6 Armia (II RP)

6 Armia

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	7 marca 1920
Rozformowanie	1 czerwca 1921
Dowódcy
Pierwszy	gen. ppor. Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański
Ostatni	gen. por. Stanisław Haller
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Brodami i Beresteczkiem (29 lipca–4 sierpnia 1920) (wyprawa kijowska, Bitwa Warszawska)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Podległość	NDWP (1920, 1920-1921) Front Ukraiński/gen. Rydza-Śmigłego/Południowo-Wschodni (1920) Front Południowy (1920)
Skład	patrz niżej

Bitwa pod Brodami

Bitwa pod Komarowem

6 Armia (6 A) – związek operacyjny Wojska Polskiego, utworzony w trakcie wojny polsko-bolszewickiej rozkazem Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego z 7 marca 1920.

6 Armia Wojska Polskiego prowadziła działania przeciwko 3 armiom przeciwnika, skutecznie wiązała związki taktyczne Armii Konnej, głównej siły uderzeniowej Frontu Południowo-Zachodniego, z powodzeniem wypełniła zadanie osłony Małopolski Wschodniej, a zwłaszcza jej stolicy, bijąc pod Lwowem oraz pod Komarowem dywizje Budionnego.

Formowanie i struktura sztabu

Odrodzone Wojsko Polskie do wiosny 1920 nie posiadało związków operacyjnych szczebla armii. W listopadzie 1918 walczące z Ukraińcami oddziały i grupy taktyczne podporządkowano Dowództwu Wojsk Polskich na Galicję Wschodnią kierowanemu początkowo przez gen. por. Tadeusza Rozwadowskiego, a od połowy marca 1919 przez gen. por. Wacława Iwaszkiewicza. 29 maja z rozwiązanego Frontu Wołyńskiego i Dowództwa „Wschód” powstał Front Galicyjsko-Wołyński gen. lwaszkiewicza. W lipcu wydzielono z niego dowództwo Frontu Wołyńskiego, a Front Galicyjsko-Wołyński przekształcono we Front Galicyjski. 2 stycznia 1920 ten ostatni przemianowano na Front Podolski. Na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa WP nr 1940/I z 7 marca 1920, zlikwidowano dowództwa frontów, tworząc w ich miejsce dowództwa armii, a rozkazem z Nr 1980/I z 9 marca 1920, przemianowano Front Podolski na 6 Armię. Rozkazy dotyczące utworzenia 6 Armii wchodziły w życie z dniem 1 kwietnia 1920.

W skład sztabu armii wchodziły oddziały: I organizacyjny, II informacyjny, III operacyjny, V personalny oraz szefostwa łączności, lotnictwa, inżynierii i saperów, kolejnictwa i ekspozytury żandarmerii polowej armii. Szef sztabu 6 Armii miał do dyspozycji adiutanta, ordynansa kancelaryjnego oraz dwóch ordynansów osobowych, dwóch szoferów i dwóch woźniców. Kwatermistrzostwo armii dysponowało oddziałem IV etapowym oraz szefostwami intendentury i sanitarnym, referatami sądu polowego i poczty polowej. W jego składzie byli też: naczelny lekarz weterynaryjny i duszpasterstwo. W skład dowództwa armii wchodzili także inspektorzy wyszkolenia armii i komisarz polityczny oraz kompania sztabowa i pluton taborów.

Operacje i walki 6 Armii

Reorganizacja wojsk wiązała się z wyprawą kijowską, w której 6 Armia miała podjąć działania na południowym odcinku frontu, razem ze sprzymierzonymi oddziałami Petlury (ekwiwalent jednej brygady).

Okres wypadów przed przedni skraj obrony

Na początku kwietnia 6 Armia obsadzała odcinek frontu przebiegający przez Podole, od granicy z Rumunią na Dniestrze po Ikwę. W okresie przed rozpoczęciem „wyprawy kijowskiej” – obie strony zachowywały się dość pasywnie, nie przeprowadzając poważniejszych akcji zaczepnych. Polskie związki taktyczne rozbijały lokalnymi wypadami koncentracje większych sił przeciwnika. Jednocześnie same przygotowywały się do ofensywy. Dowództwo sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego wstrzymało działania ofensywne, nakazując prowadzenie aktywnej obrony oraz intensywnej działalności wywiadowczej, przygotowanie grupy uderzeniowej i przerzucenie na pierwszą linię brygad Ukraińskich Strzelców Siczowych. Oczekiwano przybycia Armii Konnej. Rozkaz do obrony Jegorow ponowił 15 kwietnia. 1 kwietnia jednostki 6 Armii wykonywały rozkaz operacyjny Dowództwa Frontu Podolskiego z 28 marca, mający na celu rozpoznanie i rozbicie sił nieprzyjaciela w rejonie Baru i Wołkowiniec oraz dokonanie zniszczeń na stacjach i linii kolejowej Bar-Mohylew. W walkach po stronie 6 Armii udział wzięło osiem pułków piechoty i pułk jazdy oraz innych pięć baonów piechoty. Nie powiódł się zamiar Dowództwa 6 Armii zdobycia pociągów pancernych w rejonie stacji Komarowce, natomiast w zajętym Jełtuszkowie znaleziono spore zapasy cukru. Odparto atak sowieckiej brygady na prawym skrzydle 18 DP. Wzięto kilkudziesięciu jeńców, armatę, ponad 20 ckm-ów, kilka koni i kilkanaście wozów, bogaty sprzęt telefoniczny. Na południe od toru kolejowego oddziały sowieckie wycofały się poza linię Jełtuszków-Michajłowce-Doliniany-Wierzbowiec zrywając styczność z jednostkami polskimi. Dowództwo 12 DP zamierzało pozostać do 2 kwietnia w Jełtuszkowie i wywieźć cały zapas cukru do Daszkowiec, jednak gen. Iwaszkiewicz nakazał natychmiastowy odwrót. Jedynie Grupa płk. Oświęcimskiego wywiozła ok. 50 ton cukru, czyli zaledwie 5 proc. spośród ok. 1000 ton, znajdujących się w cukrowni.

