Ukrayna'da Rus askeri harekâtı

Ukrayna’da Rus askeri harekâtı Prof.Dr.Sait Yılmaz 7 Mart 2022 Giriş İki aydır ülkesinin Ukrayna‟yı işgal planı olmadığını söyleyen devlet başkanı Vladimir Putin‟in 24 Şubat 2022 tarihinde TV‟den ilanı ile birlikte Rusya‟nın Ukrayna‟yı işgali başladı. Putin‟e göre, tüm Batı Dünyası “yalancılar imparatorluğu”, Ukrayna diye bir millet yok ve Ukrayna‟yı işgal Rusya‟nın kendini savunma hakkı. Putin, egemen bir devlet olan Ukrayna‟yı ülkesinin çıkarları için baştanbaşa işgale çalışırken bunu “Özel Operasyon” olarak adlandırıyor. Harekâtta 11‟inci gününü tamamlarken Rusların bu harekâtı nasıl planladıkları, siyasi hedefleri, kuvvet yapılanmaları ve taktik hataları ile ilgili tarihe not düşmek istiyoruz. Bunun için önce Rusların tarihte tam konvansiyonel olmayan harekât tecrübesinde nereden nereye geldikleri ve Rus istihbaratının savaş planlamasındaki rolü ile ilgili bir özet yapacağız. Son söz olarak Türk savunması ile ilgili de sözlerimiz olacak. Rusların Emperyalist Harekât Tecrübesi Rusların 200 yıllık bu tür savaşlara yönelik hafızası öncelikle 19. yüzyılda Orta Asya‟da (Türkistan) başlayan tecrübelere dayanır. İkinci Dünya Savaşı‟na kadar olan dönemde Rus istihbaratı da bu alanda önemli tecrübeler edindi. Rus Çarının Kafkasya‟da yayılma stratejisi, 1801‟de Rusya‟nın bir parçası olarak Gürcistan Hıristiyan Krallığı‟nı kurma çalışması ile başladı. Gürcistan‟ın Rusya tarafından savunulması demek, Tiflis-Vladikafkas yolunun kontrol altına alınması yani bu yolun iki tarafında yaşayan Çeçenler, İnguşlar, Dağıstanlılar ve Çerkezler gibi Müslüman grupların yaşadığı dağlık kesimlerin kontrol altına alınması demekti. Amaç, dağlık bir alanda ve zor koşullarda yaşayan, iyi silahlanmış ve aşırı derecede Rus düşmanı olan bu grupları pasifize etmekti. Bu amaçla, yollar boyunca binalar, kaleler inşa edildi ve düşmanı yeniden tanımlamak için „aydınlatma‟ programı adı altında propaganda yapıldı. Ruslara karşı direnişin en önemli ismi, bölgeye 1832-1859 yılları arasında hâkim olan İmam Şamil‟di. Kuzey Kafkasya‟da teokratik bir devlet (İmamlık) kuran Şamil, büyük Rus güçleri kendisine saldırıya geçince, kuvvetlerini dağıttı ve pusular kurarak geri çekilmeye zorladı. Şamil‟in stratejisi, 1842 yılında çekilen bir Rus kuvvetinden 984 kişinin öldürülmesi, 2.753‟ünün yaralanması ve büyük miktarda silahın ele geçirilmesi ile önemli bir başarı kazandı. Bu felaket, Rusları, nakavt etme stratejisinden aşındırma stratejisine geçmeye yöneltti ve buna da “eksen stratejisi” denildi1. Ele geçirilen toprak sürekli kontrol altında tutulacak ve morali bozulan silahlı gruplar sonunda çökecekti. Yollar üzerine yaptıkları bina ve kaleler de Şamil‟in yolları kullanmasını ve vergi toplamasını sınırladı. Kırım Savaşı (18531856) öncesinde uzun süre beklenen Osmanlı müdahalesi de gelmeyince, moral çöküş ile birlikte Şamil‟in de 1859‟da teslim olmasına neden oldu. Kuzey Kafkasya‟da direniş, 1864‟e kadar sürdü. Rusların 60 yıllık çatışmasının ve 90.702 kişiyi bulan zayiatının arkasından gelen başarısının sırrı “stratejik sabır” olarak adlandırıldı. Başarıyı getiren sert güç kadar, dağlık bölgelerde daha çok ticaret ile uygulanan yumuşak gücün etkisi de vardı. Ruslar, uzun vadeli jeopolitik ve stratejik çıkarları için tüm kayıplarına rağmen sabır ve kararlılık gösterdiler. 1920‟lere gelindiğinde Rusların Orta Asya‟da yayılması Bolşevik Kızıl Ordusunun imparatorluk topraklarına hâkim olma çabasına dönüştü. Şehirler kolayca ele geçirilecek bir 1 Alex Marshall, The Russian Army and Irregular Warfare, RUSI.org. (September 18, 2009). https://rusi.org/ commentary/russian-army-and-irregular-warfare 1 birkaç düzlük alandaydı ve başlarında Şamil gibi dinî bir lider yoktu. Ama gene de Sovyetler Birliği buraları idare etmekte çok zorlandı. Zorluğun nedeni bugünkü Tacikistan‟da yerel bir lider olan İbrahim Bek‟in silahlı gruplarının (Basmacı) özellikle 1921-1931 yılları arasında düzenlediği saldırılardı. Basmacı, dağlık bölgelerde yaşayan, kılıçları, tüfekleri ve bombaları olan yaklaşık 5 bin kişilik bir silahlı gruptu. Arazi, sınırları aşarak saldırma ve sonra kaçıpsaklanma imkânı tanımaktaydı. Afganistan ve Hindistan‟daki İngilizlerden Buhara Emiri yoluyla parasal destek de almaktaydı. Sovyetler, Orta Asya‟daki Basmacı isyanı esnasında özel askeri birliklerden „sahte Basmacı kuvvetler‟ oluşturarak, İngiliz ve Türklerden yardım almasını sağlandı. Bu kuvvetler, Basmacı hareketinin çökmesine ve Enver Paşa‟nın öldürülmesine yardım etti2. Sovyetler, güçlü bir sınır kontrol sistemi kurdular. Hizipçilik ve kültürel görüşme yoluyla Kafkasya‟da olduğu gibi stratejik aşındırma yolunu seçtiler. 1923-1924‟de tüm Orta Asya‟da Sovyet propagandasının parçası olarak; camiler yeniden açıldı, dinî kesim politize edildi, yeni okullar ve sağlık ocakları inşa edildi. Basmacı savaşçılarına af ilan edildi ve çiftçiye tohum yardımı yapıldı. Hafif Süvari Hızlı Reaksiyon Birimlerinin kurulması ve gelişen Sovyet alt yapısı (haberleşme ağı ile bağlı kaleler), Basmacıların hareket özgürlüğünü sınırladı ve Sovyet Kızıl Ordusunun onları bulundukları yerlerden kovmasına yardım etti. İbrahim Bek‟in 1926 yılındaki son savaşı askeri bir son değildir, ama ikmal depoları olan büyük hayvancılık üslerinin ele geçirilmesine sebep oldu. Afganistan‟a çekilmek zorunda kaldı. 