς Κανόνες μέσα και από ένα προτεινόμενο παράδειγμα, το παράδειγμα της αντιστοίχησης συνοδικότητας και δημοκρατίας.

RESUMEN El santo papa Pío X tomó tres importantes decisiones: poner en marcha la reforma del derecho canónico pedida por el Vaticano I; adoptar la forma de un código para reformar la legislación de la Iglesia; y determinar el plan y el método de trabajo del Código ampliando la consulta al episcopado. El Código del 17 supuso un renacimiento del estudio del derecho canónico y el influjo de éste en la teología del siglo XX con el nacimiento también de impor-tantes escuelas canónicas de ámbito no eclesiástico. También se asistió a un desarrollo de la praxis concordataria entre la Santa Sede y los Estados. El derecho canónico conoció también un verdadero renacimiento en el ámbito del derecho estatal. Y finalmente el Código influyó indirectamente en el estudio y la enseñanza de la teología. PALABRAS CLAVE Código de 1917, Iglesia, San Pío X. SUMMARY Pope Saint Pius X took three important decisions: to enforce the reform of canon law called for by Vatican I; to choose the form of a Code to reform Church legislation; and to fix the plan and working method of the Code with the intervention of the episcopate. The 1917 Code was a revival of the study of canon law and its influence in the theology of the twentieth century with the birth of important canon law schools, laical schools outside the scope of the church. There was also a development of concordat praxis between the Holy See and the States. Canon law also saw a real rebirth in the field of state law. And finally the Code also indirectly influenced the study and teaching of theology.

A Christian martyr for the gospel of social justice, and a man of deep spirituality and great ethical stature, Óscar Romero, archbishop of San Salvador during years of brutal government and paramilitary repression, is a towering figure in the recent history of El Salvador and Latin America. Since his murder on March 24, 1980, while he was celebrating the Eucharist, his legacy and cultural influence have only grown. For decades, in life and after it, he was controversial and often manipulated, branded as both a communist and a conservative, as a provocateur of the Salvadoran civil war (1980–1992), and a leader of people’s liberation and human rights. Many political, military, and ecclesiastical authorities in and outside his country harshly criticized Romero’s attitude and behavior. Salvadoran oligarchs denounced him repeatedly, but not so the hundreds of thousands of peasants who confirmed as true what Romero wrote about his own mission: “The ministry that God […] has given me is, like the one given to Moses, to lead our people to the Promised Land.

100 principes juridiques « L'exception confirme la règle », « Qui ne dit mot consent », « Le législateur n'est pas négligent », « Lex semper loquitur », « La lettre tue, l'esprit vivifie »… Ce manuel réunit les principes juridiques les plus courants et les illustre par des cas réels et hypothétiques. Un tel recueil permettra tant aux étudiants qu'aux juristes de recourir aux maximes et principes les plus à même de soutenir leur argumentation. Dans la mesure où la maîtrise de ces principes est l'apanage des juristes, un tel outil se révèlera précieux pour tous les professionnels du droit.

The Apostolic Constitution on women’s contemplative life "Vultum Dei quaerere," promulgated by Francis on 29 June 2016, not only reinvigorates the academic, as well as the practical, treatment of the cloister of religious institutes, but furnishes new insight into the “mind of the legislator” (CIC/83, c. 17) concerning the obligation of enclosure. "Vultum Dei quaerere" identifies four distinct categories of cloister varying by degree: enclosure proper to all religious houses, papal enclosure, constitutional enclosure, and monastic enclosure. Propelled by the promulgation of "Vultum Dei quaerere," this research paper analyzes the three forms of enclosure identified as suitable for contemplative women religious, namely papal, constitutional, and monastic enclosure, giving particular attention to their juridical development from the promulgation of the 1917 Code to the present. A scientific examination of cloister in religious institutes over the preceding century demonstrates a shift away from a preferential treatment of papal enclosure to an increasing recognition of the proper place and excellence of either constitutional or monastic enclosure to realize the “eschatological and missionary significance of the cloistered life of contemplative nuns” ("Vultum Dei quaerere," art. 17).

La grave crisis vocacional por la que está pasando la vida religiosa dentro de la Iglesia católica está haciendo surgir, como efecto colateral, la cuestión del destino de un gran número de inmuebles, muchas veces de gran valor histórico artístico y situados en lugares estratégicos de las grandes ciudades. La cuestión del destino que se debe dar a estos edificios, aplicados hasta ahora a fines apostólicos, merece algunas consideraciones desde el plano jurídico, tanto civil como -especialmente- canónico.