Books by Krzysztof Brzechczyn
Książka opisuje ewolucję solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1989. Podział... more Książka opisuje ewolucję solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1989. Podziały ideowo-programowe w Związku były widoczne już w pierwszych 16 miesiącach działania. Po wprowadzeniu stanu wojennego obok reprezentowanej przez władze podziemnej „Solidarności” kompromisowej linii politycznej wyłoniły się dwie alternatywne linie: radykalno-niepodległościowa i ugodowo-prawicowa.
Przedmiotem pracy jest problem osobliwości rozwojowych społeczeństw środkowo-europejskich: Czech,... more Przedmiotem pracy jest problem osobliwości rozwojowych społeczeństw środkowo-europejskich: Czech, Węgier i Polski, która rozpatrywana jest w perspektywie metodologicznej, teoretycznej i historiograficznej. Książka składa się z wprowadzenia i trzech zasadniczych części. W części wstępnej pt. Wprowadzenie. Konceptualizacje odrębności historycznej Europy Środkowej krytycznie analizuję występujące w literaturze przedmiotu koncepcje wyjaśniające odrębność naszej części kontynentu. W części pierwszej Założenia metodologiczne analizuję osobliwości i rozmaite sposoby zastosowania metody modelowej w historii gospodarczej i naukach historycznych. W rozdziale tym opierając się na idealizacyjnej teorii nauki identyfikuję pewną osobliwość procesów historycznych. Polega ona z grubsza na tym, że struktury esencjalne zjawisk przyrodniczych są tak zbudowane, że wystarczy określenie wpływu czynnika głównego (czynników głównych) by uzyskać zadowalające wyjaśnienie zachowania danego zjawiska. W procesach historycznych nie zawsze tak bywa. Nawet jeżeli da się zidentyfikować czynniki główne to bardzo często skumulowany efekt działania czynników ubocznych osłabia, a nawet przeważa nad działaniem czynników głównych. Paradoks ten da się wyeksplikować w aparaturze pojęciowej idealizacyjnej teorii nauki. Opierając się bowiem na tej koncepcji można wyróżnić zjawiska posiadające dwa typy struktur esencjalnych: zdominowane przez czynnik główny i zdominowane przez klasę czynników ubocznych. W pierwszym typie struktury esencjalnej moc wpływu czynnika głównego dla danego zjawiska przeważa nad sumą mocy wpływów czynników ubocznych. Natomiast w drugim typie struktury esencjalnej suma mocy wpływów czynników ubocznych przeważa nad mocą wpływu czynnika uznawanego za główny dla danego zjawiska, choć moc jego wpływu jest wyższa od wpływu każdego, wziętego z osobna czynnika ubocznego. Struktury esencjalne zdominowane przez czynnik główny charakterystyczne są – jak wspomniano - dla nauk przyrodniczych, a zdominowane przez czynniki uboczne - dla nauk społecznych. W tym ostatnim typie struktur esencjalnych może dojść do zjawiska, który nazywam procesem kaskady. Polega ono na tym, że stopniowo kumulujące się rozmaite czynniki uboczne w pewnym momencie przeważają wpływ czynnika głównego. Tak skonceptualizowana koncepcja kaskady wykorzystywana jest w wyjaśnieniu dualizmu gospodarczego w Europie w XVI - XVII wieku. W płaszczyźnie teoretycznej za wyjściową teorię rozwoju historycznego przyjmuję nie-Marksowski materializm historyczny, której krytyczną analizę i pewne rozwinięcia przedstawiam w drugiej części (Założenia teoretyczne). Modyfikuję wyjściowy model rozwoju ekonomiczno-społecznego, poszerzając go o koncepcję dwóch typów rewolucji ekonomicznych oraz konstruuję dwa nowe modele społeczeństwa ekonomicznego: z nadmiarem i z niedoborem siły roboczej. Model z nadmiarem siły roboczej, który wycinkowo tylko aproksymuje rozwój społeczeństw zachodnioeuropejskich zakłada pogorszenie położenia ekonomicznego bezpośrednich producentów oraz zaostrzenie konfliktu społecznego pomiędzy tymi ostatnimi a właścicielami. Natomiast model z niedoborem siły roboczej zakłada poprawę położenia ekonomicznego bezpośrednich producentów i złagodzenie form konfliktu społecznego. W części trzeciej Próba konceptualizacji środkowoeuropejskiej odrębności rozwojowej opierając się na literaturze przedmiotu przedstawię aplikacje skonstruowanych modeli. W historycznej rzeczywistości Europy Środkowej model gospodarki z niedoborem siły roboczej jest jednak w stanie wyjaśnić tylko fragment dziejów społeczeństw tej części Europy, mianowicie okres kolonizacji na prawie niemieckim w XIII - XIV w., w którym nastąpiła znaczna poprawa położenia ekonomicznego chłopstwa. Dalszy rozwój społeczeństw środkowoeuropejskich przeczy tendencjom rozwojowym zakładanym przez ten model. Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej interpretować bowiem można jako pogorszenie, a nie poprawę sytuacji chłopstwa. Przyczyniła się do tego kaskada czynników ubocznych, których łączny wpływ przeważył działanie podstawowych mechanizmów rozwojowych zakładanych przez model. W XII-XIV w. niedobór siły roboczej wpłynął nie tylko na poprawę sytuacji chłopstwa ale i na warunki powstawania miejskiej sfery gospodarki w Europie Środkowej. Spadek alienacji pracy ograniczył rozmiary migracji chłopskich do miast. To zaś wpłynęło na słabszy rozwój sfery miejskiej i zachwiało równowagę społeczną pomiędzy mieszczaństwem a szlachtą. Pozwoliło to tej ostatniej klasie społecznej podporządkować swoim interesom władzę. Dominacja polityczna szlachty umożliwiła dalsze ograniczanie rozwoju miast oraz zaostrzenie poddaństwa i wprowadzenie folwarku pańszczyźnianego. Dalszy wzrost wyzysku ekonomicznego następował w instytucjonalnych ramach gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Dopóki szlachta pozbawiona była wsparcia państwa, dopóty prowadziła politykę ustępstw wobec chłopstwa. Kiedy jednak zdobyła wyłączny wpływ na władzę państwową, zdołała ograniczyć przywileje mieszczaństwa oraz wycofać się z ustępstw wobec wsi. Procesom tym towarzyszył wzmożony popyt na zboże Europy Zachodniej. Czynniki te działały w każdym z wyróżnionych społeczeństw środkowoeuropejskich. Jednakże w historii każdego z nich można wyróżnić pewne czynniki specyficzne. W przypadku Polski będzie to na przykład nierównomierne zaludnienie, które przesunęło walkę klasową z centrum na peryferie, w przypadku Czech - dominacja Habsburgów i skutki wojny 30 - letniej, w przypadku Węgier - okupacja turecka, itd. Wpływ tych czynników powodował dalsze różnicowanie ewolucji każdego z omawianych społeczeństw ale już w ramach środkowoeuropejskiej ścieżki rozwojowej.
Książka mieści się w kręgu badań historii teoretycznej czy teorii procesu historycznego. Dotyczy ... more Książka mieści się w kręgu badań historii teoretycznej czy teorii procesu historycznego. Dotyczy kwestii o zasadniczym znaczeniu dla poznania historycznego, a mianowicie jedności czy wielości dróg rozwoju społeczeństw. Pytanie to zostało rozważone w ujęciu teoretycznym oraz sprawdzone na przykładzie społeczeństwa meksykańskiego. Publikacja jest próbą zastosowania modelu teoretycznego, która służy równocześnie sprawdzeniu jego stosowalności. Może stać się przedmiotem żywej polemiki, i to w kilku kręgach badaczy.
The purpose of this work is such extension of non-Marxian historical materialism that it could conceptualize development of Mexican society. Until now, this theory has been limited to the interpretation of history of societies belonging to European civilization, and development of non-European societies has not been broadly discussed within its frame. Such an undertaking requires transformation of this theory into a scientific research program, which allows for elaboration the typology of developmental lines. One of these lines of development assumes accumulation of economic and political power in the hand of one social class.
