Uztailaren 15

Uztailaren 15a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita hamaseigarren eguna da, 197.a bisurteetan. 169 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Julio Peña Fernández Jaiotza: Donostia, 2000 Josu Olalla Jaiotza: Irun, 1971 Alan Perez Jaiotza: Deierri, 1982 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Rembrandt Jaiotza: Leiden, 1606 eta 1606 Heriotza: Amsterdam, 1669ko urriaren 4a Ali Khamenei Jaiotza: Maxhad, 1939, 1939 eta 1939 Jacques Derrida Jaiotza: El Biar (en) , 1930 Heriotza: Parisko 5. barrutia, 2004ko urriaren 8a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 15ko jaiotzak David Cox • Arianna Huffington • Henry Edward Manning • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Manuel Egiguren Jaiotza: Goiatz, 1930eko urtarrilaren 1a Heriotza: Bermeo, 2012 Felix Mendizabal Jaiotza: Donostia, 1891ko martxoaren 7a Heriotza: Donostia, 1959 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Anton Txekhov Jaiotza: Taganrog, 1860ko urtarrilaren 17a (juliotar egutegia) Heriotza: Badenweiler, 1904 Hugo von Hofmannsthal Jaiotza: Viena, 1874ko otsailaren 1a eta 1874 Heriotza: Rodaun, 1929 Jan Hus Jaiotza: Husinec (Prachaticeko barrutia), 1371, 1369, 1372 eta 1370 Heriotza: Konstantza, 1415 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 15ko heriotzak Eskuz gaurkotu

Gertaerak Rosettako Harria 1099 - Kristauek Jerusalem konkistatu zuten Lehen Gurutzadan. 1799 - Egiptoko Rosetta herrian, soldadu frantziarrek Rosettako Harria (irudian) aurkitu zuen, geroago hieroglifo egiptoarren dezifratzea ahalbidetu zuena. 1998 - Baltasar Garzon epaileak zuzenduriko operazioan Egin egunkaria eta Egin Irratia itxi ziren, ustez ETArekin harremana izateagatik. + Gertaera gehiago... Egutegia << Uztaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Osteguna 2022: Ostirala 2023: Larunbata 2025: Asteartea 2026: Asteazkena 2027: Osteguna Izendegia Santutegia: Bonaventura Bagnoregiokoa, Atanasio Napolikoa, Donald Ogilvykoa, Jakue Nisibikoa, Vladimir I.a Seaska egutegia: Janire, Ianire eta Zudaire.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1998 – Baltasar Garzon epailearen aginduz Egin egunkaria eta Egin Irratia itxi ziren, ETAri lotuak izatearen akusaziopean; akusazio hori ustela zela frogatuko zen geroago, baina hedabideok ez ziren berriz irekiko.
• 2009 – Euskarazko Wikipedia Eden Project artikuluarekin 40.000. artikulura ailegatu zen.

Mundua

• 1099 – Europako armadek, gurutzatuek, Jerusalemgo hartu zuten, Lehenengo Gurutzadan.
• 1971 – Mendebaldeko Alemaniako Poliziak Petra Schelm gaztea tiroz hil zuen Hamburgon. Ulrike Meinhof eta Andreas Baader buru zituen Armada Gorriaren Frakzioa talde armatuko lehen hildakoa izan zen.
• 2006 –
  • Pablo Muñoz libre utzi zuten kargurik gabe, 4.000 euroko bermea ordaindu eta gero.
  • 18 hildako Libanon Israelen bonbardaketen ostean, euren artean 9 ume.
• 2008 – Yves Leterme Belgikako lehen ministroak dimisioa aurkeztu zuen baina Erregeak beranduago ez zuen onartu.
• 2009 –
  • Txetxenian gertatzen ziren bahiketei buruzko informazioa biltzen zuen Natalia Estemirova, kazetari eta giza-eskubideen aldeko aktibista errusiarra bahitu eta hil zuten.
  • Caspian Airlines konpainiaren hegazkin batek istripua izan zuen Iranen eta bidaiari guztiak, 168 guztira, hil ziren.
• 2010 – 27 pertsona hil ziren ustez talde suni batek Irango Zahedan hiriko meskita batean egindako atentatuan.
• 2014 – Moskuko metroan istripua gertatu zen. 21 lagun hil ziren eta 160 inguru zauritu.
• 2016 – Turkiako estatu-kolpe saikera Recep Tayyip Erdoğan presidentea boterik kentzeko asmoz.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2016 – Nafarroako Gobernua eta Eusko Jaurlaritzak Iruñerrian ETB1 ikusteko eta Tafallaldea, Lizarraldea, Zangozaldea eta Tuteraldean ETB1, ETB2 eta ETB3 ikusteko akordioa sinatu zuten.

