Edvard Storm

Edvard Storm var ein norsk diktar, språksamlar og skulereformator. Han bidrog til å skape det nynorske skriftspråket – og den danske folkeskulen.

Edvard Storm var fødd i Vågå i Gudbrandsdalen. Han var elev ved katedralskulen i Oslo i 1761–1765, tok examen artium i København i 1765 og byrja på teologistudiet der i 1769. Bortsett frå tre år i Gudbrandsdalen (1766–1769) budde i København i heile sitt vaksne liv.

Storm fullførte ikkje teologistudiet, men brukte tid på dikting og ordsamling. Han kartla målet i Vågå-traktene og noterte 1500 oppslagsord derifrå. Samlinga vart publisert første gongen i Ord i den Guldbrandsdalske Dialect (2009). I byrjinga av 1770-åra skreiv han eit titals songar, av dei «Heimreise fraa Sæteren» (Oss ha gjort qva gjæras skulle), på gudbrandsdalsmål. Songane vart gitt ut som Døleviser i 1802 og kom med i Jørgen Moe si folkevisebok i 1840. I 1949 kom ei ny utgåve av Døleviser ved Didrik Arup Seip. I 1785 gav Storm ut sine Samlede Digte (utan dølevisene).

Med dikting på dialekt braut han med det danske språkmonopolet på 1700-talet. Nyskapinga skulle vise seg å vere liv laga, for nokre tiår seinare utforma Ivar Aasen ei felles skriftform for alle dialektar, landsmålet. Sjølv gjekk Storm over til å skrive dansk.

Frå 1780-åra er det skulereformatoren Storm som gjer seg gjeldande. Han var med på å stifte «Selskabet for Efterslægten» i 1786, som starta ein realskule bygd på nye pedagogiske prinsipp. Pugging og pryl vart reinska ut. Ungdomen skulle undervisast i allmenne fag og praktiske kunnskapar, og Storm førelas om livsklokskap og nordisk mytologi. «Selskabet for Efterslægten» sitt brot med den autoritære, kyrkjestyrte skulen bana veg for den moderne folkeskulen i Danmark, og «Efterslægten» driv framleis skule i København.