This accumulation was a characteristic feature of the history of Mexican society. The class of owners-rulers dominated in the Aztec society, and this fact determined the nature of Aztec hegemony imposed all over Mezoamerica. This social structure outlived the conquest because the encomenderos, originating from the first generation of conquistadors, was the core of a new class of owners-rulers which possessing military power, assured their economic rule over the Indian peasantry in the Mexico Valley. Also, in the independent Mexico, the class of owners (hacendados), who at the time of political weakness of central authorities gained control of coercive means, transformed in the double class of owners-rulers what was one of the main sources of political instability in Mexico between 1821-54.
Celem książki "O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-1981. Studiu... more Celem książki "O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-1981. Studium z filozofii społecznej" jest zaproponowanie pewnego modelu ewolucji ideowej i dokonanie w jego świetle interpretacji ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej. W rozdziale pierwszym „Założenia teoretyczne” przedstawiam typologię rozmaitych form intelektualnych refleksji nad polityką oraz dokonuję konkretyzacji materialistyczno-świadomościowego modelu władzy w nie-Marksowskim materializmie historycznym. Proponowana konkretyzacja pozwala uwzględnić wpływ krytycznej dyskusji ideowej na proces dostosowywania się świadomości społecznej do warunków społecznych. Prowadzi to do wyróżnienia przeze mnie dwóch typów rewolucji pełnej: ze świadomością naiwną, gdzie proces ewolucji świadomości zbiorowej zachodzi metodą prób i błędów i rewolucji ze świadomością krytyczną, gdzie proces ten odbywa się poprzez krytyczną dyskusję ideową. W rozdziale drugim „Wokół fenomenu „Solidarności”. Przegląd konceptualizacji” przedstawiam występujące w literaturze przedmiotu ujęcia „Solidarności” analizujące to zjawisko społeczne w kategoriach ruchu insurekcyjnego, obywatelskiego, postmodernistycznego, religijno-moralnego, republikańskiego, rewolucyjnego i społecznego. W rozdziale trzecim „Ewolucja solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-1981. Próba interpretacji” wykorzystuję zmodyfikowany model do interpretacji myśli programowej pierwszej „Solidarności” w której wyróżniam trzy zachodzące na siebie stadia rozwojowe: rewindykacyjny, reformatorsko-ekonomiczny i kooptacyjno-polityczny generujące trzy odrębne cykle krytycznej dyskusji ideowej. Tak zaprezentowana interpretacja pozwala w zakończeniu „O solidarnościowym dziedzictwie słów kilka” zweryfikować stereotypowe przekonania na temat programu i myśli społeczno-politycznej pierwszej „Solidarności”.
The aim of this book is to explain economic dualism in the history of modern Europe. The emergenc... more The aim of this book is to explain economic dualism in the history of modern Europe. The emergence of the manorial-serf economy in the Bohemia, Poland, and Hungary in the 16th and the 17th centuries was the result of a cumulative impact of various circumstantial factors. The weakness of cities in Central Europe disturbed the social balance – so characteristic for Western-European societies – between burghers and the nobility. The political dominance of the nobility hampered the development of cities and limited the influence of burghers, paving the way to the rise of serfdom and manorial farms. These processes were accompanied by increased demand for agricultural products in Western Europe.
Edition of Collective Books by Krzysztof Brzechczyn
Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, vol. 120, 2022
The authors of this book reconstruct the philosophical, methodological and theoretical assumption... more The authors of this book reconstruct the philosophical, methodological and theoretical assumptions of non-Marxian historical materialism, a theory of historical process authored by Leszek Nowak (1943-2009), a co-founder of the Poznań School of Methodology. In the first part of the book, philosophical assumptions of this theory are compared with the concepts of Robert Nozick, Immanuel Wallerstein, André Gunder Frank and analytical Marxism. In the second part, non-Marxian historical materialism is compared with the concepts of Eva Etzioni-Halevy, Andrzej Falkiewicz, Robert Michels, Vilfredo Pareto, Theda Skocpol and Karl August Wittfogel.
Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, 2022
The first part of this book contains a selection of Leszek Nowak’s (1943-2009) works on non-Marxi... more The first part of this book contains a selection of Leszek Nowak’s (1943-2009) works on non-Marxian historical materialism, which are published here in English for the first time. In these papers, Nowak constructs a dynamic model of religious community, reconstructs historiosophical assumptions of liberalism and considers the methodological status of prognosis of totalitarization of capitalist society. In the second part of the book, new contributions to non-Marxian historical materialism are presented. Their authors analyze mechanisms of the oligarchization of liberal democracy, the democratization of real socialism, and the development of early modern Ottoman and post-war Chinese societies.
W książce przedstawiono genezę, przebieg, kulisy i rozmaite aspekty podporządkowania twórczości m... more W książce przedstawiono genezę, przebieg, kulisy i rozmaite aspekty podporządkowania twórczości muzycznej poprzez wprowadzanie socrealistycznych wzorców komponowania muzyki oraz organizacji życia muzycznego w warunkach narzuconego po II wojnie światowej systemu komunistycznego. Zamieszczono również link do nagrania dyskusji nad książką umieszczonej na youtubie.
W książce – z transnarodowej perspektywy – przedstawione są badania nad rozmaitymi wymiarami hist... more W książce – z transnarodowej perspektywy – przedstawione są badania nad rozmaitymi wymiarami historii komunizmu w poszczególnych krajach (Białoruś, Bułgaria, Czechy, była Jugosławia, Litwa, wschodnie Niemcy, Mołdawia, Polska, Rumunia, Węgry, Ukraina) Europy Środkowo-Wschodniej. W pierwszych trzech rozdziałach przedstawiono polityczne, ekonomiczne i kulturowe aspekty komunistycznej przeszłości tej części Europy. W czwartej części zamieszczono między innymi analizy współpracy między zachodnimi ruchami pokojowymi a wschodnimi dysydentami i rozmaite formy kontestacji społecznej, a w ostatniej - artykuły dotyczące studiów nad zbiorową pamięcią historyczną na Białorusi, Ukrainie i w Polsce .
New Perspectives in Transnational History of Communism in East Central Europe (Series: Dia-Logos, vol. 26), 2019
The book offers a transnational perspective on history of communism in East-Central Europe. It an... more The book offers a transnational perspective on history of communism in East-Central Europe. It analyzes the political, economic, and cultural dimensions of communist systems and focuses on different forms of resistance and ways of its remembering. The transnational look is manifested through an analysis of the usefulness of the models applied in research of the past, an investigation of some historical phenomena in the context of mutual relations between particular countries (e.g. Poland and East Germany), republics of Soviet Union (Lithuania, Moldova, and Russia) and between the East and the West relations (peace movement in Poland and Netherlands). Moreover, selected aspects of the past (consumerism in Bulgaria or economic management in Romania) are analyzed with the use of categories useful in transnational research
Prezentowana książka poświęcona jest myśli politycznej Solidarności Walczącej. Dzieli się ona na ... more Prezentowana książka poświęcona jest myśli politycznej Solidarności Walczącej. Dzieli się ona na dwie części. Część "Wokół myśli politycznej Solidarności Walczącej" składa się z rozdziałów prezentujących republikańskie inspiracje obecne w programie Solidarności Walczącej, koncepcje polityki zagranicznej SW oraz stosunek SW do transformacji ustrojowej. W kolejnych trzech rozdziałach książki podjęto analizę zawartości treściowej wybranych czasopism SW: „Biuletynu Dolnośląskiego”, „Wolni i Solidarni” oraz „Solidarność Zwycięży”/”Solidarność Walcząca”. W części "Myśl polityczna Solidarności Walczącej w dokumentach i wspomnieniach" opublikowano wywiady z członkami Komitetu Wykonawczego SW, Andrzejem Mycem i Andrzejem Zarachem oraz dokumenty programowe SW.
Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, 2018
The purpose of this book is to discuss the revival of analytical philosophy of history proposed b... more The purpose of this book is to discuss the revival of analytical philosophy of history proposed by Paul A. Roth, a world-known analytical philosopher of the social sciences and the humanities. The first four papers outline the reasons for the decline of philosophy of history, its present phase of development, and its possible future. The other authors discuss important questions of this field of research including: the ontological status of the past, the epistemological assumptions of historical research, the explanatory dimensions of the narrative. In the last group of papers, the authors apply some of Roth's theoretical ideas within their own fields of research.
