Univerzitet u Istonom Sarajevu

Pedagoki fakultet Bijeljina

Tehniko obrazovanje i informatika

SEMINARSKI RAD IZ FIZIKE

TEMA:

Anica Skoo 1/13-t

ULTRAZVUK

Prof. dr Svetlana Pelemi

Bijeljina, decembar 2013.

Sadraj
1. Uvod................................................................................................................3
2. Osobine ultrazvuka.......................................................................................4
3. Dobijanje........................................................................................................6
4. Prostiranje.....................................................................................................7
5. Ultrazvuno dejstvo......................................................................................9
6. Primjena.......................................................................................................12
6.1. Poeci primjene:....................................................................................12
6.2. Ultrazvuk u medicini............................................................................14
7. Zakljuak.....................................................................................................16
8. Literatura.....................................................................................................17

17

1.

Uvod

Ultrazvuk je mehaniki talas sa svim osobinama koje ima i ujni zvuk, ali su
5
mu frekvencije mnogo vie: od 20 do 5 10 kHz, odnosno talasne duzine su mu

manje: od 680nm do 1, 7cm.

Za ljudsko uho su neujni, ali nose veliku energiju, pa im je domet vei od ujnog
zvuka. Zato su lako nali iroku primjenu u tehnici (elektrostatika, sonometrija),
farmaciji (ultrazvuna separacija), stomatologiji i medicini ( ultrazvucna dijagnostika i
terapija).
Bitno je naglsiti da veina ultrazvunih ureaja radi na frekvencijama od 0,1 do
25 MHz. Infrazvuk obuhvata podruje vrlo sporih, neujnih titraja. Ultrazvuk poinje
na gornjoj granici ujnog zvuka do 1010 Hz.

Frekvencijska podruja infrazvuka, zvuka i ultrazvuka

Izvor: Ispitivanje armiranobetonskih konstrukcija ultrazvukom Ervina Dizdarevi,
Biha 2011.
Neke ivotinje (npr.psi, dupini,imii,mievi, ...) mogu uti ultrazvuk jer imaju
viugornju graninu frekvenciju od ovjeka. Mlae osobe, a posebno djeca, mogu uti
neke zvukove visokih frekvencija. to je ovjek stariji, gornja granica ujnosti mu
pada, to znai da sve slabije uje zvukove visokih frekvencija.
Poznato je da slijepi mievi za orjentaciju koriste ultrazvune talase, a delfini i kitovi
komuniciraju ultrazvukom ( rastojanja su toliko velika da se ujnim zvukom, zbog
njegove apsorpcije u vodi, ne bi moglo komunicirati).
17

2.

Osobine
ultrazvuka

Ultrazvune talase karakteriu:

1) frekvencija,
2) talasna duina,
3) brzina irenja i
4) intenzitet.
1) Frekvencija () je broj oscilacija u sekundi i jedan je od najvanijih fizikih
parametara. U dijagnostikoj primjeni, ona odreuje odlike aparata, jer se sonde
za pregled pojedinih regija razlikuju na osnovu frekvencije. Ultrazvuno
snopovi niih frekvencija prodiru u dublje slojeve tkiva, pa su pogodni za
posmatranje dublje poloenih organa. Meutim, njihova mora zdvajanja je
mala. Sa poveanjem frekvencije gubi se njihova prodornost, ali se poveava
sposobnost diferencijacije detalja u strukturi organa.
2) Talasna duina () je udaljenost estica u istoj fazi oscilovanja. Talasna duina
je obrnuto proporcionalna frekvenciji ultrazvuka (na primer: kod frekvenci je
1.5 MHz talasna duina je 1mm, a kod 3 MHz je samo 0.5mm). Ona je veoma
vana u dijagnostici, jer se pojedine promene diferenciraju samo ako su vee od
jedne talasne duine. to je talasna duina vea rezolucija je slabija, i obrnuto.
Zbog toga kristali veih f rekvencija imaju manju talasnu duinu i bolju
rezoluciju.

17

Izvor: http://www.pigment.rs/boja-kao-fenomen/

3) Brzina irenja () je brzina kojom se ultrazvuk iri kroz elastinu sredinu.