1931‟de yakalanıp, öldürülene kadar İbrahim Bek, saldırılarına devam etti. Afganistan‟da 1979-1989 yılları arasında yaşanan Sovyet savaşı, bazı Sovyet düşünürleri tarafından, 1920‟lerdeki Basmacı‟ya karşı harekâtın bir tekrarı olarak ifade edilir. KGB lideri ve Genel Sekreter (1982-1984) Yuri Andropov, bu nedenle, „stratejik sabır‟ demekteydi. Tıpkı Basmacı döneminde olduğu gibi Sovyetler, yerel halkı kazanmak için tedbirlere başvurdular. Sovyetlerin desteklediği Afgan lider Babrak Karmal (1980-1981) barış jestleri yaptı, siyasi mahkûmları serbest bıraktı, rejim muhaliflerine af teklifinde bulundu, İslam‟ı yeniden yapılandıracak mesajlar verdi. Sovyet ordusu esasında Kuzey Avrupa veya Mançurya düzlüklerinde savaşmak için eğitilmiş ve donatılmıştı. Afganistan‟ın dağlık arazisinde ve ilkel yollarında çok zorlanmaktaydılar. Sovyetlerin başarısızlığının temelinde savaş alanında güvenilir ve etkili müttefiklerinin olmaması ve devlet-kurma çalışmalarının başarısız olması yatmaktaydı. Afganistan‟da Sovyet ortağı olan taraf Afganistan Halkın Demokratik Partisi (AHDP) idi. Bu parti, sosyalist dönüşüm için aşırı hedefleri olan bir program başlattı. Bu da başlangıçtaki isyanı tetikledi. Bu isyan, sonrasında yerel halk ve Kabil hükümeti arasındaki bağları kopardı. Sovyetlerin askeri müttefiki Afgan ordusu da ilgisizlik yüzünden moral düşüklüğü içine girdi. Afganistan harekâtı, Sovyetleri “stratejik sabır” yerine yeni doktrinler arayışına itti. Sovyetlerin 1989‟da Afganistan‟dan çekilmesi, iki yüz yıllık düzensiz savaş tecrübelerinde en kötü örnektir. Basmacı için uygulanan sınır kontrolü ve devlet inşası stratejisi bu sefer tutturulamadı. Sovyetler Birliği diplomatik olarak izole edildi. ABD liderliğindeki S. Arabistan-Pakistan-Çin koalisyonu, büyük miktarda silah ve cephanenin mücahitlere taşınmasına yardım etti. Bu yenilgi tek başına Sovyetlerin çöküşüne neden olmadı ama 1991‟e gelindiğinde büyük moralsizliğin nedenlerinden biri oldu. 1980‟lerde Afganistan tecrübesini 1990‟larda Birinci ve İkinci Çeçen savaşları izledi. Afgan ve Çeçen savaşları Rusların bu savaş türünü erken öğrenmesinin ve son derece etkili doktrinler geliştirmesinin önünü açtı. Ruslar, krizler ve terörle mücadelede Müşterek Bölgesel Hızlı Reaksiyon Kuvveti kurdular. Bu kuvvet, önce Kuzey Kafkasya‟daki çatışmalara angaje oldu. 1994-1996 Birinci Çeçen çatışması yaşanan başarısızlık sonrası Rus Genelkurmayı, 2 Yossef Bodsansky (2005). The Secret History of the Iraq War, Regan Books, 89. 2 1999‟a kadar eski doktrinlere bağlı kaldı ve duruma uygun bir strateji geliştirecek entelektüel yaklaşımdan da uzaktı3. Bu dönemde, 19. yüzyıla atıf yapacak sadece “yavaş kuşatma” pratiğinden bahsedilebilir. Rus kuvvetleri, 1999-2000 arasında bir ilerleme kaydedemedi, kontrol altına alacak bir toprak ele geçiremedi. Taktik formasyonlar değiştirildi ve asimetrik ateş gücü ile Çeçenler uzak mesafelerden ateş altına alındı. Böylece, Rusların düzensiz savaşı yeniden başladı. Rusya Federasyonu, son 20 yılda Moskova ve Tacikistan‟da kanlı bir iç savaş, Kırgızistan‟da iki Lale Devrimi, Türkmenistan‟da ise ani bir lider değişimi ile uğraştı. Kafkasya‟dan Orta Asya‟ya Türk dünyası ile pek çok muhtemel çatışma noktası bulunmaktadır. Ruslar, terörist yatağı olarak gördükleri Fergana Vadisi‟ndeki trafiği dikkatle takip etmektedir. Ruslar için etnik gerilimler özellikle Kafkasya‟da gittikçe artan bir iç güvenlik sorunu oldu. Bu coğrafyada egemenlik, Rusya‟dan bağımsız olmak anlamına gelmektedir. Çeçenistan‟daki direniş hareketi, tüm Kuzey Kafkasya‟ya yayıldı ve İslamcı bir ayaklanma haline dönütü. 2007 yılında Çeçen direnişinin komutanı olan Doku Umarov kendini tüm Kuzey Kafkasya‟nın İslam Emiri ilan etti. Kuzey Kafkasya‟daki ayrılıkçı tehdide Ruslar, ırkçılık ve yabancı düşmanlığı ile cevap vermekteydi. 2008 yılına kadar Kafkasya‟daki beş Rus şehrinde yaklaşık 30.000 milliyetçi Rus‟un saldırısında Rus olmayanlar öldürülürken polis tepki göstermedi4. Ancak, bu tarihten sonra Rus polisinin aşırı milliyetçilere karşı harekete geçmesi saldırıları azalttı. Kafkasyalılar ve Rus milliyetçiler arasındaki gerilim devam etmektedir. Rusya‟nın Çeçenistan (1994-1996 ve 1999-2004) ve Gürcistan (2008) savaşları konvansiyonel güçlerinin genel olarak hazırlıksız ve etkisiz olduğunu gösterdi5. 