Contributors are: Krzysztof Brzechczyn (Poland), Nancy D. Campbell (USA), Serge Grigoriev (USA), Géza Kállay (Hungary), Piotr Kowalewski (Poland), Jouni-Matti Kuukkanen (Finland), Chris Lorenz (The Netherlands), Herman Paul (The Netherlands), Dawid Rogacz (Poland), Paul A. Roth (USA), Laura Stark (USA), Stephen Turner (USA), Rafał Paweł Wierzchosławski (Poland), and Eugen Zeleňák (Slovakia) Available at: http://www.brill.com/products/book/towards-revival-analytical-philosophy-history.
Studia Philosophica Wratislaviensia, 2019
Zgromadzone w tomie teksty można podzielić na trzy grupy: Do pierwszej należą artykuły, których a... more Zgromadzone w tomie teksty można podzielić na trzy grupy: Do pierwszej należą artykuły, których autorzy rekonstruują w świetle aparatury pojęciowej idealizacyjnej teorii nauki założenia tkwiące u podstaw metody typów idealnych Maxa Webera i Ernsta Cassirera. Autorzy kolejnej grupy tekstów prowadzą analizy z obranych przez perspektyw teoretycznych: marksizmu analitycznego i socjologii historyczno-porównawczej. Artykuły należącej do trzeciej grupy tekstów stanowią przykład modelowania świata społecznego w wymiarze historycznym i współczesnym.
W przedstawionej Czytelnikowi książce fenomen Solidarności analizowany jest w wymiarze ogólnopols... more W przedstawionej Czytelnikowi książce fenomen Solidarności analizowany jest w wymiarze ogólnopolskim i regionalnym. Autorzy artykułów umieszczonych w części "Ogólnopolskie portrety Solidarności" dyskutują problemy i zagadnienia, które winny być przemyślane w konstrukcji syntetycznego ujęcia Solidarności. Do nich należą kwestie interpretacji solidarnościowej myśli i praktyki politycznej, międzynarodowe oddziaływanie ruchu związkowe czy miejsce Solidarności w pamięci historycznej. Artykuły zgromadzone w części "Wielkopolskie portrety Solidarności" przedstawiają lokalne i regionalne aspekty działalności Związku: aktywność zakładowych struktur związku, dyskusji nad ich kształtem oraz portrety regionalnych działaczy związkowych (np. Franciszka Langnera, Eligiusza Naszkowskiego, Karola Smoczkiewicza, czy Bogusława Śliwy) i kapelanów Solidarności (ks. Antoni Lassy).
"Seminarium Leszka Nowaka było dla mnie fascynującym przeżyciem intelektualnym i znakomitą lekcją... more "Seminarium Leszka Nowaka było dla mnie fascynującym przeżyciem intelektualnym i znakomitą lekcją autentycznej akademickiej debaty. Mógłbym powiedzieć, że spełniało ono Habermasowskie kryteria prawdziwego dialogu prowadzonego na argumenty, a bez więzów zwyczaju, dogmatu czy pozycji instytucjonalnej. Autorytet Leszka Nowaka był często merytoryczny, a nie instytucjonalny; wypływał z jego wiedzy, dokonań, sprawności formalnej argumentacji. Leszek był jednocześnie kolegą i mistrzem."
Marek Ziółkowski
"Nie było mi dane poznać osobiście prof. Leszka Nowaka. Jednak lektura jego prac w epoce pierwszej „Solidarności" zrobiła na mnie bardzo duże wrażenie. Nie sądziłem bowiem, że wychodząc z pozycji marksistowskich, można było tak radykalnie ten system zanegować. Tymczasem negacja systemu w wykonaniu Nowaka była rzeczywiście fundamentalna i wykraczała poza potoczny antykomunizm. Dokonanie tego jest, moim zdaniem, jednym z najważniejszych osiągnięć nie tylko w skali polskiej, ale także światowej krytyki marksizmu."
Antoni Dudek
"Jeżeli się pamięta Leszka Nowaka z tamtego okresu, tę jego pasję, to było coś, co porywało ludzi. Kiedy spotykam się z jego uczniami czy ludźmi, którzy go znali, to widać ślady Leszka Nowaka w innych ludziach. Jeżeli mówić o pozostawianiu śladów, to jedni zostawiają w książkach, a inni nie tylko w książkach, ale także w innych ludziach, w tym, co w nich stworzyli. Profesor Nowak był człowiekiem, który potrafił robić obie te rzeczy naraz, i takich ludzi jest w tej chwili coraz mniej."
Jadwiga Staniszkis
SPIS TREŚCI:
Przedmowa, s. 7
CZĘŚĆ I. RACJONALNOŚĆ, WOLNOŚĆ, REWOLUCJA. MIKROSPOŁECZNE WYMI... more SPIS TREŚCI:
Przedmowa, s. 7
CZĘŚĆ I. RACJONALNOŚĆ, WOLNOŚĆ, REWOLUCJA. MIKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Andrzej Falkiewicz, Człowiek Gombrowiczowski i człowiek Ewangeliczny w teorii socjalizmu Leszka Nowaka, s. 13
Mieszko Ciesielski, Człowiek Gombrowicza a model jednostki racjonalnej, s. 23
Robert Egiert, Pewne wzmocnienie racjonalistycznego modelu człowieka, s. 45
Marcin Paprzycki, Nie-Ewangeliczny model człowieka. Próba wyjaśnienia psychoanalitycznego, s. 67
Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, Jak dochodzi do wybuchu rewolucji? s. 77
Krzysztof Brzechczyn, Jednostka a dwa ujęcia rewolucji politycznej w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 85
Wolfgang Balzer, Wymiana vs. wpływ: przypadek idealizacji, s. 95
CZĘŚĆ II. REALNY SOCJALIZM, KAPITALIZM, DEMOKRACJA.
MAKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Leszek Nowak, Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, O wielości ścieżek rozwojowych socjalizmu, s. 113
Mieszko Ciesielski, Problem kumulacji podziałów klasowych we współczesnym kapitalizmie. Próba analizy teoretycznej, s. 131
Marcin Połatyński, O koalicji i rozłamie partyjnym. Przyczynek do teorii sub-społeczeństwa partyjnego w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 155
Katarzyna Paprzycka, Kolektywizm w poziomie – wyzwanie dla Pettita krytyki kolektywizmu, s. 163
CZĘŚĆ III. NIE-MARKSOWSKI MATERIALIZM HISTORYCZNY –
PORÓWNANIA, PARAFRAZY I ANALIZY
Waldemar Czajkowski, Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-arksowskim materializmie historycznym oraz Immanuela Wallersteina i Andre G. Franka teoriach systemu światowego,
s. 189
Tomasz Zarębski, Struktura klasowa społeczeństw hydraulicznych. Próba parafrazy teorii Karla Augusta Wittfogla w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 209
Krzysztof Brzechczyn, Zwycięska rewolucja i przegrana modernizacja. Próba parafrazy teorii rewolucji społecznych Thedy Skocpol w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 225
Karolina Rutkowska, Elitarna vs. klasowa teoria demokracji. Próba parafrazy mechanizmu absorpcji elit w teorii Evy Etzioni-Halevy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 255
Eliza Karczyńska, Struktura społeczna imperium osmańskiego. Próba analizy teoretycznej, s. 275
Marta Bręgiel-Benedyk, Obraz struktury społecznej w Manusmryti.Próba analizy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 293.
The volume addresses a problem rarely discussed by philosophers - the question of provincialism i... more The volume addresses a problem rarely discussed by philosophers - the question of provincialism in science (in the broadest sense of the term). There are only a few great centers of science, which attract funding and provide almost ideal opportunities for research and development. They also attract some of the best researchers. Some - but not all. For a variety of reasons, some of the best researchers, or ones who have that potential, may do science outside these centers, in the provinces. The volume is devoted to the problems they face. What is an intellectual province? Who are the provincial thinkers? What is the mark of provincialism? Do provincial (or central) thinkers have any special duties? Are there ways of overcoming one's own provincialism? The authors address these questions across different disciplines, cultures, locations and time periods.
