Bój pod Olszanami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
2 sierpnia 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Olszanami | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bój pod Olszanami – walki polskiego 22 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 8 Dywizji Strzelców toczone w pierwszym roku okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 oddziały polskie weszły w kontakt bojowy z jednostkami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].
Na początku kwietnia na litewsko-białoruskim obszarze działań wojennych oddziały polskie stały na linii Jasiołda - Kanał Ogińskiego, podchodząc na północ od Niemna do linii kolejowej Baranowicze - Lida i do rzeki Dzitwy. W tym czasie oddziały Armii Czerwonej tworzyły cztery zgrupowania. Jedno z nich zgrupowane było na Polesiu w rejonie Łunińca[4].
Wiosną wojska grupy gen. Listowskiego trzykrotnie próbowały zdobyć ten ważny węzeł kolejowy, broniony przez 8 Dywizję Strzelców i mniejsze oddziały Armii Czerwonej[5]. Dopiero w lipcu udało się Polakom zdobyć Łuniniec. 10 lipca grupa mjr. Aleksandra Łuczyńskiego zajęła miasto, a obchodzący miasto 3 pułk ułanów zmusił przeciwnika do odwrotu za Łań[6].
Walczące wojska
[edytuj | edytuj kod]| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| ⇒ Grupa ppłk. Grabowskiego | ppłk Władysław Grabowski | 9 Dywizja Piechoty |
| → 4/22 pułku piechoty | kpt. Zawadzki | |
 Armia Czerwona
| ||
| 8 Dywizja Strzelców | 16 Armia | |
| → 64 pułk strzelców | 22 Brygada Strzelców | |
| → batalion instruktorski (Chińczyków) | ||
| → ochotniczy oddział spartakusowców | ||
| → jednostki Flotylli Dnieprzańskiej | ||
Walki pod Olszanami
[edytuj | edytuj kod]Po opanowaniu Łunińca, wojska polskie wstrzymały chwilowo marsz na wschód. 22 pułk piechoty ppłk. Władysława Grabowskiego zajął stanowiska na wschód od miasta. Jego I batalion wzmocniony oddziałem rtm. Stefana Felsztyńskiego i plutonem 4 baterii 7 pułku artylerii polowej, liczący około sześciuset żołnierzy, dwa działa i szesnaście ckm-ów, obsadził poszczególnymi kompaniami Olszany, Remel i Moczule. Ze względu na ukształtowanie terenu każda z nich tworzyła samodzielny punkt oporu[7][8].
2 sierpnia sowieckie dowództwo podjęło próbę odzyskania Łunińca. Do natarcia ruszył 64 pułk strzelców, batalion instruktorski[a], ochotniczy oddział spartakusowców oraz kilka jednostek Flotylli Dnieprzańskiej. W sumie sowieckie zgrupowanie uderzeniowe liczyło około 1800 żołnierzy, dwa działa, dwadzieścia pięć ckm-ów[10][11]. O świcie przeciwnik uderzył jednocześnie na trzy wioski. Do 15.00 Polacy zostali wyparci z Remla i Moczul. W Olszanach broniła się jeszcze 4 kompania kpt. Zawadzkiego. Polacy odparli siedem ataków sowieckich i zadali nacierającym duże straty. Wieczorem czerwonoarmiści przypuścili kolejny szturm na wioskę. Dzięki dużej przewadze liczebnej, wdarli się na stanowiska polskie, a walka przeniosła się między zabudowania wioski. W krytycznej chwili, gdy plutony zaczęły już ustępować, kpt. Zawadzki zebrał kilkunastu żołnierzy i rzucił się do kontrataku „na bagnety”. Sowieci w zapadającym mroku nie rozpoznali siły kontratakujących i zaczęli wycofywać się. Do kontrataku dołączyli się żołnierze pozostałych plutonów, a uciekających w panice czerwonoarmistów ścigano jeszcze około półtora kilometra. Następnego dnia Sowieci nie przejawiali aktywności, a 4 sierpnia, po nadejściu dwóch kompanii 34 pułku piechoty, Polacy odzyskali Remel i Moczule[12].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Skuteczna polska obrona Olszan zapobiegła przełamaniu frontu polskiego pod Łunińcem i uniemożliwiła Sowietom przeprowadzenie planowanego natarcia na to miasto. 4 kompania 22 pułku piechoty pod Olszanami straciła pięciu poległych i 34 rannych, czyli około 30% stanu osobowego. Sowieci stracili blisko dwustu zabitych i rannych. Wzięto do niewoli trzydziestu jeńców i zdobyto cztery ckm-y[13].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 14.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 245.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 246.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 294.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 16.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 246-247.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 247.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 17.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 295.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 282.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.