2008‟deki Gürcistan Savaşı öncesi Başkan Medvedev‟in hedefinde “Ayrıcalıklı çıkarlar bölgeleri” adıyla formüle ettiği Abhazya ve Güney Osetya vardı. Ağustos 2008‟deki Gürcistan Savaşı, Rusların, Hazar Denizi‟nden Karadeniz ve ötesine enerji koridorlarını geliştirme hedefinin bir parçasıydı. Ancak, Rusların odak noktası, Ortadoğu değil Orta Asya‟dır. Doğu‟da, Çin‟in gücü her geçen yıl Rusya aleyhine daha fazla artmaktadır6. Rus İstihbaratı ve Savaş Rus istihbarat servisleri, Moskova‟nın Batıya karşı kinetik olmayan siyasi savaşının ön cephedeki askerleridir. İstihbarat servisleri kendilerini hep savaşta görür ve bu savaş zihniyeti içinde zorlayıcı yöntemler, aktif operasyonlar, fırsatları kullanmak esastır, uluslararası rezalet çıkarmak çok önemli değildir. Savaş zihniyetinin üç ana ilkesi vardır7; (1) Batı kaybediyorsa, biz kazanıyoruz. Soğuk Savaş döneminden kalma bu sıfır toplamlı anlayış SVR içindeki eski kafalardan gelmektedir. (2) Rusya, tehlike içindedir. Bunun temelinde, Batının Rusya‟daki rejimi değiştirmek için bozguncu faaliyetler içinde olduğu, Rusya‟nın tarihi, dini ve sosyal kimliğini dikkate almadığı ve ABD‟nin böylece küresel hegemonyasını sürdürmek istediği algısı vardır. (3) Harekete geçmek, hareketsiz kalmaktan iyidir. Rus kurumlarının yoğun bürokrasisini aşmak ve pratik çözüme gitmek için gelişmiş bir anlayıştır. 3 Alex Marshall, The Russian Army and Irregular Warfare, RUSI.org. (September 18, 2009). David Satter, Russia’s Choice. National Review, (August 7, 2010), 17. 5 Ariel Cohen, Rethinking Reset: Re-Examining the Obama Administration Russia Policy. Testimony Before the House Foreign Affairs Committee, Washington DC, (July 7, 2011). 6 Josh Calder, Challenging The Assumptions About Russia's Future. Washington DC: Radio Free Europe/Radio Liberty, (January 02, 2009), 2. 7 Mark Galeotti, Putin’s Hydra: Inside Russia’s Intelligence Services, European CFR Policy Brief, (May 2016). 4 3 FSB, gittikçe Rusların en güçlü istihbarat servisi haline geldi. 30 Haziran 2003‟de çıkarılan bir kanunla da dış istihbarat ile ilgili özel bir organ kurma yetkisi verildi. FSB, „Analiz, Öngörü ve Stratejik Planlama‟ başkanlığı içinde yeni bir Operatif Bilgi Koordinasyonu Direktörlüğü (UOKİ) teşkil etti8. Beyaz Rusya, Gürcistan, Abhazya gibi yerlerde iç karışıklıklar ve yabancı NGO‟lar ile uğraşmak, seçimlerde kendi adamlarının kazanmasını sağlamak UOKİ‟nin işi oldu FSB‟nin kurumsal yapısı içinde birçok servis ve onlara bağlı müdürlükler faaliyet göstermektedir. Bununla beraber, Moskova; 2003‟de Gürcistan‟daki Gül Devrimini, 2004‟de Ukrayna‟da Turuncu Devrim ve 2005‟de Kırgızistan‟daki Lale Devrimi‟ni ne önceden görebildi ne de engelleyebildi. Bu devrimler, Batının kendi yakın çevresindeki faaliyetleri konusunda Ruslarda paranoya yarattı. 2008 yılında Gürcistan-Güney Osetya olayı ile birlikte Rusya-Gürcistan Savaşı yaşandı. Rusya‟nın 2014 yılında Ukrayna‟nın doğusunu işgali ve Kırım‟ı ilhak etmesinden sonra kötü niyetli eylemleri arttı9. Tablo 1: Rus İstihbarat Teşkillerinin Rolleri Kaynak: Mark Galeotti, Putin’s Hydra: Inside Russia’s Intelligence Services, European CFR Policy Brief, (May 2016), 3. Rus askeri istihbarat teşkilatı GRU ve özel kuvvetleri (spetsnaz) yerel müttefik vekil güçlerin oluşturulması ve yönetiminde oldukça tecrübe kazandı. Vekil güçler, genellikle organize suçlara (mafya) karışanlar, savaş ağaları veya eski isyancılardan oluşturulmaktadır. Spetsnaz operatörleri GRU‟ya doğrudan bağlı olarak bu yeni birimlerin oluşturulmasında yönetici veya eğitici olarak görev alır. Bu GRU‟ya yerel güçler üzerinde doğrudan kontrol imkânı yanında diğer güvenlik servislerinin etkisini sınırlamaya ve yerel politikacılar üzerinde etkinin artmasına yarar. Diğer güvenlik ve istihbarat servisleri de saha da etki ve kontrol sağlamak için kendi yerel güçlerini oluştururlar. İkinci Çeçen Savaşı (1999-2009) esnasında, GRU; FSB gibi diğer servisler ile birlikte birkaç Rus yanlısı Çeçen birliğini yönetti ve etkili oldu10. En çok bilinenleri Zapad ve Vostok Andrei Soldatov, Irina Borogan (2011). Russia’s Very Secret Services, World Polic Journal, Andrew S. Bowen, Russian Military Intelligence: Background and Issues for Congress, CRS Report, (November 24, 2020). 10 Emil Souleimanov, An Ethnography of Counterinsurgency: Kadyrovtsy and Russia’s Policy of Chechenization, Post-Soviet Affairs, Vol.31, No.2, (2015), 91-114. 8 9 4 Özel Taburları idi. Bunlar 2008‟de Gürcistan‟daki savaşa da katıldılar11. 2014 yılında Ukrayna‟nın işgali esnasında GRU, büyük ölçüde vekil güçlere ağırlık verdi. 2008 yılında yeniden yapılan Vostok Taburu Ukrayna‟da yer aldı. Malezya Havayollarına ait uçağın düşürülmesi ise GRU‟nun ulaştırma ve hava savunma sistemlerinden sorumlu subayı Oleg İvannikov‟un işiydi12. Ukrayna aynı zamanda Rus özel askeri şirketleri için bir test alanı oldu. Bunlardan Wagner Grubu‟nun GRU ile yakın bağları var. Hâlihazırda Rus örtülü operasyonları (aktif tedbirler) Yabancı İstihbarat Servisi (SVR), FSB ve Rus Genelkurmay Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Bu üç yapı ile Rusya‟daki suç şebekelerinin artan ilişkileri dikkat çekmektedir. Avrupa içindeki bu suç örgütleri siyasi etki için rüşvet vermek, illegal insan ve eşya trafiğini yönetmek ve suikast görevleri almaktadır. Avrupa İstatistik Örgütü (Eurostat) ve İnterpol‟e göre; Rusya‟da konuşlu suç