Uploads
Books by Krzysztof Brzechczyn
The purpose of this work is such extension of non-Marxian historical materialism that it could conceptualize development of Mexican society. Until now, this theory has been limited to the interpretation of history of societies belonging to European civilization, and development of non-European societies has not been broadly discussed within its frame. Such an undertaking requires transformation of this theory into a scientific research program, which allows for elaboration the typology of developmental lines. One of these lines of development assumes accumulation of economic and political power in the hand of one social class.
This accumulation was a characteristic feature of the history of Mexican society. The class of owners-rulers dominated in the Aztec society, and this fact determined the nature of Aztec hegemony imposed all over Mezoamerica. This social structure outlived the conquest because the encomenderos, originating from the first generation of conquistadors, was the core of a new class of owners-rulers which possessing military power, assured their economic rule over the Indian peasantry in the Mexico Valley. Also, in the independent Mexico, the class of owners (hacendados), who at the time of political weakness of central authorities gained control of coercive means, transformed in the double class of owners-rulers what was one of the main sources of political instability in Mexico between 1821-54.
Edition of Collective Books by Krzysztof Brzechczyn
Contributors are: Krzysztof Brzechczyn (Poland), Nancy D. Campbell (USA), Serge Grigoriev (USA), Géza Kállay (Hungary), Piotr Kowalewski (Poland), Jouni-Matti Kuukkanen (Finland), Chris Lorenz (The Netherlands), Herman Paul (The Netherlands), Dawid Rogacz (Poland), Paul A. Roth (USA), Laura Stark (USA), Stephen Turner (USA), Rafał Paweł Wierzchosławski (Poland), and Eugen Zeleňák (Slovakia) Available at: http://www.brill.com/products/book/towards-revival-analytical-philosophy-history.
The papers listed are downloadable at: http://spwr.sjol.eu/category.
Please view also the FB website of the quarterly: https://www.facebook.com/StudiaPhilosophicaWratislaviensia/
Marek Ziółkowski
"Nie było mi dane poznać osobiście prof. Leszka Nowaka. Jednak lektura jego prac w epoce pierwszej „Solidarności" zrobiła na mnie bardzo duże wrażenie. Nie sądziłem bowiem, że wychodząc z pozycji marksistowskich, można było tak radykalnie ten system zanegować. Tymczasem negacja systemu w wykonaniu Nowaka była rzeczywiście fundamentalna i wykraczała poza potoczny antykomunizm. Dokonanie tego jest, moim zdaniem, jednym z najważniejszych osiągnięć nie tylko w skali polskiej, ale także światowej krytyki marksizmu."
Antoni Dudek
"Jeżeli się pamięta Leszka Nowaka z tamtego okresu, tę jego pasję, to było coś, co porywało ludzi. Kiedy spotykam się z jego uczniami czy ludźmi, którzy go znali, to widać ślady Leszka Nowaka w innych ludziach. Jeżeli mówić o pozostawianiu śladów, to jedni zostawiają w książkach, a inni nie tylko w książkach, ale także w innych ludziach, w tym, co w nich stworzyli. Profesor Nowak był człowiekiem, który potrafił robić obie te rzeczy naraz, i takich ludzi jest w tej chwili coraz mniej."
Jadwiga Staniszkis
Przedmowa, s. 7
CZĘŚĆ I. RACJONALNOŚĆ, WOLNOŚĆ, REWOLUCJA. MIKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Andrzej Falkiewicz, Człowiek Gombrowiczowski i człowiek Ewangeliczny w teorii socjalizmu Leszka Nowaka, s. 13
Mieszko Ciesielski, Człowiek Gombrowicza a model jednostki racjonalnej, s. 23
Robert Egiert, Pewne wzmocnienie racjonalistycznego modelu człowieka, s. 45
Marcin Paprzycki, Nie-Ewangeliczny model człowieka. Próba wyjaśnienia psychoanalitycznego, s. 67
Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, Jak dochodzi do wybuchu rewolucji? s. 77
Krzysztof Brzechczyn, Jednostka a dwa ujęcia rewolucji politycznej w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 85
Wolfgang Balzer, Wymiana vs. wpływ: przypadek idealizacji, s. 95
CZĘŚĆ II. REALNY SOCJALIZM, KAPITALIZM, DEMOKRACJA.
MAKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Leszek Nowak, Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, O wielości ścieżek rozwojowych socjalizmu, s. 113
Mieszko Ciesielski, Problem kumulacji podziałów klasowych we współczesnym kapitalizmie. Próba analizy teoretycznej, s. 131
Marcin Połatyński, O koalicji i rozłamie partyjnym. Przyczynek do teorii sub-społeczeństwa partyjnego w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 155
Katarzyna Paprzycka, Kolektywizm w poziomie – wyzwanie dla Pettita krytyki kolektywizmu, s. 163
CZĘŚĆ III. NIE-MARKSOWSKI MATERIALIZM HISTORYCZNY –
PORÓWNANIA, PARAFRAZY I ANALIZY
Waldemar Czajkowski, Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-arksowskim materializmie historycznym oraz Immanuela Wallersteina i Andre G. Franka teoriach systemu światowego,
s. 189
Tomasz Zarębski, Struktura klasowa społeczeństw hydraulicznych. Próba parafrazy teorii Karla Augusta Wittfogla w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 209
Krzysztof Brzechczyn, Zwycięska rewolucja i przegrana modernizacja. Próba parafrazy teorii rewolucji społecznych Thedy Skocpol w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 225
Karolina Rutkowska, Elitarna vs. klasowa teoria demokracji. Próba parafrazy mechanizmu absorpcji elit w teorii Evy Etzioni-Halevy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 255
Eliza Karczyńska, Struktura społeczna imperium osmańskiego. Próba analizy teoretycznej, s. 275
Marta Bręgiel-Benedyk, Obraz struktury społecznej w Manusmryti.Próba analizy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 293.
The purpose of this work is such extension of non-Marxian historical materialism that it could conceptualize development of Mexican society. Until now, this theory has been limited to the interpretation of history of societies belonging to European civilization, and development of non-European societies has not been broadly discussed within its frame. Such an undertaking requires transformation of this theory into a scientific research program, which allows for elaboration the typology of developmental lines. One of these lines of development assumes accumulation of economic and political power in the hand of one social class.
This accumulation was a characteristic feature of the history of Mexican society. The class of owners-rulers dominated in the Aztec society, and this fact determined the nature of Aztec hegemony imposed all over Mezoamerica. This social structure outlived the conquest because the encomenderos, originating from the first generation of conquistadors, was the core of a new class of owners-rulers which possessing military power, assured their economic rule over the Indian peasantry in the Mexico Valley. Also, in the independent Mexico, the class of owners (hacendados), who at the time of political weakness of central authorities gained control of coercive means, transformed in the double class of owners-rulers what was one of the main sources of political instability in Mexico between 1821-54.
Contributors are: Krzysztof Brzechczyn (Poland), Nancy D. Campbell (USA), Serge Grigoriev (USA), Géza Kállay (Hungary), Piotr Kowalewski (Poland), Jouni-Matti Kuukkanen (Finland), Chris Lorenz (The Netherlands), Herman Paul (The Netherlands), Dawid Rogacz (Poland), Paul A. Roth (USA), Laura Stark (USA), Stephen Turner (USA), Rafał Paweł Wierzchosławski (Poland), and Eugen Zeleňák (Slovakia) Available at: http://www.brill.com/products/book/towards-revival-analytical-philosophy-history.
The papers listed are downloadable at: http://spwr.sjol.eu/category.