Zavisi odkarakteristika medija kroz koji se talas kree , a proporcionalna je
frekvnciji i talasnoj duini. Najvea je pri prolazu ultrazvunog snopa kroz
vrste materije, a najmanja je kod irenja kroz gasove. Brzina ultrazvuka se
mjeri metrima u sekundi. Kroz meka tkiva se ire samo longitudinalni tipovi
talasa brzinom od 1540m/s, u kostima 3000-4000 m/s,u gasovima 340m/s.
Brzina ultrazvuka je od velikog znaaja, jer se na osnovu nje,odnosno vremena
koje protekne od emitovanja ultrazvunog impulsa do registrovanja odjeka,
odreuje rastojanje prepreke po dubini.

4) Intenzitet ultrazvuka je energija kojom zvuni talas deluje na okomito

postavljenu jedinicu povrine u odreenom vremenskom intervalu, i ona se
izraava u vatima po kvadratnom centimetru (W/cm) zrane povrine.
Intenzitet koji se koristi u dijagnostici je mali, 1-50 mW/cm, dok se u terapiji
koristi jaina od 1-3 W/cm, a u hirurgiji 10 W/cm.
Intenzitet ultrazvuka, koji je srazmjeran kvadritama amplitude i frekvencije, pri
prolasku kroz neku sredinu, opada usljed apsorpcije. Slabljenje intenziteta u
homogenoj sredini odvija se po eksponencijalnom zakonu i bitno zavisi od
akustike impedancije (Z) srdine kroz koju se ultrazvuk prostire:
Z=
gdje je brzina ultrazvuka u datoj sredini, a njena gustina.
Ultrazvuk se odlikuje jos nekim specifinostima:
17

a) Zbog malih talasnih duzina, ovaj zvuk se moze lako fokusirati i usmjeravati u
odredjenom pravcu u vidu uskih snopova. Takvi snopovi se mogu reflektovati
od granica nekog tijela, a ta refleksija zavisi od oblika i vrste materijala tog
tijela;
b) Tenosti (naroito voda) relativno slabo apsorbuju ultrazvuk, za razliku od
gasova (poebno vazduh) koji ga veoma dobro apsorbuju.

17

3.

Dobijanje

Postoje dvije metode za dobijanje ultrazvuka koje se zanivaju na

piezoelektricnom i magnetostrikcionom efektu.

1.

PIEZOELEKTRICI se pod dejstvom elektrinog polja deformiu, npr. Istegnu se

du pravca normalnog na polje. Ako se promijeni smjer polja, doi e do
kontrakcije kristala du istog pravca. I tako, naizmjeninom promjenom smera
elektrinog polja kristala (npr SiO2) naizmjenino e se istezati i saimati. Te
mehanike vibracije prenose se na okolni vazduh ili drugu sredinu u kojoj se
piezoelektrik nalazi i tako se formira talas. Ako se podesi frekvencija promjene
smjera polja tako da bude iznad 20kHz nastae ultrazvuk.

Izvor: http://hr.wikipedia.org/wiki/Datoteka:SchemaPiezo.gif

2.

FEROELEKTRICI (npr. Gvoe, kobalt, nikl itd.) u magnetnom polju ponaaju se

na isti nain kao i piezoelektrici u elektrinom. Ako se ipka ovakvog materijala
postavi u promjenljivo magnetno polje (npr. unutar zavojnice u elektrinom
oscilatornom kolu), ona e vriti mehanike oscilacije, sa frekvencijom polja.
Ove oscilacije se prenose na sredinu u obliku ultrazvunih talasa.

Izvor: http://hr.wikipedia.org/wiki/Datoteka:Magnetostriction_by_Zureks.gif
17

4.

