Mariawici

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie wyników badań dotyczących sposobów prowadzenia polityki informacyjnej w parafiach Kościoła rzymskokatolickiego w diecezji rzeszowskiej, a w szczególności wykorzystywanych i preferowanych przez proboszczów i wikarych narzędzi z zakresu prowadzenia działań informacyjnych. Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o wyniki autorskich badań, których uczestnikami byli księża (proboszczowie i wikarzy) z parafii diecezji rzeszowskiej. Kwestie dotyczące komunikacji instytucji kościelnych są obecne w literaturze przedmiotu. Warto przywołać tu m.in. prace I. Borkowskiego czy M. Przybysz 1 . Zamierzeniem autorów przedstawianych w niniejszym artykule badań była próba zdiagnozowania pewnego fragmentu działań komunikacyjnych, związanych z prowadzeniem polityki informacyjnej w parafiach. Chodziło o zbadanie, w jaki sposób księża pracujący w parafiach definiują pojęcie polityki informacyjnej, jakich narzędzi używają do prowadzenia polityki informacyjnej, jakie napotykają bariery w tym obszarze, a także czy działania informacyjne oceniają jako skuteczne. 1 Wśród publikacji podejmujących tematykę komunikowania w Kościele katolickim w ostatnich latach można wymienić, takie jak: I. Borkowski, Relacje z mediami i dziennikarzami w ocenie przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych zarejestrowanych w Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Media a religia, red. I.

Ks. Grzegorz Augustynik (1847-1929) był znanym duszpasterzem diecezji kieleckiej. Jest on autorem wydanej anonimowo broszury pod tytułem Ciekawa historia. O księżach katolickich. Została napisana jako odpowiedź na zarzuty mariawitów kierowane wobec duchownych rzymskokatolickich. Wydanie broszury wiąże się z polemiką wyznaniową, jaka toczyła się na początku XX wieku na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, a w  szerszym zakresie na obszarze Królestwa Polskiego, pomiędzy katolikami a mariawitami.

Fr. Grzegorz Augustynik (1847-1929) was a renowned priest in the Kielce diocese. He is the author of an anonymous brochure entitled “An interesting story. On Catholic priests.” It was written as a response to accusations formulated by Mariavites against Roman Catholic priests. The publication of the brochure is related to the religious conflict and denominational pole-mics of the early 20th century between Catholics and Mariavites in Dąbrowa Coal District.

DRUK I OPRAWA gratis art Sp. z o.o. ul. Syrenki 28 05-500 Piaseczno www.gratisart.pl Wszystkie zdjęcia w książce pochodzą ze zbiorów ks. Walentego Królaka, z archiwum parafii pw. św. Augustyna i archiwum Archidiecezjalnego Seminarium Misyjnego Redemptoris Mater w Warszawie oraz z prywatnych zbiorów braci i sióstr ze wspólnot neokatechumenalnych.

Pamiętniki ks. Karola Dębińskiego jako świadectwo kultury umysłowej duchowieństwa The Diaries of Fr. Karol Dębiński as a Testimony to the Intellectual Culture of the Clergy Summary: The diaries of Fr. Karol Dębiński are a comprehensive account of the history of the church in the Lublin and Podlasie regions in the second half of the 19th and the beginning of the 20th centuries. The author of the diaries described in them his life and work. This account covers Fr. Dębiński's ministry in several parishes and church institutions in the Diocese of Lublin and in St. Petersburg. The diaries are a down-to-earth description of reality. They not only document past events but also contain anecdotal stories. This valuable historical source was created as a result of the author's education, organizational skills, knowledge, and intellectual culture.

Development of the system of the Mariavite Church (1887-1914) independent of Rome. Canonical and legal issues Although the beginnings of the Mariavite Church have been quite extensively discussed in contemporary Polish historiography, the canonical and legal issues concerning the development of the structures of that denomination seem to be an insufficiently researched area. Indeed, almost all publications on the history of that movement mention particular levels of the Mariavite church and monastic administration, however they do not answer the basic question about the reasons why the Mariavite Church did not accept the episcopate or synodical system but the monastic one and adapted to congregationalism imposed by the authorities. The article, using methodology typical of historical and theological sciences, organizes the previous knowledge on the organization and system of Mariavite congregations within the Catholic Church (1887-1906), as well as at the time when the independent of Rome Mariavite Church developed (1906-1914). The author also answers the questions about possible reasons for adopting the monastic system, unique in the family of Old Catholic Churches.

Małżeństwo mieszane wyznaniowo to związek "między dwiema osobami ochrzczonymi, z których jedna została ochrzczona w Kościele katolickim lub po chrzcie została do niego przyjęta i formalnym aktem od niego się nie odłączyła, druga zaś należy do Kościoła lub wspólnoty kościelnej nie mającej pełnej łącz ności z Kościołem katolickim"1. Na terenach zamieszkałych przez chrześcijan różnych wyznań, z oczywistych względów, dochodziło i dochodzi do zawiera nia małżeństw pomiędzy osobami należącymi do różnych Kościołów i wspólnot religijnych, niejednokrotnie z pominięciem formy kanonicznej. Związki te, na potykały i nadal napotykają na specyficzne dla nich trudności życia małżeńskie go, stając się "domowym laboratorium jedności chrześcijańskiej".

Wizytacje duszpasterskie parafii stanowią jeden z obowiązków biskupów katolickich i powinny odbywać się corocznie. Każda wizytacja jest okazją zarówno do spojrzenia na problemy i potrzeby wiernych, jak i zapoznania się ze stanem zachowania świątyń parafialnych. Polityka wyznaniowa rządu carskiego prowadzona w Królestwie Polskim uniemożliwiała biskupom lubelskim i siedleckim odwiedzanie parafii leżących na terenach zamieszkiwanych przez ludność unicką. Wprowadzenie 17/30 kwietnia 1905 roku ukazu o tolerancji religijnej dało możliwość byłym unitom powrotu do Kościoła katolickiego, a duchowieństwu katolickiemu pozwoliło na szerszą działalność. Biskup lubelski Franciszek Jaczewski niezwłocznie skorzystał z tej sposobności i już 13 maja tego samego roku rozpoczął pierwszą wizytację południowo-wschodniej części diecezji lubelskiej. Tylko w 1905 roku biskup odwiedził 56 parafii, kolejne wizytacje prowadzone były w latach 1906 i 1907. Pierwsza podróż, będąca wydarzeniem wysokiej rangi, zost...