W następnych dniach kwietnia organizowano kolejne wypady. Siłami trzech dywizji piechoty, pułku strzelców podhalańskich i pułku jazdy (razem około 15 tys. „bagnetów” i „szabel”, 736 karabinów maszynowych, 128 dział) skutecznie walczono z oddziałami 12 i 14 Armii liczącymi w sumie około 11 000 „bagnetów” i „szabel”, ponad 500 karabinów maszynowych i 100 dział. Najbardziej zacięte walki miały miejsce na przełomie pierwszej i drugiej dekady kwietnia. Strona polska utrzymała pozycje, a przeciwnikowi nie powiódł się zamiar zdobycia rejonu Kamieńca Podolskiego.

Wyprawa kijowska

Naprzeciwko pozycji armii stała 14 Armia Uborewicza, w składzie: 41, 45 i 60 DS, I SBK i III Brygada Galicyjska CzUHA, która 24 kwietnia zbuntowała się i okopała się koło stacji Mytki. Sama operacja rozpoczęła się rankiem 25 kwietnia, lecz sama 6 Armia tylko wiązała siły wroga. Ruszyła, dopiero gdy 14 A rozpoczęła odwrót związany z niepowodzeniami na zachód od Kijowa. W tym czasie 18 DP wykorzystała lukę po buncie II Brygady Halickiej i zajęła Winnicę, 12 DP Żmerynkę, a sojuszniczy Ukraińcy Mohylów.

W dniach 28–30 kwietnia wojska polskie podjęły kolejne natarcie. 6 Armia przesunęła się na odcinek Gniewań nad Bohem-Murafa nad Murafą, oraz obsadziły dolny nurt tej rzeki po ujście do Dniestru (gdzie znajdowały się zaprzyjaźnione wojska rumuńskie). Wówczas 14 Armia skupiła się w rejonie odcinka Boh-Dniestr. Ponadto wojska radzieckie w rejonie Kijowa (12 Armia) zdecydowały o wycofaniu się z miasta, a resztki 47 i 58 DS i 17 DK, znajdujące się w Białej Cerkwi przekazano Uborewiczowi.

Na początku maja na froncie polsko-bolszewickim panował zastój. Dopiero w nocy z 5 na 6 maja rozpoczęło się natarcie na Kijów, zakończone 7 maja wkroczeniem bez walki do miasta. Wówczas 2. i 6 Armia zaczęły zbierać siły do uderzeń zaczepnych na południowym odcinku frontu, dokąd przybywały pierwsze oddziały 1 Armii Konnej Budionnego. Ostatecznie jednak do końca maja trwał względny spokój, a pozycje 6 Armii przebiegały wzdłuż linii Jaruga-Bracław-Lipowiec.

Obrona i odwrót

27 maja inicjatywę przejęła Armia Czerwona, atakując polskie pozycje wokół Kijowa i okolic na południe od niego. Dokonało się to w chwili niekorzystnej dla Polaków, gdyż 25 maja zreorganizowano wojska na ukraińskim teatrze działań, rozwiązując 2 Armię, jej jednostki przekazano 3. i 6. armii, które włączono w skład Frontu Ukraińskiego. To właśnie na styku tych formacji, na linii Lipowiec-Samhorodek obsadzonej 13 DP spadło uderzenie 6 Dywizji Kawalerii Armii Konnej. Doprowadziło to do ciężkich i zażartych pięciodniowych walk, w których ostatecznie uczestniczyły: 13 DP i 1 DJ, wzmocnione kilkoma batalionami z odwodów Frontu Ukraińskiego oraz cała armia Budionnego (4, 6, 11 i 14 DK). Mimo początkowych klęsk (doszczętne wybicie 28 maja dwóch batalionów) ostatecznie wojska polskie osiągnęły sukces, okupiony jednak zużyciem odwodów.

5 czerwca Konarmia zaatakowała ponownie, tym razem zmieniając taktykę – tym razem miała dokonywać pozorowanych ataków oraz koncentrować siły w określonych punkcie. Takim był Samhorodek, będący na styku dwóch armii. W wyniku tego 1 AK dostała się na tyły polskie, zagrażając całemu Frontowi Ukraińskiemu. Mimo zagrożenia, formacja Iwaszkiewicza odniosła sukces w walce z 14 A pod Hajsynem, odtwarzając tym samym linię frontu. Nie zmniejszyło to zagrożenia, tym samym polskie jednostki rozpoczęły odwrót. W jego wyniku 6 Armia utraciła Winnicę i Murafę oraz toczyła walki pod Żmerynką.

10 czerwca Naczelne Dowództwo wydało rozkaz wycofania 6 Armii na linię Koziatyn–Winnica–Żmerynka–Mohylew, na pozycje osłaniające linię kolejową Żmerynka–Koziatyn. Węzeł kolejowy w Koziatynie miał być silnie trzymany przez 13 DP, 18 DP miała obsadzić odcinek Stare Pryłuki–Winnica, 12 DP rejon Żmerynki, dalej na południe po Dniestr oddziały ukraińskie. Nakazane rejony należało zająć najdalej do 16 czerwca. Sam odwrót miał być wykonany stopniowo i niepostrzeżenie dla przeciwnika. Dowództwu 6 Armii nakazano również porozumienie się z gen. Pawlenką odnośnie do przesunięcia jego jednostek. Nakazano bezzwłoczne rozpoczęcie prac fortyfikacyjnych na nowym odcinku z włączeniem do nich ludności cywilnej.