Please view also the FB website of the quarterly: https://www.facebook.com/StudiaPhilosophicaWratislaviensia/
Marek Ziółkowski
"Nie było mi dane poznać osobiście prof. Leszka Nowaka. Jednak lektura jego prac w epoce pierwszej „Solidarności" zrobiła na mnie bardzo duże wrażenie. Nie sądziłem bowiem, że wychodząc z pozycji marksistowskich, można było tak radykalnie ten system zanegować. Tymczasem negacja systemu w wykonaniu Nowaka była rzeczywiście fundamentalna i wykraczała poza potoczny antykomunizm. Dokonanie tego jest, moim zdaniem, jednym z najważniejszych osiągnięć nie tylko w skali polskiej, ale także światowej krytyki marksizmu."
Antoni Dudek
"Jeżeli się pamięta Leszka Nowaka z tamtego okresu, tę jego pasję, to było coś, co porywało ludzi. Kiedy spotykam się z jego uczniami czy ludźmi, którzy go znali, to widać ślady Leszka Nowaka w innych ludziach. Jeżeli mówić o pozostawianiu śladów, to jedni zostawiają w książkach, a inni nie tylko w książkach, ale także w innych ludziach, w tym, co w nich stworzyli. Profesor Nowak był człowiekiem, który potrafił robić obie te rzeczy naraz, i takich ludzi jest w tej chwili coraz mniej."
Jadwiga Staniszkis
Przedmowa, s. 7
CZĘŚĆ I. RACJONALNOŚĆ, WOLNOŚĆ, REWOLUCJA. MIKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Andrzej Falkiewicz, Człowiek Gombrowiczowski i człowiek Ewangeliczny w teorii socjalizmu Leszka Nowaka, s. 13
Mieszko Ciesielski, Człowiek Gombrowicza a model jednostki racjonalnej, s. 23
Robert Egiert, Pewne wzmocnienie racjonalistycznego modelu człowieka, s. 45
Marcin Paprzycki, Nie-Ewangeliczny model człowieka. Próba wyjaśnienia psychoanalitycznego, s. 67
Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, Jak dochodzi do wybuchu rewolucji? s. 77
Krzysztof Brzechczyn, Jednostka a dwa ujęcia rewolucji politycznej w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 85
Wolfgang Balzer, Wymiana vs. wpływ: przypadek idealizacji, s. 95
CZĘŚĆ II. REALNY SOCJALIZM, KAPITALIZM, DEMOKRACJA.
MAKROSPOŁECZNE WYMIARY TEORII SPOŁECZNEJ
Leszek Nowak, Katarzyna Paprzycka, Marcin Paprzycki, O wielości ścieżek rozwojowych socjalizmu, s. 113
Mieszko Ciesielski, Problem kumulacji podziałów klasowych we współczesnym kapitalizmie. Próba analizy teoretycznej, s. 131
Marcin Połatyński, O koalicji i rozłamie partyjnym. Przyczynek do teorii sub-społeczeństwa partyjnego w nie-Marksowskim materializmie historycznym, s. 155
Katarzyna Paprzycka, Kolektywizm w poziomie – wyzwanie dla Pettita krytyki kolektywizmu, s. 163
CZĘŚĆ III. NIE-MARKSOWSKI MATERIALIZM HISTORYCZNY –
PORÓWNANIA, PARAFRAZY I ANALIZY
Waldemar Czajkowski, Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-arksowskim materializmie historycznym oraz Immanuela Wallersteina i Andre G. Franka teoriach systemu światowego,
s. 189
Tomasz Zarębski, Struktura klasowa społeczeństw hydraulicznych. Próba parafrazy teorii Karla Augusta Wittfogla w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 209
Krzysztof Brzechczyn, Zwycięska rewolucja i przegrana modernizacja. Próba parafrazy teorii rewolucji społecznych Thedy Skocpol w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 225
Karolina Rutkowska, Elitarna vs. klasowa teoria demokracji. Próba parafrazy mechanizmu absorpcji elit w teorii Evy Etzioni-Halevy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 255
Eliza Karczyńska, Struktura społeczna imperium osmańskiego. Próba analizy teoretycznej, s. 275
Marta Bręgiel-Benedyk, Obraz struktury społecznej w Manusmryti.Próba analizy w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego, s. 293.
Praca została podzielona na trzy części. W części "Upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej" zostały przedstawione rozmaite aspekty upadku komunizmu w wybranych krajach regionu. W artykułach zgromadzonych w części "Wybrane aspekty przełomu 1989 roku w Polsce: Interpretacje i przebieg" analizowany jest przebieg zmiany ustrojowej w świetle różnych koncepcji teoretycznych oraz przedstawione zostały szczegółowe aspekty przemiany ustrojowej w Polsce. W części "Przełom 1989 roku w świadomości społecznej" przedstawione zostały wydarzenia 1989 r. w różnych formach świadomości społecznej: historiograficznej, artystycznej, potocznej i historycznej.
Wydaje się, że to podwójne uwarunkowanie historiografii jest dla niej czymś nieusuwalnym. Na odtworzenie bowiem pewnego wycinka przeszłości wpływają
z jednej strony – uwikłanie ideowe i filozoficzno-teoretyczne, a z drugiej strony
– obraz przeszłości zależy od metodologicznego warsztatu historyka i wytyczanej przez niego hierarchii problemów badawczych. To podwójne uwikłanie historiografii wyznacza strukturę książki. W części pierwszej, pt. "Filozoficzne i teoretyczne
uwikłania historiografii", zamieszczone zostały artykuły obrazujące wpływ idei
filozoficznych i koncepcji teoretycznych na pracę i warsztat badawczy historyka.
W kolejnych dwóch częściach" "Ideologiczne i społeczne uwikłania historiografii dziejów najnowszych Polski" i "O uwikłaniach historiografii w innych krajach zostały" umieszczone artykuły obrazujące wpływ ideologii i otoczenia społecznego na rozwój historiografii w Polsce, we Francji, w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii.
(i) a diagnosis of the nature of communism
(ii) the vision of the ideal social order
(iii) strategies of social resistance indicating how to pass from the actual social system to the ideal one.
This criteria facilitate a distinguishing between realistic (or rational) and utopian (irrational) political thought. The realistic political programme is based on correct diagnosis of the political situation, adequate choice of political means and achievable political goals. Utopian political thought is based on wrong diagnosis of political situation, inadequate choice of political means and political goals that are unable to be achieved.
In the first section I outline political diagnosis of Polish situation in the half of the 1970s proposed by KOR’s co-founders Jacek Kuroń and Antoni Macierewicz. In the second section I present a vision of the ideal social order sketched by Jacek Kuroń. In the third section strategies of social resistance drawn by Macierewicz, Adam Michnik and Kuroń will be reconstructed. They included such issues such as the organizational form of the opposition, the attitude towards the predicted social disturbances and the threats of Soviet intervention. In the final section I will try to estimate the effectiveness of KSS KOR’s political strategy in the changing socio-political conditions of the communist system.
*
Ziel des Artikels ist es, die verschwörerische (konspirative) Denkweise über die gesellschaftliche Wirklichkeit zu analysieren. Im ersten Kapitel analysiere ich die Ansichten von Popper zur (konspirativen) Verschwörungstheorie der Gesellschaft. Im zweiten Kapitel stelle ich eine Übersicht der Definitionen von Verschwörung (Konspiration) und Verschwörungstheorien dar, um im dritten Kapitel über die epistemologische Spezifik der Verschwörungstheorien, die gesellschaftlichen Funktionen und gesellschaftlich-politischen Bedingungen, unter denen sich dieser Denktyp verbreitet, nachzudenken. Diese Erörterungen werden mit einer Analyse des Buchs von Anatolij Golicyn Neue Lügen für alte illustriert. Der Artikel endet mit einer Zusammenfassung
*
Celem artykułu jest analiza spiskowego (konspiracyjnego) myślenia o rzeczywistości społecznej. W rozdziale pierwszym analizuję poglądy Poppera na spiskową (konspiracyjną) teorię społeczeństwa, w drugim przedstawiam przegląd definicji spisku (konspiracji) i teorii spiskowych, by w trzecim zaprezentować rozważania nad epistemologiczną specyfiką teorii spiskowych, funkcjami społecznymi i społeczno-politycznych warunków, w jakich ten typ myślenia się rozpowszechnia. Rozdział czwarty ilustruję analizą książki Anatolija Golicyna "Nowe kłamstwa w miejsce starych". W podsumowaniu zastanawiam się nad empiryczną wiarygodnością przewidywań Golicyna i przyczynami popularności jego poglądów w Polsce na przełomie 1989 i 1990 r. w radykalnym nurcie opozycji.