örgütleri Avrupa‟da sokaklarda satılan eroinin üçte birinden, büyük miktarda insan kaçakçılığı ve illegal silah ithalatından sorumludur13. Moskova‟da kurulan Anti-Terör Merkezi, tüm Orta Asya‟dan sorumludur ve tamamen FSB‟nin kontrolündedir. Merkezin görevleri arasında üye ülkelerin güvenlik servisleri ile istihbarat paylaşımı bulunmaktadır. Ancak, üye ülkeler, merkezin Moskova‟da kurulacağını öğrenince istihbarat havuzundan vazgeçtiler ve kendi topraklarında Rusların terörle mücadeleye yardım etmesini hoş karşılamadılar. Türkmenistan, Azerbaycan ve Özbekistan, merkeze temsilci göndermeyi reddetti. Bunun yanı sıra, FSB‟nin hâlâ anti-terör şemsiyesi altında bölgesel faaliyetlerin vasıtası olmaya devam ettiği görülmektedir. Putin‟in Rusya‟sında “aktif önlemler” “küresel enformasyon araçlarının” dijital teknolojilerini kullanmakla yürütülmektedir14. 2008 yılında Rusya, Gürcistan‟ın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerini “yumuşak ilhak” adı ile kopardı. Bu durum Putin‟in büyük başarısı olarak görüldü. Buralardaki Rus azınlıkları ve barışı koruma bahanesi ile müdahil olan Ruslar, beş gün içinde bölgeye hâkim oldular15. Putin, ilk iş olarak hükümet kadrolarına Rusları atadı, halka pasaport dağıttı. Rus azınlıklar, bu pasaportları alınca Rusya‟nın himayesine girmiş oldular. Böylece Abhazya ve Güney Osetya‟daki halkın % 90‟ının Rus olduğu iddiasını ortaya attılar. Büyük kuvvetler kullanmanın pahalı olduğunu bilen Ruslar, bugün de aktif tedbirlerle Ukrayna ve Suriye‟de etkindirler. 2014 Yılında Ukrayna’nın Doğusu ve Kırım Nasıl İşgal Edildi? 2014 yılında önce Kırım, Ukrayna‟dan ayrılmak için bağımsızlık sürecini başlattı. Sonrasında Rusya, Doğu Ukrayna‟ya örtülü müdahalesi gerçekleşti. Bu gelişmeler “melez savaş” kavramını ortaya çıkardı. Rusya Genelkurmay Başkanı General Valeriy Gerasimov, mimarı olduğu "Gerasimov Doktrini" olarak da adlandırılan "melez savaş" konsepti, savaş ve barışın arasında kalan gri alanda, konvansiyonel olmayan güçlerin yönlendirilmesi ve yönetilmesini öngörmektedir16. Gerasimov bu kavramı Kırım'ın işgalinden bir yıl önce 27 Şubat 2013'te yayınlanan “Tahminde Bilimin Değeri” adlı makalesinde kullanmıştı. Savaşın doğasının her geçen gün değiştiği vurgusunu yapan Gerasimov‟a göre, Arap Baharı ve Renkli Tomas Smid and Miroslav Mares, Kadyrovtsy: Russia‟s Counterinsurgency Strategy and the Wars of Paramilitary Clans, Journal of Strategic Studies, Vol.38, No.5 (2015), 650-677. 12 Claire Bigg, Vostok Battalion, a Powerful New Player in Eastern Ukraine, RFE/RL, May 30, 2014; Andrew Roth, A Separatist Militia in Ukraine with Russian Fighters Holds a Key, New York Times, June 4, 2014; Bellingcat, MH17 - Russian GRU Commander „Orion‟ Identified as Oleg Ivannikov, May 25, 2018. 13 Mark Galeotti, Crimintern: How the Kremlin Uses Russia‟s Criminal Networks in Europe, European Council on Foreign Relations, (18 April 2017). 14 Connections QJ 15, No: 1 (2016): 5-35, s.5 Стив Абрамс, Больше, чем пропаганда: активные советские мероприятия в путинской России, 15 Uri Friedman, Putin‟s Playbook: The Strategy Behind Russia‟s Takeover of Crimea, The Atlantic, (2014). 16 Charles K. Bartles (2016). Getting Gerasimov Right, Military Review, January-February 2016. 11 5 Devrimlerin ilgili devlete dışarıdan yapılacak bir müdahaleden çok daha büyük zararlar verilebileceğini göstermektedir. Stratejinin en önemli unsurlarından biri, düşman devlet içerisindeki muhalif unsurların desteklenmesi ya da desteklenecek bir muhalif unsurun oluşturulmasıdır. İkinci önemli unsur ise, muhalif unsurların ağırlık kazandığı bölgeye dünya kamuoyu tarafından tespiti yapılamayacak şekilde özel kuvvetlerin sevki ve muhalif unsurların desteklenmesidir17. Kırım'ın askeri birliklerden önce doğrudan "yeşil adamlar" denilen silahlı unsurlarca işgal edilmesi, bu konsepte binaen uygulanmış bir taktiktir. Kırım‟da Rusya yanlısı grupların liderleri İgor Strelkov ve İgor Bzeler, zaten Rus ajanıydılar18. Kısa sürede Kırım'da parlamentoyu, askeri üsleri ve havaalanlarını ele geçirdiler. Maskeli ve tepeden tırnağa silahlı kimselere; üniformalarının üzerinde herhangi bir işaret taşımadıklarından ve bir anda ortaya çıkmalarından ötürü "küçük yeşil adamlar" veya "yeşil adamlar" adı verildi. Rus Silahlı Kuvvetleri mensubu olduğu bilinen bu kişileri, işgal ve sızma operasyonları için yetiştirilen Kırım'da görevli 346. Bağımsız GRU Spetsnaz Tugayı (özel kuvvet) askerleri olduğu anlaşıldı. GRU başkanı İgor Sergun, Ukrayna‟nın doğusundaki savaşta Rusya stratejisinin uygulanmasında ve ayrılıkçı liderlerin eylemlerinin koordine edilmesinde büyük rol oynadı19. Pasaportlaştırma taktiği daha sonra Kırım‟da da uygulandı. Kırım, özel kuvvetler tarafından işgal edildi ve tüm stratejik noktalar tutuldu. Böyle olduğu bilinmesine rağmen Putin, bir müdahalenin olmadığını rahat bir şekilde söylemeye devam etti. Rusya, Ukrayna ve Kırım‟da olduğu gibi yüzlerce “küçük yeşil adam”ı, Suriye‟de işleri yoluna koymak ve Esat cephesini desteklemek