Artykuł przywołuje różne ujęcia kategorii sprawstwa w naukach społecznych, wskazując na ich ograniczenia w analizie doświadczeń kobiet zaangażowanych w działania w strukturach organizacji religijnych. Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji sprawstwa jako wymiaru ludzkiego działania, które jest ukierunkowane na reprodukowanie religijnego status quo, a także systematyzacja różnych, ugruntowanych w badaniach nad płcią i religią ujęć sprawczych wzorów działań (autorstwa m.in. Orit Avishai, Kelsy Burke). Dane empiryczne, do których odwołuje się tekst, są efektem badań zrealizowanych w ramach dwóch projektów, dotyczących relacji między gender a religią, zrealizowanych w Polsce i w Anglii. Tekst bazuje przede wszystkim na wynikach indywidualnych wywiadów pogłębionych przeprowadzonych m.in. z kobietami aktywnymi w organizacjach kurialnych Kościoła katolickiego w Polsce i w polskich organizacjach kościelnych w Anglii działających w ramach Polskich Misji Katolickich. Słowa kluczowe: sprawstwo; płeć społeczno-kulturowa (gender); organizacje religijne Women's Agency in Catholic Religious Organizations

Wystąpienie Marcina Lutra w 1517 r. oraz jego kolejne działania nie tylko rozpoczęły nowy wielki rozdział w historii Kościoła, lecz także wpłynęły na wiele innych dziedzin życia, co spowodowało, że skutki reformacji są widoczne do dzisiaj. Śląsk Cieszyński, będący niegdyś księstwem, jest specyficzny nie tylko z powodu swojego położenia, swojej historii, kultury i tradycji, ale też z uwagi na zawiłe kwestie wyznaniowe. Wyznanie ewangelicko-augsburskie zaczęło zyskiwać zwolenników na obszarze cieszyńskim już parę lat po ogłoszeniu 95 tez, a w 1545 r. zostało ogłoszone przez księcia cieszyńskiego Wacława III Adama oficjalnym wyznaniem księstwa. W ciągu wieków Kościół Ewangelicko-Augsburski kształtował się zatem i zyskiwał wielu wyznawców, jednak niejednokrotnie poddawany był też wielu uciskom. Temat cieszyńskich ewangelików do dzisiaj poruszany jest często przez polskich, czeskich i zagranicznych naukowców, ponieważ stanowią oni ważną i niemałą część społeczeństwa cieszyńskiego, która poprzez swoje działania w wielu dziedzinach w znaczący sposób podtrzymuje odrębność i tożsamość swojego Kościoła. Autorzy książki reprezentują odmienne dziedziny nauki. David Pindur jest historykiem, Daniel Spratek prawnikiem, a Stanislav Piętak emerytowanym biskupem Śląskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (SCEAV-Slezská církev evangelická a.v.). Zgodnie z informacją umieszczoną we wstępie książki w 2003 r. w ramach tegoż Kościoła została utworzona komisja historyczna. Miała ona pochylić się nad tematem początków oraz rozwoju Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na ziemi cieszyńskiej aż do momentu wydania patentu tolerancyjnego w 1781 r., ponieważ zauważa się brak opracowań dotyczących tej tematyki w czeskiej historiografii. Dodatkowo dzieło to ma na celu poszerzenie wiedzy członków owego Kościoła i przybliżenie im historii przodków. Pozycja została wydana w 2020 r. w Czeskim Cieszynie pod patronatem SCEAV dzięki pomocy finansowej Stowarzyszenia Marcina Lutra w Niemczech (Martin-Luther-Bund, SRN). Książka składa się z pięciu rozdziałów, przedmowy, wstępu oraz krótkiego zarysu

W artykule dokonano prezentacji raportu ekumenicznego dialogu bilateralnego między luteranami a menonitami z roku 2010 pt. Healing Memories. Reconciling in Christ. Tekst ten omówiono jako przykład krytycznej, teologiczno-historycznej analizy luterańskiego wkładu w prześladowania szesnastowiecznych anabaptystów, kładącej nacisk na teologiczne koncepcje luterańskich reformatorów, które dostarczyły uzasadnienia dla wymierzonych w anabaptystów działań władzy świeckiej. Tekst ten jest również przykładem wspólnego opowiedzenia trudnej historii, która umożliwiła pojednanie obu tradycji.

Drugim franciszkaninem, który sprawował zaszczytny urząd Wikariusza Chrystusa na ziemi, był Francesco della Rovere, znany jako papież Sykstus IV. Mówi się o nim, z jednej strony jako o postaci kontrowersyjnej, która mocno była uwikłana w nepotyzm i niezbyt przejrzystą politykę, ale z drugiej strony historia też ceni go za jego wiedzę teologiczną, pobożność oraz wspieranie rozwoju sztuki, dzięki której pozyskał sobie tytuł "księcia włoskiego renesansu". Jaki zatem był? Co zrobił dla dobra Kościoła katolickiego? Co mu nie wyszło i pozostawiło rysę na jego działalności? Poznajmy historię tej postaci.

Tekst jest próbą opisu współczesnej kondycji szkoły uspołecznionej. Zakres tego opisu mogą wyznaczać obserwowane aktualnie, współbieżne procesy polegające na jej odspołecznianiu – z jednej strony –i uspołecznianiu jej na nowo (i po nowemu, w nowych kontekstach), z drugiej. Odbywa się to w warunkach, w których na stale rosnącej fali prywatyzacji dobra publicznego, „naturalnie” kruche, bo wymagające nieustannego wzmacniania, fundamenty szkoły uspołecznionej wydają się kruszeć w sposób podważający jej status quo. Osłabły bowiem wartości, które ugruntowują – kluczową dla szkoły uspołecznionej – ideę edukacji powszechnej i równej, opartej na sprawiedliwości społecznej i budowanej w silnym związku z lokalnymi wymiarami życia społecznego, rozumianymi jako podstawa praktykowania demokratycznej wspólności. Tekst operuje przykładami z przestrzeni amerykańskiej i – wykorzystując perspektywę pedagogiki miejsca wspólnego – prowadzi w kierunku zrównoważonego rozwoju i polityki przerwania, ku puen...

