İlber Ortaylı

Tarih yapan milletlerden biri olarak biz Türkler tarih bilincine ne derece sahibiz? Geçmiş belgelerimize ne kadar yakın, ne ölçüde uzağız? Prof. Dr. İlber Ortaylı derin vukufiyeti ve benzersiz üslubuyla bizi tarihimizle tanıştırıyor, yüzleştiriyor. Osmanlı'nın klasik dönemini, XVIII ve XIX. asırlardaki toplumsal ve siyasal panoramayı, bugünkü Avrupa'yı var eden koşulları, Türk, Rus ve Japon modernleşme yolculuklarını, kısacası dünya medeniyetinin kökenlerini gözler önüne seriyor.

* Anadolu'da Osmanlı Hâkimiyeti

* Bir Balkan İmparatorluğu Olarak Osmanlı

* Viyana Kuşatması: Yeni Bir Osmanlı'ya Doğru…

* Osmanlı Modernleşmesi

* Doğu ve Batı Ayrımları

* Avrupa Nedir, Nereleri Kapsar?

* Batı'da Türk İmajı

* Yabancıların Gözüyle Osmanlı: Seyahatnameler

* Türkiye'nin Oluşumu

* Romalılık, Osmanlılık, Türkiyelilik

* Osmanlı Zamanında Sanat

* Katolik-Ortodoks Dünyası

* Ermeni 'Soykırımı' İddiaları Üzerine



Tarihimizi okudukça kendimizi daha çok sevecek ve geçmişimize daha çok ısınacağız!

ILBER ORTAYLI

- Osmanlıda Türklük ve Osmanlı Türkleri Kavramı -

- İçindekiler
Osmanlı hanedanı'nın şeceresi nedir? Kayı boyu iddiası
Etrak tabiri
İnternet İddiaları
Yerli ve yabancı tarihi kaynaklarda Osmanlılar'dan nasıl bahsediliyordu?
Osmanlı devrinde Türklüğe dair bazı vurgulamalar
Osmanlılar tabiri üzerine

This collection of papers by Prof. İlber Ortaylı mainly deals with the political, economic, social and cultural transformations, which Ottoman Empire has undergone in its last centuries. Within the frame of millet conception, which was unique to the Empire as an administration system, this book looks into the areas of transformation, including the modernisation struggles, tendencies in historiography, structural and judicial changes in family relations, provincial and urban structures and the relations between Russia and the Ottoman Empire.

Prof. Ortaylı details the millet system through allocating special titles for non-Muslim minorities in the Empire like the Jews and the Greeks. Similarly, he reveals the relations between Ottomanism and Zionism in the Empire’s last decades. After giving a picture of the constitution and the parliament, he glances at how the history of the Ottoman Empire and Russia are approached in the historiographies. Turning back to the debates on modernization, he explains the background, starting from the second Vienna siege in 1683. In the following chapter he examines the structural changes in the international affairs of the Ottoman state. Before delving into the changes in civil life, he assigns two chapters to the provincial structures in the Empire’s port cities.

Meticulously examining the archives and sources about the late Ottoman history, Prof. Ortaylı gives a comprehensive and multifaceted picture of the Empire. Moreover, he utilises a wide range of Ottoman archives. Thanks to his language skills, he provides insights from several scholars whose writings in different languages enrich this book.