Wobec niepowodzeń dowództwo polskie zdecydowało reaktywować 2 Armię, w której skład weszła wydzielona z 6 A 5 DP. Mimo sukcesów przez nią osiągniętych, Iwaszkiewicz 20 czerwca utracił Żmerynkę, a 28 czerwca powstał wyłom między armiami, zwiększony faktem cofnięcia linii 2. armii o 50 km w stosunku do innych formacji. Jednak nowy dowódca Frontu, gen. por. Edward Rydz-Śmigły postanowił skorzystać z sytuacji i przy okrążyć Budionnego 2 A i przy oskrzydleniu przez 1 DPLeg. (3 A) i 18 DP, która miała uderzyć na Równe i 30 czerwca doszło do walk spotkaniowych koło Hrycowa, które ostatecznie poprawiły sytuację 2 Armii. W tej sytuacji dowództwo sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego (12 A, 14 A i 1 AK) zdecydowało o użyciu przeciwko dywizji gen. por. Krajowskiego 45 DS wspomaganej przez brygadę kawalerii. Do starcia doszło w okolicach Zasławia i zakończyły się zwycięstwem polskim i czasowym zdobyciem Hrycowa, który dopiero 3 lipca został ostatecznie zdobyty.

W tym samym czasie na prawej linii wojsk 6 Armii (28 czerwca stanowisko dowódcy 6 Armii objął gen. Jan Romer. Gen. Iwaszkiewicz udał się na urlop.) doszło do przerwania frontu w rejonie Baru przez 60 DS i wejścia na tyły wojsk polskich przez 8 DK w Płoskirowie, co doprowadziło do rozpoczęcia odwrotu na Zbrucz. 4 lipca 2 Armia utraciła Równe, mimo to 5 lipca 18 DP zdobyła Zasław i połączyła się z XX BP z 5 DP z tejże armii. Następnie 8/9 lipca grupa gen. Krajowskiego rozpoczęła odwrót na Krzemieniec, w którym była bezskutecznie atakowana przez 11, 8 i 14 DK i 45 DS. Położenie 18. dywizji poprawiło się 10 lipca, gdy Budionny wezwał 14 DK w rejon Równego.

Od tej pory głównym zadaniem 6 Armii była obrona Zbrucza (większość sił) i Ikwy (18 DP). 12 lipca wojska Frontu Południowo-Zachodniego ponownie zaatakowały: 14 A na Zbrucz, a 11 DK na Dubno, utracone 13 lipca po kontrataku dywizji Krajowskiego. Zmusiło do Budionnego do użycia większości sił swojej armii, przez co walki pod Brodami i Podwołoczyskami trwały do 23 lipca i zakończyły się odwrotem wojsk polskich na Tarnopol. Brody utracono 27 lipca, kiedy to na pozycje 18 DP uderzyła cała Armia Konna. Doprowadziło to do utraty łączności przez dywizję i jej faktycznego przejścia w skład 2 A.

Kontrofensywa

W związku z nowymi dyrektywami 6 Armia miała podlegać Frontowi Południowemu i swoimi siłami wiązać Konarmię, by ta nie wspomogła Tuchaczewskiego w pochodzie za Wisłę. Lecz dowództwo Frontu Południowo-Zachodniego miało inne plany – formacjami Budionnego zdobyć Lwów i przerzucić je do walki z wojskami Wrangla na Krymie. W tym celu 19 sierpnia Armia Konna ruszyła na miasto, skąd po ciężkich walkach (jak np. bitwa pod Zadwórzem) wycofała się 20 sierpnia i po naleganiach Tuchaczewskiego skierowała się na Lubelszczyznę.

26 sierpnia Budionny ruszył ponownie, przełamując pod Bełzem pozycje grupy gen. por. Hallera (13 DP i 2 DJ) i oblegając Zamość. Wpadł tam w zasadzkę 3 Armii i grupy gen. Hallera. W wyniku bitwy pod Komarowem resztki Konarmii musiały ustąpić na Hrubieszów, a 6 września, po ciężkich walkach odwrotowych przełamały front i wyszły z okrążenia. Następnie ruszyła ofensywa 3 Armii, wspomagana przez grupę gen. por. Hallera, która wzmocniona 2 DJ z Hrubieszowa parła na Łuck, zdobyty 16 września.

14 września natarcie rozpoczęła 6 Armia, uderzając na Tarnopol i w kierunku Brodów. 14 Armia z ciężkimi startami wycofała się najpierw z Tarnopola (18 września) i Jampolu (21 września), aż 24 września przekroczyła Zbrucz. Także Konarmia i 12 A próbowały stawić opór nad Horyniem i później nad Słuczem oraz Uborcią, ale plany pokrzyżował im Korpus Jazdy gen. Rómmla, dokonując głębokiego zagonu na Korosteń. Ofensywę zakończył rozejm, wchodzący w życie 18 października. Zarówno postanowienia rozejmu, jak i traktatu ryskiego przewidywały wycofanie wojsk 6 Armii na wschód, na linię Zbrucza, przez Wołyń do Polesia. Jednak dowództwo armii rozwiązano dopiero 1 czerwca 1921, kiedy ryzyko odnowienia działań wojennych stopniało do zera.

Ordre de Bataille 6 Armii

Pierwszy skład 6 Armii

Jednostki ogólnowojskowe

• 5 Dywizja Piechoty
• 12 Dywizja Piechoty
• 18 Dywizja Piechoty
• 4 pułk strzelców podhalańskich
• 6 pułk ułanów

Wojska łączności armii

• polowa stacja radiowa nr 2
• stała stacja radiowa „Lwów”
• kompania radiotelegraficzna parkowa
• kompania telegraficzna ciężka nr 6
• kompania telegraficzna parkowa nr 6
• stacja Hughesa
• pluton budowlany, pluton specjalny
• stacja gołębi pocztowych.

