Ty2/Ty42

Ty2/Ty42
Producent	różni
Lata budowy	1942–1945
Układ osi	1′E
	Wymiary
Masa pustego parowozu	z tendrem: 98,05 t; bez tendra: 77,25 t
Masa służbowa	143,635 t
Długość	13 600 mm
Długość z tendrem	22 975 mm
Wysokość	4440 mm
Średnica kół napędnych	1400 mm
Średnica kół tocznych	850 mm
	Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	30D42, 30D43, 32D43, 27D47
Ciśnienie w kotle	16 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	177,73 m²
Powierzchnia przegrzewacza	71,31 m²
Powierzchnia rusztu	3,9 m²
Średnica cylindra	600 mm
Skok tłoka	660 mm
	Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	1633 KM (1200 kW)
Maksymalna siła pociągowa	15 000 kG
Prędkość konstrukcyjna	80 km/h
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ty2/Ty42 – parowóz towarowy konstrukcji niemieckiej (znormalizowana seria 52). Parowozy Ty2 budowane były masowo w wielu fabrykach europejskich (w Niemczech i krajach okupowanych, m.in. w Polsce) w latach 1942–1945. Znane są także jako niemiecka lokomotywa wojenna Kriegslokomotive. Po wojnie, opierając się o pozostawioną przez okupanta dokumentację, polskie zakłady wyprodukowały 150 sztuk parowozów podobnej konstrukcji oznaczonych już jako Ty42.

Historia

Zadaniem tej uproszczonej, taniej w produkcji i niezawodnej lokomotywy miało być obsługiwanie szlaków kolejowych na terenach zdobytych przez III Rzeszę na wschodzie. Dlatego też parowozy tej serii posiadały znakomitą izolację termiczną i nacisk osi nie przekraczający 15 t, dzięki czemu mogły poruszać się po liniach o kiepskiej lub prowizorycznie naprawionej nawierzchni. Po klęsce III Rzeszy 1206 parowozów tej serii rozpoczęło pracę na PKP. W roku 1962 Polska z uwagi na braki lokomotyw została zmuszona do odkupienia 220 maszyn od ZSRR. 200 z nich zostało włączone do PKP, a 20 zakupiło PMP PW Katowice. Parowozy PKP otrzymały oznaczenie Ty2-1207 do 1406. Parowozy PMP PW jeździły z numerami niemieckimi. Od 1945 roku do końca eksploatacji trakcji parowej była to najliczniejsza seria parowozów w Polsce. W Polsce zachowano 53 parowozy serii Ty2 i 14 parowozów serii Ty42^[1]. Trzy z nich są czynne: Ty42-24^[2]w Skansenie kolejowym w Pyskowicach, Ty42-107^[3] i Ty2-911^[4]

Niektóre właściwości trakcyjne

Ty2/42 podczas rozruchu rozwijał maks. siłę pociągową nieco ponad 17 000 kG (170 kN). Opalany lepszym gatunkiem węgla mógł ciągnąć składy towarowe ładowne o masie 620 ton z prędkością 80 km/h lub 1700 t – 50 km/h. W terenach górskich na wzniesieniu 20‰ mógł ciągnąć składy o masie 190 ton z prędkością 40 km/h.

Parowóz ten bywał używany do ciągnięcia składów osobowych, gdzie pociąg o masie ok. 130 ton, składający się z wagonów 2- i 3-osiowych mógł pokonywać wzniesienia 25‰, przy prędkości do 40 km/h.

Galeria

Parowóz Ty2-2118
Baureihe 52 kolei niemieckich.
Lokomotywa 56504 kolei tureckich.
ТЭ-4567 kolei radzieckich.
Ty42-107 ze Skansenu taboru kolejowego w Chabówce na stacji kolejowej w Żabnie
Lokomotywa 52.7594 kolei austriackich.
Parowóz 555.0163 kolei czechosłowackich.
Węgierska lokomotywa 520.079 z pociągiem towarowym.
Wnętrze
Pomocnik maszynisty wsypuje węgiel do paleniska.