Joanna Cukras-Stelągowska, Konflikty, kompromisy i rezerwuar międzykulturowości w małżeństwach mieszanych [Compromises and a reservoir of inter-culturalism in mixed marriages]. Kultura-Społeczeństwo-Edukacja nr 2(22) 2022, Poznań 2022, pp. 145-164, Adam Mickiewicz University Press.

The origins of Methodism in Lublin are connected with the person of Michał Rud (1907-1998), who for many years was a local preacher of the Methodist Church in Lublin. At the beginning he organized Methodist services in his private apartment at 12 Kresowa Street and in 1993 led to the opening of the Methodist Church chapel at 5 Borelowskiego Street. After the death of Michał Rud in 1998 the activity of the Methodist Church in Lublin lost its initial impetus and gained momentum only from 2010 in connection with the activity of rev. Dariusz Zuber. After rev. Dariusz Zuber took over the parish in Olsztynek in 2011 the development of Methodism in Lublin again lost its dynamics.

The Congregation of Marian Fathers of the Immaculate Conception of the Most Blessed Virgin Mary in the beginning of the 20 th century was on the verge of the extinction: in the Mariampole (Lithuania) stayed only one member of the Congregation –  Fr. W.Sekowski.  Fr. J.Matulewicz decided to renew the Congregation, however it was impossible to do this manifestly, because of the repression from the side of the tsarist power. Thus, there was a necessity of the radical reform of the Congregation. The author of this paper, basing on the published documents and descriptions, presents the course of changes and attempts to answer a question why these changes happened without conflicts. The first reason for a lack of conflict is a small group of people involved in the reform, then – no bigger problem with proper understanding of the necessity of these changes by all interested. The next reason is cooperation full of respect and agreement between the people involved in the reform. Finally, it ...

Praca duszpasterska duchowieństwa parafialnego jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania Kościoła. Jest to bowiem podstawowa zorganizowana forma działalności zbawczej Kościoła, polegająca na przekazywaniu orędzia Ewangelii, co umożliwia włączenie przyszłych wiernych do wspólnoty Kościoła i ich trwanie w niej, w celu osiągniecia pełni zbawienia 1. Możliwe jest zmierzenie skuteczności pracy duszpasterskiej duchowieństwa. Kościół jest rzeczywistością złożoną z dwóch pierwiastków-ma charakter bosko-ludzki (LG 2 8). Jednakże element boski nie niweluje ze wspólnoty Kościoła cech charakterystycznych dla każdej innej społeczności ludzkiej 3. Patrząc więc na stronę ludzką Kościoła, można badać pracę duszpasterzy i jej wpływ na zachowania religijne wiernych przy pomocy narzędzi znanych 1

Autor prezentuje tu uszczegółowione wyniki swoich badań na religijną przeszłością luterańskiej społeczności z miejscowości Rösnitz (dzisiejsza polska nazwa Rozumice) na Górnym Śląsku. Wieś ta jest położona na granicy z dzisiejszą Republiką Czeską. Dziś jest to miejsce pamięci związane z ciągłością protestanckiej tradycji, wliczając w to ruchy przedreformacyjne, od XV wieku. Ciągłość wyznania luterańskiego od 1523 roku społeczności, którą badania autora wykazały, przeczy generalizującej tezie, mówiącej o całkowitej rekatolizacji Górnego Śląska. W tym artykule wyeksponowano jeden z wątków historii tego miejsca pamięci – różnorodności protestanckiej tradycji, jaką ukazują badania przeszłości tej społeczności luterańskiej. Na tę różnorodną tradycję składają się przedreformacyjne ruchy chrześcijańskie, do których należą bracia morawscy, z którymi jeszcze przed końcem XV wieku nawiązali kontakt mieszkańcy Rösnitz. W wierzeniach tej społeczności pojawiają się też wątki charakterystyczne dl...

Wprowadzenie i krótka charakterystyka terenu badawczego Wiele napisano na temat fiest meksykańskich i świętych Patronów, na których cześć owe uroczystości są organizowane. W tym tekście zamierzam poruszyć kwestie związane z organizacyjnym zapleczem, w przeciwieństwie do prac poświęconych rytualno-symbolicznej warstwie fiest. Zajmę się relacją świętych Patronów z głównymi organizatorami fiest wedle koncepcji świadomości mirakularnej i ich organizacją w kontekście prestiżu oraz władzy. Przyjrzę się organizacji fiest z perspektywy płci kulturowej oraz zastanowię się nad ich krytyką w kontekście stosunku do świętych Patronów. Analizowany materiał badawczy zgromadziłam podczas etnograficznych badań terenowych do doktoratu 1 w latach 2012-2013 w społecznościach lokalnych Dolin Centralnych Oaxaca (płd. Meksyk) 2. Wyobrażenia dotyczące świętych pełnią istotną rolę w konstruowaniu tożsamości lokalnej w tych społecznościach Dolin Centralnych Oaxaca, w których dominują katolicy. Wspólnotom tym zwykle patronuje para-święty Patron i święta Dziewica. Na ich cześć organizowane są fiesty patronalne, uważane za święta wspólnot, najważniejsze lokalne obchody. Najwyżej postawionym w lokalnej hierarchii świętym odpowiadają zwykle bractwa religijne, naj ważniejsze lub jedyne w społeczności. Pełnią one rolę mistrzów ceremonii, koordynują pracę 1 Pracę doktorską przygotowuję pod opieką prof. dr hab. Hanny Magdaleny Zowczak (IEiAK UW).