Mundua

• 1799 – Egiptoko Rosetta herrian, soldadu frantziarrek Rosettako Harria aurkitu zuen, geroago hieroglifo egiptoarren dezifratzea ahalbidetu zuena.
• 1988 – Die Hard (Akatzeko Zaila) filma estreinatu zen, John McTiernanek zuzendu eta Bruce Willis, Alan Rickman, Alexander Godunov eta Bonnie Bedelia aktoreek antzeztu zuten.
• 2004 – I, Robot (Ni, Errobota) filma estreinatu zen, Alex Proyasrk zuzendu eta Will Smith, Alan Tudyk, Bridget Moynahan, Bruce Greenwood, James Cromwell eta Chi McBride aktoreek antzeztu dute.

Kirolak

Mundua

• 2018 – Frantziak 21. Munduko Futbol Txapelketa irabazi zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1749 – José Joaquín Orbe, bigarren Valdespinako markesa (h. 1819).
• 1817 – Xarles Harizpe, baxenafar politikaria eta euskal idazlea (h. 1896).
• 1829 – Enrique Aldana, bizkaitar biolin-jotzailea (h. 1856).
• 1921 – Antonio Mentxaka, bizkaitar militar eta idazlea (h. 2002).
• 1926 – Enrike Albizu, gipuzkoar margolaria, Bidasoko Eskolako kidea, Valentzian (h. 2014).
• 1929 – Ignacio Azkarate, bizkaitar futbolaria ohia.
• 1931 – Isidoro Bastarrika, euskal idazlea (h. 1992).
• 1934 – Manex Erdozaintzi-Etxart, frantziskotar fraidea, euskaltzalea eta euskal idazlea (h. 1984).
• 1945 – Teo Uriarte, euskal politikaria, Sevillan.
• 1956 – Pako Galán, Eskorbuto taldeko bateria-jotzailea, Navas del Madroñon.
• 1967 – Eduardo Inda, nafar kazetaria.
• 1971 – Josu Olalla, gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
• 1972 – Carmen López-Areal, bizkaitar gidoilaria.
• 1975 –
  • Virginia Berasategi, euskal triatleta.
  • Aitor Kintana, arabar txirrindulari ohia.
• 1979 – Itziar Urretabizkaia, gipuzkoar aktorea.
• 1982 – Alan Perez, nafar txirrindularia.
• 1987 – Eder Diez Sanchez, bizkaitar futbolaria.
• 1993 – Iñigo Urbieta, gipuzkoar futbolaria.
• 1994 – Endika Galarza, bizkaitar futbolaria.
• 1998 – Ane Azkona, nafar futbolaria.
• 1999 – Kepa Vieites, bizkaitar futbolaria.
• 2000 – Julio Peña Fernández, gipuzkoar aktore eta abeslaria.