Lista parowozów serii Ty2/Ty42 zachowanych w Polsce

Seria pojazdu	Rok produkcji	Producent	Miejscowość	Stan parowozu
Ty2-7	1944	Henschel & Sohn	Basznia	eksponat
Ty2-14	1942	Henschel & Sohn	Kartuzy	pomnik
Ty2-16	1942	Henschel & Sohn	Stalowa Wola-Rozwadów	pomnik
Ty2-18	1942	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-22	1942	Henschel & Sohn	Lubin, do 2018 Wrocław Świebodzki	pomnik
Ty2-29	1942	Henschel & Sohn	Nowy Sącz	eksponat
Ty2-38	1942	Orenstein & Koppel(inne języki)	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-50	1942	Orenstein & Koppel(inne języki)	Chabówka	eksponat
Ty2-64	1942	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Toruń	wrak
Ty2-81	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-140	1943	Borsig	Nysa	wrak
Ty2-178	1943	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	wrak
Ty2-220	1943	Grafenstaden(inne języki)	Piastów	pomnik
Ty2-223	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-269	1943	Henschel & Sohn	Lubiana Pyrzycka	pomnik
Ty2-305	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-406	1943	Orenstein & Koppel(inne języki)	Powodowo	eksponat
Ty2-446	1943	Fablok	Kościerzyna	wrak
Ty2-540	1943	Schichau-Werke	Legnica	pomnik
Ty2-559	1943	Schichau-Werke	Kraków	pomnik
Ty2-572	1943	Schichau-Werke	Warszawa	eksponat
Ty2-666	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Kościerzyna	wrak
Ty2-709	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Łódź	wrak
Ty2-821	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-860	1944	Schichau-Werke	Jabłonowo Pomorskie	pomnik
Ty2-911	1944	H. Cegielski Poznań	Chabówka	czynny
Ty2-921	1944	Henschel & Sohn	Szymbark	wrak
Ty2-927	1944	Henschel & Sohn	Pyskowice	wrak
Ty2-930	1944	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-949	1944	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-953	1944	Henschel & Sohn	Chabówka	oczekuje naprawy
Ty2-1035	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Wrocław	pomnik
Ty2-1055	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Małaszewicze	pomnik
Ty2-1086	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Leszno	wrak
Ty2-1176	1944	H. Cegielski – Poznań	Pyszczyn	wrak
Ty2-1140	1944	Škoda	Zajączkowo Tczewskie	wrak
Ty2-1184	1944	Henschel & Sohn	Chabówka	eksponat
Ty2-1226	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Tłuszcz	pomnik
Ty2-1258	1942	Henschel & Sohn	Oleśnica	renowacja
Ty2-1279	1943	Krauss-Maffei	Warszawa	eksponat
Ty2-1285	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Ełk	eksponat
Ty2-1292	1944	Krauss-Maffei	Pyskowice	wrak
Ty2-1298	1944	Arnold Jung Lokomotivfabrik	Powodowo	wrak
Ty2-1301	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Kościerzyna	wrak
Ty2-1312	1943	Henschel & Sohn	Pyskowice	wrak
Ty2-1387	1943	Henschel & Sohn	Chojnice	eksponat
Ty2-1401	1943	Maschinenfabrik Esslingen	Kościerzyna	eksponat
Ty2-1407	1964	ZNTK Poznań	Skierniewice	eksponat
Ty2-2118	1943	Henschel & Sohn	Kędzierzyn-Koźle	pomnik
Ty2-3458	1943	Krauss-Maffei	Pyskowice	eksponat
Ty2-5680	1943	Schichau-Werke	Zabrze	pomnik
TE-7175	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Kościerzyna	eksponat
Ty42-1	1945	Fablok	Jaworzyna Śląska	eksponat
Ty42-9	1945	Fablok	Karsznice	eksponat
Ty42-19	1945	Fablok	Chabówka	eksponat
Ty42-24	1945	Fablok	Pyskowice	czynny
Ty42-39	1945	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	wrak
Ty42-44	1945	H. Cegielski – Poznań	Pyskowice	eksponat
Ty42-85	1945	Fablok	Pyskowice	eksponat
Ty42-105	1946	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	eksponat
Ty42-107	1946	H. Cegielski – Poznań	Chabówka	czynny
Ty42-118	1946	Fablok	Chrzanów	pomnik
Ty42-120	1946	Fablok	Warszawa	eksponat
Ty42-126	1946	Fablok	Kościerzyna	eksponat
Ty42-148	1946	Fablok	Powodowo	wrak
Ty42-149	1946	Fablok	Jarocin	wrak

Źródło^[5]:.

Przypisy

↑ Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce. [dostęp 2019-10-24].
↑ Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-24. 2014. [dostęp 2019-10-24].
↑ Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-107. 2014. [dostęp 2019-10-24].
↑ PKPP. Cargo PKPP., „Parowozjada” przeniosła nas w przeszłość [online], PKP Cargo, 20 sierpnia 2018 [dostęp 2021-01-06] .
↑ Tomisław Czarnecki: Wykaz zachowanych w Polsce parowozów normalnotorowych Wciąż pod parą... Polskie parowozy.

