Mariawici

Artykuł pokonferencyjny publikowany w: Współczesność wspólnot chrześcijańskich w perspektywie socjologicznej. Od doświadczeń regionalnych ku wyzwaniom globalnym (2009) Paweł Grygiel, Dariusz Wojakowski (red.), Rzeszów: Instytut Teologiczno-Pastoralny im. Jana Pawła II w Rzeszowie, Instytut Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego Wspólnoty Kościołów mariawickich (starokatolickiego i katolickiego) oraz dwuwyznaniowe społeczności lokalne są przedmiotem przygotowywanej przeze mnie pracy doktorskiej pod kierunkiem prof. dra hab. Jacka Kurczewskiego w ISNS UW w ramach grantu promotorskiego N N116 1810 33. Niniejszy tekst stanowi przyczynek do omówienia przyjętych przeze mnie narzędzi badawczych w badaniach dwuwyznaniowych społecznościach rzymskokatolickostarokatolickich mariawickich. Wydaje się jednocześnie, że prezentowane narzędzie może być przydatne w badaniu dowolnych ośrodków dwuwyznaniowych oraz innych dualistycznych organizacji społecznych. Wymienione w tytule terminy stanowią nawiązanie do skonstruowanych specyficznych par typów skrajnych o zastosowaniu modelowym w perspektywie analizy społeczności dwuwyznaniowych jako organizacji dualistycznych. Są to:

Celem analizy jest porównanie lokalnego zróżnicowania społecznego w dwu niejednorodnych kulturowo
społecznościach lokalnych: dwuwyznaniowej oraz dwuwyznaniowej i dwunarodowej. Badania skoncentrowane
były na lokalnie stosowanych mechanizmach utrzymywania zróżnicowania między grupami. Ujęcie
komparatystyczne umożliwiło precyzyjne uchwycenie uwarunkowań kontekstualnych. Badaniami objęto te
obszary życia, w których dochodzi do przecięcia się sfer prywatnej i publicznej. Zwrócono bowiem uwagę,
iż lokalne mechanizmy utrzymywania odrębności prowadzą do zjawiska nadawania publicznego znaczenia
prywatnym wyborom, a w pewnych sytuacjach nawet do ich sankcjonowania przez opinię publiczną. Z tego
względu w tekście zaprezentowano wyniki analizy następujących obszarów życia społecznego: genezy lokalnych
podziałów i ich pamięci społecznej, doboru małżeńskiego, obszaru władzy politycznej oraz szkoły. Wśród
konkluzji należy wskazać, iż o głębokości społecznego podziału nie decyduje zwielokrotnienie odmienności,
a raczej geneza podziałów i ich pamięć społeczna. Większe przyzwolenie na tożsamość „mieszaną” (rodziny
nuklearnej lub nawet jednostki) w obrębie lokalnego dualizmu funkcjonuje w społeczności o dwuwymiarowym
zróżnicowaniu społecznym, ale ze wspólnym doświadczeniem wykorzenienia (wśród mniejszości i większości).
Badania potwierdziły lepszą polityczną samoorganizację mniejszości, która może zwrotnie oddziaływać na
mobilizację większości. Wreszcie sposób instytucjonalizacji rozdzielności miejscowego szkolnictwa (różne
sposoby segregacji) pełni znaczącą rolę w socjalizacji do miejscowego dualizmu.