Praca przedstawia wyzwania duszpasterskie w kontekście konwersji w Kościele Ewangelicko-Augsburskim. Rozdział pierwszy prezentuje współczesne badania socjologiczne zajmujące się konwersją religijną oraz przedstawia metodologiczną stronę przeprowadzonych badań.
    W rozdziale drugim została zaprezentowana historia konwersji: w czasach antycznych i średniowieczu (konwersja na chrześcijaństwo), w czasach nowożytnych (konwersja na luteranizm) i w ramach luteranizmu (pietyzm jako nurt wymagający od chrześcijan osobistego nawrócenia).
    W Polsce konwersja odbywała się etapami: początkowo w XVI w., następnie  w XVIII w. na skutek działalności pietystów i osłabienia prześladowań ze strony rzymsko-katolików, w XIX i XX w. m. in. dzięki „misyjnej ideologii” Leopolda Otto, który pragnął nawracać Polaków na luteranizm.
    Konwersja na luteranizm w Polsce powodowała wiele sporów i w konsekwencji szereg wyzwań duszpasterskich. W rozdziale trzecim zostały przedstawione wyzwania duszpasterskie stojące przed duchownymi Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w kontekście: aktualnych metod pracy duszpasterskiej, podstawowych źródeł o luteranizmie, motywacji osób konwertujących na luteranizm oraz trudności, z jakimi te osoby się zmagają.
    Głównymi wyzwaniami duszpasterskimi są: dotarcie do osób zainteresowanych luteranizmem, przedstawienie im programu religijno-kulturowego lokalnej parafii ewangelickiej, nawiązanie kontaktu z nową osobą zainteresowaną luteranizmem, poznanie jej i towarzyszenie w procesie dojrzewania do decyzji o konwersji.
    Oprócz klasycznych metod dotarcia do nowych osób spoza parafii — takich jak niedzielne nabożeństwo, kazanie, spotkanie biblijne — ważną rolę do spełnienia mają parafianie, którzy często jako pierwsi zauważają nową osobę i stają się dla niej pomocą w procesie konwersji. Są się oni dla nowej osoby duszpasterzem towarzyszącym im w drodze do decyzji wiary. Dlatego ważnym jest dostrzec socjologiczny aspekt konwersji, który może być realizowany w uczulaniu parafian na doktrynę powszechnego kapłaństwa wszystkich wierzących.

Głównym celem artykułu jest analiza postaw antyklerykalnych w Polsce oraz charakterystyka katolicyzmu amerykańskiego prezydenta Joe Bidena. Religijność Bidena to katolicyzm w wersji lewicowo-liberalnej. Dla katolików o światopoglądzie lewicowo-liberalnym najważniejsze kwestie doktrynalne to ochrona środowiska naturalnego, walka z globalnym ociepleniem, ochrona praw zwierząt, promocja środowisk LGBT, nowe rozumienie homoseksualizmu, walka z wykluczeniem społecznym czy przyjmowanie imigrantów. Warto w tym miejscu podkreślić, że katolicy w USA – duchowni i świeccy – są podzieleni między sobą dokładnie po połowie. Jedna połowa to zwolennicy katolicyzmu konserwatywnego, którzy w ostatnich wyborach prezydenckich oddali swoje głosy na Donalda Trumpa. Natomiast drugą połowę stanowią zwolennicy katolicyzmu liberalnego, którzy cieszą się obecnie ze zwycięstwa wyborczego Joe Bidena.

Jednym z  żądań, jakie Chrystus zawarł w  orędziu przekazanym
za pośrednictwem s. Faustyny Kowalskiej, było powstanie Zakonu Miłosierdzia Bożego. Jego realizacji podjął się ks. Michał Sopoćko. Oprócz publikowanych źródeł, użytych do zaprezentowania sekwencji zdarzeń, po raz pierwszy upubliczniono list ks. M. Sopoćki, w  którym autor precyzuje widzenie dotyczące tej wspólnoty zawarte w „Dzienniczku” (pkt 1155–1158). Wskazuje w nim jednoznacznie, że wspólnota ta nie tylko powstała, ale i istnieje do dziś. Jej kontynuatorami są obecnie: Zgromadzenie Sióstr Jezusa Miłosiernego i Instytut Miłosierdzia Bożego.

Celem publikacji jest prezentacja istniejącego stanu wiedzy o małżeństwach mieszanych wyróżnionych ze względu na kryterium narodowości i pochodzenia etnicznego współmałżonków w kontekście doboru małżeńskiego i integracji imigrantów w krajach przyjmujących. Praca zawiera omówienie sposobów definiowania małżeństwa oraz typów małżeństw mieszanych. Przedstawia również w świetle wybranych koncepcji teoretycznych dobór małżeński oraz społeczny wymiar integracji imigrantów, którzy zawarli małżeństwa mieszane. W kolejnej części tekstu zaprezentowane zostały najważniejsze badania nad małżeństwami mieszanymi przeprowadzone przede wszystkim na gruncie studiów migracyjnych. Publikację kończą wnioski podsumowujące najważniejsze osiągnięcia z zakresu omawianej problematyki oraz próba wskazania potencjału tego kierunku badań w polskich studiach migracyjnych.
Praca powstała w wyniku realizacji projektu badawczego o nr 2014/13/N/HS6/03770 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.

Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem ks. prof. zw. Józefa Mandziuka w Instytucie Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Data obrony: 4 kwietna 2016 roku.

Ze Wstępu:

Niniejsza rozprawa doktorska powstała z zastosowaniem metody analityczno-syntetycznej. Zasadniczy jej podział obejmuje pięć rozdziałów, wprowadzenie, zakończenie, a ponadto spis tabel, wykresów oraz ilustracji. Dysertacja ma charakter problemowy, a zastosowanie tego rozwiązania wymuszone zostało przez różnorodność zagadnień, których nie sposób przedstawić odpowiednio przy zastosowaniu tradycyjnego podziału chronologicznego.

Pierwszy z nich, będący zarazem wprowadzeniem do jej głównego przedmiotu, ukazuje wyznania ewangelickie, a zwłaszcza reformowane, na tle wydarzeń politycznych i społecznych w Królestwie Polskim, a szczególnie w Warszawie. Ponadto prezentuje on ustrój Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, wskazując wyraźnie na wiodącą rolę parafii na Lesznie. Druga część rozdziału dotyka powstania i funkcjonowania jurydyki Leszno, która była domem dla niekatolickich mieszkańców Warszawy w XVIII wieku oraz przytacza historię utworzenia, właśnie na jej dawnych terenach, parafii reformowanej.

Podstawą każdej gminy chrześcijańskiej - niezależnie od wyznania - są osoby ją tworzące. Dlatego zadaniem drugiej części niniejszej rozprawy jest przedstawienie parafii, jako elementu większej całości – wielonarodowego i wielowyznaniowego miasta. Pierwszy paragraf wskazuje na liczebność ludności ewangelickiej na tle innych wyznań. Ponadto, poprzez opis ludności ewangelickiej, podkreślone zostały podobieństwa i różnice pomiędzy wyznaniami. Kolejne zagadnienie, charakteryzuje szerzej ludność reformowaną, w tym jej ruch naturalny. Zwrócono w tym miejscu uwagę, na to, że do parafii należeli także ewangelicy mieszkający w okolicznych miejscowościach oraz innych miastach Królestwa. Szerzej opisano też problematykę konwersji i przechodzenia do parafii reformowanej chrześcijan innych wyznań. Co więcej, szczególnie dużo miejsca poświęcić trzeba było na problematykę konwersji Żydów, dla których była to niełatwa decyzja. Ostatnia część tego fragmentu dysertacji podjęła się prezentacji wybranych osób i rodzin reformowanych które szczególnie zapisały się w historii Warszawy.