Celem artykułu jest prezentacja etyki wojskowej Józefa Marii Bocheńskiego. W pierwszej części zostały przedstawione informacje biograficzne autora "De virtute militari". W części drugiej okoliczności powstania i najważniejsze tezy etyki wojskowej. W podsumowaniu zaś scharakteryzowano inspiracje etyczne etyki wojskowej i jej współczesną aktualność.
the forms of contesting the political compromise emerging in 1988–1989 through both spontaneous and organised activities. The third section analyses the socio-political thought of the radical opposition with regard to the 1989 transformation on the basis of press articles published in Wiadomości magazine, as well as program documents and press articles of authors sympathising with the “Solidarity” Working Group, anarchist circles (mainly the Alternative Society Movement), the Confederation of Independent Poland, Fighting Solidarity, and the Libera-Democratic Party “Independence”.
social teaching does not propose particular social solutions (or political programs), but only propose values that should be respected by these solutions, there is scrolled certain idea in it. Namely, it is idea of specific social balance between the capital, work and state allowing for reconciliation of contradictory interests.
Poznań during the 1970s is described. The writers were members of the local division of the Związek Literatów Polskich. Based on Zbigniew Zblewski’s distinction, the author distinguishes three forms of invigilation: repressive, control and informative and through this interprets the activities of the communist political police.
The aim of the article is to consider the usefulness of the concept of totalitarianism in explanation of dynamics of the communist system. For this purpose, in the second chapter. I will present Friedrich/Brzezinski’s classic concept of totalitarian syndrome, in the third one – a discussion on the use of this concept in research on the contemporary history of Poland, in the fourth one – the most important critique of the concept of totalitarianism and the strategy of its defense (chapter fifth). The paper is ended by final conclusions."
1. An analysis of comparative methods used in Skocpol’s theory of revolutions and what methodological discussion it stimulated is outlined in section 2. Section 3 presents the key tenets of the idealizational theory of science and in section 4 the basic types of comparative analysis (parallel, contrast oriented, and macro-causal) are explicated within the conceptual framework of this theory, thus allowing to locate these methods in the idealizational approach to science. In the
final section, I consider the status of the theory of revolution developed in historical-comparative sociology in light of the vision of the history of scientific knowledge provided by the idealizational approach to science.
English version of paper:
https://www.academia.edu/8282539/Between_Repudiation_and_Acceptance._The_Evolution_of_Social_Attitudes_towards_the_Baptist_Church_in_Poland
*
The article presents author’s impressions on the 16th NNW International Film Festival which took place in Gdynia, from October 4 to 7, 2024.
*
Artykuł jest krytycznym komentarzem do książki Aviezera Tuckera, "The Legacies of Totalitarianism: A Theoretical Framework," która przedstawia koncepcję ewolucji totalitarnego komunizmu i jego transformacji oraz wynikającą stąd analizę problemów posttotalitarnych społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej. Zdaniem autora tekstu, choć omawiana książka jest nader rzadką próbą syntetycznego wyjaśnienia zarówno genezy systemu realnego socjalizmu, jak i jego transformacji, to Tucker przyjmuje zbyt wąskie pojmowanie klasy i interesu klasowego, co prowadzi do idealistycznej interpretacji czystek stalinowskich i wyłącznie instytucjonalistycznego pojmowania transformacji. Takie spojrzenie na transformację ustrojową nie pozwala osadzić jej ekonomicznych wymiarów w szerszej społecznej perspektywie.
The place and time of the conference: Poznań, Poland, June 4-5, 2020
Keywords: Cold War, communist dictatorship, dissidence, political opposition, dissident political thought, intellectual history, Polish Studies protests, revolutions, Solidarity, trade unions
Fields: history, sociology, political sciences, philosophy, anthropology, cultural studies,
The aim of the conference is, in particular, to analyze, in the comparative perspective:
– the role and significance of the opposition in particular societies of Central and Eastern Europe,
– the position and role of churches and denominational associations in the transformation process,
– various paths of the transition from the totalitarian system in the communist version to a democratic one in particular states of Central and Eastern Europe, combined with an attempt at a verification of various models of the fall of communism (the domino effect, structural contradictions of centrally planned economy, the breakdown of the faith in Marxism, etc.)
– strategies (or the lack thereof) of implementing free market economy,
– relationships of the states of Central and Eastern Europe with the external world: the USSR, the USA, EEC, and NATO, and attitudes toward globalization processes,
– settlement of the communist past in the form of lustration and decommunization, and the presence of communism in historical memory.
Place and time of conference:
Poznań, Poland, 24 June, 2019
Celem konferencji jest prezentacja koncepcji społeczno-politycznych i gospodarczych rozwijanych przez filozofów i myślicieli oraz działalności instytucji wspierających aktywność intelektualną w Wielkopolsce od końca XVIII do początku XX wieku. Do czołowych przedstawicieli myśli filozoficznej tego okresu należeli Augustyn Cieszkowski i Karol Libelt, zaś do organizacji - Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które jest uznawane za instytucjonalnego poprzednika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Podczas konferencji zostaną przedstawione między innymi wybrane koncepcje filozoficzne poznańskich twórców na tle ogólnopolskim i międzynarodowym. Ten pierwszy wymiar obejmować będzie np. porównanie wielkopolskiej idei pracy organicznej z koncepcjami pozytywizmu warszawskiego. Drugi natomiast, dotyczył będzie między innymi wpływu filozofii niemieckiej na koncepcje rozwijane przez filozofów wielkopolskich (np. inspiracje heglizmu na Libelta koncepcję narodu) i oddziaływanie tworzonej w Wielkopolsce filozofii na myśl polską i europejską.
Termin zgłaszania propozycji wystąpień (abstrakt i biogram): 10 marca 2019
Termin konferencji: Poznań, 30-31 maja 2019
13:00-13:15 – Introduction
13:15-13:45 – Jouni-Matti Kuukkanen (University of Oulu)
Yes, We Need a Philosophy of Historiography. But should it be Analytic?
13:45-14:15 – Eugen Zeleňák (Catholic University in Ružomberok), Non-representationalism in Paul A. Roth's Philosophy of History
14:15-14:45 – Krzysztof Brzechczyn (Adam Mickiewicz University in Poznań) Narration and Explanation in Paul A. Roth’s Philosophy of History. An Attempt of Comment from Perspective of Poznań School of Methodology
14:45-15:15 – discussion
15:15-15:45 – coffee break
15:45-16:15 – Rafał Paweł Wierzchosławski (University of Social Sciences and Humanities, Poznań) Antinomies of the Past. How to Overcome Excluding Standpoints in Pluralistic Methodology of History?
16:15-16:45 – Ewa Domańska (Adam Mickiewicz University in Poznań / Stanford University), Paradigm Shift in the Contemporary Humanities and Social Sciences
16:45-17:15 – discussion
17:15-17:30 – coffee break
17:30-19:00 - Paul Roth (University of California at Santa Cruz), Reviving the Philosophy of History
15 February 2016
Place and time of conference
Poznań, Poland, 21-22 April 2016
Keywords: environmental history, ecology, communist regimes, environmental disasters, green movements, famine
Fields: history, sociology, environmental studies, anthropology, cultural studies
Many social and economic practices had led to various forms of ecological disequilibria in the Pre-Modern, Modern, and Post-Modern eras. Ecological issues are among the most important and yet unacknowledged aspects of the history of communist rule over much of Central and Eastern Europe after 1945. Marxist ideology contained an idea for human domination over nature which, in turn, had an important role to play in legitimizing the communist system. The centralized command–and–quota economy resulted in ecological disequilibria, irrational management of natural resources and environmental contamination. Yet throughout the former Eastern Bloc, neither the planned economy nor policies explicitly concerning the environment were static after 1945.