için gönderdi20. Şubat 2014‟de Donetsk, Harkiv, Zaporezhye ve Odessa‟daki çeşitli Rus gruplarına para aktarılmasına başlanmıştı ve ardından Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Danışmanı Sergev Glazyev, ayaklanma talimatını verdi. Mart sonunda Ukrayna yakınındaki askeri güçler 30-40 bine ulaştı. Rus Spetsnaz özel kuvvetleri de Ukrayna içlerindeydi. Nisan 2014‟de Ukrayna hükümetinin Donetsk ve Luhansk‟ta kendini vali ve belediye başkanı ilan eden kişileri tutuklaması ile Rusya iç savaşı başlattı. Rus istihbaratı yerel eleman, paralı askerler ve bozguncu ajanları kontrolleri altına aldı. Ajan provokatörler, Ukrayna sınırlarında ayrılıkçıları kışkırttı. Tanımlanamayan, ancak Spetnaz olduğu tahmin edilen kişiler ortaya çıktı ve şehirlerdeki yerel direnişleri yönlendirdi, silahlandırdı21. Putin, kendisini Ukrayna‟daki Rusların koruyucusu ilan etti. Halkın organize edilmesinde pasaport yanında rüşvet, emekli aylığı tahsisi gibi hususlar da kullanıldı. Doğuda sınırı geçen Rus tanklarının resimleri sosyal medya aracılığı ile yayınlandı. Halk üzerinde korkunun yayılması sağlandı22. Rusya‟nın konvansiyonel savaş ile özel savaşı birlikte kullandığı “melez savaş” anlayışının, Ukrayna‟daki taktik unsurları şunlardı23; - Örtülü operasyonlar ve bilgi savaşı, - Sürekli değişen iç bozucu faaliyet teknikleri, Sait Yılmaz, (2017) Uluslararası Güvenlik Teori, Pratik ve Gelecek, İstanbul: Kaynak Yayınları, 675. Alec Luhn, Three Pro-Russia Rebel Leaders at the Centre of Suspicious Ober Downed MH17, The Guardian, (20 July, 2014). 19 Mehmet Berk Yaltırık, Sabotaj, Suikast ve Örtülü Operasyon: Rusya Askeri İstihbaratı GRU ve Spetsnaz, QHA, (5 Şubat 2016). 20 Thomas K. Groose, Russia‟s Valuable Weapon, Vladimir Putin‟s Spies Are Critical to his Strategy in Syria an Ukraine, US News, (October 14, 2015). 21 Danielle Wierner-Bronner, Ukraine‟s Pro-Russian „Militia‟ Look Suspiciously like Veteran Russian Soldiers. The Wire, (April 21, 2014). 22 Cohen, ibid, (July 7, 2011). 23 Tate Nurkin, The Next NATO, IHS Aerospace, Defense and Securit, (May 29, 2015). 17 18 6 - Silahlı direniş gruplarına gelişmiş konvansiyonel silahlar ve asimetrik elektronik savaş kabiliyetleri sağlanması, - Rus birliklerinin doğrudan müdahalesi. “Wagner Grubu” giderek Rus melez savaş anlayışı içinde adından gittikçe daha çok söz ettiriyor. Grubun, Rus iş adamı Yevgeniy Prigojin‟e bağlı çalıştığı düşünülüyor. Putin‟in yakın çevresinde yer alan Prigojin‟den, “catering” (yemek hizmeti) sektöründe çalışması nedeniyle “Putin‟in şefi” diye söz ediliyor. Genel görüş, Kremlin'in Wagner‟i, özellikle Orta Doğu ve Afrika'da bir dış politika enstrümanı olarak kullandığı yönündedir. Gruba bağlı paralı askerler, Ukrayna‟dan bağımsızlık isteyen ayrılıkçıların yanında Kiev‟e karşı savaştı. Ardından, Suriye hükümetinin IŞİD‟in elinde bulunan petrol ve gaz sahalarını ele geçirmek amacıyla Wagner‟e anlaştı. Libya da Wagner‟in faaliyet gösterdiği ülkelerin arasında yer alıyor. Mozambik, Sudan ve Orta Afrika Cumhuriyeti de, Wagner‟e bağlı paralı askerlerin çatışmalara katıldığı ülkeler arasında yer alıyor. Rusya’nın Jeopolitik Çıkmazları Avrupa‟nın büyük düzlüğü karşısında ülkeyi savunmak için stratejik derinliği gerekli gördüler. Bu yüzden, 16. yüzyıldan beri sürekli yeni topraklar edinerek daha güvenli yerlere ulaşmaya çalıştılar. Bu amaçla, Uralları ve Sibiryayı aşarak 17. yüzyılın ortalarında Pasifik Okyanusu‟na vardılar. 18. yüzyıldan itibaren Orta Avrupa‟ya baskı yapmaya başladılar, İsveç ve Polonya‟yı yendiler, Osmanlı ve İran‟ın zayıflamasından istifade ile Karadeniz ve Kafkasya‟ya indiler. 19. yüzyılın sonunda Orta Asya‟nın zayıf devletlerini fethettiler, Japonya ve ABD‟ye rağmen Mançurya‟yı ilhak etmenin kenarına geldiler. Sonunda dünya karasının yaklaşık altıda biri büyüklüğünde bir devlet ortaya çıkardılar. Rusya‟nın ilerlemesi Batı‟da Almanya, Doğu‟da Çin ve Japonya, Güney‟de İngiliz İmparatorluğu tarafından durduruldu. Rus yöneticiler, mutlak güvenlik için gerekli sert gücü ekonomik ve teknolojik kapasite geliştirerek üretmek istediler. Ülkenin Batı standartlarının ne kadar geri kaldığından ziyade kontrol ettikleri topraklar, jeopolitik kaymalar ve uluslararası konumları ile ilgilendiler. Ruslar, Putin döneminde bir etki bölgesi kurdular. Polonya, Finlandiya, Baltıklar, Romanya, Ukrayna ve çeşitli Kafkas ülkelerinde artan milliyetçiliği tehdit olarak gören Rus yöneticiler, iç ve dış tehditleri mutlak güvenlik için sonu gelmeyen bir talebin kaynağı olarak kullanıyorlar. Ruslar, her zaman güvensizlik içinde, yalnız ve çevrelenerek yokluğa mahkûm edilmek istenen ülkedir. Asya‟nın irili ufaklı bütün devletleri gibi dünya sahnesinde çok önemli bir yerlerinin olduğunu düşünüyor ve takdir edilmeyi bekliyorlar. Coğrafi olarak dünyanın en büyük ülkesi olmasına karşın bugünkü Rusya, stratejik derinliğini ve küresel çıkarlarını sağlaması için güvenli sınırlara ve çıkış koridorlarına sahip değildir. Baltık devletlerinden güneye Batı sınırlarındaki