Trzeci rozdział, w przeciwieństwie do poprzednich, kieruje czytelnika w szczegółowy opis poszczególnych aspektów funkcjonowania parafii, którą rozumie się jako zorganizowaną społeczność. Fundamentem narracji jest ukazanie jej struktury, poprzez regulaminy i wewnętrzne instytucje. Następnie, prezentuje duszpasterzy, wskazując na to, co osiągnęli. Podkreślenia wymagała ponadto polityka fiskalna zboru, tj. przychody i wydatki. Co ważniejsze, wskazano tutaj na działalność dobroczynną, jako jednego z ważniejszych zadań. Dalszy opis poświęcony został tworzonej przez lata bibliotece. Na koniec powrócono do filiałów parafialnych, czyli mniejszych skupisk ludności reformowanej, które z różnych powodów (m.in. brak własnych duszpasterzy) nie były w stanie funkcjonować jako samodzielne parafie i podlegały pod inny zbór.

W rozdziale czwartym przedstawiono historię budynków i cmentarzy parafialnych, zwracając szczególną uwagę na ich charakterystykę, funkcję, i wygląd. Bardzo ważne jest ponadto ukazanie najważniejszego z nich, czyli neogotyckiego kościoła. Nie zapomniano również o nekropolii, które doczekała się dokładnego opisu. Co ważne, w tym rozdziale zawarto kilka instytucji dobroczynnych i oświatowych, a ich krótka prezentacja znajduje się paragrafach poświęconych poszczególnym nieruchomościom parafialnym.

W ostatniej części pracy, na podstawie licznych źródeł drukowanych i rękopiśmiennych podjęto próbę scharakteryzowania wyznania reformowanego od strony niezwykle ważnego zadania parafii, jakim była posługa duchowa. Korpusem narracji są poszczególne elementy nabożeństwa, w tym sprawowane sakramenty. Następnie dokonano przedstawienia szczególnych uroczystości, tj. okolicznościowych i rocznicowych. Były one ważne dla Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, a poprzez ich opis czytelnik pozna szerzej reformowaną duchowość. Uzupełnieniem oraz zamknięciem tej części pracy jest opisanie kilku zwyczajów i tradycji charakterystycznych dla społeczności reformowanej w Warszawie.

DR Tadeusz Kobierzycki (Warszawa)
ORCID: 0000-0003-1011-2287

Maciej Stuchlik(Wrocław)

Kobieta I mężczyzna w kościele katolickim
(Relacje sakralne i kryminalne)
(Rozmowa, TK i MS - Askeion 2019)

Być może podstawowym osiągnięciem Jezusa Chrystusa, jak to widać w Ewangeliach, była zmiana statusu kobiet i dzieci,-nie wolno było ich za byle co zabijać i gwałcić. Co w judaizmie (patrz ks. Levitów) nie było niczym rzadkim. Nic dziwnego, że JCH został zabity, był bowiem w swoich czasach religijnym wywrotowcem. Relacje między kobietami i mężczyznami miały nada charakter charakter izolacyjny, ale już mniej kryminalny, zyskując status częściowo sakralny, podobnie jak dzieci. A oto krótki przegląd relacji kryminalnych sakralnych w kosciele chrześcijańskim, nazywanym dziś konstatntynopolitanskim, ortodoksyjmym, grekokatolickim, rzymskokatolickim lub dziś w Polsce - ironicznie -  "żeńsko-katolickim". lub "kato-pedofilnym"***

Stary Testament-zaleca arcykapłanowi by pojął dziewicę za żonę. Nowy Testament-mówi, że biskup musi być mężem niewiasty, ale nie powinien miec ich więcej niż dwie. Apostołowe zabierali swe żony w podróże misyjne. Makary-tarza się nago w mrowiskach , Benedykt-rani się w cierniach, Antoni-lubi być brudny-Zakon Antonitow-ma przywilej hodowania świń I świnię jako atrybut, sam zaś Antoni awansuje na patrona zwierząt domowych. Szymon Słupnik-nie może patrzeć na swoją matkę I rzuca kamieniami w kobiety Pierwsi biskupi i księża byli w większości zonaci. Od św. Justyna /100-165/-poprzez Tertuliana/160-220/ do Orygenesa / 184-253/chwali się eunucha-a nie mężczyzne zonatego Św. Hieronim /331/45-419/20/ ojciec Kościoła/-małzonkowie zyja na sposób bydlęcy, kopulując nie róznia sie niczym od świń I innych nietrozumnych zwierzat Św. Ambroży, /339-397/ , bp Jan Chryzostom / ok.350-407/ Św. Augustyn / 354-430/-autorytatywnie stwierdzają, że kobieta nie została stworzona na podobieństwo Boga, jest istotą niższą, ma słuzyć mężczyźnie ; ma byc zależna od mężczyzny, małżeństwo to tylko zapobieganie nierządowi, trzeba stronić od kobiet; trzeba zachować ascezę I dziewictwo Podniecenie I ekstazy cielesne-ranienie jako system podniecania seksualnego somatyzacja zakazanego naturalnego podniecenia seksualnego (rana jako ofiara seksualna) Św. Augustyn/ 354-430/ Ojciec Kościoła-żonaci otrzymuja gorsze miejsca w niebie.Prawdziwym małzenstwem jest tylko małżenstwo Józefa, z całkowitą wstrzemieźliwością. Byłoby najlepiej gdyby dzieci były rozsiewane ręką tak jak ziarno. Zakonnicy-wiążą wokół penisów kawałki ciężkiego żelaza, przez co upodaniają się do eunuchów. Spędzają wiele lat zamurowani, 10lecia stoją na słupach, przez całe zycie jedza trawę, którą pasą sie jak bydło; udają obłąkanych-i niejeden jest obłąkany. Wrogość wobec ciała I pożądania-histeryczni asceci są ideałem średniowiecza. Seks jest grzeszny, patologiczna cnota jest święta, żądza to podszept szatana. Ciało to kopalnia nawozu, siedlisko zgnilizny pełne brudu I ohydy Św. Franciszek /1181/2-1226/-ciało trzeba "nienawidzieć, gdyż chce ono żyć w cielesności", chuć-to coś niegodnego, trzeba nią pogardzać iposkramiać; średniowieczni mnisi to osobniki sikające w habity-pissenunicis. Gdy mieli polucję, lub spojrzeli na kobietę, rzucali się nawet w środku nocy i zimą do zimnej wody, do rzeki lub jeziora, tam klękali ś spiewali psalmy. Aby poskromić własne członki zakładali niewygodną odzież I nawet w niej sypiali, biczowali się do