The post–war famine and the so–called Great Plan for the Transformation of Nature were major stages of the late Stalinist period in terms of ecological impact. In the 1950s and 1960s, alongside the ideology of the communist regimes, scientific and technological revolutions and import substitution in the economy triggered intensified resource extraction and thus environmental damage throughout the region. Both mining and re–cultivation had to do with landscapes and wounded landscapes. Many regional studies highlight the impact of collectivization and the adverse results of experts’ ideas on improving agricultural productivity.
The era following the so–called high–modernity of the post–war decade yet again brought new economic ideas and practices to the former Eastern Bloc (as well as other parts of the globe). The ecological impact of export–oriented Eastern Block economies differed from the effects of trade and production practices in earlier decades, not least because of the use of nuclear energy. Under the communist dictatorships, the ecological results of economic policies were not presented to public opinion or subjected to democratic control. This state of affairs resulted in the catastrophe at Chernobyl on April 26, 1986. After this, the ecological results of the functioning of communist systems openly took on a political dimension. They were subject to the policies of the communist states, and they were part of the political ideas and activities of opposition and dissident groups in the communist societies.
Given the state of the scholarship on environmental history in the region, the aim of the conference is to investigate and analyze the following issues:
Chernobyl and other ecological disasters in the history of communism;
the ecological impacts of collectivization and agricultural technology in the former Eastern Bloc;
the ecological results of different periods of communist economy and polity;
the influence of the Chernobyl disaster on the development of the opposition in communist states and the legitimization of the communist system;
the importance of ecological and environmental protection as an issue in culture and counterculture;
Chernobyl in the international press and public opinion and the popular memory of disasters as represented in movies, video games etc.;
environmental protection in governmental policies and as part of the endeavors of the various forms of opposition in communist states;
ecological and environmental protection in Cold War propaganda and ideology.
Abstracts should be sent to: krzysztof.brzechczyn@ipn.gov.pl; brzech@amu.edu.pl and a copy to rbalogh215@gmail.com
Organizers:
Hungarian Academy of Sciences (HAS), Research Centre for the Humanities, Institute of History
Institute of National Remembrance, Branch Office in Poznań
Institute of Philosophy at Adam Mickiewicz University
Polish Philosophical Associations, Poznań Division
Scientific Board: Péter Apor, Róbert Balogh, Karolina Bittner, Stefano Bottoni, Krzysztof Brzechczyn, Sándor Horváth, Przemysław Zwiernik
New Perspectives in the Transnational History of Communism in East-Central Europe
Conference venue:
Poznań, DS Jowita, Zwierzyniecka Street 7
Room AB
Time of conference
16-17 October 2014
The fall of communism in East Central Europe threw into question many politically imposed schemes of history in this part of continent. The unfettering of historical research from political and ideological limitations made it both possible and pressing to begin to rewrite the history of the East-Central European countries. This task includes not only the analysis of newly available sources, but also new interpretations and explanations of the post-war history of East-Central Europe. The latter goal demands new interpretative and theoretical notions that frame historical narratives. It is worth considering, alongside the familiar normative categories that have underpinned national identities in East-Central European societies (such as ‘the nation’ and ‘the state’), other paradigms that shape historical narratives and offer potentially useful explanatory tools, such as that of modernization and backwardness, postcolonial studies, gender, civic society, and totalitarianism.
Thursday, September 17, 2015, 11.30 A. M. – 2.00 P.M
Friday, September 18 2015, 4:.00 – 6:.00 P.M.
Odbędzie się ona w czwartek 3 października 2013 r. w godz. 14:00-18:00 w sali 117/118 DS „Jowita” przy ul Zwierzynieckiej 7 w Poznaniu, a jej organizatorami będzie Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu i Instytut Filozofii UAM. Moderatorem dyskusji będzie dr Agnieszka Łuczak i prof. Krzysztof Brzechczyn.
Referaty prelegentów przedstawiać będą działalność i myśl polityczno-społeczną Solidarności Walczącej. W referatach należących do pierwszej grupy zaproszeni goście prezentować będą historię Organizacji Solidarność Walcząca. Dr Grzegorz Waligóra (IPN Wrocław) w wykładzie "Działalność Solidarności Walczącej we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku" przedstawi początki tej podziemnej struktury. Włodzimierz Domagalski w referacie "Ogólnopolska działalność Solidarności Walczącej" zarysuje ponadregionalną aktywność tej organizacji, zaś aspekty poznańskie i wielkopolskie działalności Solidarności Walczącej będą przedmiotem wykładu Przemysława Zwiernika (IPN Poznań) pt. "Działalność Solidarności Walczącej w Poznaniu i Wielkopolsce".
Drugą grupę referatów stanowią wystąpienia przedstawiające myśl polityczną Solidarności Walczącej. Dr Marek Golińczak z Uniwersytetu Wrocławskiego przedstawi koncepcje polityki zagranicznej Solidarności Walczącej ("Jak rozbić sowieckie imperium? Koncepcje polityki zagranicznej Solidarności Walczącej"), Dr Kornel Morawiecki przedstawi stosunek Solidarności Walczącej do transformacji ustrojowej w Polsce zachodzącej w latach 1988-1991 (Solidarność Walcząca wobec Okrągłego Stołu i transformacji komunizmu), zaś Krzysztof Brzechczyn (IPN Poznań, IF UAM) w swoim wystąpieniu "Myśl polityczna Solidarności Walczącej" przedstawi program i koncepcje ideowo-polityczne tej organizacji. Tę część dyskusji zamyka wykład prof. Zdzisława Krasnodębskiego (Uniwersytet w Bremie) pt. "Republikańskie przesłanie programu Solidarności Walczącej".
Philosophical Foundations of Poznań School of Methodology
XXIII World Congress of Philosophy, Athens 2013
Monday August 5, 2015: 16:00-17:50, room no. 633 (SM 25)
Organizer and chair: Krzysztof Brzechczyn
Speakers:
1. Prof. Krzysztof Brzechczyn (Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland) Poznań School of Methodology: Political and Cultural Background, its Founders and their Main Achievements.
2. Dr Giacomo Borbone (Catania University, Italy) Social Sciences and Natural Sciences in the light of the Concept of Idealization,
3. Prof. Thomas Nickles (Foundation Professor of Philosophy University of Nevada, Reno, USA), Kuhnian Exemplars, Problem Reduction, and Idealization,
4. Prof. Vladimir Schevchenko (Russian Academy of Science), On Social Philosophy of Poznań School of Methodology. Some Introductory Remarks.
The lecture will be given in English, on Monday, Dezember 14, 2020 at 5 P.M. (Central European Time) on zoom platform. Below is an invite link to a lecture
https://zoom.us/j/93188406506?pwd=T21BekhDenorZ1R2N3ltYlhpbk1Bdz09
Abstract. The lecture will address the thirty-year period which elapsed from the bloody revolution of 1989 to the current COVID-19 pandemic by focusing on the complex relationship between politics and society. The presentation sets forth an explanatory model based on three types of factors, that is, structural, conjunctural and nation-specific, whose interplay explain the political developments in Romania as well as in the rest of East-Central Europe. Although these factors aggregated differently in each of the cases, they were nevertheless present in all countries which experienced a regime change in 1989. In the Romanian case, the analysis will focus on initiatives from above, as well as waves of mobilization from below. Romania’s convoluted road to NATO and EU accession will be thus discussed against the backdrop of several waves of mobilization from belows: (1) against the ”neo-communist” power, 1990-96; (2) for opening the Securitate files, 1996-2004; (3) for environmental protection – the “Roşia Montană” protests; and (4) against the decrminalization of acts of corruption, 2016-18.
Biogram. Dragoş PETRESCU (PhD 2003, Central European University–CEU, Budapest) is Full Professor of Comparative Politics at the Faculty of Political Science, University of Bucharest. Between 2003 and 2006, he served as Director of the Romanian Institute of Recent History (IRIR). From March 2006 to January 2010, he was a Member of the Board of the National Council for the Study of the Securitate Archives (CNSAS) In Bucharest, and from January 2010 to March 2018 he served as Chairman of the said Board. His research interests are related to the comparative analysis of the communist regimes in East-Central Europe, the post-1989 transitions to democracy and the post-2010 democratic backslidings in the region, with a special emphasis on transitional justice, identity politics, institutionalization of memory and rise of populism. Among many others, he is the author of Explaining the Romanian Revolution of 1989: Culture, Structure, and Contingency (Bucharest: Editura Enciclopedică, 2010) and Entangled Revolutions: The Breakdown of the Communist Regimes in East-Central Europe (Bucharest: Editura Enciclopedică, 2014). For a detailed CV, see: https://unibuc.academia.edu/DPetrescu/CurriculumVitae
Online discussion will be held on Monday, December 13, 2021, at 5 P.M.