Bibliografia

Józef Fijałkowski, Wiktor Kowalewski: Charakterystyki normalnotorowych pojazdów trakcyjnych. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacyjne, 1959.
Bastian Königsmann: Pomnik parowóz – die polnischen Denkmaldampflokomotiven: Ein Reiseführer zu Geschichte, Geschichten und Gegenwart aller normalspurigen Museums- und Denkmaldampflokomotiven in Polen. BoD – Books on Demand; Auflage: 1 (24. Februar 2020). ISBN 978-3750412019.

Linki zewnętrzne

opis konstrukcji i fotografie, modelarstwo kolejowe-model parowozu Ty2. cn.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-24)].
opis serii Ty2 oraz jego powojennej kopii jako Ty42

[1] Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce. [dostęp 2019-10-24].

[2] Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-24. 2014. [dostęp 2019-10-24].

[3] Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-107. 2014. [dostęp 2019-10-24].

[4] PKPP. Cargo PKPP., „Parowozjada” przeniosła nas w przeszłość [online], PKP Cargo, 20 sierpnia 2018 [dostęp 2021-01-06] .

[5] Tomisław Czarnecki: Wykaz zachowanych w Polsce parowozów normalnotorowych Wciąż pod parą... Polskie parowozy.

[6] Kursywą zaznaczone serie wycofane z ruchu liniowego.

[:1-7] Wymienione tylko ważniejsze serie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

Lokomotywy elektryczne	EP01^[A] EP02 EP03 EU04 EU05 EP05 ET05 EU06 EU07 EU07A EP07 EP08 EP09 EM10 ET11 ET13 EU20 ET21 ET22 EP23 EU40 ET40 EP40 ET41 ET42 EU43 (Adtranz) EU44/EU45 EU46 Traxx EU43/EU47 2E EL2 EL.200 182 BR1822 E189 E4MSU E6ACT 207E
Lokomotywy spalinowe	SM01 SM02 SM03 SM04 SM15 SM25 SM30 SP30 SM31 SP32 SM32 SM40 ST40 SM41 SM42 SM42-6Dg SU42 SP42 ST43 ST44 SP45 SU45 ST45 SU46 ST46 SP47 SM48 ST48 SP49 410D Ls60 S200 T448p Maxima Class 66 BR232 Traxx BR285 MaK DE 6400
Lokomotywy parowe^[B]	Oc1 Od2 Od13 Oi2 Ok1 Ok22 Ok55 OKa1 OKe1 OKi1 OKi2 OKl27 OKo1 OKz32 Ol12 Ol49 Om101 Os24 Pk1 Pk2 TKb TKh1 TKh49 TKi3 TKp Śląsk TKr55 TKt1 TKt2 TKt3 TKt48 TKw1/TKw2 Tp2 Tp3 Tp4 Tp109 Tr5 Tr7 Tr12 Tr20 Tr21 Tr103 Tr103^P Tr201 Tr202 Tr203 Tw1 Tw11 Tw12 Ty1 Ty2/Ty42 Ty3/Ty43 Ty4 Ty5 Ty23 Ty37 Ty45 Ty51 Ty246 Pd5 Pm2 Pm3 Pn12 Pu29 Pt31 Pm36 Pt47 1U TKh4b TKi3b TKpb 3 TKz
Elektryczne wagony i zespoły trakcyjne	EW51 EW52 EW53 EW54 EW55 EN56 EN57 EW58 ED59 EW60 14WE/EN61 ED70 EN71 ED72 ED73 ED74 FLIRT (EN75 * ER75 * ED160) Elf (21WE (EN62) * 22WE (EN76) * 27WE * 34WE (EN96)) EN77 EN80 EN81 EW90 EW91 EW92 EN94 EN95 EN97 EN100 19WE 20WE Impuls (EN63 (36WE) * ED78 (31WE) * EN98 (37WE) * 35WE) Acatus Plus (EN64 * EN99) ED161 ED250
Spalinowe zespoły trakcyjne	MR/MRD SA108 SA109 SA110 SA131 * SA132 * SA133 * SA134 SA136 SA137 * SA138 SA139 222M/SA140 SN83 SN84 VT628 Y DSB MA
Autobusy szynowe	SN81 SA101 SA102 SA104 SA105 SA107
Spalinowe wagony silnikowe	SAx SBx SA103 * SA106 * SA135 SN52 SN61 SD80 SN80 SN82 VT627
Parowozy wąskotorowe^[B]	Px29 Px38 Px48 Px49 Pw53 T49/Ryś Tx26 Tw47 Tw53 Las47 Kp4 Px5/Px6
Spalinowozy wąskotorowe	Ld1/Wls40/50 2WLs40/50 WLs75 WLp50 V10C Lyd1/Wls150/180 Lyd2 Lxd2 GLs30
Wąskotorowe spalinowe wagony silnikowe	MBxc1, MBxd1 (341-358, 161-169) MBxd2 MBd1