Głównym celem artykułu jest analiza zjawiska pentekostalizacji, które oznacza równocześnie dwie rzeczy. Po pierwsze, niezwykle szybki wzrost liczebny różnego rodzaju wspólnot zielonoświątkowych jako odrębnego nurtu obok innych kościołów i wspólnot chrześcijańskich. Po drugie, pentekostalizacja to również proces stopniowego przekształcania wielu innych chrześcijańskich kościołów i związków wyznaniowych w jedną uniwersalną odmianę chrześcijaństwa charyzmatycznego w wymiarze globalnym.

Głównym celem wywiadu jest analiza poważnego sporu doktrynalnego w Kościele katolickim, który dotyczy interkomunii. Debata prowadzona na ten temat w Niemczech ma ogromne znaczenie dla katolików na całym świecie, ponieważ dotyczy fundamentów religii katolickiej. Trudno zrozumieć niewielkie zainteresowanie tą problematyką w Polsce. W Niemczech na temat interkomunii wypowiadają się publicznie filozofowie, intelektualiści, politycy, duchowni, dziennikarze.

La dynamique du transfert culturel s’accommode aisément du champ bourdieusien, pensé dans une perspective transnationale. La théorie des champs transnationaux a été forgée en 2005 par P. Oster et H.-J. Lüsebrink, puis développée dans les régions anglophones. L. Buchholz en 2016 a montré que dans le cas du champ culturel global ou transnational, son autonomie (relative) par rapport aux champs politiques et économiques est moins importante que sa (relative) autonomie par rapport aux champs culturels nationaux. Cette nouvelle théorisation des transferts culturels peut être appliquée ici à la musique symphonique au XIXe siècle où vient s’ajouter aux champs musicaux nationaux un champ transnational – essentiellement franco-allemand – de l’appropriation beethovénienne, qui s’est constitué dans les années 1830. Liszt est un acteur central de ce champ, que ce soit à Paris ou à Weimar. La tension entre les champs nationaux et le champ de l’appropriation beethovénienne est particulièrement palpable dans le contexte de la Guerre franco-prussienne où l’appropriation de la musique germanique par les compositeurs français prend la forme d’une médiation hostile

The private revelations or supernatural visions are present in the Church’s life from the very beginning. Usually they were bounded with the mystical life of the holy people and made the heavenly reality somehow present on earth. Among the private revelations a special place have the apparitions of the Mother of God. This phenomenon become more intense in the last two centuries, what – according to some theologians – could be a sign of the so called „End Times”. In those events the Most Blessed Mary comes down from heaven with the message of love and peace, virtues which are lacking in the contemporary world. The newest history knows some apparitions recognized by Church (as for example Fatima, La Salette, Guadelupe), some which were not acknowledged (Garabandal), and some not evaluated yet (Medjugorje).
Because every private revelation concerns the spiritual and metaphysical sphere of life and is connected with a mystery, it provokes a simply human curios- ity which very often leads to the polarization of opinions. In front of such events some people ask for the immediate recognition of them, and some others warn against the apparitions. The Holy Church appreciate the private revelations but at the same time is very careful with the recognition of their authenticity. In order to evaluate the revelations a number of theological criteria have been elaborated. In this study the author reminds the teaching of the Church regarding the private revelations and presents the criteria and the signs of authenticity to proof the true origin of a revelation.

The purpose of this study is to present the evangelical specificity of the marriage vows. The paper consists of three essential parts. In the first one the meaning of the vows themselves in the evangelical theology is discussed. In the second the author focuses on the text of the marriage vows during the evangelical liturgical wedding service. In the last part an attempt is made to answer a question about the theological and ethical implications of the vows in the family life of the evangelical faithful. It should be stated that the evangelical marital vows underline the important qualities of the community, i.e. the unity and the indissolubility (stability). Mutual love, respect and fidelity have to help the newly-weds to observe those qualities. Unfortunately, the practice of the evangelical Churches is not fully coherent with the content of the marriage vows. Divorces and remarriages are allowed because of human weakness and sinfulness.

Współczesne zagrożenia życia rodzinnego w odniesieniu do reformacyjnej wizji rodziny Uwagi wstępne Zewsząd słyszymy, że tradycyjna rodzina składająca się z małżonków oraz dzieci znajduje się w kryzysie i okresowo tylko pojawia się moda na taką formę organizacji życia jednostkowego. Ten kryzys rodziny atomicznej w państwach Europy zachodniej, poprzedził kryzys a następnie zanik rodzin wielopokoleniowej. Ów proces rozkładu więzi rodziny wielopokoleniowej sięga połowy XIX wieku i silnych procesów industrializacyjnych i urbanizacyjnych. W Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP rok 2009 poświęcony jest zagadnieniom rodziny. W naszej teologicznej refleksji chcemy się zastanowić nad stanem chrześcijańskiej rodziny a w sposób szczególny rodziny ewangelickiej w Polsce. Zagadnienie to należy rozpatrzeć poprzez odniesienie do idealnego modelu tj. biblijnego obrazu rodziny; a dopiero w następnych krokach poprzez analizę procesów historycznych i diagnozę sytuacji zastanej, wskazać na zagrożenia życia rodzinnego. By jednak możliwe było ukazanie zagrożeń i symptomów kryzysu, musimy odnieść się do jakiegoś modelu. W tym miejscu musimy zaznaczyć, że w polskiej literaturze ewangelickiej nie posiadamy współczesnego teologicznego, opracowania zagadnienia życia rodzinnego, gdy po stronie katolickiej możemy wskazać wiele takich tytułów 1. Na gruncie protestanckim charakter normatywny wciąż posiada podręcznik etyki autorstwa ks. Witolda Benedytkowicza 2. Nowotestamentowy obraz rodziny ma charakter postulatywny a jego zakres opisowy jest mocno ograniczony. Stąd wydaje się być teologicznie słusznym teza, że biblijny model rodziny jest jednak zbyt daleki i zbyt stylistycznie wyidealizowany, by mógł stanowić kanwę dla naszej analizy stanu kryzysu rodziny początku XXI wieku. Modelem, do którego, my jako ewangelicy, de facto odnosimy się wciąż definiując i opisując życie rodzinne, nie jest późnojudaistyczna koncepcja pobożnej rodziny żydowskiej opisana szczątkowo na kartach ewangelii, lecz wizja rodziny mieszczańskiej, protestanckiej sformułowana przez ojców Reformacji a zwłaszcza przez ks. Marcina Lutra. Biblijny obraz to niedościgły ideał – zawarty jest w nim jednak bardzo wyraźnie starożytny paradygmat pojmowania rodziny jako wspólnoty ekonomicznej, która zapewniała bliższym i dalszym krewnym minimum zabezpieczenia socjalnego w wypadku choroby, kalectwa lub starości. Zawarcie małżeństwa 1 Np. J. Troska, Moralność życia płciowego, małżeńskiego i rodzinnego, Poznań 1998. 2 W. Benedyktowicz, Co powinniśmy czynić. Zarys ewangelickiej etyki teologicznej, Warszawa 1993.