Prostiranje

Zvuk se zbog svoje prirode oscilacije prostire u obliku koji se naziva val ili
talas. U trodimenzionalnom okruenju ovi talasi su sferne povrine i ne prenose estice
sredine u kojoj se prostiru, ve vre oscilovanje oko ravnotenog poloaja.
im se tijelo poinje kretati, ovakva ravnotea biva naruena i nastaje
nagomilavanje zvunih talasa ispred tijela koji se zove zvuni zid. im se tijelo
poinje kretati bre od zvuka nastaje probijanje zvunog zida koje se manifestuje u
pucnju koje registruje ulo sluha.
Ako znamo kolika je udaljenost od izvora zvuka (d) i vrijeme(t) koje proe dok
zvuni talasi dospiju do odreenog mjesta, onda je brzina prostiranja zvuka ():
=d/t
Brzina prostiranja zvuka jednaka je proizvodu frekvencije i talasne duine
zvuka u datoj sredini. Prema tome,talasna duina zvuka je odreena kolinikom brzine
i frekvencije zvuka:
=/f
Kroz sredinu velike akustike impedencije (npr. kroz metale, pa i kroz vodu)
ultrazvuci se dobro prostiru i imaju veliki domet. U gasovima je situacija obrnuta jer
oni imaju malu akustiku impedanciju.
Kada snop ultrazvuka naie na granicu dviju homogenih sredina razliitih
akustikih impedancija, jedan dio tog snopa e se odbiti, a drugi dio e prei u drugu
sredinu. Kakav e biti odnos intenziteta reflektovanog i transmitovanog snopa
ultrazvunog talasa zavisi od odnosa akustikih impedancija. im je vea razlika
izmeu akustikih impedancija prve sredine kroz koju ultrazvuk prolazi i druge na
koju nailazi tim e se vei dio ultrazvunog snopa reflektovati a manji dio
transmitovati. Ako se definise koeficijent refleskije (R) kao odnos reflektovane i
upadne energije ili intenziteta ultrazvucnih talasa, tada ce koeficijent transmisije biti:
T= 1 R
Kako je akustika impedancija vazduha mala, pri prelazu ultrazvuka iz vazduha u
sredinu vee imepdancije (npr. u tkivo), reflektuje se vei dio energije.
Ako se tome doda da je vazduh veliki apsorber ultrazvunih talasa, moe se zakljuiti
da vazduh predtavlja pravu prepreku ultrazvunom prostiranju.
17

Pravolinijsko prostiranje je osobina i ultrazvunih i svjetlosnih talasa. to su

talasi krae talasne duine u toliko je pravolinijsko prostiranje pravilnije. Kod duih
talasa imamo pojavu savijanja talasa, dakle otstupanje od pravolinjiskog prostiranja.
Odbijanje talasa nastupa kada talas naidje na prepreku ili prilikom prelaza iz jedne
sredine u drugu, pri emu moe nastupiti i prelamanje.
Apsorpcija ultrazvunih talasa predstavlja gubitak energije usljed osobina
sredine pri prostiranju kroz nju. Poto prostiranje talasa predstavlja elastinu
deformaciju sredine, jasno je da se treperenje djelia mora obavljati na raun utroka
energije talasa koji se manifestuje zagrijavanjem sredine. Stepen apsorpcije zavisi od
veliine unutrasnjeg treperenja, od dovodjenja toplote i toplotnog zraenja.
Ultrazvuni talasi se mogu prostirati u vrstim telima u vazduhu i u vodi.
Ultrazvuk se u metalima i drugim vrstim telima prostire sa relativno malim
gubicima,sa malom apsorpcijom.

17

5.

Ultrazvun
o dejstvo

Mnogobrojna su dejstva ultrazvuka koja bi se mogla podjieliti na:

1) Bioloska
2) Fizika
3) Hemijska
Osim eljenih postoje i neeljena dejstva ultrazvuka koja su posebno prisutna kod
terapisjke primjene u medicini dok su kod dijagnostifikovanja manje prisutna. Sva
neeljena dejstva ultrazvunih talasa zavise od jaine tih talasa i vremena izlaganja
tkiva.c Sve nuspojave su uglavnom opisane kod eksperimentalnih ivotinja, a za
dejstvo na ljudski organizam uglavnom nema podataka koji bi bili alarmantni.

1) Bioloko dejstvo ultrazvuka zavisi od njegovog intenziteta, frekvencije i

vremena trajanja. Direktno dejstvo ultrazvuka moe biti mehaniko i
toplotno, a indirektno desjtvo iskazuje se odreenim fiziko-hemijskim
procesima.