tüm tampon bölgelerinin düşmesine Ruslar, Ukrayna‟daki ABD kurgusu darbeye kadar tahammül ettiler. Ukrayna da düşse idi ne Karadeniz‟den güneye inecek limanları kalırdı ne de 400 km. kadar kuzey doğudaki Moskova‟yı füzelere karşı korumak kolay olurdu. Kırım‟ı süratle ele geçirmelerinin nedeni ise tarihsel olarak Sivastopol olmadan Rus donanmasının Karadeniz‟de buhar olacağı gerçeğidir24. Rus yöneticilerinin karşılaştıkları çelişki geleneksel Rus devletini korumak mı ya da Rusya‟yı büyük bir güç olarak restore etmek arasında bir seçimdir. Bunun ikisini birlikte yapamazlar25. Yeni bir devlet kurmak bile büyük güç statüsünü garanti etmez ama bu ihtimali açık tutar. Rusya şimdi bu çelişkinin farkında olarak provakatif retorik ve eylemlerle maskeleyerek Rusya‟nın dünya gücü olduğunu hatırlatmaya ve kendi halkına Rusya‟nın 24 25 Sait Yılmaz, Rusya ile İlişkilerin Askeri Matematiği, academia.edu.tr, (04 Ocak 2018). Thomas E. Graham, The Sources of Russian Conduct, Kissinger Associates, (August 24, 2016).. 7 tekrar yükselmekte olduğunu göstermeye çalışıyor. Ancak, bunlar problemi çözmüyor. Rusya düşüşte ve kendini yeniden tanımlamak gibi bir kader ile yüzleşiyor. Putin, NATO ve Batıyı üç nedenle tehdit görmektedir26; (1) Moskova‟nın etki bölgesindeki devletlerin egemenliğine müdahale etmesine engel teşkil etmektedir. Halen Ukrayna, Gürcistan ve Beyaz Rusya bu rekabetin merkezindedir. (2) Batının demokrasi, şeffaflık ve hukukun üstünlüğü gibi istekleri Rus modelinin standartlarına uygun değildir. (3) Putin, Batının Rusya‟nın otoriter rejimini devirmeye çalıştığına inanmaktadır. Bu yüzden, onun amacı Batıyı bu yoldan vazgeçirmek için caydırmak, en azından bölmek, oyalamak ve korkutmaktır. İşte bu Rus istihbarat servislerinin NATO ülkelerine karşı icra ettiği aktif tedbirlerinin ana amacıdır. Ukrayna Cephesindeki Rus Kuvvetleri Rus Silahlı Kuvvetleri, beş adet Müşterek Stratejik Komutanlığa bölünmüştür27. Dört adet Askeri Bölge ve Kuzey Donanması, Müşterek Stratejik Komutanlık rolündedir. Rusya‟nın beş harekât bölgesinin üçü Uralların doğusunda, biri merkezde, diğeri ise AsyaPasifik bölgesindedir. Bunlar içinde en güçlüsü Avrupa cephesini hedef alan Batı Askeri Bölgesi‟dir. Kafkasya ve Karadeniz‟i sorumluluk bölgesi kabul eden Güney Askeri Bölgesi, Türkiye‟nin kuzeyindedir. Tablo 2: Rus Kara Kuvvetleri Birlikleri Coğrafi Dağılımı Batı Askeri Bölgesi Motorize Tümen Motorize Tugay/Alay Askeri Üs (Yabancı Ülke) Tank Tümeni Tank Tugayı/Alay Topçu Tugayı/Alay Hava Savunma Tugayı/Alay 3 6 Kuzey Güney Askeri Filosu Bölgesi Muharip (94 Birlik) 2 2 6 Orta Askeri Bölgesi Doğu Askeri Bölgesi 6 1 10 - - 3 1 - 1 2 10 5 - 7 5 1 6 3 1 9 4 2 1 Keşif/Spetnaz Tugayı/Alay Muhabere Tugayı Elektronik Savaş Tugayı İstihkam Tugayı/Alay KBR Tugayı/Alayı 3 Lojistik Tugayı/Alay 4 Muharebe Destek (67 Birlik) 5 5 2 - 4 1 4 1 6 1 6 - 4 3 2 3 5 3 4 3 2 4 Lojistik Destek (14 Birlik) 3 Kaynak: ROB – RUFS Order of Battle data base, FOI, September 2019. 26 Galeotti, ibid, (May 12, 2017). Julian Cooper, Strategic Planning, Situation Centres and the Management of Defence in Russia: An Update, Oxford Changing Character of War Centre, (2018), 7. 27 8 Her biri bir Müşterek Stratejik Komutanlığa bağlı olan Askeri Bölge‟de; deniz ve hava unsurları haricinde 2-3 Birleşik Silah Ordusu (BSO) bulundurulur28. Avrupa Cephesindeki üç harekât bölgesinde toplam 7 adet Birleşik Silah Ordusu (BSA) bulunmaktadır. Her harekât bölgesinde 2-3 BSO bulunur ve bir Müşterek Stratejik Komutanlık tarafından sevk ve idare edilir. Baltık ve Karadeniz Filoları bu harekât bölgelerini destekler. Ukrayna harekât planı çerçevesinde Ruslar, iki askeri komutanlık bölgesinde mevcut 20‟inci, 8‟inci ve 49‟uncu Orduları yedi ordu ile daha takviye ettiler. Harita 1‟de Rus Kuvvetleri‟nin Ukrayna yığınağı için bölgeler arası kuvvet hareketleri görülmektedir. Harita 1: Rusların Ukrayna Kuvvet Yığınağı Beyaz Rusya cephesinde bulunan ve Kiev‟e yönelen birliklerin Doğu Cephesinden (Pasifik sahili) geldiği, bu yüzden eğitim ve hazırlık sorunu yaşadığı öğrenilmiştir. Ukrayna cephesinde toplam 10 Rus Ordusu (9 Birleşik Silah Ordusu ve 1 adet Moskova‟dan gelen Tank Ordusu) yanında Kırım‟da 22. Kolordu bulunmaktadır (Harita 2). Harita 2: Ukrayna Cephesinde Konuşlanan Rus Birlikleri 28 Military Doctrine of the Russian Federation, utverzhdena Prezidentom Rossiiskoi Federatsii 25 dekabria 2014, No. Pr-2976, http://www.scrf.gov.ru/ security/military/document129/ 9 Rus birlikleri Taktik Muharebe Grupları şeklinde savaşmaktadır. Ukrayna cephesinde 64-70 Taktik Muharebe Grubu (TMG) bulunmaktadır. Rus Silahlı Kuvvetleri‟nde toplam mevcudu 100-130 bin olan 146 TMG bulunduğu değerlendirilmektedir. TMG içindeki her Tabur‟da yaklaşık 700-900 asker bulunmakta, bunlara deniz piyade ve hava indirme birlikleri de dâhil edilmektedir. Ukrayna cephesinde oluşturulan TMG‟ları Harita 3‟dedir. Harita 3: Rus Taktik Muharebe Grupları Taktik Muharebe Gruplarının ilerleyişi bölgeden bölgeye ve görevin şekline