(Central European Time).
"Saving neoliberalism from itself: The international political economy of Poland's postsocialist populism and variegated social reproduction". Online lecture will be delivered on Monday, January 17, 2022 at 5 P.M. (Central European Time). In order to recive link to lecture contact with brzech@amu.edu.pl
tory, wondering what is there for the contemporary Polish state to do in a region threatened by Russian expansionist policies. Three distinct ways of shaping Polish foreign, European, policy in this respect are examined: the Mitteleuropa concept, recognizing the dominance of Germany, the concept of a The Three Seas Initiative (Trimarium), acknowledging the dominant role of the US, and, last but not least, the Intermarium concept assuming independent leading role of Poland in the region. In the further part of the paper an author discussed prospects and challenges connected with these three visions of Polish foreign policy.
Solidarnościowy. Geneza i ewolucja myśli społeczno-politycznej Solidarności w
latach 1980–1989” opisuje ewolucję solidarnościowej myśli społecznopolitycznej w latach 1980–1989. Poza podziemną „Solidarnością” o orientacji
centrowo-kompromisowej wyłoniły się także dwie dodatkowe. Jaki był ich
stosunek do kompromisu przy Okrągłym Stole, legalizacji NSZZ „Solidarność”,
przeprowadzenie kontraktowych wyborów i wyboru Wojciecha Jaruzelskiego na
prezydenta PRL? Na te pytania profesor odpowiada w wywiadzie.
*
Artykuł przedstawia pisane w 1918 r, prognozy Leona Wasilewskiego (1870-1936), wedle których Rosja, choć osłabiona po I wojnie światowej, nigdy nie porzuci swoich ambicji imperialnych. Według Wasilewskiego kluczem do odrodzenia rosyjskiego imperium jest odzyskanie kontroli nad Ukrainą.
mocnych stron rodzimej historiografii, przez chwilę chciałbym zatrzymać się jednak przy naszych środowiskowych słabościach. Pierwsze nasuwające się spostrzeżenie jest następujące: choć zawodowych historyków jest w Polsce coraz więcej, ilość nie przechodzi
w jakość. Niestety, obowiązuje raczej prawo Kopernika-Greshama…
Naturalnej w nauce elitarności nie da się zastąpić prostym hasłem jej
demokratyzacji i poluzowania kryteriów publikacyjnych i awansowych.
To, że dziś wydaje się kilkunastokrotnie więcej książek i artykułów niż
30 lat temu, nie przenosi się bezpośrednio na to, że mamy lepszą historiografię, że głębiej rozumiemy Historię i działających w jej ramach ludzi, niż było to udziałem naszych poprzedników. Najlepsi z nich — warto o tym pamięta欗 nie ograniczali się tylko do czytania siebie
nawzajem, ale studiowali ekonomię, socjologię, prawo, psychologię czy
antropologię (by wymienić tylko te, zaprzyjaźnione z historią, nauki społeczne). Było dla nich oczywiste, że przynajmniej od XX w. to właśnie
te dyscypliny stały się najważniejszymi naukami pomocniczymi dla
historii, wspierając historyka w lepszym zrozumieniu i skonceptualizowaniu własnego przedmiotu badania. A jak to wygląda obecnie? Ilu z nas świadomie rozbudowuje swój warsztat teoretyczny i sięga po najnowszą literaturę socjologiczną, psychologiczną, ekonomiczną, politologiczną czy antropologiczną (że o filozofi i nauki, kognitywistyce i neuronauce już nie wspomnę)? A przecież tylko dzięki temu można wyjść poza potoczne wyobrażenie o tym, jak działał w przeszłości homo historicus — dziejotwórca. Takie programowe otwarcie na inne nauki społeczne to dziś absolutny standard w najważniejszych szkołach (paradygmatach) badania historycznego. Nie u nas, niestety.
Artykuł został przetłumaczony na ukraiński i umieszczony na portalu "Ostrovok.lg.ua"
http://www.ostrovok.lg.ua/statti/strana/kshishtof-bzhehchin-koronavirus-i-krizis-liberalnoy-demokratii
- konceptualizacja fenomenu Solidarności w naukach społecznych i humanistycznych;
- ujęcie ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980-89 w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego;
- recepcja dorobku naukowego Leszka Nowaka w nauce polskiej i światowej.
- był fragmentem przekształceń komunizmu w skali międzynarodowej oraz wynikiem stosunku sił pomiędzy konstruktywną a niepodległościowym odłamem wewnątrz polskiej opozycji;
- stanowił próbę uruchomienia kontrolowanego przez kierownictwo PZPR procesu przejścia umożliwiającego aparatowi partyjnemu dostosowanie się do nowej rzeczywistości;
- negatywnie - poprzez proces uwłaszczenia nomenklatury - wpłynął na kształt demokracji parlamentarnej i wolnorynkowej gospodarki.
which individual behavior should be taken as representative of the whole group comes to the fore. In his opinion, there exists a number of narratives – which are persistent, negative, and detrimental to Poles – which could be attributed not so much to ignorance, but rather to conflicting interests.
Hanzel (Professor Emeritus at Comenius University in Bratislava, Slovakia), Theo A.F. Kuipers (Professor Emeritus at Groningen University,
The Netherlands), Stephen Turner (University of South Florida, USA),
Rafał Paweł Wierzchosławski (Faculty of History at Adam Mickiewicz
University in Poznań), and Giacomo Borbone
(Catania University)
construction of the oppressive Stalinist system. The panelists noted the differences in the order and pace of the introduction of social realism in particular areas of culture, which led to various survival strategies adopted by artists: some withdrew from participation in the culture
controlled by the communist party, while other artists supported the new social order out of opportunism. The participants also discussed the value of the works of art created within the scope of the social realist canon and compared the conditions of artistic activity in Poland and other socialist countries
Content:
Krzysztof Brzechczyn, A Transformation of the Privileges of the Authorities into Property Rights or a Transformation of the Types of Class Rule?"
Dragoş Petrescu, "Limits of democratic consolidation: Subversion of reason as a post-totalitarian syndrome"
Michał Kwiecień, " The Hereditary Diseases of Post-Totalitarianism"
Cristina Petrescu, "Simulated Change: Totalitarianism and what Comes Next"
Grzegorz Greg Lewicki, Legacies, zombies and the need of long-term basis for short-term foresight"
Rafał Paweł Wierzchosławski , "Dissidents and Nomads in [not only] Post-Totalitarian Countries – Why Are There so Many Problems If Things Are Going so Well?"
Aviezer Tucker Harvard University)," Why 'Legacies' Matter: Reply to readings of 'Legacies;"
Krzysztof Brzechczyn, Recepcja sporów pomiędzy pozytywizmem a narratywizmem w polskiej filozofii historii, s. 513-518,
Chris Lorenz, Badania pomiędzy historią a filozofią, s. 519-528,
Juliusz Iwanicki, Poza czy pomiędzy pozytywizmem a narratywizmem, s. 529-532,
Ewa Domańska, Idea pojęciowego odwrócenia Chrisa Lorenza, s. 533-536,
Monika Bobako, Teoria postkolonialna i fałszywe dychotomie, s. 537-540
Krzysztof Brzechczyn, ldealizacyjny status praw naukowych a ich zastosowanie w praktyce badawczej historyków, s. 541-548
Aviezer Tucker, O historiograficznej teorii "strudla i jabłek". Odpowiedź Chrisowi Lorenzowi, s. 549-554.
Hayden White, O fazie badań i fazie pisania w pracy historyka, s. 555-560,
Chris Lorenz, Odpowiedź moim krytykom, s. 561-570