Mundua

• 1478 – Barbara Jagellondarra, poloniar printzesa, Saxoniako dukesa ezkontidea (h. 1534).
• 1530 – Joan Nafarroakoa, Nafarroako Erresumaren oinordekoa (h. 1530).
• 1573 – Iñigo Jones, ingeles arkitektoa (h. 1662).
• 1606 – Rembrandt, herbeheretar margolari eta irarlea (h. 1669).
• 1718 – Alexander Roslin, suediar pintorea (h. 1793).
• 1808 – Henry Cole, britainiar disenatzailea (h. 1882).
• 1813 – George Peter Alexander Healy, estatubatuar erretratuen margolaria (h. 1894).
• 1848 – Vilfredo Pareto, frantziar jatorriko italiar ekonomialari eta soziologoa (h. 1923).
• 1854 – Jacek Malczewski, poloniar margolaria (h. 1929).
• 1858 – Emmeline Pankhurst, britainiar aktibista politikoa, mugimendu sufragistaren sortzaileetako bat (h. 1928).
• 1871 – Henryk Arctowski, poloniar zientzialari eta esploratzailea (h. 1958).
• 1875 – Adolfo Díaz, Nikaraguako presidentea (h. 1964).
• 1883 – Louis Lavelle, frantziar filosofoa (h. 1951).
• 1886 – Jacques Rivière, frantziar idazle, kritikari eta argitaratzailea (h. 1925).
• 1892 – Walter Benjamin, alemaniar literatura-kritikari eta filosofoa (h. 1940).
• 1893 – William Dieterle, alemaniar-estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria (h. 1972).
• 1899 – Seán Lemass, Irlandako Errepublikako Taoiseacha (h. 1971).
• 1902 – Jean Rey, belgikar politikaria, Europako Batzordeko 2. lehendakaria (h. 1983).
• 1909 –
  • William Gemmell Cochran, eskoziar estatistikaria (h. 1980).
  • Jean Hamburger, frantziar medikua, nefrologiaren aitzindaria eta Nefrologiako Nazioarteko Elkartearen sortzailea (h. 1992).
• 1910 – Enrique Guaita, argentinar-italiar futbolaria (h. 1959).
• 1911 – Emilio Adolfo Westphalen, perutar poeta eta kritikaria (h. 2001).
• 1914 – Dorothea Orem, erizaintzaren teorikoa (h. 2007).
• 1917 – Robert Conquest, britainiar historialari eta idazlea (h. 2015).
• 1918 –
  • Bertram Brockhouse, kanadar zientzialaria, 1994ko Fisikako Nobel Saria (h. 2003).
  • Brenda Milner, britainiar-kanadiar neuropsikologoa, batzuetan "neuropsikologiaren sortzaile" gisa aipatua.
• 1919 – Iris Murdoch, irlandar idazlea eta filosofoa (h. 1999).
• 1921 – Robert Bruce Merrifield, estatubatuar kimikaria, 1984ko Kimikako Nobel Saria (h. 2006).
• 1922 – Leon M. Lederman, estatubatuar fisikaria, 1988ko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
• 1926 –
  • Driss Chraibi, marokoar eleberrigilea (h. 2007).
  • Leopoldo Galtieri, Argentinako presidentea (h. 2003).
• 1930 –
  • Jacques Derrida, frantziar filosofoa, dekonstrukzioaren kontzeptua garatu zuen lehena (h. 2004).
  • Stephen Smale, estatubatuar matematikaria.
• 1933 –
  • Julian Bream, britainiar gitarra- eta laute-jotzailea (h. 2020).
  • Guido Crepax, italiar komikigilea (h. 2003).
  • John Hopfield, estatubatuar fisikaria, 2024ko Fisikako Nobel Saria.
• 1934 – Harrison Birtwistle, ingeles musikagilea (h. 2022).
• 1935 – Mohamed Xukri, Rif aldeko idazle eta eleberrigilea (h. 2003).
• 1937 – Lilian Camberabero, frantziar errugbilaria (h. 2015).
• 1938 – Enrique Figuerola, kubatar atleta, 4x100 metroko proban aditua.
• 1939 – Aníbal Cavaco Silva, Portugalgo presidente ohia.
• 1941 – Geoffrey Burgon, ingeles musikagilea (h. 2010).
• 1943 – Jocelyn Bell Burnell, iparirlandar astrofisikaria, Antony Hewishekin batera lehenengoz pulsar baten radio seinalea aurkitu zuena.
• 1944 – Jan-Michael Vincent, estatubatuar aktorea (h. 2019).
• 1946 –
  • Hassanal Bolkiah, Bruneiko sultana.
  • Linda Ronstadt, estatubatuar rock eta country abeslari ohia.