Wojska saperskie

• 6 batalion saperów

Wojska kolejowe

• I batalion wojsk kolejowych
• VI batalion wojsk kolejowych
• kompania motorowa
• pociągi pancerne „Iwaszkiewicz”, „Pionier” i „Hallerczyk”

Wojska samochodowe

• polowy dywizjon samochodowy nr 6,
  • polowa kolumna samochodów osobowych nr 6
  • kolumna sanitarna nr 75
  • kolumny samochodów ciężarowych nr 11, 20 i 86

Lotnictwo

• III grupa lotnicza
  • 5 eskadra wywiadowcza
  • 6 eskadra wywiadowcza
  • 7 eskadra myśliwska
  • III park lotniczy

Okręg Etapowy „Tarnopol”

• I, II i III Lwowski batalion etapowy
• III Kielecki batalion etapowy
• III Lubelski batalion etapowy
• III Łódzki batalion etapowy

Zmiany w składzie armii

• Dowództwo 6 Armii
• 1 Dywizja Jazdy (od 6 sierpnia)
• 2 Dywizja Jazdy (od 12 sierpnia)
• 5 Dywizja Piechoty (do 19 czerwca, od 5 lipca tylko XX BP, od 14 września cała)
• 6 Dywizja Piechoty (6 sierpnia – 14 września tylko XXII BP, od 14 września cała)
• 8 Dywizja Piechoty (od 14 września)
• 12 Dywizja Piechoty
• 13 Dywizja Piechoty (od 25 maja)
• 18 Dywizja Piechoty (do 27 lipca)
• dywizja/brygada ukraińska (do 11 listopada)
• III dywizjon lotniczy
• Stacja Zborna 6 Armii w Żmerynce

Obsada personalna dowództwa

Ważniejsze stanowiska:

Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia służby
dowódca armii	gen. ppor. Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański	1 IV – VIII1920
	gen. Jan Romer	28 VI – 20 VII 1920
	gen. por. Władysław Jędrzejewski	VIII 1920
	gen. por. Robert Lamezan-Salins	VIII – IX 1920
	gen. por. Stanisław Haller	IX – IX 1920
szef sztabu	płk Edmund Kessler	IV – VIII1920
	płk szt.gen. Julian Stachiewicz	14 IX1920 – 15 V 1921
kwatermistrz	gen. ppor. Henryk Zemanek
Inspektor jazdy	ppłk Gąssowski	V 1920
dowódca etapów armii	płk Franciszek Fabry
szef służby łączności	por. Juliusz Ornatowski	1 IV 1920 –
szef inżynierii i saperów	kpt. Norbert Rustowski	1 IV 1920 –
szef kolejnictwa	kpt. inż. Władysław Gallas	1 IV 1920 –
szef lotnictwa	kpt. pilot Stefan Bastyr	1 IV 1920 –
referent samochodowy	kpt. Roman Misiągiewicz	1 IV 1920 –