17

MEHANIKO DEJSTVO svodi se na istezanje i sabijanje, kojima su izloene elije i

tkiva pri oscilovanju pod uticajem ultrazvunih talasa, Ako je energija oscilovanja
velika, moze doi do neeljenog razornog dejstva. Pri tome se stvaraju upljine
(kavitacije), koje su nariito karakteristine za tenosti. Pri istezanju se javljaju jake
sile koje kidaju tenu sredinu i stvaraju upljine u kojima se izdvajaju gasovi.
Prilikom sabijanja dolazi do rasprskavanja tih prostora,

Slika kavitacije1

8
pri emu se javljaju krakotrajni udari pritiska od oko 10 Pa. U biolokim tkivima,

koja nisu homogena i izotropna (npr. u miinom tkivu), kavitacije nee biti sferne kao
u tenostima ve najee u obliku soiva. Na povrini takvih kavitacija izdvajae se
naelektrisanje koje stvara jaka polja i jonizuje prisutne molekule.

TOPLOTNO DEJSTVO ultrazvuka se zasniva na tri efekta.

Prvi efekat predstavlja pretavaranje akustike energije u toplotnu usljed
apsorpcije ultrazvuka. Pri prolazu kroz homogenu sredinu intenzitet ultrazvuka opada,
to znai da dio energije ostaje u tkivu i manifestuje se u vidu toplotne energije.
Drugi efekat, koji dovodi zagrijavanja tkiva, je refleksija na granici dviju
razliitih akustikih impedancija, o emu se mora voditi
rauna pri terapijskoj upotrebi ultrazvuka.
Trei efekat nastaje kao posljedica periodinog
adijabatskog sabijanja sredine pod dejstvom ultrazvuka.

Mehaniko i toplotno dejstvo ultrazvuka

posredno izazivaju fiziko-hemijske promjene u
tkivima, koje pri malim intenzitetima mogu biti korisne.
Prema biolokom dejstvu intenzitet ultrazvuka se moe podijeliti na tri oblasti:
OBLAST MALOG (0 15
SREDNJEG (15 - 30

kW
m2 )

kW
2
m )

1Izvor:http://passel.unl.edu/pages/informationmodule.php?
idinformationmodule=1092853841&topicorder=5

17

 VELIKOG (30 - 100

kW
2
m ) intenziteta

Primjena ultrazvuka malih intenziteta izaziva burno kretanje unutar elije, pri
emu naroito brzo cirkulie protoplazma. To dovodi do ubrzanja normalnih
fiziolokih procesa. Ovo dejstvo ne zavisi samo od intenziteta, ve i od vremena
trajanja ultrazvuka i specifinosti reakcije biolokog objekta (npr. embriona)
Pri poveanju intenziteta ultrazvuka do srednjih veliina, cirkulacija
protoplazme se dalje ubrzava, usljed ega dolazi do promjene u propustljivosti
elijeske membrane za jone kalijuma i kalcijuma. Dakle, ultrazvuk srednjeg intenziteta
stimulie i ubrzava meuelijsku razmjenu supstance.
Ultrazvuk velikog intenziteta izaziva na elijama morfoloke i funkcionalne
reakcije sa negativnim efektom, koji se ogleda u smanjenju ili prestanku razmjene
supstancija, kao i morfolokim promjenama na jedru, protoplazmi i membrani. Ove
promjene mogu dovesti do patolokih deformacina ili destrukcije membrane praene
isticanjem protoplazme i unitavanjem elija.

2) Fiziko dejstva ultrazvuka: termicko, oksidirajue i koagulacija.