göre değişmekle birlikte genellikle birleşik silah anlayışına göre; BTR 80 zırhlı araçları önde T80 ve T90 tankları geride, topçu, roket, uçaksavar ve diğer ateş unsurları ile desteklenen bir grup şeklindedir. Rusların ayrıca, Kiev bölgesinde 500 kişilik Wagner Grubu elemanları bulunduğu, Afrika‟daki çeşitli bölgelerde bulunan 2.000 kişilik Wagner elemanlarını da Ukrayna cephesine getirdiği öğrenilmiştir. Ukrayna’daki Rus Askeri Harekâtı Rusların, Karadeniz Donanmasının hayatta kalması ve böylece Karadeniz‟de var olması için tarih boyunca tek ve en önemli askeri liman olan Sivastopol, 1990 yılında Sovyetler Birliği dağılınca Ukrayna sınırları içinde kalmıştı. O dönemde ilişkiler iyi olduğu için Ruslar bunu önemsememiş, kendilerine her konuda bağımlı gördükleri Ukrayna‟dan Sivastopol limanını 25 yıllığına kiralamışlardı. Ancak, sıra ikinci 25 yıl için kiralamaya geldiğinde Batıya yanaşan Ukrayna, buna gönülsüz oldu. İşte bu durum, Rusların Sivastopol‟un içinde yer aldığı Kırım bölgesini Ukrayna‟dan ilhak etmek için hazırlık yapmaya itti. 2014 yılında Maydan Krizi yaşandığında Ruslar, çoktan hazırdı ve Batı istihbaratı uyumuştu. Kırım, Ruslaştırıldı ve süratle ilhak edildi. Önceki makalede yer verdiğimiz gibi Putin‟in 21 Şubat 2022 günü açıkladığı tarih anlayışı içinde “18. Yüzyılda Rus komutanların Karadeniz kıyılarındaki kazanımlarının Batı tarafından yok edilmek istendiği” ifade edilmişti. Bu açıklama, Kırım‟dan sonra Karadeniz‟in geri kalan kısımlarının da işgali anlamına geliyordu. 10 Askeri harekâtın planlanmasında FSB‟nin önemli bir etkisi oldu. FSB‟ye göre, harekât öncesinde Rus ordusu Ukrayna‟ya girince halkın ülke lideri Zelensky‟nin arkasına durmayacağını, esasen Ruslara yakın olduğunu ve çabuk teslim olacağına dair bir rapor vermişti. Askeri plan, Ukrayna halkının çok fazla direniş göstermeyeceği varsayımına dayanmaktaydı. Özellikle Kiev‟e yönelik harekâttan çabuk sonuç bekleniyordu. Başlangıçta Ukrayna Ordusu‟nun beklentisi Rusların harekâtının Luhansk ve Donetsk bölgeleri üzerinden Batıya doğru genişleyeceği şeklinde idi. Korkulan Kuzey‟den Kiev üzerinden de Rus taarruzunun gelmesi durumunda kuvvetlerin ikiye bölünmesi idi. Ancak, daha da kötüsü oldu, Rus asıl taarruzlarının Ukrayna‟nın güneyinin tüm Karadeniz ve Azak Denizi kıyılarını ele geçirmek olduğu anlaşıldı. Bu durum, Ukrayna Ordusunun hem Kuzey, Doğu ve Güney‟e bölünmesine neden oldu, özellikle Güney Cephesi zayıf kaldı. Rusların Ukrayna içinde 28 Şubat 2022 tarihinde başlayan ve 11 gündür devam eden harekâtına baktığımızda genel olarak büyük şehirlere (Kiev, Cheirniv, Kharkiv, Mariupol, Herson) yönelik kuşatma ve öncelikle bu şehirleri ele geçirmeye yöneldiğini görüyoruz (Harita 4). Harita 4: Ukrayna-Rusya Savaşı (11.Gün) Kuzey‟de Kiev cephesinde çok acele etmiyorlar. Batıdan kuvvet desteğini gelmeyeceğini bilen Ruslar ilk dört gündeki konvansiyonel ilerlemeden sonra büyük şehirlerin kuşatılması ve bombalanması stratejisine döndüler. Kuşatılan şehirlerde açık bir istikamet bırakarak halkın çekilmesini istiyorlar. Halkı çekilmeye zorlamak için özellikle elektrik, ısı ve su kaynaklarını hedef almaktalar. Nükleer santrallerin ele geçirilmesi bu bakımdan önemli. Zaporizya nükleer enerji santrali Ukrayna elektriğinin %20‟sini sağlamaktaydı. Bu dönemde şehir içine sızdırdıkları unsurlar ile özellikle Kiev bölgesinde hedef belirleme ve direniş örgütleme peşindeler. Kiev‟e harekat öncesi Rus askeri şirketi Wagner‟in elemanlarının sızdırıldığına ilişkin bilgiler var. Kiev içinde üniforma giyilmediği için kaos söz konusu. 11 Güney Cephesi harekatının ana esasları şu şekildedir; - Mariupol üzerinden Kırım‟ı diğer Rus bölgeleri olan Luhansk ve Donetsk ile birleştirmek. - Herson üzerinden Ukrayna‟nın içine olan istikametlerin önünü açmak, Doğu‟ya Odessa‟ya doğru ilerlemek. - Odessa‟yı ele geçirerek Moldova‟nın içindeki Rus azınlık bölgesi Transnistria ile birleşmek. Özetle, Ruslar, Ukrayna‟nın tüm Karadeniz kıyılarını ele geçirmek ve Azak Denizi‟ni Rus gölü haline getirmek peşindeler. Karadeniz‟e çıkışı engellene ve kara ülkesini dönüştürülmek istenen Ukrayna‟yı Kuzey, Doğu ve Güney‟den kuşatıyorlar. Rus Ordusunun Ukrayna’da Görülen Zafiyetleri Ukrayna‟da devam eden Rus harekâtı ile ilgili 11 günlük izlenimlerimiz sonucu şu tespitlerde bulunabiliriz; - Ruslar, Kuzey bölgede hava üstünlüğü sağlamış olmakla birlikte, Güney bölgede henüz bu üstünlüğü ele geçirememiş, ancak buna rağmen bu bölgede hava desteği olmadan da yoğun kara harekâtına devam etmektedir. Ukrayna‟nın hava savunma kabiliyeti alt yapısı tamamen imha edilememiştir. - Kuzey‟den taarruz eden birliklerin silah ve araçları eski, birlikler eğitimsiz ve koordinasyon sorunları yaşandığı görülmektedir. Birliklerin bu tür harekâta göre hazırlanmadığı, birleşik silah esasına göre hareket etmediği ve komuta sorunları yaşandığı izlenmiştir. - Güneydeki birlikler daha iyi bir silah ve teçhizat yapısına sahip oldukları, bu bölgenin asıl taarruz bölgesi olarak seçildiği