Obsada personalna dowództwa 6 Armii w okresie od 1 kwietnia do 12 sierpnia 1920
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca Armii	gen. por. Wacław Iwaszkiewicz
	wz. gen. por. Jan Romer (27 VI–22 VII)
Adiutant	por. Stanisław Imiela
Oficer ordynansowy	kpt. Paweł Juracki
Szef sztabu	ppłk szt. gen. Edmund Kessler
Adiutant	ppor. Jan Meyer
Kwatermistrz	płk szt. gen. Henryk Zemanek
Adiutant	ppor. Roman Ligęza
Inspektor piechoty	ppłk Karol Blok
Inspektor artylerii	gen. ppor. Wincenty Kaczyński
	płk art. Józef I Dzięgielewski (od 20 V)
Oficer inspektoratu	ppor. Jan Rehman
Oficer inspektoratu	ppor. Kazimierz Sawicki
Inspektor jazdy	ppłk Maurycy Gąssowski (do 24 VI)
	ppłk Włodzimierz Wołkowicki
Oficer łącznikowy NW	płk szt. gen. Karol Bołdeskuł
	gen. ppor. Adam Nowotny (od 26 VII)
Komisarz cywilny 6 Armii	urz. wojsk. V r. Ludwik Romocki
zastępca	Franciszek Rakoczyński (od 1 VII)
Oddział I (organizacyjny)
Szef	kpt. Gwido Kawiński
Sekcja organizacji i uzupełnień	ppor. Stanisław Sanetra
Sekcja OdB i stanów liczebnych	ppor. Antoni Wyszyński
Oficer sekcji	pchor. Stefan Minasowicz
Referent wyszkolenia	por. Edmund Lewandowski
Inspektor spraw jeńców	kpt. Sylwester Strzelczyk
	kpt. Paweł Juracki
	ppłk Paweł Geissler
Referent jeńców	ppor. Jan Lis (do 9 VIII)
	ppor. Józef Dura
Oficer oddziału	ppor. Ferdynand Csala
Oficer oddziału	ppor. Wincenty Zarębski
Oddział II (informacyjny)
Szef	kpt. Walery Sławek (do 24 IV)
	por. Władysław Włoskowicz
Sekcja defensywy	ppor. Henryk Królikowski Muszkiet
Oficer sekcji	ppor. Jerzy Skowroński
Oficer sekcji	ppor. Ludwik Krakowski (od 5 VIII)
Oficer sekcji	ppor. Wacław Grzybowski (od 9 VIII)
Referent śledczy	ppor. Piotr Stembalski
Referent inwigilacyjny	ppor. Kowalski
Referent stacji kontrolnych	ppor. Zagórowski
Sekcja ofensywy	por. Władysław Włoskowicz (do 24 IV)
	ppor. Witold Wielogłowski
Referent oświatowy	ppor. Antoni Dąbrowski
Referent polityczno prasowy	ppor. Antoni Szaszkiewicz
Protokół i registratura	por. Lucjan Rehan
Oddział III (operacyjny)
Szef	mjr szt. gen. Bogusław Szul-Skjóldkrona
	kpt. Adam Ajdukiewicz-Brzechwa (od 3 V)
Sekcja rozkazodawcza	por. Michał Stefanicki
Sekcja ewidencyjna	rtm. Ignacy Drozdowski
Oficer sekcji	por. ad. szt. Bronisław Roganowicz
Oficer gazowy	ppor. Stanisław Krupa (do 26 VI)
Nast.	ppor. Władysław Wierzbanowski
Protokół i registratura	ppor. Wojciech Marczewski
Oddział IV (etapowy)
Szef	mjr Henryk Sobera
	kpt. szt. gen. Eugeniusz Kordzik (od 2 VIII)
Szef sekcji uzbrojenia	kpt. Cyryl Strzelczyk
Oficer zdobyczy armii	por. Wacław Kuehnel
Zastępca	ppor. Stanisław Galiński
Szef sekcji ogólnej	por. Bolesław Krokowski
Oficer oddziału	por. ad. szt. Emil Izydor Modrycki
Oficer oddziału	por. Peiper
Oficer oddziału	por. Umański
Oficer oddziału	ppor. Bartosz
Oficer oddziału	ppor. Bion
Oficer oddziału	ppor. Czesław Dobrowolski
Oficer oddziału	ppor. Dziubiński
Oficer oddziału	ppor. Alfred Fliederbaum-Bzowiecki
Oficer oddziału	ppor. Klimuntowski
Oficer oddziału	ppor. Franciszek Kraczkiewicz
Oficer oddziału	ppor. Potkel (Emil Potkaehl?)
Oficer oddziału	ppor. Tadeusz Solecki
Oficer oddziału	ppor. Karol Staffa
Oficer oddziału	ppor. Stanisław Steczkowski
Oficer oddziału	ppor. Alojzy Trojanowski
Oficer oddziału	ppor. Stanisław Trzaska
Oficer oddziału	ppor. Ferdynand Ziomek
Oddział V (personalny)
Szef	kpt. Józef Skiba
Sekcja spraw personalnych	por. Emil Dąbrowski
Oficer sekcji	ppor. Ludwik Goetz
Oficer sekcji	ppor. Tadeusz Makuch
Oficer sekcji	ppor. Edward Matuszkiewicz
Sekcja służby wewnętrznej	por. Władysław Dybowski
Oficer sekcji	ppor. Józef Dura (do 9 VI)
Protokół i registratura	urz. wojsk. XI r. Zygmunt Kozubal
Redakcja rozkazów, litografia i drukarnia	ppor. Marian Krajewski
Oficer do specjalnych poruczeń	ppor, Tadeusz Pliszewski
Oficer oddziału	por. Rudolf Pommersbach
Oficer oddziału	ppor. Jan Bojański vel Bojarski (od 2 VI)
Oficer oddziału	ppor. Józef Nowicki
Oficer oddziału	urz. wojsk. X r. Jan Papierkowski (do 2 VI)
Szef łączności armii	por. Juliusz Ornatowski
Adiutant	pchor./ppor. Wacław Gawroński
	ppor. Józef Mościcki (od 28 IV)
Szef radiotelegrafii	urz. wojsk. IX r. dr inż. Tadeusz Malarski
Oficer telegrafu	ppor. inż. Józef Pietruszewicz
Oficer techniczny	por. Zdzisław Piątkiewicz
Kierownik kancelarii	urz. wojsk. XI r. Franciszek Wojtowicz
Oficer kasowy	ppor. Roman Loteczka
Oficer prowiantowy	ppor. Bruno Kaczkowski