KOAGULACIJA predstavlja skupljanje sitnih delia raspraenih u gasovima ili

tenostima, u vee djelie koji se kao takvi mogu slobodnim padom izluiti. Dejstvo
koagulacije primenjuje se kod tzv. aerozola a djelom i kod hidrozola. Ovo dejstvo
ultrazvuka iskorieno je za preiavanje gasova iz fabrika koji sadre otrovne
materije opasne za ljude, stoku i usjeve u okolini fabrike. Preiavanje gasova
ultrazvukom se prvenstveno koristi kod onih aerozola kod kojih su estice tako male
da se obinim filterskim sistemom ne mogu efikasno oistiti.
TERMIKO DEJSTVO ultrazvuka se javlja u tenim i gasovitim sredinama. U

ovim sredinama mogu da nastupe znatna povienja temperature usljed djelovanja

ultrazvunih talasa. Povienje temperature potie od apsorpcije energije talasa, koja se
pretvara u toplotu u sredini djelovanja. Zagrijavanje sredine je u direktnoj zavisnosti
od koeficijenta apsorpcije.Tako npr.ako se u ultrazvuno polje sirene vee snage stavi
vata, ona se zapali posle est sekundi, a male ivotinje kao mievi i pacovi uginu posle
kratkog vremena.Termiko dejstvo ultrazvuka iskorieno je u medicini i veterini.
17

OKSIDACIONO DEJSTVO ima primjenu u sterilizaciji mlijeka i dr.prehrambenih

artikala,jer unitava mikrobe i bakterije,a isto tako u zajednici sa ostalim dejstvima

postie pozitivne efekte u lijeenju. Oksidaciono dejstvo je posljedica djelovanja
kavitacije, to znai da je vezano sa intezivnijim ultazvunim talasima.
3) Najznaajnije hemijsko dejstvo ultrazvunih talasa je depolarizacija
velikih molekula, naroito molekula belanevina i neto manje DNK.

17

6.

Primjena

Zahvaljujui tome to ultrazvuk ima malu talasnu duinu, a i zato to ga tenosti

reativno slabo apsorbuju, proistekla je velika primjena ultrazvuka u tehnici (za
otkrivanje upljina i naprsnua u metalima, za ispitivanje kvaliteta varova kod
zavarenih metala, za mjerenje morskih dubina...), medicini (ultrazvuna dijagnostika u
akuerstvu, ginekologiji, kardiologiji...i ultrazvuna terapija pri masai povrijeenog
tkiva, kod uvoenja lijekova pod kou, razbijanja kamenja u bubrezima...), u
stomatologiji (npr. razbijanje zubnog kamenca) i farmaciji (za finu separaciju estica
lijeka ultrazvunim rasprenjem i sl.)

1. Poeci primjene:
Posle sudara sa ledenim bregom, Titanik, brod dugaak 265m a irok 28m,
potonuo je na svom vjenanom putovanju u noi izmeu 14. i 15. aprila 1912 godine,
povukavi sa sobom 1515 rtava. Tragedija putnika i mornara najluksuznijeg i
najveeg broda dotad napravljenog izazvala je optu alost i potresenost i skrenula
panju naunika toga vremena na pravovremena otkrivanje ledemih bregova i drugih
prepreka.
Matematiar i meteorolog Luis.F.Richardson(Lewis Fry Richardson), Englez,
samo mjesec dana posle tragedije Titanika predloio je metod za otkrivanje ledenih
bregova.
Hiram Maksim,pronalaza mitraljeza predloio je da se za otkrivanje ledenih
bregova koriste nepoznati talasi, koje stvaraju slijepi mievi.
Aleksandra Bem(Alexander Behm),austrijski ininjer, dao je svoju konstrukciju
aparata za otkrivanje ledenih bregova iste godine kada je potonuo Titanik.
Kanaanim Redzinald Fresen (ReginaldFressenden) dao je planove i 1941 u
SAD konstruisao aparat koji je mogao da otkrije prepreku na dvije milje od broda.
uveni Francuski naunik Pol Laneven(Paul Langevin) i ruski inenjer
ilovski poeli su 1915. rad na konstrukciji sonara i patentirali ga 1916. Industrijku
proizvodnju tog sonara je preuzela Markonijeva kompanija.
17