ASKERİ TEKNOLOJİ 1-Geleneksel tarih anlayışına göre barutu Çinliler 1150ler civarı keşfetmiş-topun keşfinin 1300 oldugu düşünülüyor-1400lerin ilk yarısı gibi el toplarından tüfeklere geçiş yapıldı-Haçlı seferleri ve Endülüs kanalıyla barut Avrupaya giriyor-kabul edilen tarih bu; Tevarihi Cedidi Miratı Cihan gibi eski kitaplarda diyorki Müslim Horasani'nin sag kolu bir adamı var Ahmed Zemci,yazmalarda bu kişinin delikli demirden bir silahı oldugu ,bir mekanizmayla taştan ,demirden bilye a gını söylüyor (740'lı yıllar) daha sonra bu ilk tüfek sınırlı bir çevrede kalıyor. Yakın devrin önemli tarihçilerinden Ord.Prof.Dr.İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı ordusunda topun ilk kez Sultan I. Murad Hân zamânında, 1389 yılında cereyân eden I. Kosova Savaşı'nda kullanıldığını tespit etmiş, İsmâil Hâmi Dânişmend ise ilk topun yine I. Murad döneminde, 1364 (H. 766)'da Bursa'da döküldüğünü söyleyerek, bu târihi 25 yıl öncesine kadar götürmüştür. Kemâl Paşazâde "Tevârîhi Âli 'Osmân" adlı eserinin Orhan Gâzî devrini anlatan "II. De er"inde, 1358'de sefere çıkan Süleyman Paşa ve erlerinin, Gelibolu ile Bolayır arasındaki "Eksemil" hisarının "top-ı müsâdeme ile burc"larını dağı p dümdüz e ğini; yine sağlam ve sahih bir râvîye dayanarak, Bolayır'ın fethinde de Osmanlı askerinin, kalenin "burc-ı metâne ni top-ı harble" yıkıp yerle bir e ğini söyler. Bu târihî kayıtlar, ateşli silahların Osmanlı ordusunda Orhan Gâzî zamânından beri kullanıldığını açıkça ortaya koymaktadır. Osmanlı Devle 'nin ikinci hükümdârı Orhan Gâzî döneminde "top"la tanışan Türk erlerinin, yine onun kadar önemli ve ehemmiye hâiz bir silâh olan "tüfek"le de hemhâl olmaları ve onu ustaca kullanıp, "tüfenk-endâz" vasfını almaları uzun sürmeyecek !.. Kemâl Paşazâde'nin "Tevârîh-i Âl-i 'Osmân" adlı eserinin bugüne kadar hiç neşredilmeyen, Sultan I. Murad (Hüdâvendigâr) dönemiyle ilgili "III. De er"inde, İstanbul'un fethinden neredeyse bir asır önce, henüz Murâd Hüdâvendigâr Hân'ın pâdişahlığı döneminde "tüfek kullanıldığını" gösteren iki mühim kayda rastlanır. Kemâl Paşazâde bahse ğimiz de erde, Gâzî Hüdâvendigâr'ın emrindeki Osmanlı ordusunun 1360 (H. 762)'de Çorlu'ya düzenlenen seferde küffâr ordusuyla çarpış ğı ânı tasvir ederken; "Savâş kumâşı sa ldı, top-u tüfeng çatıldı, sapandan at-u âdem biri-birine katıldı." diyerek, Osmanlı ordusunda daha o yıllarda iken tüfeğin kullanıldığına işâret eder. Müellif 1389 mîlâdî yılında gerçekleşen I. Kosova Meydan Muhârebesi'nde de, Osmanlı ordusunun sağına ve soluna yerleş rilen iki bin okçudan bininin, ok ve yayın yanısıra a kları tüfek mermisini yere düşürmeyecek ustalıkta "tüfek" de kullandıklarına işâret ederek; "Biñ r-endâz ki, atdukları tüfek ri yire düşmezdi, emîr-i dilîr Mâl-koç'la sağ kola turdılar; biñ dahî Hamîdoğlı Mustafa Beg'le sola turub, iki biñ merd-i neberd bir yirden oka ve yaya el urdılar."

Bu makalemizin ilk kısmı daha ziyade bir nazariye ve Osmanlı tarihinin nasıl değerlendirilmesi ve dönemlendirilmesi gerektiğine dair bir manifesto vasfında olacaktır. Makalemizin ikinci kısmında ise tarihçilerden, sosyologlardan ve hukukçulardan müteşekkil akademisyenlerin eserlerinden -şüpheye yer kalmaması gayesiyle- olduğu gibi nakiller yapılacaktır. Netice kısmında ise toplu bir değerlendirme yapılacak ve makaleye nihayet verilecektir.
Bu makale okunmadan evvel “Gülhane Hatt-ı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) ve Alakalı Meclis Mazbatasının Mukayese ve Tahlili” isimli makalemiz muhakkak surette okunmalıdır.

Bugün türkiye'de en meşhur Profesör Kimdir?" diye bir sual sorulacak olsa buna derhal verilecek cevab şübhesiz "İlber Ortaylı!" olacaktır. Bu şahıs hakikaten, bilhassa son 20 sene içerisinde türkiye'de öyle bir şöhret kesbetmiştir ki; Sokaktan geçen birine "bir profesör ismi söyleyin" denecek olsa kuvvetle muhtemelen bu isim "İlber Ortaylı" diyecektir.