Szef lotnictwa armii	kpt. pil. Stefan Bastyr († 6 VIII)
	mjr pil. Cedric Fauntleroy (od 11 VIII)
Adiutant	por. Zbigniew Orzechowski
Referent techniczny	por. Kazimierz Skwerczyński
Referent taktyczny	ppor. obs. Tomasz Turbiak
Oddział aero-foto	ppor. Hugo Hierse
Oficer oddziału	ppor. Józef Zając
Komisja gospodarcza	ppor./kpt. Leon Sakowicz
Szef kolejnictwa armii	kpt. inż. Władysław Gallas
Adiutant	por. Stanisław Hałaszyński
Sekcja 1 wojsk kolejowych	por. inż. Witold Hertel
Referent	por. Stanisław Fabiański
Sekcja 2 transportów polowych	urz. wojsk. VIII r. dr Stanisław Maresz
W sekcji	por. Mieczysław Borowiecki
Szef inżynierii i saperów	kpt. Norbert Rustowski
Oficer szefostwa	por. Roman Chobrzyński
Oficer szefostwa	ppor. Tadeusz Wallner
Oficer szefostwa	ppor. Jan Prohaska
Oficer szefostwa	ppor. Jan Toczyski
Szef ekspozytury żandarmerii polowej	por. Franciszek Gorczyca
Oficer ekspozytury	ppor. Franciszek Bieńkowski
Oficer ekspozytury	ppor. Jerzy Gaspary
Oficer ekspozytury	ppor. Tadeusz Kurzeja
Oficer ekspozytury	ppor. Leonard Szymanowski
Oficer ekspozytury	ppor. Alfred Tener
Szef intendentury armii	mjr int. Ferdynand Zatrzewski
Zastępca szefa	kpt. int. Fryderyk Golling
Oficer do zleceń	ppor. rach. Józef Czernecki
Szef wydziału żywnościowego	por. prow. Wiktor Romański
Referent żywnościowy	por. Ludwik Ładoś (od 20 V)
Oficer wydziału	ppor. rach. Edward Banasiak
Oficer wydziału	urz. cyw. Antoni Truchanowicz
Szef wydziału ekwipunkowego i materiałowego	ppor. rach. Józef Chałupka
Oficer wydziału	ppor. rach. Józef Zborowski
Oficer wydziału	ppor. rach. Tadeusz Wiśniewski
Szef wydziału finansowego	ppor. rach. Stanisław Czerny
Oficer wydziału	ppor. rach. Zygmunt Kiszka
Oficer wydziału	ppor. rach. Włodzimierz Kazimierz Herzig
Szef wydziału organizacyjno-personalnego	ppor. rach. Kazimierz Malczewski
Oficer wydziału	ppor. rach. Ludwik Kuszczak
Oficer wydziału	ppor. rach. Wiktor Schindler
Kierownik kancelarii	urz. cyw. Aleksander Wilusz
Kasa operacyjna	mjr rach. Marek Steissel
Oficer kasy	por. rach. Eligiusz Szamota
Komisja kontroli	por. Adam Langner
Oficer komisji	ppor. rach. M. Zapotoczny
Oficer szefostwa	ppor. Bolesław Bielamowicz
Szef sanitarny armii	ppłk lek. dr Bolesław Korolewicz
Adiutant	ppor, san. Apolinary Wietrzny
Zastępca	mjr lek. dr Jakub Skarbiński
Referent pers. i szpit.	por. lek. dr Adolf Paśko
Referent higieny	kpt. lek. dr Jakub Krzemicki
Referent aptekarski	ppor. apt. mgr Roman Hanasz (IV)
	por. apt. mgr Abraham Zimmring
Przew. komisji zdrowotności	kpt. lek. dr Jakub Krzemicki
Członek komisji	kpt. lek. doc. dr Napoleon Gąsiorowski (IV)
Członek komisji	kpt. lek. dr Zdzisław Steusing (IV)
Członek komisji	por. lek. dr Kazimierz Wewiórski
Kierownik kancelarii	ppor. podlek. Leon Koziołkowski
Kier. warszt, san. techn.	inż. Mikołaj Wołkow
Ambulatorium oddziałów sztab.	por. lek. dr Stanisław Malinowski
Lekarz	ppor. podlek. Antoni Pierzchała
Oficer sanitarny	ppor. san. Tadeusz Rokicki (VI)
Ambulatorium dentystyczne	kpt. lek. dr Henryk Allerhand
Lekarz	kpt. lek. dr Leon Katzner (IV)
Lekarz	ppor. podlek. Stanisław Dziubek
Lekarz	pchor. podlek. Eugeniusz Kapitain
Ambulatorium dentystyczne „Tarnopol”	por. lek. dent. Stanisław Beno (IV)
Pełnomocnik PTCK	Hilary Bniński
Naczelny lekarz weterynarii	mjr lek. wet. Jan Gromczakiewicz
Szef duszpasterstwa armii	ks. ppłk dr Jan Idee
Szef referatu sądowo-prawnego	mjr dr Zygmunt Hołobut
	mjr Józef Zołotarski (VI –pocz. VIII)
	ppłk dr Zygmunt Hołobut
Oficer referatu	por. Tadeusz Mitraszewski
Oficer referatu	por. Tadeusz Skulski
Oficer referatu	pchor. Feliks Łączewski
Szef referatu poczty polowej nr 6	N.N.
Oficer referatu	urz. wojsk. Jan Krąpiec († 6 VII)
Szef referatu samochodowego	kpt. Roman Misiągiewicz
Szef referatu koni i taborów	kpt. Władysław Czermak
Oficer referatu	ppor. Zygmunt Dziubiński
Oficer referatu	ppor. Stanisław Trzaska
Szef referatu ochrony zabytków	kpt. Bolesław Geber
Oficer referatu	por. Rudolf Huber
Oficer kasowy	por. Izydor Lang
Oficer kasowy	ppor. Stanisław Zdziechowicz
Oficer prowiantowy	por, Marian Jastrzębski
Stołownia oficerska	por. Rudolf Pomersbach
Dowódca kompanii sztabowej	ppor. Piotrowski
Dowódca plutonu	ppor. Andrzej Cyganik
Dowódca plutonu	ppor. Wacław Skolimowski
Dowódca plutonu	ppor. Roman Zieliński
Dowódca plutonu taborów	ppor. Ferdynand Dolny (od 4 VII)
Oficer dowództwa	ppłk Ludwik Morawski († 6 VII)