anlaşılmaktadır. - Genel olarak Rus tank ve diğer muharebe araçları ile idari araçların eski model olduğu, Rus ordusunda modernizasyonun yavaş gittiği ve sadece seçilmiş alanlarda modernizasyon yapıldığı görülmektedir. - Rus zırhlı araçları, Ukrayna ordusunun tanksavar silah azlığından da faydalanarak, yollar üzerinden kolay hedef olacak şekilde ilerlemeyi tercih etti. Yollarda vurulan zırhlı araçlar incelendiğinde zırhlarının güçlü olmadığı ve çabuk dağıldıkları görülmektedir. - Kullandığı silahların AK-47‟nin (Kaleşnikof) daha büyüğü niteliğinde olduğu ve eski araçlara monte edildiği izlenmiştir. - Rus Ordusu isabet güdümlü silah kullanmamakta, İkinci Dünya Savaşı orduları gibi gördüğüne ateş etmektedir. Ruslar, modernizasyonda daha çok ölümcül silahlara odaklanmışlardır. - Gece görüş cihazları olmasına rağmen, bu avantajından yararlanmamış, gündüz harekât yapmayı tercih etmiştir. - Rus nüfusun azlığı nedeni ile farklı etnik gruplardan asker temin edilmekte, bu durum ileride daha da sorun olacaktır. Acemi asker sistemi nedeni ile teslim olan asker sayısı artmaktadır. - Ruslar, manevra birlikleri ile geriden gelen lojistik birlikleri arasında sık sık ara açılmaktadır. Harekâtın durduğu yerlerde lojistik destek nedeni ile beklenilmektedir. Özellikle yakıt sorunu yaşanmaktadır. Mühimmat, yiyecek ve tıbbi malzeme ikmali sıkıntısı da yaşanmaktadır. Ele geçirilen Rus haritalarının çok kötü hazırlandığı tespit edildi. 12 - Rusların en güçlü yanı deniz kuvvetleri olmasına rağmen, bu harekatta etkili kullanılamadı. Kırım‟da Deniz Piyadeleri görüldü. Odessa bölgesine amfibi harekat yapmaları bekleniyor. - Rusların harekat alanında dikkati çeken bir yeniliği görülmedi. Elektronik savaş, füze vb. konularındaki etkinliği izlenemedi. - Rus savunma şirketi Kaleşnikof Grubu tarafından üretilen yapay zekalı Drone‟ların Türk İHA/SİHA‟larına karşı kullanıldığı, kısmen başarılı olduğu görüldü. Özetle, Rus Ordusu sanıldığı kadar güçlü değildir. Önemli zafiyetleri vardır. Rusları askeri harekatta başarıya götüren, asimetrik olarak silah ve araç çokluğudur. Sonuç Rusların bu işgal ile birlikte siyasi ve askeri hedeflerini şu şekilde değerlendirebiliriz; - Ruslar, Ukrayna‟da sadece rejim değişikliği yani Rus yanlısı bir kuklayı ülkenin başına geçirmekle kalmayacaklar, ülkenin Karadeniz kıyılarını da ilhak ederek, bu ülkenin denize çıkışını engellerken, hem Karadeniz‟deki konumlarını güçlendirecek, Azak Denizi‟ni Rus gölü haline getirecek ve Odessa üzerinden Moldova‟nın Transnistira bölgesini de kendi topraklarına katacaklar. - Yukarıdaki hedeflere ulaşmadan ateşkes ve barış görüşmelerine yanaşmayacaklar, sahada yarattıkları de facto durumu kabul ettirmek isteyeceklerdir. Ukrayna içindeki muhalifleri temizleyecek, halkı baskı altına alacak, ülkede kendi elitini oluşturacaktır. - Sonraki siyasi adım; Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna ile çarpıtılmış bir tarih anlayışı üzerinden Slav Birliği (Federasyonu) kurmak olacaktır. Putin, zaten birliğin kurulacağını daha önce ilan etmişti. Batı ile rekabet arttıkça, Putin tıpkı Hitler gibi farklı fikirlere tahammülsüz hale gelmekte, önyargılarını sorgulamamakta ve sadece duymak istediği ile tatmin olmaktadır. Putin, iktidardaki konumunu sürdürebilmek için sürekli yeni sorunlar bulmak, Rus çıkarlarını geliştirmek, Rus Çarı olmak hevesindedir. Önümüzdeki dönemde Doğu Avrupa‟da Baltık ülkeleri başta olmak üzere yeni istekler ve zorlamalar gündeme getirecektir. ABD ve NATO‟nun Avrupa‟daki konumunu kendine göre düzenleme peşinde olduğu açıktır. Diğer tarafta Orta Asya‟da Kazakistan‟da başladığı bölgeyi düzenleme işine diğer ülkeler üzerinde devam edecektir. Tüm mesele ülkesinin çıkarları ve kendi tarih anlayışıdır. Putin‟in zamanı geldiğinde Karadeniz‟de de kendine göre yeni bir düzen getirmek isteyeceği ve bu kapsamda Türkiye‟den 1945 yılında olduğu gibi askeri üs istemek dâhil çeşitli talepler ile ortaya çıkacağı çok güçlü bir olasılıktır. Türkiye ise modern bir savaş sistemi için çifte vizyon krizi yaşıyor. Birincisi entelektüel vizyon sorunudur; Türkiye‟de askeri konsept geliştirme konusunda zafiyeti vardır ve artık ABD taklitçiliği bırakılmalıdır. Pazarda bulunabilen (S-400 dahil) her silah konsept geliştirmeden satın alındığı için savaş alanında büyük ateş ve manevra boşlukları yaşanacaktır. Türkiye‟nin etkili savunma analizcilerine ihtiyacı vardır. Diğer sorun alanı ise yeni teknolojilerin yarattığı çözülemeyen problemlerdir. Uzaya dayalı teknolojiler, siber yetenekler, hava savunma sistemleri gibi hayati kabiliyetler dışında komuta ve kontrol sorunları, askeri istihbarat zafiyeti de kronik eksiklerimizdir. Sensörler, güdüm sistemleri ve uydu haberleşmesi ile konvansiyonel silah kullanmadan binlerce km. uzaktaki hedefleri vurabilen teknoloji üstünlüğünü yakalamalıyız. Rusların kozlarını yok etmenin yolu önce ona olan bağımlılığı azaltmak, sonra Rus güç asimetrisine karşı doğru yerde durmak ve ülkemizi bekleyen tehditler kadar fırsatlara da hazır olmaktır. 13