İşte biz bu şahsın bu şöhretin verdiği sarhoşlukla ne kadar eyyamiyeci(populist) hale geldiğini hiçkimsenin itiraz edemeyeceği surette herkesin gözleri önüne sereceğiz.

Türk Tarihçiliği Konferansları kapsamında İstanbul Belediyesi Kültür A.Ş. tarafından 27-28 Mayıs 2005 tarihinde İstanbul'da organize edilen konferanslar dizisinin bu ilk adımında Halil İnalcık, Halil Sahillioğlu, Mehmet Genç ve İlber Ortaylı üzerine, bu tarihçilerin kendilerinin de katıldığı ve çalışmalarının tartışıldığı bir etkinlik gerçekleştirildi. İki gün içerisinde gerçekleştirilen dört oturumda, adı geçen hocalarımızın Türk tarihçiliğine yaptıkları katkıların tartışıldığı göz önüne alındığında, etkinliğin içeriğinin yoğunluğu ve genişliği hemen dikkati çekecektir. Bu etkinlikte tartışılan ve dile getirilen görüşleri oturumların sırasına göre okuma, bir bakım Türk tarihçiliğinde bir ufuk turu yapmak anlamına gelebilir.

Deneyimli akademisyen Fahri Türk Tacikistan gezisini bu ülkenin tarihi kimliği ve Türk tarihindeki konumunu içeren dikkat çekici değerlendirmeleri ile okuyucunun zihin dünyasında Türkiye'de hemen hemen hiç tanınmayan bir ilginç ülkeyi harika bir biçimde canlandırmaktadır. Tacikistan'a seyahat ya da yatırım düşünnenlere, Türkistan konuusnda bilimsel araştırma yapmak isteyenlere tavsiye edilir.

İlber ΟRTAYLI , Mehmet GENÇ, Ekrem IŞIN, Cornell FLEISCHER, Mete TUNÇAY, Hilmi YAVUZ, Nuray MERT:
«Δεν υπάρχει ιδανικά τυπικός "Οθωμανός" - Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης» / «İdeal Osmanlı Yok», Cogito 19 (1999), 232-258.
Μετάφραση και σχολιασμός. Translation and commentary.

Batıda ortaya çıkan modernleşme süreci Osmanlı İmparatorluğu’na XVIII. ve XIX. yüzyılda etkisini hissettirmiştir. Modernleşme döneminde siyasi, bürokratik ve eğitim alanlarında değişimlerin yaşandığı görülürken bilhassa askerî alanda yaşanan dönüşümler etki uyandırmıştır. Osmanlı modernleşmesinde değişimler askerî teşkilatların kurumsal yapılarında başlamıştır. Vaka-i Hayriye olayı ile geleneksel düzeni koruyan Yeniçeri Askerî Teşkilatı kaldırılarak yerine modern dönemin ihtiyaçlarını yerine getirmeye çalışan kurumlar inşa edilmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada amacımız, Osmanlı askerî teşkilatlarında gerçekleşen yapısal dönüşümleri inceleyerek, bu dönüşümlerin dönemin temel ihtiyaçlarını karşılamada ne derece cevap verebildiğini gözlemlemeye çalışmaktır. Böylelikle 1826 yılında gerçekleşen temel değişimle yeni askerî teşkilat olarak Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye teşkilatının kurulması incelenecektir. Bu yeni askerî teşkilatın kurulmasına öncülük eden isimler ve teşkilatın kurulumunda kullanılan yöntemler ele alınacaktır. Bu bağlamda yeni askerî teşkilatın kullandığı modern teçhizatlar, giysiler ve mekânlar incelenecektir. Modernleşme hamleleriyle birlikte gelişen yeni askerî sürecin Batı ile ilişkilerine bakılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Modernleşmesi, Askerî Teşkilatlar, Vaka-i Hayriye, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye.

Bu makale Harb-i Umumi’nin (Birinci Dünya Savaşı) üzerine yapışan “klişe”leri sorgulamak ve deyim yerindeyse bir “mıntıka temizliği” yapmak üzere kaleme alındı. Nasıl diyelim, bir çeşit “I. Dünya Savaşı’na ilişkin sıkça sorulan sorular” ve yanıtları başlığı gibi de düşünebiliriz aslında bunu.