Obsada personalna dowództwa 6 Armii w okresie od 16 sierpnia do 4 września 1920
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca armii	gen. por. Władysław Jędrzejewski
Szef sztabu	mjr szt. gen. Włodzimierz Tyszkiewicz
Adiutant	ppor. Wiktor Otton Stabrowski
Oficer łącznikowy ND	rtm. Kazimierz Rostworowski
Oficer łącznikowy szefostwa lotnictwa	por. Wilhelm Siemieński
Oficer łącznikowy szefostwa lotnictwa	ppor. Wiktor Klein
Oddział I (organizacyjny)
Szef	mjr Zygmunt Janowski
Zastępca	kpt. ad. szt. Mirosław Kalinka
Sekcja stanów liczebnych i OdB	ppor. Tadeusz Wojtoń
Sekcja uzupełnień	ppor. Józef Bauer
Oddział II (informacyjny)
Szef	por. Stanisław Neuman
Sekcja defensywy	ppor. Marian Naglicki
Oficer oddziału	ppor. dr Stanisław Vincenz
Oficer oddziału	ppor. Stanisław Wołowski
Oddział III (operacyjny)
Szef	kpt. szt. gen. Fryderyk Maiły
Oficer operacyjny	rtm. Edward Kalinowski
Szef sekcji 2	por. Felicjan Sterba
Oficer rozkazodawczy	ppor. p. d. szt. gen. Remigiusz Adam Grocholski
Oddział IV (etapowy)
Szef	kpt. ad. szt. Edmund Sztark vel Stark
Oficer oddziału	por. Tadeusz Dąbrowski
Oficer oddziału	por. Władysław Schmid
Referent taborów i koni	por. Stanisław Braun
Referent samochodowy	por, inż. Paweł Gryniewicz
Referent jeńców	ppor. Stefan Wardzyński
Oddział V (personalny)
po. szefa	ppor. Stanisław Matusiak
Referent spraw personalnych	ppor. Paweł Hugon Sand
Referent służby wewnętrznej	por, Romuald Mossoczy
Szef kancelarii głównej	ppor./por. Stanisław Petry
Protokół poufny	ppor. Kazimierz Sołtysik
Szefostwa i inne komórki
Szef inżynierii	kpt. inż. Stanisław Kowalski
Szef służby łączności	kpt. Zygmunt Grudziński
Adiutant	ppor. Jerzy Stachiewicz
Oficer szefostwa	ppor. Józef Mościcki
Szef żandarmerii	kpt. Kazimierz Koczorowski
Oficer ekspozytury	ppor. Stanisław Raut
Referent artylerii	ppłk Tadeusz Łodziński
Oficer referatu	kpt. dr Aleksander Martynowicz
Oficer referatu	ppor. Kazimierz Sawicki
Szef sanitarny	ppłk lek. dr Aleksander Domaszewicz
Zastępca	ppłk dr Józef Wojciech Topolnicki
Szef intendentury	mjr int. Seweryn Lang
Oficer prowiantowy	ppor. Rafał Piotrowski
Dowódca kompanii sztabowej	ppor. Adam Markowski
Dowódca plutonu	ppor. Ryszard Klauziński