SONAR ili podvodni elektrini lokator je elektroakustini ureaj za traenje i

otkrivanjem odreivanje daljine, dubine, smjera... i za identifikaciju podvodnih

pokretnih i nepokretnih objekata (podmornica, mina, potopljenih brodova,podvodnih
hridi, jata riba). Slui i za navigaciju, oceanografska istraivanja i podvodnu vezu. Rad
se zasniva na osobinama prostiranja ultrazvunih i zvunih talasa kroz vodu. On alje
zvune impulse i odbijenu energiju prima kao jeku. Na osnovi izmjerenog vremenskog
intervala odreuje se istovremeno daljina, smjer, a kod nekih i dubina cilja.
Za rad sonara je potrebno da se zna brzina prostiranja talasa kroz sredinu ().
Kad odbijeni talas dospe do prijemnika zaustavlja se vrijeme i rastojanje prosto
rauna:
t
D= 2

Princip rada sonara

Izvor: http://hr.wikipedia.org/wiki/Sonar

Svaki sonar ima meni (menu) s osnovnim funkcijama kao to su optimalna

dubina (range), zumiranje (zoom), senzibilitet (sensitivity), odreivanje izgleda dna
(isto, trava, lomovi), svetlo (light) za rad po noi, odreivanje sastava dna
(grayline), i utvrivanje prisutnosti riba (fish identification).

17

2. Ultrazvuk u medicini
Ultrazvuk se u medicini koristi za dijagnostike, terapeutske i istraivake
svrhe.
kW
U medicinskoj dijagnostici se koristi UZ malog intenziteta, od 0,01 m2
kW
do 0,04 m2 . Pri tome se mjeri apsorpcija ili refleksija ultrazvunih talasa na

tkivima i organima u organizmu. Razliita tkiva, kao i isto tkivo zdravog i oboljelog
dijela organa imaju razliite akustike impedance pa e razliito reflektirati i
apsorbirati ultrazvune talase. Na taj nain se odreuju heterogenosti u organizmu.
Najea primjena ultrazvuka u dijagnostici je:
EHOENCEFALOGRAIJA ili ENTOMOGRAFIJA, koja omoguava lociranje
krvarenja i tumora u mozgu;
EHOKARDIOGRAFIJA, za registrovanje tromba u srcu, stenokardije i sl.
EHOGRAFIJA u ginekologiji i akuerstvu (naroito za ordreivanje poloaja
ploda) kao i u oftamologiji (pri ispitivanju organa u trbunoj duplji, ispitivanju
suenja i kompresije kanala kimene modine itd.
U medicinskoj dijagnostici se koriste transmisiona i refleksiona tehnika.
TRANSMISIONA TEHNIKA omoguuje identifikaciju tkiva na osnovu

koeficijenta apsorpcije. Ultrazvuni talas se proputa kroz ispitivano tkivo i analizira

se proputeni snop. Zbog nejednake apsorpcije proputeni snop je razliitih intenziteta
u svom normalnom presjeku. Kod ove tehnike ultrazvuni generator se nalazi s jedne
strane, a detektor s druge strane tijela.
REFLEKSIONA ili EHOTEHNIKA analizira reflektovane talase ultrazvunih

impulsa sa graninih povrina tkiva. Kod ove tehnike jedna ultrazvuna sonda igra
ulogu i generatora i detektora, ali u razliitim vremenskim intervalima. Aparati koji se
zasnivaju na ovoj tehnici nazivaju se sonografi , ili ehografi, ili ultrazvuni tomografi.
ee se koristi refleksiona tehnika, koja je utoliko kvalitetnija to je manja
talasna duina ultrazvuka. Naime, talasna duina odreuje mo rezolucije. Meutim,
sa smanjenjem talasne duine poveava se frekvencija i intenzitet upadnog snopa
ultrazvuka, a sa njima i mogunost tetnih efekata u tkivima.