• 1947 – Lydia Davis, estatubatuar ipuingilea, eleberrigilea, idazketa sortzaileko irakaslea eta itzultzailea.
• 1948 – Enriqueta Basilio, mexikar atleta, sugar olinpikoa eraman eta pebetontzia piztu zuen historiako lehenengo emakumea (h. 2019).
• 1949 –
  • Carl Bildt, Suediako lehen ministroa.
  • Mohammed bin Rashid Al Maktoum, Arabiar Emirerri Batuetako lehen ministroa eta Dubaiko emirra.
• 1952 – Terry O'Quinn, estatubatuar aktorea.
• 1953 –
  • Jean-Bertrand Aristide, Haitiko presidentea.
  • Natașa Raab, errumaniar aktorea (h. 2023).
• 1954 – Mario Alberto Kempes, argentinar futbolari ohia.
• 1955 –
  • César Arrondo, euskal jatorriko argentinar irakaslea, idazlea, ikertzailea, euskal kulturaren zabaltzailea eta euskal diasporaren militante aktiboa.
  • Carlos Iglesias, espainiar aktorea eta zinema zuzendaria.
• 1956 –
  • Ian Curtis, ingeles abeslari, abesti egile eta musikaria, Joy Division taldeko kidea (h. 1980).
  • Joe Satriani, estatubatuar rock musikaria, konposatzailea, kantautorea, gitarra elektriko-jotzailea eta irakaslea.
• 1957 - Luisa Villalta Gomez, galiziar idazlea, filologoa eta biolin-jotzailea (h. 2004).
• 1959 – Vincent Lindon, frantziar aktorea.
• 1961 – Forest Whitaker, estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria.
• 1963 –
  • Leandro Machado, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
  • Brigitte Nielsen, daniar aktorea, modeloa eta abeslaria.
• 1964 –
  • Carme Barceló, kataluniar kirol kazetaria.
  • Tetsuji Hashiratani, japoniar futbolari ohia.
• 1965 –
  • Hartwig Löger, Austriako kantzilerra.
  • Yasutoshi Miura, japoniar futbolari ohia.
• 1968 – Rosalinda Celentano, italiar aktorea.
• 1974 –
  • Takashi Hirano, japoniar futbolari ohia.
  • Sarah Mateke Nyirabashitsi, ugandar politikaria (h. 2024).
• 1976 – Diane Kruger, alemaniar aktore eta modeloa.
• 1978 - Anna Teixidor Colomer, kataluniar kazetaria, historialaria eta unibertsitateko irakaslea.
• 1984 – Ayana Tsubaki, japoniar modelo eta telebistako pertsonaia transgeneroa.
• 1986 – Ari Aster, estatubatuar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1987 –
  • Yuki Nagasato, japoniar futbolaria.
  • Junya Tanaka, japoniar futbolaria.
• 1991 – Shogo Taniguchi, japoniar futbolaria.
• 1992 – Anna Tsukishima, japoniar emakumezko aktore pornografiko transgeneroa.
• 1996 –
  • Lisa Klein, alemaniar txirrindularia.
  • Juan Manuel Pérez Ruiz, aragoitar futbolaria.
• 1999 – Kenia Os, mexikar kantaria, konpositorea, Interneteko ospetsua eta enpresaburua.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1285 – Teresa Gil de Vidaure, nafar nobleziako dama, Valentzian.
• 1570 –
  • Eztebe Zudairikoa, euskal jesuita (j. 1548).
  • Joan Maiorga, baxenafar jesuita eta margolaria (j. 1533).
• 1926 – Abdón González de Alaitza, euskal herritar kazetaria eta Txistu, gorde den euskarazko lehen komiki-aldizkariaren egile ezagun bakarra (j. 1876).
• 1930 – Victor Sarasketa, gipuzkoar armagilea (j. 1864).
• 1933 – Pierre de Vizcaya, euskal automobil-gidari profesionala, auto istripuan (j. 1894).
• 1959 – Felix Mendizabal, euskal atleta (j. 1891).
• 2003 – Luz Zalduegi, bizkaitar albaitaria, albaitaritza ikasketak amaitu zituen Euskal Herriko lehen emakumea eta estatuko hirugarrena (j. 1914).
• 2012 – Manuel Egiguren, euskal fraide frantziskotarra, misiolaria eta Beniko (Bolivia) gotzain laguntzailea (j. 1930).
• 2021 – Mikel Unzalu, arabar irakasle eta politikaria (j. 1956).