Obsada personalna dowództwa 6 Armii w okresie od 4 września 1920
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca	gen. por. Robert Lamezan-Salins
	gen. por. Stanisław Haller (od 16 IX)
Adiutant	rtm. Władysław Wolański
Oficer ordynansowy	por. Załuski
Szef sztabu	płk szt. gen. Jan Thullie (do 14 IX)
	płk Julian Stachiewicz
Adiutant	ppor. Jan Bojarski
Kwatermistrz	ppłk szt. gen. Kazimierz Rylski
Adiutant	kpt. Roman Ligęza
	ppor. Leon Urban
Oddział I (organizacyjny)
Szef	kpt. Gwido Kawiński
Sekcja organizacji i uzupełnień	ppor. Stanisław Sanetra
Sekcja OdB i stanów liczebnych	por. Antoni Wyszyński
Referent wyszkolenia	por. Edmund Lewandowski
Referent artylerii	ppłk Jan Dąbrowski
Oddział II (informacyjny)
Szef	por. Władysław Włoskowicz
Kierownik sekcji ofensywy	ppor. Roman Żajkowski
Oficer sekcji	ppor. Zagórowski
Referent ewidencji	ppor. Aleksander Krysa
referent sytuacji
referent organizacyjny
kierownik sekcji defensywy
referent śledczy
oficer sekcji
referent ruchu
referent inwigilacyjny
referent oświatowy
kierownik sekcji kulturalno-oświatowej
zastępca
referent polityczno-prasowy
oficer referatu
referent kasowy
Oddział III (Operacyjny)
szef oddziału	mjr Adam Brzechwa-Ajdukiewicz
kierownik sekcji rozkazodawstwa
oficer sekcji
kierownik sekcji sytuacyjnej
oficer sekcji	kpt. Władysław Kowalski
oficer gazowy
protokół i registratura	u. wojsk. XI r. Tadeusz Ferdynand Kończy
Oddział IV (Etapowy)
szef oddziału
Oddział V (Personalny)
szef oddziału
Szefostwo Łączności
Szef łączności	por. Juliusz Ornatowski
Adiutant	por. Józef Greiner
Szef radiotelegrafii	urz. wojsk. IX r. dr inż. Tadeusz Malarski
Oficer telegrafii	por. Zdzisław Piątkiewicz
Oficer techniczny	ppor. Edward Rauch
Kierownik kancelarii	urz. wojsk. XI r. Franciszek Wojtowicz
Oficer kasowy	ppor. Roman Loteczka
Oficer prowiantowy	ppor. Bruno Kaczkowski
Szefostwo Lotnictwa
Szef lotnictwa	mjr pil. Cedric Faunt le Roy
Adiutant	por. obs. Adam Paleolog
	kpt. pil. Władysław Matula (od 11 X)
Oficer łączności	rtm. Zbigniew Orzechowski
Referent techniczny	pchor. Andrzej Rybicki
Referent taktyczny	por. obs. Kazimierz Kubala
Lekarz III dyonu	ppor. podlek. Edward Nowakiewicz
Oficer szefostwa	sierż./pchor. obs. Zygfryd Piątkowski
Szefostwo Inżynierii i Saperów
Szef inżynierii i saperów	mjr Norbert Rustowski
Referent personalny	kpt. Roman Chobrzyński
Oficer materiałowy	ppor. Tadeusz Wallner
Ewidencja dróg, mostów, robót fortyfikacyjnych	ppor. Wiktor Głowacki
Szefostwo Kolejnictwa
Szef kolejnictwa	mjr inż. Władysław Gallas
Adiutant techniczny	por. Stanisław Hałaszyński
Kierownik sekcji wojsk kolejowych	por. inż. Witold Hertel
Oficer sekcji	por. Stanisław Fabiański
Kierownik sekcji transportów polowych	por. Mieczysław Borowiecki
Oficer sekcji	ppor. Ignacy Birken
Dowódca pociągów pancernych	mjr inż. Bolesław Peykert
Ekspozytura Żandarmerii Polowej
Szef ekspozytury żandarmerii	rtm. Ignacy Hutter
Adiutant	ppor. Franciszek Bieńkowski
1 referent śledczy	por. Władysław Herzog
2 referent śledczy	ppor. Ludwik Szarowski
Dowódca plutonu sztabowego	por. Tadeusz Kurzeja
Dowództwo Taborów
Dowódca taborów	mjr Erwin Rossner
Kierownik sekcji taborów i koni	mjr Władysław Czerniak
Zastępca	rtm. Zygmunt Dziubiński
Oficer sekcji	por. Edmund Kamieński
Oficer materiałowy	ppor. Stanisław Trzaska
Dowódca zapasu koni	por. Julian Uleniecki
Zastępca	ppor. Edmund Erdtracht
Lekarz weterynarii zapasu koni	mjr lek. wet. Dominik Gregorowicz
Dowódca składu i warsztatów taborowych	por. Michał Chajnides
Zastępca	ppor. Stanisław Feluś
Szef referatu sądowo prawnego	ppłk dr Zygmunt Hołobut
Oficer referatu	por. Tadeusz Skulski
Naczelny lekarz weterynarii	mjr lek. wet. Jan Gromczakiewicz
Pomocnik	ppor. podlek. wet. Józef Adamek
Oficer do zleceń	rtm. lek. wet. Piotr Lech
Duszpasterstwo	ks. ppłk dr Jan Idee
Szefostwo Sanitarne
Szef sanitarny	płk lek. dr Bolesław Korolewicz
Zastępca	ppłk lek. dr Jakub Skarbiński
Referent higieny	mjr lek. dr Marian Stawiński
Referent personalny	por. lek. dr Adolf Paśko
Referent aptek	por. apt. Czesław Okólski
Adiutant	ppor. san. Apolinary Wietrzny
Szefostwo Intendentury
Szef intendentury	kpt. int. Stanisław Ficowski
Zastępca	kpt. int. Fryderyk Golling
Oficer do specjalnych poruczeń	por, Eugeniusz Juryś
Szef wydziału żywnościowego	por. Roman Borelowski
Oficer wydziału	por. Ludwik Ładoś
Oficer wydziału	ppor. Zygmunt Illeczko
Szef wydziału ekwipunkowo-materiałowego	por. Adam Langner
Oficer wydziału	ppor. Feliks Białkowski
Szef wydziału finansowego	ppor. rach. Stanisław Czerny
Oficer wydziału	ppor. Alfred Błaha
Oficer wydziału	ppor. rach. Ludwik Kuszczak
Oficer wydziału	ppor. rach. Wiktor Schindler
Oficer wydziału	urz. wojsk. XI r. Adam Smutny
Kierownik kancelarii	ppor. rach. Ludwik Kuszczak
Kasa operacyjna	mjr rach. Marek Steissel
Oficer kasy	por. rach. Eligiusz Szamota
Oficer kasy	urz. wojsk. XI r. Chaim Haber
Kierownik referatu prawno-rekwizycyjnego	por. rach. dr Tadeusz Gutkowski
Oficer referatu	ppor. rach. Alfred Rzędowski
Oficer referatu	ppor. rach. dr Izrael Feliks Teicher
Kierownik kontroli wstępnej rachunkowości	ppor. rach. Józef Feuerstein
Oficer łącznikowy przy Intendenturze NDWP	urz. wojsk. XI r. Schaeffer
Oficer łącznikowy przy DOG Kraków	por. prow. Julian Biegański
Oficer łącznikowy przy DOG Lwów	kpt. Rudolf Pommersbach
Oficer łącznikowy przy Intendenturze Armii URL	kpt. Stanisław Zakrzewski
Pomocnik	por. Wojciech Kołodziejski
Kierownik komisji skontrującej	mjr rach. Leon Doppler
Stołownia oficerska intendentury	ppor. prow. Bronisław Kwiatkowski
Kierownik referatu samochodoweg	kpt. Kazimierz Kristman Dobrzański
Zastępca	kpt. Józef Wacław Rokicki
Adiutant	urz. wojsk. IX r. dr Stanisław Hardt
Oficer techniczny	por. Bronisław Głąb
Oficer referatu	por. inż. Paweł Gryniewicz
Oficer referatu	ppor. Michał Zamojski
Oficer zdobyczy wojennej	mjr Wacław Kuehnel
Zastępca	ppor. Aleksander Denefeld
	ppor. Stanisław Galiński
Dowódca Centralnej Stacji Rozdzielczej	ppor. Mieczysław Stopczyński
Zastępca	ppor. Wojciech Wierzbiński
Oficer kasowy	por. Izydor Lang
Oficer prowiantowy	por. Marian Jastrzębski
Oficer gospodarczy	ppor. Stanisław Zdziechowicz
Stołownia oficerska	ppor. prow. Mianowski
Inspektor spraw jeńców	płk Paweł Geissler
Referent	ppor. Józef Dura
Oficer do specjalnych poruczeń	płk Edward Hohenauer
Komisarz polityczny	urz. wojsk. V r. Ludwik Ramocki
Kierownik głównej poczty polowej nr 6	urz. wojsk. IX r. Stanisław Ochalik
Kontrola	urz. wojsk. X r. Zygmunt Hulka
Służba kancelaryjna	urz. wojsk. X r, Julian Gawiński
Służba kancelaryjna	urz. wojsk. X r. Feliks Tyszczyński
Spedycja	urz. wojsk. X r. Eugeniusz Piotrowski
Służba nadawcza odbiorcza	urz. wojsk. XI r. Adam Dziubiński
Spedycja	urz. wojsk. XI r. Rudolf Kram
Służba przekazowa	urz. wojsk. XI r. Leon Opioła
Dyslokacja	ppor. Teofil Karwowski
Dowódca kompanii sztabowej	por. Kamil Maniecki vel Maniewski
Dowódca plutonu taborów	ppor. Stanisław Trzaska

Bibliografia

• Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.