Przez ponad cztery dekady po zakończeniu II wojny światowej społeczeństwa Europy Środkowej wystawione były na szczególnego rodzaju społeczny eksperyment. Rolę głównego sprawcy pełnił Związek Radziecki. Celem owego eksperymentu miało być stworzenie lepszego społeczeństwa. Rzecz jasna, eksperyment ów pociągał za sobą różnorakie procesy i mechanizmy, których celem było dokonanie przemian świadomościowych oraz międzyludzkich i kulturowych związków. Eksperymentator używał narzędzi ideologicznej perswazji, nie stronił także od używania przemocy. Przedmiot eksperymentu, mniej lub bardziej opornie, ulegał przemianom. Ostatecznie eksperyment nie powiódł się. Komunizm uległ pod naporem burzy przemian. Niektóre instytucje społeczne zanikły. Inne zaczęły podlegać re definicji ról dotychczas przez nie pełnionych. Dotychczasowe ofiary eksperymentu rozpoczęły budowę nowego systemu, która nie zaczęła się jednak w próżni. Wpływ na nią wywierały dotychczasowe uwarunkowania historyczne, strukturalno-funkcjonalne i mentalno-świadomościowe. Pojawianiu się i konstruowaniu nowej rzeczywistości towarzyszyły także przekształcenia tego segmentu rzeczywistości społecznej, w którym lokalizuje się religijność społeczeństw. Nie chodzi tu wyłącznie o sferę, którą socjologowie zwykli uznawać za powstałą w procesie prywatyzacji religii czy różnicowania się " rynku usług religijnych". Odnosi się to również do religii ugruntowanych. W warunkach Polski dotyczy to oczywiście przede wszystkim Kościoła rzymskokatolickiego.

Niniejszy tekst odwołuje się jedynie do danych badawczych pozyskanych na drodze rejestrowanego magnetofonowego wywiadu nieustrukturalizowanego, który prowadzony był wśród wybranych, kluczowych reprezentantów Kościoła. Dobór owych przedstawicieli oparty był na drodze celowego doboru próby. Zasadnicze kryterium doboru respondentów bazowało na wysokiej sile opiniotwórczej respondenta w konkretnych środowiskach Kościoła rzymskokatolickiego. Respondenci ci, to do pewnego stopnia osoby kształtujące obraz polskiego Kościoła, nie tylko na scenie religijnej, ale przede wszystkim w ramach dyskursu publicznego. Analizowany tu materiał empiryczny obejmuje wypowiedzi
osiemnastu osób: (a) pięciu osób świeckich (dwóch redaktorów naczelnych ogólnopolskich czasopism katolickich, profesora historii i prezesa jednego z Klubów Inteligencji Katolickiej w jednej osobie, działacza Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy oraz członka Krajowej Rady Katolików Świeckich); (b) trzynastu biskupów (w tym jednego kardynała i trzech arcybiskupów).

On 16th April 2014 the German Bishops’ Conference issued a document as a respond to the appeal of pope Francis. The pope’s intention was to stimulate, in the "inter synodical time", with deep insight the reflection on the marriage and family and to fine some practical solutions for many difficulties and challenges in this subjects. The statement of the German Bishops consists in three parts: (1) Listening: the context and challenges of the family, (2) Looking at Christ: the Gospel of the family and (3) Confronting the situation: pastoral perspectives.
The main goal of this paper is to familiarize the polish reader with main demands of the German Bishops concerning the contemporary concept of marriage and family. Indeed, they differ largely from the stand of Polish Bishops’ Conference and in many places they throw doubt on the traditional moral teaching of the Church, i.e. the admission to Communion the divorced and remarried; the recognizing of the positive elements of "unionis de facto", as well as some form of acceptance of homosexual relationships. The German Bishops' Conference determines all these proposals as the changes in the spirit of pastoral mercy, what seems to be particularly controversial.

II wojna światowa w pamięci społecznej śląskich ewangelików – badania biograficzne Dzieje wojenne Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i jego wiernych na Śląsku Cieszyńskim były dramatyczne i powikłane. Wielu śląskich ewangeli-ków, którzy czuli się Polakami, duchownych i zwykłych parafian, było więzio-nych w obozach koncentracyjnych, zmuszanych do przyjęcia niemieckiej listy narodowościowej, wcielanych do wojska i wysyłanych na roboty przymusowe. Wielu straciło życie. Byli też tacy, którzy czuli się Niemcami, będąc potom-kami kolonistów lub wybierając niemiecką opcję narodowościową jeszcze za czasów austriackich. Ci zostali zmuszeni do opuszczenia swych domów przed przejściem frontu lub byli później wypędzeni przez armię sowiecką bądź wro-go nastawioną władzę polską. Dodatkowy wymiar temu dramatowi nadały późniejsze lata z ich ideolo-gicznym wykorzystywaniem powojennych uprzedzeń. Niemiecki straszak stał się głównym czynnikiem legitymizującym komunistyczną władzę w Polsce. Do tego obrazu należy jeszcze dodać ważną rolę katolicyzmu w polskim społe-czeństwie, której nowe władze nie były w stanie ograniczyć przede wszystkim z tego powodu, że przynależność wyznaniowa odgrywała (i ciągle odgrywa) istotną rolę w konstruowaniu polskiej tożsamości. W potocznym dyskursie narodowość jest łączona z religią. I tak: Polak jest katolikiem, Ukrainiec – prawosławnym, a Niemiec – ewangelikiem. W niektórych regionach naszego kraju często używa się wymiennie określeń " katolik " i " Polak " (niezależnie od kontekstu), a powszechnie zakłada się, że ewangelik musi być Niemcem. Do tego jeszcze trzeba dodać, że polskość konstruowana w procesie edukacji * Autorka jest pracownicą Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