Mundua

• 1015 – Vladimir I.a Kievekoa, Novgorodeko printze eta Kieveko printze handia.
• 1274 – Bonaventura Bagnoregiokoa, italiar teologoa.
• 1291 – Rodolfo I.a Habsburgokoa, Alemaniako erregea (Erromatarren erregea) (j. 1218).
• 1397 – Katalina Hennebergekoa, Hennebergeko kondesa eta Meissengo margravesa eta Turingiako landgravesa ezkontidea (j. 1334).
• 1571 – Shimazu Takahisa, Shimazu klaneko hamabosgarren buruzagia (j. 1514).
• 1609 – Annibale Carracci, italiar margolaria (j. 1560).
• 1626 – Isabella Brant, Peter Paul Rubensen lehen emaztea (j. 1591).
• 1655 – Girolamo Rainaldi, italiar arkitektoa (j. 1570).
• 1685 – James Scott (Monmoutheko I. dukea), ingeles noble eta militarra (j. 1649).
• 1737 – Maria Antonia Salcedo Txabarri, Montehermosoko markesa eta Espainiako Filipe V.a Espainiakoaren infanteen haur-hezitzailea (j. 1664).
• 1765 – Charles-André van Loo, frantziar margolaria (j. 1705).
• 1828 – Jean-Antoine Houdon, frantziar eskultorea (j. 1741).
• 1857 – Carl Czerny, austriar musikagile, irakaslea eta piano-jotzailea (j. 1791).
• 1858 – José Gregorio Monagas, Venezuelako presidentea (j. 1795).
• 1876 –
  • Alexander Fredro, polonierazko antzerkigilea (j. 1793).
  • Juan Pablo Duarte, Dominikar Errepublikaren askatzailea (j. 1813).
• 1879 – Johann Friedrich von Brandt, alemaniar naturalista (j. 1802).
• 1883 – Tom Thumb, nanismoa jasan zuen estatubatuar artista (j. 1838).
• 1885 – Rosalia de Castro, galiziar idazlea (j. 1837).
• 1890 – Gottfried Keller, suitzar olerkari eta nobelagilea (j. 1819).
• 1904 – Anton Txekhov, errusiar idazlea (j. 1860).
• 1906 – Olha-Oleksandra Bazhanska-Ozarkevytx, ukrainar piano-jotzaile, folklorista, idazle eta feminista (j. 1866).
• 1913 – Maria Abbadia-Ürrüstoi, frantziar ekintzaile feminista (j. 1837).
• 1916 – Élie Metchnikoff, errusiar-frantziar mikrobiologoa, 1908ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1845).
• 1919 – Hermann Emil Fischer, alemaniar kimikaria, 1902ko Kimikako Nobel Saria (j. 1852).
• 1927 – Constance Markievicz, irlandar nazionalista, sufragista, iraultzailea eta sozialista (j. 1868).
• 1929 – Hugo von Hofmannsthal, austriar olerkari eta antzerki-idazlea (j. 1874).
• 1930 – Leopold Auer, hungariar biolin-jotzaile, orkestra-zuzendari, musikagile eta irakaslea (j. 1845).
• 1931 – Ladislaus Bortkiewicz, poloniar-errusiar ekonomialari eta estatistikaria (j. 1868).
• 1934 – Jules Renkin, Belgikako lehen ministroa (j. 1862).
• 1935 – Pieter Cort van der Linden, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1846).
• 1939 –
  • Eugen Bleuler, suitzar psikiatra (j. 1857).
  • Antonio Ortega, Gerra Zibilean parte hartu zuen espainiar tenientea, fusilatua (j. 1888).
• 1948 – John Joseph Pershing, estatubatuar jenerala (j. 1860).
• 1959 –
  • Ernest Bloch, suitzar-estatubatuar musikagilea (j. 1880).
  • Peter Egge, norvegiar idazlea (j. 1869).
• 1965 – Justa Freire, espainiar pedagogo eta maistra (j. 1896).
• 1967 – Harry Lowe, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1886).
• 1979 –
  • Gustavo Díaz Ordaz, Mexikoko presidentea (j. 1911).
  • Juana de Ibarbourou, uruguaitar idazlea (j. 1892).
• 1997 – Gianni Versace, italiar diseinatzailea, XX. mendeko bukaerako modaren munduko diseinatzaile handienetako bat (j. 1946).
• 2000 – José María Martín Carpena, PPko espainiar politikaria, ETAk eraila (j. 1950).
• 2003 – Roberto Bolaño, txiletar idazle eta poeta (j. 1953).
• 2004 – Hugh Shearer, Jamaikako lehen ministroa (j. 1923).
• 2005 – Leonor Orosa, filipinar dantzari, koreografo eta kritiko artistikoa (j. 1917).
• 2008 – Cirilo Martínez Novillo, espainiar margolaria (j. 1921).
• 2009 – Natalia Estemirova, errusiar kazetari eta giza-eskubideen aldeko aktibista (j. 1959).
• 2012 – Celeste Holm, estatubatuar aktorea (j. 1917).
• 2016 –
  • Qandeel Baloch, pakistandar modelo, aktore, aktibista feminista eta youtuberra, eraila (j. 1990).
  • José Monleón, espainiar idazle, antzerki-zuzendari, argitaratzaile eta kritikaria (j. 1927).
• 2017 – Martin Landau, estatubatuar aktorea (j. 1928).
• 2020 – Victoria Rodríguez, espainiar aktorea (j. 1931).
• 2021 – Peter R. de Vries, herbeheretar ikerketa-kazetaria eta krimen antolatuaren inguruko berri-emailea (j. 1956).
• 2023 – Francisco Ibañez, gaztelerazko kataluniar komikigilea, Mortadelo eta Filemon eta beste komiki ezagun batzuen egilea (j. 1936).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Janire, Ianire eta Zudaire.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2686
• Multimedia: 15 July / Q2686

Uztailaren 14 | Urteko egutegi | Uztailaren 16