17

Frekvencija UZ u dijagnostici je reda veliine 1 MHz. Brzina zvuka u tkivu

prosjeno iznosi oko 1540 m/s. Odavde slijedi da je talasna duina UZ u tkivu reda

veliine 1,5 mm, to istovremeno predstavlja i donju granicu dimenzija objekata koji
se na ovaj nain mogu razluiti u tijelu.
UZ dijagnostika ima prednost nad rendgenskom zbog manje tetnosti i
mogunosti da razlui tkiva ija je gustoa priblino jednaka gustoi vode. Ipak ona ne
moe zamjeniti rendgensku dijagnostiku zbog slabije rezolucije.
UZ dijagnostika se stalno usavrava, posebno u vizualizaciji reflektovanog ili
transmitovanog snopa. Smatra se da je ovaj nain dijagnosticiranja neagresivan,
bezopasan i bezbolan. Ipak, i ovu metodu dijagnosticiranja treba koristiti sa oprezom.
Iako se u dijagnostici koriste UZ talasi malog intenziteta, refleksija talasa na
graninim povrinama moe dovesti do interferencije dva ili vie talasa, to pri
pogodnim uslovima moe viestruko poveati intenzitet. Tada se mogu javiti tetni
efekti prouzrokovani stvaranjem kavitacija unutar elija. Vjerojatnoa za ovo je
malena, ali se o njoj mora voditi rauna pri upotrebi UZ.
kW
U terapiji se koristi ultrazvuk intenziteta 10 m2

kW
do 30 m2 . Najea

primjena je u fizikalnoj terapiji. Osnovni terapijski uinak je zagrijavanje tkiva (UZ

dijatermija) i poveanje cirkulacije. Mehanika energija ultrazvuka pretvorena u
toplotu, efikasnije zagrijava neke organe od konvencionalnih izvora toplote. Efikasan
je kod upalnih i reumatskih bolesti i stanja nakon povreda. Takoe se koristi za
mikromasau tkiva.
Fokusiran ultrazvuni snop veeg intenziteta moe posluiti i kao hirurki no.
kW

Intenzitet snopa je oko 250 m2 . Ultrazvuk svojom energijom razara bolesna tkiva
kao to su npr. tumori.
Ultrazvuk se primjenjuje i kod razbijanja kamena u bubregu. Apsorbirana
energija ultrazvuk karakteristinih rezonantnih frekvencija usitnjava kamen.Tako

17

usitnjen kamen se prirodnim putem izluuje iz organizma (bez klasinog operativnog

kW

zahvata). Intenzitet ultrazvuka za razbijanje kamena u bubregu je oko 50 m2 .

UZ je naao primjenu i u stomatologiji za uklanjanje zubnog kamenca i
lijeenje paradentoze.
Direktno i dugotrajnije izlaganje nekih organa ultrazvuku treba izbjegavati. To su
mozak, kimena modina, oi, sluni organi, mlade kosti u rastu, krvni sudovi i srce...

7.

Zakljuak

Ultrazvuk je zvuk ija je frekvencija iznad gornje granice ujnosti za normalno

ljudsko uho. Jo uvijek nije doneena rasprava o tetnosti ove dijagnostike. Al je data
ljestvica tetnosti,gdje se tetnim izlaganjem smatra svako izlaganje due od 500s, i
4
intenziteta jaeg od 5 10

mW
cm 2 .

Ultrazvuna metoda je postala iroko rasprostranjena i upotrebljavana za

ispitivanje proizvoda i poluproizvoda. Ono sto je odlikuje je kvalitet, portabilnost i
velika pouzdanost pri ispitivanju raznih materijala i to su razlozi njene upotrebe kao
jedne od vodeih NDT metoda. I svakako da e razvoj novih tehnologija biti podrka u
daljem razvoju ultrazvunog ispitivanja proizvoda.

17

8.

Literatura

http://www.scribd.com/doc/119674084/Ultrazvuk
http://www.scribd.com/doc/94133460/Ultrazvuk-seminarski
http://sr.wikipedia.org/wiki/Ultrazvuk
Ispitivanje armiranobetonskih konstrukcija ultrazvukom Ervina
Dizdarevi, Biha 2011.
F.W. Sears: Mehanika, talasnokretanje i toplota; Nauna knjiga,
Beograd,1962.
Biofizike osnove tehnike i medicine; Jovan P. etraji Dragoljub Lj.
Mirjani; Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, monografije,
knjiga XVI; Odjeljenje prirodno-matematikih i tehnikih nauka, knjiga
15; Banja luka 2012
Kurs opte fizike,Gradjevinska knjiga Beograd,1988.

17