One of religious movements associated with Pentecostalism is Branhamism. Branhamism is based on Branham's distinctive doctrines. Polish Branhamism began in 1968 and divided into four groups: Biblical believers, followers of Ewald Frank, thunders, and Gospel of Grace. In USA number of groups is much higher and they are more controversial. Polish Branhamists are relatively moderate and they are more evangelical.

"What do the first Białystok newspaper, the first car in Białystok and the oldest denture in Białystok have in common?”. All of their owners where Protestants. Now very few, but in previous centuries they put a great contribution into Białystok's history. A part of their legacy is lost, however much was saved. The book’s intention is to show all of it in an interesting manner.

Legal Status of the Mariavites in Poland – Summary
The paper presents the legal status of the two Mariavite Churches, the Old Catholic Mariavite Church and the Catholic Mariavite Church, in Polish law. The relations of the Republic of Poland and the Churches in question are regulated by the Polish Constitution (1997), the Act on guarantees of the freedom of conscience and confession (1989) and two acts on the relationship between State and the Mariavite Churches (both 1997). The general conclusion is that although Polish law treats all Churches and other religious organizations equally, in practice, one can observe some differences in the legal situation of the Mariavite Churches.

Święty Walenty (175-269 r.) Walenty był biskupem Terni w Umbrii. Urodził się około roku 175 w jednej z miejscowości na terenie Lacjum. Większą część życia pełnił posługę pod panowaniem Klaudiusza II Gota (213-270 r.), cesarza niechętnemu chrześcijaństwu. Cesarz był także przeciwny zawieraniu małżeństw przez młodych mężczyzn i wprowadził zakaz ich zawierania przed ukończeniem 37 lat. Uważał, że nieżonaci mężczyźni są lepszymi żołnierzami. Według przekazów Walenty po kryjomu udzielał ślubów, a także, wraz ze św. Mariuszem i krewnymi, asystował męczennikom za wiarę w czasie ich procesów i egzekucji. Wkrótce sam został pojmany i doprowadzony do prefekta Rzymu, który przeprowadził rutynowy proces polegający na wymuszaniu odstępstwa od Chrystusa. Walenty choć torturowany nie ugiął się i został skazany na karę śmierci. Ścięcie Walentego odbyło się 14 lutego 269 roku.

Celem analizy jest porównanie lokalnego zróżnicowania społecznego w dwu niejednorodnych kulturowo
społecznościach lokalnych: dwuwyznaniowej oraz dwuwyznaniowej i dwunarodowej. Badania skoncentrowane
były na lokalnie stosowanych mechanizmach utrzymywania zróżnicowania między grupami. Ujęcie
komparatystyczne umożliwiło precyzyjne uchwycenie uwarunkowań kontekstualnych. Badaniami objęto te
obszary życia, w których dochodzi do przecięcia się sfer prywatnej i publicznej. Zwrócono bowiem uwagę,
iż lokalne mechanizmy utrzymywania odrębności prowadzą do zjawiska nadawania publicznego znaczenia
prywatnym wyborom, a w pewnych sytuacjach nawet do ich sankcjonowania przez opinię publiczną. Z tego
względu w tekście zaprezentowano wyniki analizy następujących obszarów życia społecznego: genezy lokalnych
podziałów i ich pamięci społecznej, doboru małżeńskiego, obszaru władzy politycznej oraz szkoły. Wśród
konkluzji należy wskazać, iż o głębokości społecznego podziału nie decyduje zwielokrotnienie odmienności,
a raczej geneza podziałów i ich pamięć społeczna. Większe przyzwolenie na tożsamość „mieszaną” (rodziny
nuklearnej lub nawet jednostki) w obrębie lokalnego dualizmu funkcjonuje w społeczności o dwuwymiarowym
zróżnicowaniu społecznym, ale ze wspólnym doświadczeniem wykorzenienia (wśród mniejszości i większości).
Badania potwierdziły lepszą polityczną samoorganizację mniejszości, która może zwrotnie oddziaływać na
mobilizację większości. Wreszcie sposób instytucjonalizacji rozdzielności miejscowego szkolnictwa (różne
sposoby segregacji) pełni znaczącą rolę w socjalizacji do miejscowego dualizmu.

Artykuł pokonferencyjny publikowany w: Współczesność wspólnot chrześcijańskich w perspektywie socjologicznej. Od doświadczeń regionalnych ku wyzwaniom globalnym (2009) Paweł Grygiel, Dariusz Wojakowski (red.), Rzeszów: Instytut Teologiczno-Pastoralny im. Jana Pawła II w Rzeszowie, Instytut Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego Wspólnoty Kościołów mariawickich (starokatolickiego i katolickiego) oraz dwuwyznaniowe społeczności lokalne są przedmiotem przygotowywanej przeze mnie pracy doktorskiej pod kierunkiem prof. dra hab. Jacka Kurczewskiego w ISNS UW w ramach grantu promotorskiego N N116 1810 33. Niniejszy tekst stanowi przyczynek do omówienia przyjętych przeze mnie narzędzi badawczych w badaniach dwuwyznaniowych społecznościach rzymskokatolickostarokatolickich mariawickich. Wydaje się jednocześnie, że prezentowane narzędzie może być przydatne w badaniu dowolnych ośrodków dwuwyznaniowych oraz innych dualistycznych organizacji społecznych. Wymienione w tytule terminy stanowią nawiązanie do skonstruowanych specyficznych par typów skrajnych o zastosowaniu modelowym w perspektywie analizy społeczności dwuwyznaniowych jako organizacji dualistycznych. Są to: